Leki a ciąża, Farmacja, farmakologia


Leki a ciąża

Farmakologia rozwojowa - dział farmakologii zajmujący się badaniem wpływu leków na rozwój płodu

Od zapłodnienia do 12 tygodnia - okres najniebezpieczniejszy, związany z metabolizmem dziecka

SIDS - zespół nagłej śmierci dziecka

Historia:

  1. w latach 50 - tych XX w. podawano chloramfenikol wszystkim noworodkom, występował zespół szary prowadzący do śmierci dziecka, im młodsze tym mnie wydalanych metabolitów Chloramfenikol

  2. fokomelia - choroba, w wyniku której nie dochodziło do wykształcenia kończyn, wystąpiła u ok. 10 tys. Dzieci na skutek działania talidomidu, zwłaszcza, gdy matki brały go między 21 a 36 dniem ciąży

  3. w 1984 r. zmarło 38 dzieci na skutek dożylnego podania witaminy E mającej chronić organizm przed wolnymi rodnikami tlenowymi (powstającym w wyniku tlenoterapii), po podaniu następowało uszkodzenie wątroby i zgon

krew tętnicza matki → przestrzenie międzykosmkowe → naczynia włosowate płodu w kosmkach → żyła pępowinowa → płód

Bariera krew - łożysko jest szczelna w przypadku ciąży fizjologicznej. Nie jest jednak szczelna dla leków.

Łożysko ma niewielkie zdolności metabolizmu. Ma duże zdolności kumulowania leków, dlatego wiele z nich przechodzi przez nie. Większość substancji przechodzi na zasadzie dyfuzji prostej, ułatwionej i transportu aktywnego.

U dzieci nienarodzonych bariera krew - mózg jest niedojrzała. Niektóre leki mają silne swoiste powinowactwo do kości (np. Tetracykliny). Zdolność metabolizowania leków wzrasta wraz z dojrzewaniem. Upośledzone są reakcje redukcji, hydrolizy. Aktywność transferazy glukuronowej wynosi ok. 0,1 aktywności osoby dorosłej. O toksyczności decyduje czas, w którym leki są podawane. Podanie leków w ciągu 7-10 dni po zapłodnieniu uważane jest za bezpieczne w sensie wystąpienia skutków teratogennych (blastula ma bardzo duże zdolności do zastępowania strat komórek uszkodzonych, a jeśli są one bardzo duże - zanika). Największe narażenie na skutki teratogenne występuje w okresie między 10 a 56 dniem ciąży (embriogeneza), gdyż wtedy dynamicznie różnicują się narządy.

W dwóch ostatnich trymestrach ciąży kształtuje się układ płciowy i nerwowy. Działanie teratogenne może ujawnić się jako niedorozwój umysłowy lub zaburzenie czynności narządów płciowych.

  1. Antybiotyki i chemioterapeutyki

  1. leki bezpieczne:

- Penicyliny

- Cefalosporyny

- Makrolidy

- Linkozamidy

b) leki niebezpieczne

- Tetracykliny (odkładają się w tkance kostnej i zębinie), w okresie wapnienia mogą opóźniać rozwój szkieletu, wykazują działanie teratogenne - niedorozwój rąk, wrodzona katarakta; podawane w okresie ciąży działają toksyczniej na organizm matki, niż na organizm kobiety, która nie jest w ciąży

- Antybiotyki aminoglikozydowe - działanie embriotoksyczne, uszkadzają n. słuchowy

- Chloramfenikol - potencjalnie embriotoksyczna, podany przed porodem może wywołać zespół szary u noworodka

- Sulfonamidy - wypierają bilirubinę, podane przed porodem mogą wywołać żółtaczkę, potencjalnie teratogenna, przeciwwskazane przed porodem

  1. Leki stosowane w gruźlicy

    1. leki bezpieczne: etambutol

    2. eki niebezpieczne: spektromycyna (uszkadza n. słuchowy)

  1. Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne

Kwas acetylosalicylowy - w miarę bezpieczny w okresie embrionalnym, w trzecim trymestrze może zaburzać fizjologię płodu i być przyczyną powikłań w okresie okołoporodowym.

Niektóre prostaglandyny i prostacykliny pełnią funkcje fizjologiczne. PGE pobudza akcję porodową. W ciąży prawidłowej opóźniają ją, dlatego czasem podaje się ją w celu zahamowania przedwczesnego porodu.

PGE2 odpowiada za drożność przewodu tętniczego w życiu płodowym.

Prostacyklina i PGE D2 odpowiadają za zmniejszenie oporów w krążeniu płucnym w okresie po porodzie z podjęciem u noworodka.

Ich zahamowanie może być przyczyną zespołu przetrwałego nadciśnienia płucnego u noworodków.

