NUSSBAUM - SOKRATEJSKIE BADANIE SIEBIE
Dawne wykształcenie - młodzi byli przystosowywani do świata tradycyjnych wartościi do kochania jej. Sokrates to przeciwnik takiego modelu wychowania, zaprzecza autorytetowi tradycji. Nie uznaje żadnych autoryretów poza ROZUMEM. Podejrzenie wobec sokratejskiego sposobu życia. Sposób nauczania młodzieży przez Sokratesa nie był akceptowany przez ateńską władzę. Arystofanes sprzeciwia się Sokratesowi. Sokratesa oskarżono o deprawację młodzieży i zabito.
Współczesne szkoły i uniwersytety - tak jak u Sokratesa oskarżane o deprawację młodzieży. UCZELNIE traktowane jako wylęgarnie zepsutego myślenia radykalnej elity, która chce dokonać przewrotu (tak myślą konserwatyści). Przeciwstawia się przywiązanie do tradycji bardziej wolnemu myśleniu, które promowane jest na uniwerkach (tam - uczy się samodzielnego myślenia). Podważanie autorytetów przez studentów i zadawanie pytań.
Przykład Notre Dam University, Indiana. Chodziło tam o umiejętność bronienia przez studenta własnych przekonań. Był to uniw. Katolicki. 1 student stwierdził, że filozofia spowodowała jego zwątpienie w wiarę katolicką. Zbuntował się przeciw skostniałości systemu nauczania. S
Przykład Belmont Univ.(baptyści) - rozmawiano o etyce starożytnych Greków. Studenci odłączyli się od wydziału wyznaniowego. Zostali oni wykluczeni ze wzgl. Na przekonanie o świeckości studentów filozofii.
Jedna z nauczycielek poprosiła studentów, by zastosowali poznane przez siebie sokratejskie sposoby analizy do badania wypowiedzi zawartych w codziennej prasie.
Chodzi o to, że studenci dowiadują się, że filozofia nie jest abstrakcyjna, lecz jej pytania dotyczą ludzkiej codzienności, np. aborcji, religii, edukacji itd. Trzeba wątpić w sposób sokratejski. Filozofia ma aktywować rozumienie.
Studenci rozważają własne opinie w kontekście racjonalnej krytyki. Teraz sokratejskie podejście na uniw. Jest popularne. Nieważne jest pochodzenie kulturowe studenta. Tak więc filozofia zbliża się coraz bardziej do codziennego życia, jest mniej abstrakcyjna. Studenci za pom. Filozofii zaczynają analizować życie codzienne.
W Ameryce: budzi to niepokój wśród rodziców, ponieważ podważony zostaje ich tradycyjny model życia, np. katolicki.
Tradycja to wróg Sokratejskiego namysłu. Sokrates - atakowany i przez lewicę i przez prawicę.
Dziś RACJONALNE MYŚLENIE - uważane za męską racjonalność, przeciwstawiającą się równouprawnieniu. Krytyka myśli sokratejskiej jako marginalizującej outsiderów.
Lewica krytykuje Sokratesa że racjonalna wymiana myśli może stanowić zagrożenie dla demokracji.
Ale to bezzasadne, bo metoda sokratejska nie sprzeciwia się ani demokracji, ani ludziom z marginesu. Taka debata ma zachęcać do poszukiwania prawdy i demokratyzacji. Dla własnego dobra należy kształcić obywateli racjonalistów. Racjonalna wymiana myśli = droga wolności.
Według Nussbaum kształcenie na uniw. Powinno odbywać się w sposób Sokratejski. Student powinien być intelektualnie niezależny, społeczeństwo bardziej refleksyjne. Brak takiej edukacji byłby dla społeczeństwa niebezpieczny.
SOKRATEJSKIE DOCIEKANIE.
Przed S. Filozofowie uważali, że mają wiedzę na każdy temat. Filozof jako obdarzony przez Boga prawdą. Jednak było to niedemokratyczne podejście - prawda była dostępna głównie temu filozofowi. Także pytania, które sobie zadawali były dalekie od problemów codziennych (Kosmos, myśl a byt i inne gówna).
