Zapalenie Płuc
Mizgała Michał
Katowice, 20.05.2012r.
Czym jest zapalenie płuc.
Zapalenie płuc (łac. Pneumonia) to choroba zakaźna wywołana obecnością drobnoustrojów chorobotwórczych w dolnym odcinku układu oddechowego, które prowadzą do stanu zapalnego miąższu płucnego. W przebiegu tego schorzenia obserwuje się spadek wydolności oddechowej, bóle mięśni, dreszcze i gorączkę. Nieleczone zapalenie płuc może prowadzić do bardzo poważnych powikłań, w tym do śmierci. Leczone wymaga odpowiedniego dobrania antybiotykoterapii i niejednokrotnie hospitalizacji. Przed odkryciem penicyliny, zapalenie płuc było jednym ze schorzeń obarczonym najwyższym ryzykiem umieralności, szczególnie u dzieci, młodzieży i osób w podeszłym wieku.
Objawy zapalenia płuc.
Wyróżniamy zapalenie płuc bakteryjne, wirusowe oraz mykoplazmatyczne.
Bakteryjne zapalenie płuc:
Typowymi objawami bakteryjnego zapalenie płuc jest:
osłabienie
nagła wysoka gorączka, często powyżej 40 st. C
dreszcze
zlewne poty
suchy kaszel
możliwość pojawienia się duszności o różnym stopniu nasilenia.
Wirusowe zapalenie płuc:
Dla wirusowego zapalenia płuc bardzo charakterystyczny jest dwufazowy przebieg choroby. W fazie pierwszej występuje wzrost temperatury ciała i objawy ogólnego rozbicia: złe samopoczucie, osłabienie, bóle głowy i bóle mięśniowe. W fazie drugiej, gdy dochodzi do zajęcia tkanki płucnej, pojawia się suchy kaszel, duszność i bóle w klatce piersiowej.
Mykoplazmatyczne zapalenie płuc:
Mykoplazmatyczne zapalenie płuc jest łagodnie przebiegającym śródmiąższowym zapaleniem płuc, wywołanym przez drobnoustrój Mycoplasma pneumoniae. Choroba przebiega łagodnie, ale przewlekle, nawet kilka tygodni. Dotyczy więc głównie osób młodych. Niekiedy występuje epidemicznie w dużych skupiskach ludzi np. w internatach. Okres wylęgania choroby wynosi 2-3 tyg.
Objawy to:
bóle mięśniowe
suchy kaszel, który może dominować w obrazie chorobowym
niewielkie podwyższenie temperatury ciała
ogólne osłabienie, nieproporcjonalne do objawów przedmiotowych.
Choroba ustępuje po 3-4 tyg. W większości tego typu przypadków rozpoznaje się „przedłużającą się grypę”.
Etiologia zapalenia płuc.
Pozaszpitalne zapalenie płuc rozwija się najczęściej na drodze wziewnej, kiedy do układu oddechowego zdrowego człowieka dostają się skażone patogenem kropelki z układu oddechowego innej osoby, np. w wyniku kaszlu lub kichnięcia. Przyczyną może być także zachłyśnięcie się treścią z jamy ustnej lub aspiracja wydzieliny z górnych dróg oddechowych. Miejsca te są naturalnie zasiedlane przez kolonie drobnoustrojów, które po przedostaniu się do dolnych partii dróg oddechowych powodują zapalenie.
Chorobie sprzyja także palenie tytoniu, praca w warunkach obciążających układ oddechowy (narażenie na wdychanie pyłu), choroby zębów, cukrzyca, przewlekła niewydolność serca, choroba obturacyjna płuc, a także okoliczności narażające na zachłyśniecie, jak nadużywanie środków odurzających, choroby układu pokarmowego, nerwowego oraz choroby psychiczne. Wśród okoliczności sprzyjających wymienia się także domowe leczenie chorób przewlekłych, domowe leczenie ran czy bliskie kontakty z osobą będącą nosicielem patogenów opornych na antybiotyki. Do pozaszpitalnego zapalenia płuc dochodzi najczęściej na drodze infekcji Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc), Haemophilus influenzae, Mycoplasma pneumoniae.
Podobnie jak w przypadku pozaszpitalnych zakażeń dróg oddechowych, do szpitalnych infekcji dochodzi na drodze wziewnej podczas kontaktu z drugim człowiekiem. Ma to szczególne znaczenie w przypadku HCAP (zakażeń związanych z kontaktem ze służbą zdrowia). Intubacja i podłączenie respiratora natomiast mogą prowadzić do przeniesienia drobnoustrojów z jamy ustnej i górnych dróg oddechowych w dolne parte układu, co przy unieruchomieniu chorego może wywołać powstanie ognisk zapalnych. Patogeny wywołujące zapalenie płuc to znów najczęściej Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc), Haemophilus influenzae, a także bakterie Gram-dodatnie: Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), pałeczki Gram-ujemne: Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter spp., Legionella pneumophilia. Zapaleniom szpitalnym sprzyja przebyta w nieodległym czasie antybiotykoterapia, częste pobyty w środowisku lekoopornych szczepów: w placówkach medycznych, zakładach opiekuńczych, domu opieki. Mogą one przebiegać na drodze kontaktu ze środowiskiem placówki medycznej, jak powietrze, sprzęt, odzież personelu oraz przenoszenie drobnoustrojów z pacjenta na drugiego pacjenta, czy obecność lekoopornych patogenów na skórze osób pracujących w palcówce.
Leczenie zapalenia płuc.
Dotychczas zdrowy pacjent z bakteryjnym zapaleniem płuc o lekkim przebiegu może być leczony w warunkach domowych.
Małe dzieci, osoby w podeszłym wieku oraz pacjenci chorujący przewlekle, a także pacjenci, u których zapalenie płuc przebiega z ciężkimi objawami powinni być skierowany do szpitala. Jeśli nie stwierdza się poprawy po 48 godzinach leczenia w warunkach ambulatoryjnych pacjent również powinien być skierowany do szpitala.
Chorym z zapaleniem płuc leczonym w domu zaleca się:
przyjmowanie przepisanego przez lekarza antybiotyku przez co najmniej 7 dni
niepalenie tytoniu, odpoczynek i picie dużej ilości płynów
zwalczanie gorączki i bólu opłucnowego przy pomocy leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych (paracetamolu, ibuprofenu lub metamizolu)
wizytę kontrolną po 48 godzinach lub wcześniej, jeśli wystąpią wskazania
Leczenie zapalenia płuc o etiologii wirusowej nie wymaga podawania antybiotyku.
Bibliografia:
Zapalenie płuc - co warto o nim wiedzieć…, Aniela Głowacz, Czasopismo DoZ, 2009
5