MIAŻDŻYCA

Miażdżyca, stwardnienie tętnic (atherosclerosis, arteriosclerosis) jest chorobą tętnic i to wysokociśnieniowych

najważniejsze klinicznie i najczęstsze jest powstawanie płytek miażdżycowych poduszkowato i segmentarnie zajmujących ścianę tętnic i mających włóknistą czapę (często ze zwapnieniami) i miękki rdzeń, zawierający masy ateromatyczne (kaszowate) - atheromatosis.

arteriolosclerosis to stwardnienie tętniczek z pogrubieniem ich ściany i redukcją światła w wyniku odkładania się mas białkowych (hyalinosis) lub cebulowatego nakładania się elementów sprężystych i włóknistych intimy (elastosis). Zmiany takie związane są pospolicie z nadciśnieniem i cukrzycą .

Patomorfologia
Obraz płytki miażdżycowej (atheromatous plaque) to zgrubienie intimy tętnicy wraz z gromadzeniem się w tym miejscu lipidów. Prekursorem płytki miażdżycowej są pasma tłuszczowe (fatty streaks) widoczne już w intimie w okresie dzieciństwa. Są to płaskie, żółtawe najpierw plamki, a potem pasemka intimy, które w badaniu mikroskopowym okazują się makrofagami obładowanymi tłuszczem tuż pod komórkami śródbłonka.

Płytka miażdżycowa składa się z włóknistej czapy i miękkiego rdzenia zawierającego cholesterol i jego estry, piankowate makrofagi, miocyty obładowane tłuszczem i przepojoną tłuszczem ziarninę z komórkami nacieku zapalnego. Płytki miażdżycowe białawe i białawo-żółtawe od 0.3 - 1.5 cm średnicy, czasem zlewają się w większe agregaty.

Rozmieszczenie płytek miażdżycowych nie jest jednolite. Najczęstsze i najliczniejsze zmiany widoczne są w aorcie brzusznej i przy odejściu od aorty dużych tętnic. Tętnice kończyn dolnych, naczynia wieńcowe i naczynia mózgowe są też bardzo często zajęte.

NASTĘPSTWA
Pęknięcia , owrzodzenia, zwapnienia.
Pęknięcie zachodzi zazwyczaj z boku poduszkowatego zgrubienia. Jest to szczelinowate, nierówne pęknięcie. Odsłonięty kolagen i wyciśnięte masy kaszowate inicjują proces krzepnięcia krwi. Czasami tworzy się większe owrzodzenie na powierzchni płytki. Masy kaszowate odrywane z dna owrzodzenia mogą tworzyć zatory cholesterolowe.

Krwiak w obrębie płytki.
Może powstać albo przy pęknięciu włóknistej czapy płytki albo naczynka, które wrosło w obręb płytki. Krwiak przyczynia się do powiększenia płytki i może być przyczyną jej pęknięcia.

Zakrzep.
Może zablokować światło naczynia i być przyczyną zawału serca lub udaru mózgu.

Zmiany w medii.
Pod płytką miażdżycową mogą osłabiać ścianę naczynia i prowadzić do rozwoju tętniaka w tętnicach dużych, elastycznych.

CHOROBA NADCIŚNIENIOWA (Morbus hypertonicus)
Nadciśnienie jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka zawału serca i udaru mózgu, może prowadzić do przerostu i niewydolności serca, do niewydolności nerek itp. Około 90% nadciśnienia to tzw. nadciśnienie pierwotne. Pozostałe 5-10% to nadciśnienie wtórne.

Morfologicznie widzimy skutki nadciśnienia. W małych tętniczkach rozwija się arterioloskleroza (arteriolosclerosis).

CHOROBA NADCIŚNIENIOWA (Morbus hypertonicus)

Arterioloskleroza pod postacią zmian szklistych (hyalinosis) jest częstsza u ludzi starych i u cukrzyków. Polega na odkładaniu w ścianie tętniczki mas białkowych, szklistych, co prowadzi do zwężenia światła. Przyjmuje się, że jest to zwiększony wyciek białek surowicy, odkładanych jako macierz pozakomórkowa w ścianie naczynia. Zmiany tego typu są pospolite w nerkach w łagodnej nefrosklerozie.

