Fiord w Hipoterapii
Hipoterapia, koń, jaką rasę wybrać? - to odwieczne pytanie, z którym borykają się terapeuci wykorzystujący konia w pracy z osobami niepełnosprawnymi. Na pytanie to niestety nie ma się jednoznacznej odpowiedzi.
Dzisiaj z powodzeniem wykorzystuje się konie ras prymitywnym np. fiordy, koniki polskie, hucuły, jak także konie ras szlachetnych np. wielkopolskie, małopolskie.
O tym czy dany osobnik nadaje się do pracy jako współterapeta decydują jego indywidualne predyspozycje tj. cechy charakteru, eksterier, stan zdrowia oraz stopień "uczłowieczenia" - chęć do współpracy i łatwość uczenia się nowych sytuacji.
Oto pożądane cechy konia do hipoterapii:
budowa
- wzrot dopasowany do wzrostu pacjenta i terapeuty, pozwalający na swobodną obsługę i asekurację z dołu jak i z góry,
- długość kroku konia powinna odpowiadać długości kroku pacjenta, czyli mały pacjent - mały koń , duży pacjent - większy koń,
- o silnym grzbiecie i szerokich elastycznych lędźwiach,
- charakteryzujący się wydatnym i posuwistym stępem,
charakter
- żywy jednak bardzo łagodnytemperament, nie może być flegmatyczny,
- przede wszystkim powinien być bardzo zrównoważony,
- musi mieć duże zaufanie do swego opiekuna - terapeuty, bo tylko współpraca na takiej płaszczyźnie przynosi wymagane efekty,
płeć:
- wałach idealnie - odchodzą co miesięczne problemy z rują,
- klacz - sam osobiście z powodzeniem wykorzystuję do pracy dwie klacze, plus zawsze można wychować potomstwo stanowiące zaplecze na przyszłość,
- ogier - no cóż - "burza hormonów", ale warto spóbować wykorzystać w terapeutycznej jeździe konnej
wiek:
-nie mniej niż pięć lat - ale na to nie ma reguły, górna granica teoretycznie nie istnieje, rodzaj pracy jaką wykonują nasze konie pozwala na wykorzystywanie ich z powodzeniem do późnej starości, rasy prymitywne dają nam większe pole do popisu ze względu na swoją długowieczność.
Wszystko odbywa się na zasadzie "Dużo widziałem, dużo słyszałem".
Przede wszystkim musi być to zwierzę o: nienagannym stanie zdrowia, dobrym charakterze i zrównoważonym temperamencie. Jeśli wszystkie te warunki przy doborze konia zostaną spełnione, nasza praca stanie się przyjemnością.
Właśnie konie fiordzkie niemal w 100% spełniają wyżej wymienione warunki.
Fiordingi zalicza się do ras małych, pogrubionych i kłusujących. Rasa fiordingów hodowana jest głównie w północno-zachodniej części Norwegii. Wywodzi się ona od prymitywnych koników skandynawskich, których sposób doskonalenia nie został nam przekazany. Prawdopodobnie miejscowe koniki norweskie były pokrzyżowane z innymi rasami pogrubiającymi, a produkt tego krzyżowania został ustalony i wyrównany przez ostrą selekcję tak dalece, że osiągnięto niezawodnie dziedziczący się, charakterystyczny typ małego lekko pogrubionego konia. Warto tu przytoczyć opis pokroju konia fiordzkiego, odbiegającego od pokroju koni innych ras.
Głowa dość duża i szeroka z wyraźnie zaznaczoną częścią pyskową, szyja krótka i gruba kłąb mało wyrazisty, grzbiet długi, lędźwie szerokie, zad nieraz przebudowany. Kończyny kościste dość suche, ale bez wyraźnego uścięgnienia, zwykle dobrze ustawione. Wybitnie duża objętość klatki piersiowej. Kopyta średniej wielkości, o rogu nie najlepszej jakości.
