Sylwia L
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Pielęgniarstwo rok 3
Samokształcenie- pielęgniarstwo niepełnosprawnych
Temat:
Opis przypadku:
Pacjent lat 58 hospitalizowany po raz pierwszy w Szpitalu Wojewódzkim w Olsztynie z rozpoznaniem - Stwardnienie zanikowe boczne.
W badaniu lekarskim stwierdzono u pacjenta osłabienie siły mięśniowej występujące w obrębie kończyn górnych i dolnych, zaniki mięśniowe, zaburzenia opuszkowe, tzn. zaburzenia fonacji-mowa staje się „nosowa”, niewyraźna w wyniku porażenia mięśni krtani, oraz zaburzenia połykania, będące następstwem porażenia mięsni podniebienia miękkiego i języka. Z powodu tych zaburzeń ( opuszkowych) pacjent w ostatnich 6 miesiącach utracił prawie 10 kg. Pacjent zgłasza również zaburzenia snu, bóle w obrębie kończyn. Poszusza się samodzielnie, lecz szybko się męczy.
Świadomość prawidłowa, RR 110/70 mmHGg, tętno 64u/min, dobrze wyczuwalne, miarowe, oddech 18/min, regularny.
Charakterystyka choroby- Stwardnienie zanikowe boczne.
Stwardnienie zanikowe boczne (choroba Charcota, choroba Lou Gehriga, choroba neuronu ruchowego, łac. sclerosis lateralis amyotrophica, ang. amyotrophic lateral sclerosis, ALS) - nieuleczalna, postępująca choroba neurodegeneracyjna, która prowadzi do niszczenia komórek rogów przednich rdzenia kręgowego, jąder nerwów czaszkowych rdzenia przedłużonego oraz neuronów drogi piramidowej, czyli wybiórczego uszkodzenia obwodowego (dolnego) i ośrodkowego (górnego) neuronu ruchowego.
Pojawia się głównie w 6. i 7. dekadzie życia, częściej u mężczyzn. Częstość występowania choroby szacuje się na 2-4:100 000. Choroba może wystąpić też u młodych ludzi, chociaż zdecydowanie rzadziej (1-3:500 000).
Etiologia tego rzadkiego schorzenia nie jest do końca poznana.
Istnieją dwa typy ALS:
pozostałe przypadki to sporadyczne ALS.
Oba przypadki klinicznie nie są możliwe do rozróżnienia, ale zazwyczaj forma uwarunkowana genetycznie pojawia się we wcześniejszym wieku.
Wykrycie zależności pomiędzy FALS a mutacją genu SOD1 pozwoliło wysnuć przypuszczenie, że etiologia ALS może być ściśle powiązana z niedoborem (nadmierną) aktywności(-ą) dysmutazy ponadtlenkowej.
Ciągła i postępująca degeneracja motoneuronów w ALS prowadzi ostatecznie do ich śmierci, a co za tym idzie do utraty przez mózg możliwości kontrolowania pracy mięśni.
Pierwszymi objawami są zaniki mięśniowe dotyczące mięśni krótkich rąk, spastyczny niedowład kończyn dolnych oraz niekiedy cechy zespołu opuszkowego. W dalszym przebiegu pojawiają się zaniki kolejnych grup mięśniowych z charakterystycznymi drżeniami pęczkowymi oraz progresją objawów spastycznych. U pacjentów w toku rozwoju choroby dochodzi do powolnego, ale systematycznego, pogarszania się sprawności ruchowej, a w późniejszych etapach do całkowitego paraliżu i ostatecznie śmierci poprzez zatrzymanie pracy mięśni oddechowych. Ogólnie przyjmuje się, że ALS prowadzi do śmierci w przeciągu 3-5 lat; najczęściej śmierć z powodu ALS następuje wskutek niewydolności oddechowej (paraliż mięśni oddechowych).
Nie ma dotąd skutecznej metody leczenia przyczynowego choroby. Riluzol (Rilutek) może wydłużać przeżycie i (lub) opóźnić wystąpienie niewydolności oddechowej u pacjentów z ALS, spowalniając progresję choroby. W badaniach klinicznych z grupą kontrolną stwierdzono wydłużenie średniego przeżycia o około 2-3 miesiące.
Diagnoza 1: Ograniczenie zdolności ruchowej i samoobsługowej, spowodowane osłabieniem i zanikiem mięśni, spastycznością, a także narastającą męczliwością.
Cel: Pomoc choremu w jak najdłuższym utrzymaniu niezależności w poruszaniu się i wykonywaniu czynności życia codziennego.