Poza tym istnieje możliwość krwotoków śródczaszkowych w przebiegu urazów okołoporodowych związanych z upośledzeniem czynności płytek krwi.

  1. Leki psychotropowe

a) Najczęściej nadużywane: anksjolityki - pochodne benzodiazepiny bardzo łatwo przechodzą do płodu, gdzie mogą się kumulować. Ryzyko ujemnego wpływu jest niewielkie, brak działań teratogennych i embriotoksycznych. Stosowane przed porodem wywołują przemijające zaburzenia oddychania u noworodków, upośledzenie połykania, hipotermię, hiperbilirubinemię. W przypadku zażywania tych leków w ostatnim trymestrze ciąży u noworodków obserwowano objawy uzależnienia - drażliwość, nadpobudliwość, nadmierną reaktywność. Istnieją pojedyncze doniesienia o działaniu teratogennym (gdy matki zażywały lek w I trymestrze) - rozszczep wargi, podniebienia.

  1. Leki neuroleptyczne - zażywane w ciągu 4 pierwszych miesięcy ciąży powodują zaburzenia rozwojowe płodu, zażywane w późniejszych okresach hamowały rozwój funkcji mózgu

  2. Sole litu - nie powinny być stosowane w okresie ciąży

  1. Leki przeciwpadaczkowe

    1. leki niebezpieczne:

- fenytoina

- barbiturany

- pochodne oksazolidyny

Powodują one wady wrodzone:

- duże: wady serca, rozszczepy (podniebienia, kręgosłupa), zniekształcenia kończyn

- małe: upośledzenie rozwoju psychicznego, zniekształcenia rąk (niedorozwój palców), przepukliny

Ich działanie teratogenne nasila etanol.

  1. Narkotyczne leki przeciwbólowe

Brak danych na temat działania teratogennego. Dzieci rodzą się z mniejszą masą urodzeniową, często odnotowywano przypadki śródmacicznego obumarcia płodu, okołoporodowej depresji oddechowej, mogą występować objawy abstynencyjne - niepokój, ciągły płacz, trudności w przyjmowaniu pokarmów, wymioty, biegunki, drgawki.

  1. Tiazydowe leki moczopędne

Brak działania teratogennego, stosowane w późniejszym okresie mogą powodować trombocytopenia, zaburzenia przemiany węglowodanów, hiperbilirubinemię

  1. Leki przeciwzakrzepowe

Antagoniści witaminy K mogą wywoływać krwotoki w obrębie łożyska, odklejanie łożyska, krwawienia wewnętrzne płodu; w ciąży powinno się te leki zastępować heparyną.

  1. Leki zawierające jod

Przeciwwskazane ze względu na hamowanie rozwoju tarczycy.

  1. Używki

Alkohol etylowy - bardzo łatwo przenika przez łożysko, odkłada się głównie w tkankach bogatych w wodę, najwięcej znajduje się w OUN płodu. Najbardziej narażone na jego działanie są mózg, wątroba, serce, nerki.

FAS - poalkoholowy zespół płodu, objawia się różnymi zaburzeniami w trakcie porodu, po nim i w późniejszych okresach życia



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WYKŁAD 15 - FARMAKOLOGIA leki moczopędne, farmacja, farmakologia
Narkotyczne leki przeciwbólowe, farmacja, Farmakologia
LEKI neuroleptyczne(1), Farmacja, Farmakologia(1), Neuroleptyki, Schizofrenia
LEKI cholinergiczne 3, Farmacja, Farmakologia(1), Układ przywspółczulny
Leki antynowotworowe, Farmacja, Farmakologia(1), Cytostatyki
FARMAKOLOGIA - WYKŁAD6 leki nasenne, farmacja, farmakologia
LEKI KRWI, farmacja, farmakologia
Leki przeciwirusowe, Farmacja, farmakologia, farmakologia n, krwionosny i serce, Wykłady w x
LEKI ANTYARYTMICZNE, Farmacja, farmakologia, farmakologia n, krwionosny i serce, Wykłady w x
leki przeciwastmat., Farmacja, Farmakologia(1), Układ oddechowy
Leki przeciwbĂłlowe, Farmacja, Farmakologia(1), Narkotyczne leki przeciwbólowe
Leki przeciwwirusowe, Farmacja, Farmakologia(1), leki przeciwwirusowe
TPL-leki pediatryczne, Farmacja, farmakologia
Nienarkotyczne leki przeciwbĂłlowe, Farmacja, Farmakologia(1), NLPZ
Niesteroidowe leki przeciwzapalne, Farmacja, Farmakologia(1), NLPZ
LEKI PRZECIWCUKRZYCOWE, Farmacja, farmakologia, farmakologia n, krwionosny i serce, Wykłady w x
Leki przeciwwirusowe, FARMACJA, Farmakologia z el. chemii leków

więcej podobnych podstron