CHOROBA NADCIŚNIENIOWA (Morbus hypertonicus)

Drugą formą arteriolosclerozy jest elastosis. Występują wtedy zmiany hiperplastyczne ściany tętniczki, wynikłe z pogrubienia i duplikacji błony podstawnej i pomnożenia miofibroblastów. W nadciśnieniu złośliwym mogą występować również ogniska martwicy włóknikowatej. Największe skutki niesie ze sobą arterioloskleroza naczyń nerkowych.

ZAPALENIA NACZYŃ (VASCULITIS)

Zapalenia naczyń to bardzo zróżnicowana grupa chorób o różnej etiopatogenezie, ale też przy tej samej etiologii zapalenia obraz kliniczny będzie bardzo różnorodny zależnie od typu i kalibru zajętego naczynia

KLASYFIKACJA ZAPALEŃ NACZYŃ ZALEŻNIE OD PATOGENEZY.

zapalenia infekcyjne

(bakterie, riketsje, krętki, grzyby, wirusy)

.

zapalenia o podłożu immunologicznym

z udziałem kompleksów immunologicznych

-poinfekcyjne (hepatitis B i C),

-choroba Schönleina - Henocha

-toczeń rumieniowaty trzewny

-reumatoidalne zapalenie stawów,

-polekowe,

- krioglobulinemia,

-choroba posurowicza

z udziałem przeciwciał

antyneutrofilowych (ANCA)

-ziarniniak Wegenera

-polyarteritis microscopica

-zespół Churg - Straussa

z bezpośrednim udziałem przeciwciał

-choroba Kawasaki

- zespół Goodpasture (przeciwciała przeciw błonom podstawnym)

zależne od odporności komórkowej

- odrzucenie przeszczepu

-Choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego

-Vasculitis paraneoplastica

Etiologia nieznana

-Arteritis temporalis

-Choroba Takayasu

-Polyarteritis nodosa

KLASYFIKACJA ZAPALEŃ NACZYŃ (Chapel Hill consensus)

Zapalenia dużych naczyń

-Arteritis temporalis

(arteritis granulomatosa gigantocellularis)

-Arteritis Takayasu

Zapalenia naczyń średniego kalibru

-Polyarteritis nodosa (klasyczne)

Zapalenia naczyń średniego kalibru

-Choroba Kawasaki

Zapalenia małych naczyń

-Granulomatosis Wegeneri- ziarniniak Wegenera (ziarniniakowe zapalenie o charakterystycznym ″angiotropiźmie″)

-Zespół Churg-Straussa - ziarniniakowe zapalenie (z eozynofilami) dróg oddechowych i zapalenie martwicze małych i średnich naczyń m.in. płuc, powiązane z objawami astmy oskrzelowej i z eozynofilią.

-Purpura Schönlein - Henoch --zapalenie małych naczyń z depozytami IgA, zajęta skóra, przewód pokarmowy, nerki, stawy

Arteritis temporalis (gigantocellularis)

Jedna z częstszych, głównie tętnice głowy, w tym tętnica skroniowa. Czasem może zajmować i inne duże tętnice, łącznie z aortą (aortitis gigantocellularis),czy tętnicą oczną (ślepota). Przyczyna tego zapalenia pozostaje nieznana. Sugeruje się autoimmunizacyjny proces skierowany przeciw elastynie i innym składnikom ściany naczyniowej. Podejrzewa się współudział reakcji typu komórkowego zależnej od limfocytów T.

Arteritis temporalis (gigantocellularis)

Najczęściej zajęty jest krótki segment naczynia, w którym dochodzi do zapalenia ziarniniakowego, olbrzymiokomórkowego podśródbłonkowych warstw intimy, a nad zmianami intimy dochodzi do powstawania zakrzepu doprowadzającego do dalszej redukcji światła naczynia.

Arteritis temporalis (gigantocellularis)

Klinicznie choroba ujawnia się po 50 rż. Początkowo jest to gorączka, osłabienie, utrata wagi ciała, a objawy miejscowe takie jak ból twarzy, ból głowy, ból na przebiegu guzkowo pogrubiałej tętnicy skroniowej pojawiają się z czasem. Objawy oczne są groźniejsze (początkowo diplopia), bo mogą świadczyć o zajęciu tętnicy ocznej i mogą zwiastować ślepotę.