Plan działań pielęgniarskich:
- Oszacowanie stopnia sprawności funkcjonalnej pacjenta za pomocą jednej z istniejących skal klinometrycznych,np. Skali Sprawności Funkcjonalnej dla Chorych na Stwardnienie Zanikowe Boczne(The Functional Rating Scale-ALSFRS),
- Zachęcanie pacjenta w początkowej fazie choroby do samodzielnego wykonywania zwykłych codziennych czynności, lecz w sposób oszczędzający energie(planowanie dnia, unikanie pośpiechu, zbędnych czynności i dźwigania, wykonywanie czynności raczej w pozycji siedzącej niż stojącej, umieszczanie przedmiotów i sprzętu codziennego użytku w zasięgu reki),
- Przekazanie choremu i opiekunom wiedzy dotyczącej sposobów łagodzenia objawów przewlekłego zmęczenia, w tym: technik oszczędzania energii, np. dzielenie zadań na krótsze składowe, stosowanie przerw ; technik pozycyjnych redukujących napięcie mięśni
- Współudział w rehabilitacji pacjenta przez prowadzenie regularnych, umiarkowanych ćwiczeń ruchowych, obejmujących pełen zakres ruchów w poszczególnych stawach - początkowo ćwiczenia powinny być prowadzone przez rehabilitanta lub fizjoterapeutę, później przez pielęgniarkę i członków rodziny,
- Pomoc pacjentowi w korzystaniu z indywidualnie dobranego przez lekarza lub rehabilitanta sprzętu rehabilitacyjnego: *w przypadku zaburzeń chodu- z łusek, strzemion, lasek balkoników, a w zaawansowanych stanach- wózków inwalidzkich; przy osłabieniu mięśni rąk- ze stabilizatorów na palce lub stawy nadgarstka lub łokcia; przypadku opadania głowy- kołnierz ortopedyczny
- Redukowanie nadmiernego napięcia mięśniowego (spastyczności) przez: bierne rozciąganie mięśni, podawanie leków zmniejszających napięcie mięśniowe na zlecenie lekarza
- Zastosowanie usprawnień w domu chorego, np. zamocowanie poręczy przy wannie i toalecie, wprowadzenie przedmiotów z dużymi uchwytami, wykorzystywanie przedmiotów ułatwiających spożywanie posiłków, rezygnacja z guzików, sznurowadeł na rzecz zamków błyskawicznych, rzepów.
Diagnoza 2: Trudności w komunikowaniu się chorego z otoczeniem i wycofanie się z kontaktów społecznych, z powodu narastających dyzartrycznych zaburzeń mowy ( początkowo występuje dysfonia, później dyzartria spastyczna, wiotka lub mieszana, w skrajnych przypadkach dochodzi do anartrii)
Cel: Ułatwienie porozumiewania się i podtrzymywanie komunikacji chorego z innymi osobami.
Plan działań pielęgniarskich:
- Poinformowanie chorego, aby przed rozmową usunął nadmiar śliny, nie mówił zbyt długo i głośno, aby w połowie wypowiadanej sentencji wykonywał oddech i robił przerwę
- Zachęcanie chorego, zgłasza w początkowym okresie do wykonywania ćwiczeń głosowych, zalecanych przez logopedę np. treningu mięśni ustno-twarzowych, treningu oddechowego.
- Wykorzystywanie w miarę możliwości różnych urządzeń ułatwiających komunikację, np. tablic z literami alfabetu, urządzeń telekomunikacyjnych, komputerowych systemów komunikowania się z otoczeniem
- Nawiązanie pozytywnego kontaktu z pacjentem.
- U chorych ze znacznie nasilonymi zaburzeniami mówienia pomoc w ustaleniu sposobu komunikowania się za pomocą ruchów powiek i gałek ocznych.
Diagnoza 3: Cierpienie psychiczne spowodowane rozwojem choroby i narastającymi objawami, lęk przed śmiercią.
Cel: Łagodzenie cierpienia, wsparcie emocjonalne oraz duchowe chorego i jego rodziny, zapewnienie godnej i spokojnej śmierci.
Plan działań pielęgniarskich:
- Wyeliminowanie bólu i zmniejszenie innych dolegliwości przez zastosowanie zabiegów pielęgnacyjnych i udogodnień ( zmiana pozycji złożeniowej, stosowanie podpórek ułatwiających utrzymanie wygodnej pozycji w łóżku, stosowanie ciepłych okładów, zapewnienie ciszy, wypoczynku nocnego) oraz podawanie leków przeciwbólowych i innych środków farmaceutycznych na zlecenie lekarza.
- Wykonywanie wszystkich zabiegów pielęgnacyjnych w warunkach intymności i poszanowania godności pacjenta.
- Bycie z chorym, okazywanie empatii, życzliwości, zainteresowania, zainteresowania, gotowości do spełnienia potrzeb, do słuchania, przy dojrzałej akceptacji nieuchronności cierpienia pacjenta.
- Zapewnienie opieki religijnej zgodnie z wolą chorego, np. posługi kapłańskiej.
W opiece nad pacjentem jak już wcześniej wspomniałam będą potrzebni członkowie zespołu terapeutycznego, tacy jak: lekarz neurolog, lekarz rodzinny, rehabilitant/fizjoteraputa, pielęgniarka, logopeda, psycholog. Może być również przydatny następujący sprzęt rehabilitacyjny- * diagnoza 1.
Literatura:
Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny. Wojciech Kozubski, Paweł P. Liberski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, ss. 117, 13
Choroby wewnętrzne. Tom II. Andrzej Szczeklik (red.). Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2006, ss. 1950-1951.
„Pielęgniarstwo neurologiczne” pod redakcja Krystyny Jaracz, Wojciecha Kozubskiego.