Osteologia 6 XI 2007 (wykład 2), Archeo, OSTEOLOGIA


Charakterystyka źródeł faunistycznych

- szczątki pokonsumpcyjne

- szczątki zwierząt ofiarnych

- wyroby z surowca pochodzenia zwierzęcego

Szczątki pokonsumpcyjne - najliczniej

- ślady rozdrabniania mechanicznego w związku z przygotowaniem mięsa do spożycia

- rozdrobnienie kości wskazujące na rąbanie czy tłuczenie. Trzony kości długich są oddzielone od nasad, występują wiórkowate kawałki

- duża liczba szczątków, co najmniej kilkaset. Zestaw gatunkowy i anatomiczny musi być zróżnicowany i sprawiać wrażenie „przypadkowego wysypiska”

- mezolit - kości wyglądają jakby były zmiażdżone, rozdrobnienie

- neolit - niezbyt mocno rozdrobnione => mięsa pod dostatkiem i nie gotowało się go w naczyniach - nie trzeba było dzielić na małe kawałki

- od epoki brązu - mocno rozdrobnione, dużo wiórowatych materiałów, mało całych kości

- Nadpalenie lub spalenie częściowe - zabarwienie ciemne, brak odkształcenia

- przepalenie słabe - kości mało popękane i odkształcone, skurczenie niewielkie, zabarwienie ciemne

- przepalenie średnie, silne, bardzo silne spopielenie

Szczątki zwierząt ofiarnych

Cechy:

- wyjątkowość

- znamiona działania nieprzypadkowego

- brak uzasadnień praktycznych

- powtarzalność

- cechy świadczące o postępowaniu rytualnym

=> nie każde zwierzę pochowane w jamie jest ofiarą - w neolicie tury w jamach jako zapas mięsa

  1. pochodzenia zwierzęcego samodzielne

- szkieletowe całkowite

- szkieletowe cząstkowe

- ciałopalne

II. pochodzenia ludzko-zwierzęcego (najsłabiej reprezentowane)

- szkieletowe

- ciałopalne

- birytualne

III. pochodzenie ludzkie z domieszką kości zwierzęcych (najliczniej)

Groby zwierząt dzikich:

- KAK (Kultura Amfor Kulistych) - jama ze szczątkami jelenia (Strzelce); jama ze szczątkami łosia (Złota Sandomierska)

- K. trzciniecka - jama ze szczątkami bydła i jelenia (Opatkowice st. 2)

=> uwagi do tabelki (xero)

Neolit - bydło niespalone. Po 2 krowy leżące na boku, często poćwiartowane

Brązy - na osadach i cmentarzyskach

k. unietycka - zamiast czaszek - masowo łopatki

k. trzciniecka - pojawia się koń! (ostatnie odkrycia)

k. łuzycka - Gliniany st.1 dolnośląskie - wyjątkowy - szkieletowy - grób zwierzęcy

od k. łużyckiej w grobach występują fragmenty kończyn (koza, owca i inne), jedynie koń i pies - czaszka, a rzadko kończyny

k. pomorska - brak takich pochówków na pomorzu (o ironio...). w grobach zwierzęcych (koń) - heftki

k. celtycka - znowu niepalenie

k. przeworska - pies jako ofiara zakładzinowa - na boku, nogi podkurczone. Brak psa ciałopalnego, tylko szkieletowy. Charakterystyczna cecha przeworskiej - ptak (III i I grupa)

OWL - pochówek konia na brzuchu - pochowany kiedy jeszcze żył O_o

- szczątki kozy/owcy oraz psa w grobach kobiet, kobiet z dziećmi

- szczątki bydła, świni, konia - groby męskie

- szczątki ptaków wyłącznie w grobach męskich

- szczątki zwierząt dzikich (w tym ryb) - groby dziecięce

Charakterystyka źródeł faunistycznych. Wyroby z surowca pochodzenia zwierzęcego

- obróbka kości świeżych

- zmiękczanie kości (w kwasach, wodzie, także w wysokiej temperaturze - wkładanie do popiołu)

- obrabiano kości zwierząt dzikich, bo są twardsze od kości zwierząt domowych

- neolit 50/50 dzikie/domowe (bo zwierzęta dopiero udomowione i jeszcze nie miały miękkich kości? )

- od brązu przewaga kości dzikich

- głównie jeleń. Domowe: bydło, koń, koza/owca

- łamanie (najprostszy sposób)

- przecinanie (wzdłuż)

- struganie (wymaga zmiękczenia kości)

- wygładzanie (na kamieniach)

- polerowanie (żwirem, piaskiem, popiołem)

- robienie otworów (głównie dłutami, narzędziami krzemiennymi)

Przedmioty z surowca zwierzęcego

- tarczki do zawieszania na szyi (najczęściej z łopatki, często ozdabiane, z uchwytami)

- naramienniki (zmiękczone żebra bydła)

- amulety (od paleolitu, zęby zwierząt dzikich /niedźwiedź, wilk/, nie wymaga obróbki poza zrobieniem otworka)

- naszyjniki (zęby sieczne, kły różnych gatunków)

- paciorki

- podłużne (z kości długich ssaków i ptasich - wykorzystanie długiej jamy szpikowej)