Choroba Takayasu

Choroba Takayasu jest to ziarniniakowe zapalenie dużych i średnich tętnic, najczęściej dużych naczyń odchodzących od łuku aorty (choroba braku tętna), występujące u kobiet przed 40 rż. Choroba może też dotyczyć innych odcinków aorty (od części wstępującej po aortę brzuszną), a nawet tętnicy płucnej. Etiologia jest nieznana i tylko przypuszcza się tło immunologiczne.

Morfologicznie zmiany zaczynają się od niewielkich nacieków z komórek jednojądrzastych wokół vasa vasorum przydanki naczyń. Z czasem zmiany przechodzą na medię i wreszcie na intimę. W medii rozwija się przewlekłe zapalenie, które może przybrać postać zapalenia olbrzymiokomórkowego, ziarniniakowego. Zmiany wtedy są podobne jak w arteritis temporalis , a całe naczynie jest pogrubiałe, ze znacznie zredukowanym światłem.

Klinicznie objawy polegają na obniżeniu ciśnienia krwi dystalnie do zwężenia (kończyna górna przy zajętej tętnicy szyjnej wspólnej lub podobojczykowej) i utraty tętna z ziębnięciem palców ręki. Mogą wystąpić objawy oczne aż do ubytków pola widzenia, wybroczyny siatkówki, wreszcie ślepota.

Guzkowe zapalenie tętnic (Polyarteritis nodosa).

Klasyczna postać polyarteritis nodosa to martwicze zapalenie ścian małych i średniego kalibru tętnic z zajęciem tętnic nerkowych i tętnic wielu narządów wewnętrznych, natomiast bez zajęcia naczyń płucnych.

Choroba Kawasaki

Jest to choroba najczęściej występująca przed 4 rokiem życia (80%). Może jednak wystąpić w innym wieku. Występuje gorączka, zaczerwienienie spojówek, nadżerki śluzówki jamy ustnej, obrzęk i zaczerwienienie rąk i stóp, powiększenie węzłów chłonnych szyjnych (mucocutaneus lymph node syndrome). Około 20% pacjentów wykazuje zmiany w tętnicach wieńcowych, choć mogą być zajęte i inne tętnice. Zmiany mogą być w jednym przypadku nikłe, w innych powstają duże tętniaki tętnic wieńcowych z możliwością wystąpieniu zawału serca.

Występuje w Japonii i na Hawajach. Do zapalenia naczyń dochodzi na skutek powstawania autoprzeciwciał przeciw komórkom śródbłonkowym i komórkom mięśni gładkich.

Morfologicznie zmiany przypominają spotykane w guzkowym zapaleniu tętnic, choć mniejsze są obszary martwicy włóknikowatej. Zakrzep nad zmienioną ścianą grozi zawałem serca.

Ziarniniak Wegenera
(granulomatosis Wegeneri)

Zmiany zapalne, ziarniniakowe, z owrzodzeniami dotyczą górnych dróg oddechowych ( błona śluzowa nosa, gardło, zatoki oboczne nosa, ucho) oraz płuc. Do pełnego obrazu należy zapalenie kłębuszkowe nerek z ogniskowymi zmianami martwiczymi kłębuszka i zrostami torebki Bowmana.

Częściej choroba dotyczy mężczyzn, a średni wiek to 40 lat. U podłoża choroby leżą zaburzenia immunologiczne. U 90% pacjentów występują c-ANCA w aktywnym okresie choroby.

Początkowo niewinne zapalenie zatok po ziarniniaki i owrzodzenia nosa, gardła, podniebienia, a dodatkowo do zmian ziarniniakowych i ognisk martwicy włóknikowatej i ischemicznej występuje obraz zapalenia naczyń.. Częściej jest to jednak ognisko martwicy włóknikowatej otoczone limfocytami, plazmocytami, eozynofilami, makrofagami i pojedynczymi komórkami olbrzymimi. Martwica i same ziarniniaki mogą obejmować ściany naczyń ("angiotropizm" zmian zapalnych). Są to naczynia kapilarne, tętniczki, czasem tętnice średniego kalibru i żyłki. Zmianom martwiczo-zapalnym towarzyszy różny stopień włóknienia.

Nie leczona choroba ma niekorzystny przebieg (80 % pacjentów umiera do roku). Bardzo skuteczne jest leczenie immunosupresyjne (wspomagane leczeniem przeciwbakteryjnym).