Maść bułana, bez odmian, z pręgą przez grzbiet i poprzecznym pręgowaniem na przedramionach w kilku odcieniach, ciemnobułana, rudobułana, kremowobiała, zdarza się i myszata. Czyli praktycznie cała gama barw w przedziale od jasno bułanej do myszatej. Charakterystyczne umaszczenie grzywy i ogona - czarne z białym obrzeżeniem po obu stronach grzywy i jasnymi pasmami w ogonie. Fiordingi mają zwykle charakterystycznie strzyżoną grzywę w tzw. "karpia". Włosy grzywy są stojące. Nadaje to strzyżonej grzywie efektowny wygląd, choć niektórzy właściciele pozostawiają ją niestrzyżoną.
Średnie wymiary ogierów 142-191-20 cm, średnie wymiary klaczy 142-178-19,5 cm, ale nie jest to regułą, konik powinien być proporcjonalny i nie wynaturzony.
Wyróżnia się dwa rodzaje koni fiordzkich:
lekkie, do rekreacji, małego sportu, hipoterapii,
w typie małego konia pociągowego, masywniejsze (toporniejsze), o krótszych nogach, pokroju bardziej prymitywnego. (oczywiście i te są używane do rekreacji, hipoterapii, etc, bo dzisiaj już nie dobieramy tego rodzaju koni do pracy w sadzie, czy do małego transportu).
Te cięższe były uformowane dodatkiem krwi ciężkiego konia prymitywnego DOLE.
A jeśli chodzi o użytkowanie, to w Norwegii były one używane jako juczne - po wąskich ścieżkach stromych brzegów fiordów znosiły wiązki chrustu...
Fiordy przejawiają duża szybkość w kłusie, ale drobią. Odznaczają się bardzo dużą siłą uciągu w stosunku do ciężaru ciała. Mają wręcz idealny charakter.
W Polsce prowadzono stadninową hodowlę tych koni po drugiej wojnie światowej początkowo w SK Moszna na Opolszczyźnie, skąd przeniesiono je do SK Nowielice na Pomorzu Zachodnim. Ogiery produkowane w Mosznie i Nowielicach były początkowo używane w woj. szczecińskim i koszalińskim do krzyżowania z klaczami pogrubionymi. Pomimo jednak wielu zalet fiordy nie znalazły uznania u tamtejszych rolników indywidualnych, z powodu bułanej maści, małego wzrostu i masy. Wobec tego zaczęto hodować w SK Nowielice ardenofiordy i arabofiordy. Efekt ich pracy hodowlanej został rozpowszechniony na terenie całego kraju. Dzisiaj można spotkać arabofiordy z tej hodowli praktycznie w całej Polsce.
Obecnie fiordy i ich pochodne hoduje się na szeroką skalę w kilku ośrodkach hodowlanych w woj. Wielkopolskim, Małopolskim oraz Mazowieckim. Nie znaczy to wcale, że nie ma ich w pozostałej części kraju, pojedyncze egzemplarze stanowią nie lada atrakcję w ośrodkach jeździeckich.
Bardzo wiele koni fiordzkich i ich pochodnych wykorzystywanych jest w hipoterapii: są to głównie konie pochodzące z hodowli SK Nowielice oraz RSP Łękno. Z rozmów przeprowadzonych z ich użytkownikami nasuwa się jeden wniosek: rasa idealna do tego typu działalności. Zaś ich uniwersalność pozwala na wykorzystanie na szeroką skalę we wszystkich formach terapii.
Przez lata prowadzono w Polsce księgę stadna tych koni, tom III ostatni ukazał się w roku 1973, obecnie fiordy wpisuje się do Rejestru Koni Małych w dziale trzecim zatytułowanym Konie Rasy Fiordzkiej (niedawno ukazał się tom II Rejestru, do nabycia w Polskim Związku Hodowców Koni).
Autor: Krzysztof Patalon
Źródło: Horsesport