W-3.Myślenie

1.Wprowadzenie

2.Różne sposoby definiowania myślenia

Przykłady definicji myślenia

...proces poznawczy, w którym odzwierciedlane są strukturalne i funkcjonalne stosunki różnych elementów rzeczywistości. (W. Szewczuk)

... w sposób pośredni i uogólniony

... jest łańcuchem operacji umysłowych, za pomocą, których przetwarzamy informacje, czyli treści zakodowane w spostrzeżeniach, wyobrażeniach i pojęciach. (J. Kozielecki). ..mniej lub bardziej uporządkowana sekwencja operacji poznawczych .; ; dokonywanych na przedmiotach, zdarzeniach, procesach bezpośrednio spostrzeganych lub na ich reprezentacjach wyobrażeniowo-pojęciowych. (W. Szewczuk) .... złożona aktywność wysokiego rzędu, która wypełnia luki w posiadanych danych. (F.Bartlett) ...proces łączenia elementów poznawczej reprezentacji świata (obrazów, pojęć lub sądów) w dłuższe ciągi. (E.Nęcka)

... czynności zinterioryzowane, czyli uwewnętrznione (np. Piaget)

...istota myślenia polega głównie na rozwiązywaniu problemów. ... wychodzenie poza dostarczone informacje. (J.Bruner) ...proces poznawczy polegający na przetwarzaniu informacji zawartych w spostrzeżeniach, wyobrażeniach i pojęciach, w wyniku, czego generowane są nowe informacje i powstają nowe schematy poznawcze. (A.Beauvale)

3.Struktura procesu myślenia

Już z przeglądu powyższych definicji widać, że struktura myślenia jest podobna do struktury wyobraźni, różne są wyniki i operacje. Wynikiem procesu myślenia może być:

-Nowa wiedza; -pojęcia, -teorie, -zasady, -reguły itp.

-Rozwiązanie problemu;

-Dostrzeżenie problemu.

-Rozumienie.

-Sądy.

-Umysłowa reprezentacja rzeczywistości;

-Nowe schematy poznawcze.

Inteligencja.

Przykłady operacji umysłowych:

-Analiza; myślowe rozkładanie całości na części lub wyodrębnianie cech przedmiotów i zjawisk.

-Synteza; łączenie w myśli różnych elementów w nowe całości.

-Porównywanie; ustalanie różnic i podobieństw.

-Systematyzowanie; porządkowanie zbiorów (np. systematyzowanie roślin, zwierząt itp.).

-Klasyfikowanie; odnoszenie poszczególnych obiektów do odpowiednich klas (np. jabłko to owoc; myślenie to proces poznawczy itp.).

-Uogólnianie; wyodrębnianie wspólnych cech dla danej grupy obiektów (np. wszystkie zwierzęta różnią się od roślin, tym, że...).

-Abstrahowanie; odrywanie, czyli czynność polegająca na myślowym wyodrębnieniu i odrywaniu jakiejś właściwości (cechy) od przedmiotu czy zjawiska. Przeciwną operacja umysłową jest konkretyzacja. W mowie potocznej abstrahowanie jest traktowane jako synonim fantazjowania; oba te pojęcia maja cechy wspólne, ale trzeba dostrzegać zasadniczą różnicę miedzy nimi.

-Wnioskowanie (rozumowanie); czynność wyciągania wniosków, czyli konkluzji z określonych przesłanek.

Reguły, zasady, metody itp. to wypracowane przez specjalistów przepisy, sposoby postępowania np. w sytuacjach zadaniowych czy problemowych. Tutaj wymienimy jedynie dwa rodzaje reguł, a mianowicie: algorytmiczne i heurystyczne.

4.Pojęcia

4.1.Pojęcie pojęcia

Myślenie to czynność operowania pojęciami, tworzeniu nowych pojęć, wykorzystywaniu ich rozumieniu zjawisk. Istotę pojęć definiuje się w różny sposób, na przykład:

Pojęcie jest myślą, w której odzwierciedlone są cechy wspólne, znaczące dla danej klasy przedmiotów lub zjawisk.

...uogólniony model jakiejś klasy obiektów, cech lub relacji podobnych pod pewnym względem.

...reprezentacja umysłowa, która zawiera informacje o istotnych właściwościach pewnej klasy obiektów.

...jednostka informacji, w której przechowywane są istotne, znaczące cechy i właściwości.

4.2. Znaczenie

Pojęcie jest formą reprezentacji elementów rzeczywistości. Są tu zakodowane najważniejsze informacje, wspólne dla pewnej klasy obiektów, znaczące. Można powiedzieć, że jest wiedza esencjonalna.

Dzięki pojęciom m. in.:

-mamy stałość spostrzeżeń;

-pojemność naszej pamięci wielokrotnie zwiększa się (jest możliwa pamięć semantyczna);

-na podstawie małej dawki otrzymanych informacji możemy „od siebie” dodawać nowe. Można wymienić przynajmniej następujące funkcje pojęć:

1)Zapewnienie ekonomii funkcjonowania poznawczego.

2)Lepsze rozumienie. Ułatwienie komunikowania się interpersonalnego.

3)Umożliwienie wykonywania czynności (operacji) na reprezentacjach przedmiotów, bez konieczności działania na samych przedmiotach;

4.3.Teorie pojęć

Obecnie jest wiele teorii pojęć. Ograniczymy się tu do trzech rodzajów poglądów na istotę pojęć, a mianowicie:

-pogląd klasyczny;

-pogląd probabilistyczny;

-pogląd egzemplarzowy.

4.4.Rodzaje pojęć

Każdy człowiek, a szczególnie wykształcony dysponuje dużą liczbą pojęć, które można różnie klasyfikować.

Przykłady rodzajów

1.Naukowe (matematyczne, fizyczne, biologiczne, historyczne, techniczne, psychologiczne itp.); 2.”Życiowe”, praktyczne, jak: zawodowe, hydrauliczne, kucharskie, drogowe, kulinarne, zdrowotne, itp.

-Sztuczne i naturalne -odnoszące się do przedmiotów, stanów, procesów

-naiwne i naukowe, -obrazowe, konkretne, abstrakcyjne, -racjonalne i intuicyjne

-jednostkowe i ogólne

-statyczne i dynamiczne

4.5.Nabywanie pojęć

5.Rodzaje myślenia

Kryterium podziału	Rodzaje i przykłady
Ukierunkowanie	Nieukierunkowane, np. asocjacyjne Ukierunkowane na cel
Poziomy	Sensoryczo-motoryczne; Teoretyczno-abstarkcyjne.
Nowość	Reproduktywne; Produktywne; Twórcze.
Struktura	Konwergencyjne; Dywergencyjne.
Udział logiki	Racjonalne (logiczne); wertykalne. Lateralne, intuicyjne,

5.3.Myślenie intuicyjne

6.Bariery w zakresie myślenia

---