Choroba Bürgera
thrombangitis obliterans

Zarostowe zapalenie tętnic, choroba Bürgera, polega na segmentarnym zapaleniu i zakrzepach średnich i małych tętnic najczęściej piszczelowych i promieniowych. Zajęte mogą być przylegające odcinki żył i pęczków nerwowych. Zaawansowane zmiany mogą być przyczyną amputacji kończyny. Czasami mogą być zajęte naczynia brzuszne, a nie naczynia kończyn. Choroba ma wyraźny związek z wieloletnim paleniem papierosów i częściej występuje u mężczyzn.

Morfologicznie występują w ścianie zajętych tętnic średniego i małego kalibru przewlekłe (rzadziej ostre) nacieki zapalne z zakrzepem przyściennym. Zakrzepy ulegają organizacji prowadząc do zwężenia naczynia. Mogą wystąpić drobne ropnie otoczone reakcją ziarninową. Zmiany mogą przenosić się na otaczające żyły i pęczki nerwowe.

Klinicznie występują objawy niedokrwienia obwodowo do zwężenia tętnicy. Może to być objaw Reynaud, ziębnięcie kończyny, wreszcie tzw. chromanie przestankowe (ból przy chodzeniu). Jest to związane z zapaleniem i włóknieniem pęczków nerwowych. W dalszym etapie mogą powstawać owrzodzenia palców rąk i stóp, wreszcie zgorzel wymagająca amputacji kończyny.

CHOROBA RAYNAUD

Choroba Raynaud występująca u młodych kobiet polega na napadowym skurczu naczyń rąk i stóp (czasem też nosa i uszu). Po okresie skurczu następuje rozkurcz naczyń. Przyczyna pozostaje nieznana. Jest to nadmierna pobudliwość arterioli i małych tętnic początkowo bez zmian morfologicznych, z czasem może dość do pogrubienia intimy zajętych naczyń. Klinicznie prócz bólu mamy do czynienia ze zmianami koloru skóry rąk i nóg w sekwencji: zblednięcie - zasinienie - zaczerwienienie.

TĘTNIAKI

Tętniak (aneurysma) to lokalne, patologiczne poszerzenie światła tętnicy. Tętniak prawdziwy (aneurysma verum) utworzony jest przez ścianę tętnicy. Tętniak rzekomy (aneurysma spurium) jest to właściwie krwiak.

Najczęściej tętniaki dotyczą aorty i serca.

Odrębna kategoria to tętniaki "prosowate" mózgu.

Tętniak rozwarstwiający (aneurysma dissecans). Polega na tym, że dochodzi do częściowego rozdarcia ściany tętnicy, które to rozdarcie staje się nowym (dodatkowym) łożyskiem dla strumienia krwi.

Tętniaki dzieli się wg kształtu na workowate i wrzecionowate.

Częstym miejscem powstawania tętniaków aorty jest aorta wstępująca i łuk aorty. Miejsce powstania tętniaka ma tu duże znaczenie. Np. tętniak pęknięty tuż nad zastawką aorty (w zatoce Valsalwy) może doprowadzić do tamponady worka osierdziowego. Najczęstsze przyczyny tętniaka w tym umiejscowieniu to miażdżyca, kiła i tętniak rozwarstwiający wikłający zespół Marfana.

Tętniak aorty brzusznej to najczęściej tętniak miażdżycowy, występujący po 50 rż. Z reguły tętniak powstaje poniżej ujścia tętnic nerkowych, a nad rozwidleniem aorty. Czasami tętnice biodrowe też bywają poszerzone

CHOROBY ŻYŁ

Zmiany zakrzepowe, zapalne i żylaki to prawie 90% przypadków chorób żył.

Żylakowate poszerzenia żył (żylaki - varices) to nieregularne poszerzenia naczyń żylnych na przemian z ogniskowymi zwężeniami, zaburzeniami funkcjonowania zastawek i zastojem krwi w poszerzonych naczyniach. Miejscowo powstają zakrzepy i mogą wystąpić lokalne zmiany troficzne.

Thrombophlebitis / Phlebothrombosis.

Jeśli nie stwierdzimy zmian zapalnych ścian żył to mówimy o phlebothrombosis, jeśli widoczne są nacieki zapalne w miejscu skrzepu to mówimy o thrombophlebitis. Ponad 90% thrombophlebitis dotyczy dużych żył kończyn dolnych. Rzadziej jest to splot okołoprostatowy lub okołomaciczny. Jeszcze rzadziej są to żyły wewnątrzczaszkowe i zatoki opony twardej. Zatorowość płucna może czasem być pierwszym objawem zakrzepicy.