- okrągłe (z poroża jelenia)

- pośredniki - do wzmacniania efektu uderzenia (poroże jelenia, bez obróbki)

- siekiery i topory (poroże jelenia, z otworem lub bez)

- młotki

- motyki (wyłącznie poroże jelenia lub renifera, nie obrabiane)

- dłuta (z kości promieniowych, łokciowych bydła lub świni; niewielka obróbka)

- szydła (z kości śródręcza konia, owcy, kozy, z kości piszczelowych kozy/owcy po po odpowiednim odbiciu)

- skrobacze (z poroża, żeber, głów /najczęściej kieł byka lub świni); nie wymaga obróbki)

-gładziki (z kości śródręcza/stopia konia lub bydła. Obrabianie nasady dalszej, bliższa odłamana)

- tarki - z zębów policzkowych przeżuwaczy, konia (zlepione ze sobą zęby)

- ciężarki tkackie lub do sieci

- haczyki (z poroża jelenia, kości długich). Haczyki do łowienia ryb

- harpun kościany (z kości długiej)

- igła i przekłuwacz (z poroża, kości długich, a głównie z zębów siecznych świni)

- zgrzebła (z żeber jelenia)

- bumerang (z ciosu mamuta - paleolit, jaskinia Obłazowa, małopolskie)

- grzebienie (poroże jelenia, zdobione)

- hetki do spinania odzieży - od epoki brązu (sródręcze/stopie świni. Obróbka to dziurka pośrodku trzonu)

- wieszaki

- oprawki do narzędzi (z członów palcowych I jeleni, bydła, kozy/owcy. Otworek => dojście do jamy szpikowej => otwór do zamocowania drewnianego trzpienia)

- łyżki lub mieszadełka (z poroża, kości długich)

- kości do gry lub wróżenia - astragalusy (nie obrabiane kości skokowe świni, bydła, owcy, znajdowane po kilka razem - do gry)

- instrumenty muzyczne (kości długie ptaków, ssaków, człony palcowe I bydła, jelenia. Otwór do jamy szpikowej, często wypełniany wodą => gwizdek do wabienia ptaków)

- poroże jelenia zdobione ornamentem wyobrażającym wioskę neolityczną (Neolit, Złota st. „Nad Wawrem”, woj. Podkarpackie)

- zdobione groty oszczepów z poroża jelenia (paleolit, jaskinia Maszycka, małopolskie)

- przedmiot ceremonialny z poroża renifera (jaskinia Maszycka)

- figurka kościana z Tell-el Farkcha z kła hipopotama (trudny do obróbki surowiec - twardy)

- rząd koński - pierwsze wędzidło z Ukrainy 4 tys BC

- płozy do sanek (kość śródręcza/stopia głównie, kości promieniowe bydła, konia. Otwory od strony grzbietowej - w nich drewniane podpórki podtrzymujące blat sanek)

=> żuchwa bydła jako płoza - znane tylko ze źródeł txt, używane aż do XIX w Holandii, Pl

- zakończenia do lasek

- zakończenia do kul dla inwalidów (z poroża jelenia, otwór w odrostku)

- średniowieczny zamek w Pułtusku

Wyroby z pochwy rogowej - jest to naskórek, nie zalicza się do szkieletu

- rogi do picia (tur, bydło, często okuwane srebrem lub złotem)

- rogi do dęcia (z rogów bawoła - w Polsce tylko importy)

- lejki, bańki do puszczania krwi (bydło - z krótkich możdżeni, robione tylko otworki)

=> inspiracje naturą: kolia paciorków szklanych z płytką brązową w kształcie stylizowanej ryby - wczesne średniowiecze, Cewlin, zachodniopomorskie

=> kości nie suszymy na słońcu (pękają!)



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Osteologia 9 X 2007 (wykład 1), Archeo, OSTEOLOGIA
Osteologia (wykład 3) 27 XI 2007, Archeo, OSTEOLOGIA
Osteologia 11 XII (wykład 4), Archeo, OSTEOLOGIA
Wykład 4,5 20 XI 2007
Test ze statystyki 2007 (z wykładu), 1)
BOGOWIE EGISPCY, Wykłady, Archeologia UJ, Egipt i Bliski Wschód
AMII 2007 wyklad 4 6
wyklad 2 22.10.2007, wyklady - dr krawczyk
wyklad 8 3.12.2007, wyklady - dr krawczyk
wyklad 7 26.11.2007, wyklady - dr krawczyk
wyklad 1 5.10.2007, wyklad - prof olejniczak szalowska
Prawo budowlane, 17.04.2007 Wykład Prawo Budowlane, ---- brakuje 2,3 min
ASYRYJCZYCY, Wykłady, Archeologia UJ, Egipt i Bliski Wschód
dyrektor 28XI 2007, wykłady - dyrektor
handlowe-prominska, 20.12.2007, Wykład z 20
Epipaleolit i neolit na terenie Syro-Palestyny, Wykłady, Archeologia UJ, Egipt i Bliski Wschód
program 2007[1], Wykłady
4 wyklad 20. 11. 2007, wykłady, organizacja i zarządzanie

więcej podobnych podstron