NOWOTWORY

KLASYFIKACJA GUZÓW NACZYNIOWYCH

Nowotwory i zmiany niezłośliwe

Poszerzenia i proliferacje naczyń

znamię płomieniste - naevus flammeus

pajączkowate poszerzenia naczyń

choroba Rendu-Osler-Weber

choroba Fabry'ego - brak α - galaktozydazy, w skórze - angiokeratoma corporis diffusum

Naczyniaki krwionośne

naczyniak kapilarny - haemangioma capillare

naczyniak jamisty - haemangioma cavernosum

granuloma teleangiectaticum, granuloma pyogenicum

tzw. epithelioid hemangioma

Naczyniaki limfatyczne

naczyniak limfatyczny kapilarny - lymphangioma capillare

naczyniak limfatyczny jamisty (torbielowaty) - lymphangioma cavernosum

Kłębczak - glomangioma

Nowotwory o niskim stopniu złośliwości

Śródbłoniak - haemangioendothelioma

Mięsak Kaposiego - sarcoma Kaposi

Nowotwory złośliwe

Haemangiopericytoma

Mięsak naczyniowy - sarcoma angiogenes

Poszerzenia naczyń
(angiectasiae, teleangiectasiae ).

Jest to grupa zmian polegająca na lokalnym poszerzeniu naczyń od tętniczek po żyłki.

Peliosis hepatis - lokalne poszerzenia zatok w wątrobie w niewydolności krążenia.

Sino-czerwone plamy na skórze widoczne od urodzenia- tzw. znamię płomieniste (naevus flammeus) u noworodków nazywane też plamą łososiową (salmon patch). Większość zmian polega na lokalnym poszerzeniu naczyń skóry głowy zwłaszcza czoła i karku.

Szczególną odmianą są tzw. plamy wina porto (portwine stain). Są one rozmieszczone na obszarze unerwienia nerwu trójdzielnego i nie znikają, a mogą być wskaźnikiem istnienia tzw. zespołu Sturge-Webera (encephalotrigeminal angiomatosis). Zmiany w postaci nienaturalnego poszerzenia żyłek tworzących masy podobne do zwykłego naczyniaka obejmują nie tylko twarz, ale i opony i ewentualnie korę mózgu.

Pajączkowate teleangiektazje widoczne na skórze np. nosa, twarzy, tułowia częściej występują w przypadkach marskości wątroby. Postuluje się rolę estrogenów (nie eliminowanych przez marską wątrobę) w rozwoju tych zmian.

Choroba Rendu-Osler-Webera (teleangiectasia haemorrhagica congenita) związana jest z występowaniem na skórze i błonach śluzowych ognisk poszerzonych kapilarów. Poszerzenie kapilarów powoduje szybki przepływ krwi z tętniczek do żył. Choroba dziedziczy się autosomalnie dominująco i polega na mutacji dwóch białek współpracujących z TGF-β, a koniecznych do pełnego wykształcenia ściany naczyń.

-- choroba Fabry'ego na skórze tułowia występują mnogie czerwone ogniska wynikające z ogniskowego poszerzenia i akumulacji naczyń powierzchownych skóry .

Naczyniaki krwionośne.

Naczyniaki limfatyczne (lymphangioma) są to zmiany podobne jak naczyniaki krwionośne, ale zbudowane z naczyń limfatycznych i zawierających limfę.

Naczyniak chłonny kapilarny (lymphangioma capillare vel simplex) występuje zazwyczaj na twarzy, karku, szyi, czasem pachy. Z rzadszych przykładów trzeba wymienić naczyniaka chłonnego jelita i krezki. Są to zmiany całkowicie łagodne, a tylko ich rozległość, uraźliwość i lokalizacja mogą być uciążliwe, np. naczyniak chłonny języka.

Naczyniak limfatyczny jamisty (lymphangioma cavernosum) zbudowany z jamisto poszerzonych naczyń limfatycznych występuje u dzieci na karku, czasem w pasze, lub zaotrzewnowo. Zmiany są nieotorebkowane i mogą sprawiać kłopoty przez swe duże rozmiary.

Kłębczak (glomangioma)

Jest to niezłośliwy nowotwór zbudowany ze zróżnicowanych, zmodyfikowanych komórek mięśniowych gładkich anastomoz tętniczo-żylnych (zaangażowanych w termoregulacji). Guz może wystąpić gdziekolwiek w skórze, czasem w przewodzie pokarmowym, jednak najczęściej zlokalizowany jest pod paznokciem. Zawsze jest to guz bolesny, pod paznokciem może to być pulsujący ból. Zmiana jest mała, 1-2 cm, twarda, czerwonawa, może wyglądać jak wylew krwawy pod paznokciem. Histologicznie widoczne są dwa typy komórek. Są to agregaty małych, okrągłych komórek kłębczakowych i kanały naczyniowe.

Śródbłoniak (haemangioendothelioma)

To grupa nowotworów na pograniczu nowotworów niezłośliwych i złośliwych. Ich wspólną cechą jest przewaga odtwarzania wewnętrznych części ściany naczyniowej z komórkami śródbłonkowymi.

Typowym przykładem jest haemangioendothelioma epithelioides. Guz rośnie w pobliżu, a czasem wewnątrz żył.

Mięsak Kaposiego (sarcoma Kaposi).

Wyróżnia się cztery formy nowotworu:

♦postać klasyczna, przewlekła. Ta właśnie postać rozwija się u starszych mężczyzn pochodzenia żydowskiego pod postacią zaczerwienionych mnogich guzków na skórze podudzi i przedramion. Choroba ma wieloletni przebieg z remisjami, ale z czasem guzki się powiększają i mogą krwawić.

♦postać endemiczna, afrykańska. Występuje endemicznie w Afryce, szczególnie u dzieci plemienia Bantu. Zmiany widoczne są pod postacią powiększenia zajętych węzłów chłonnych a choroba ma agresywny przebieg. Zmiany mogą dotyczyć także narządów wewnętrznych.

Mięsak Kaposiego (sarcoma Kaposi).

♦mięsak u chorych po transplantacji narządów i leczonych immunosupresją. Zmiany mogą występować w skórze ale występują tez przerzuty. Zajęcie narządów wewnętrznych i krwotok (np. do przewodu pokarmowego) są przyczyną zgonu.

♦forma epidemiczna związana z AIDS. U około 40% pacjentów z grup wysokiego zagrożenia (homoseksualiści) rozwija się mięsak Kaposiego. Zmiany mogą wystąpić w skórze, ale częściej zajmują węzły chłonne i przewód pokarmowy. Wszystko wskazuje na rolę wirusa Herpes typu 8 w rozwoju mięsaka Kaposiego.

Mięsak Kaposiego (sarcoma Kaposi).

Morfologicznie wyróżnia się trzy etapy rozwoju nowotworu: (1) plamista postać zapalna, (2) postać naczyniakowa i (3) postać guzowata.

Pierwotna postać zapalna to ognisko poszerzonych naczyń krwionośnych z naciekami zapalnymi (limfocyty, plazmocyty, makrofagi) i niewielkie złogi hemosyderyny. Obraz przypomina ziarninę.

W następnym etapie przybywa naczyń, a mniejsze relatywnie są nacieki zapalne. Obraz przypomina naczyniaka. Zaczynają się pojawiać na zewnątrz od komórek śródbłonkowych wydłużone fibroblasto-podobne komórki (guzek)

Haemangiopericytoma

To złośliwy nowotwór odtwarzający zewnętrzne warstwy ściany naczyniowej z pericytami. Najczęstsza lokalizacja to kończyny (zwłaszcza udo) i przestrzeń zaotrzewnowa. Guz zazwyczaj ma 4 - 8 cm średnicy. Histologicznie widać liczne przekroje naczyniowe i zatokowate. Między nimi rozrastają się wydłużone komórki fibroblastopodobne. Komórki tworzą układy wirowate i "szprychowate".

Mięsak naczyniowy (angiosarcoma, sarcoma angiogenes

Blizny kory nerek - nadcisnienie,miażdzyca tt nerkowych

Blizny kory nerek - nadcisnienie,miażdzyca tt nerkowych

Przerost lewej komory serca - nadcisnienie tętnicze

Tetniak rozwarstwiający aorty

Medionecrosis aortae (Marfan)

Medionecrosis aortae (Marfan)

Tetniak miażdzycowy aorty brzusznej

Miażdżyca tętniczek
(przerost bł. środkowej i wewnetrznej)

Martwica włóknikowa tetniczek doprowadzających kłebka w nadcisnieniu złośliwym

---