DEMOKRACJA myśliciele nawołujący do publicznej debaty, bardziej zajmujący się problemami społecznymi [historycy, medycy, poeci]. Sokrates wprowadził stosowanie argumentacji filozoficznej do debat społecznych.
Sokrates na spotkaniu u jednego z polityków. Nie dochodzi z nim do konsensusu, Sokrates skonsternowany trudnością zagadnień i swoją niewiedzą. Lecz sokrates stwierdził, że jego rolą jest „bycie upierdliwym” i zmuszanie, tak jak tego polityka, ludzi do zastanowienia. (Sokratejska technika „natrętnego bąka”)Mieszkańcom Aten S. Wydawał się podejrzany, bo stał z boku.
„Życie pozbawione wątpienia nie jest godne życia ludzkiego” czyli wątpienie wpisane jest w naturę człowieka. Chodziło mu o zachęcenie do aktywnego intelektualizmu. Sokrates krytykował życie bierne, bez refleksji, obieranie 1 drogi.
Wg Sokratesa kształcenie nie może być bierne, a uczeń powinien sam badać własne przekonania. Krytykuje on brak namysłu nad własnymi przekonaniami
Autorka twierdzi, ze młodzi ludzie zawsze stawiali pytania. Jakie wątpienie młodych może przynieśc korzyści? Z zewnątrz to może wyglądać na bunt młodych, brak szacunku itd. ale np. u Platona („Państwo”). Platon opisuje walkę oligarchów z obrońcami demokracji. Następują tu rozważania n. Pojęciem sprawiedliwości, której pojęcie bywa wykorzystywane przez oligarchów.
Rozważana jest kwestia moralności - czy zawsze prowadzi ona do dobrych rozwiązań? Podejście sokratejskie inspiruje ważne pytania dla kultury uwikłanej w problem sprawiedliwości. Dylematy moralne np. lekarzy czy sędziów. Wg Nussbaum takie osoby powinny mieć refleksyjność n. Tematem rozważań. Muszą rozważać etykę, są specjalne zajęcia na takich studiach z etyki. Nie jest ona jednak narzucana studentom - wymagane jest jednak refleksyjne podejście do spraw społecznych.
Refleksja ma dążyć do wspólnego dobra. Wówczas ludzie, którzy pozbawieni są władzy będą mieli szansę w konfrontacji z tymi, którzy tą władzę mają.
Wg Sokratesa każdy powinien umieć uzasadnić swoje poczynania, obojętnie czy to w kwestii wiary, polityki czy medycyny.
Nusssbaum zastanaia się nad sprzecznością u Sokratesa - czy nie uważa on, że rządy powinna srawować elita intelektualna? Platon ykorzystyał postać sokratesa jak chciał - jako rzeczywistą postac, raz jako bohatera literackiego. Sokrates w historii ktoś, kto rozbudzał autorefleksyjną postawę w człowieku, to postaąc nacechowana krytycyzmem.
Istnieje obawa, że demokratyczny elitaryzm polityczny będzie efektem sokratejskiej edukacji. Więc: albo ucierpi tradycja albo mniejszości. Sokrates wymaga np. wobec sędziego pewnych dyspozycji moralnych, musi się on ciągle doskonalić. Sokrates bronił idei demokracji do samego końca.
Rozwój rozumności jest sprawą wszystkich, jest w naszym interesie. Rozwój demokratycznego społeczeństwa daje samorefleksyjnych obywateli, jeśli trzymają się oni sokratejskiego systemu. Demokracja wg Sokratesa ma szlachetny charakter. Twierdzi on, kształcenie odgrywa w demokracij b.ważną rolę. Nie da się powierzyć spraw demokracji ludziom niewykształconym.
SOKRATES I EDUKACJA WYZWOLONA: STOICY.
„Zycie dociekliwe” jest ważne.nie udzielił jednak instrukcji jak tą ideę wprowadzic do edukacji. Zrobili to jednak stoicy (III w.p.n.e. - II w.n.e.), m.in. Seneka, M.Aureliusz. ci myśliciele spisywali swoje pisma, kreowali instytucje np. edukacyjne, więc od nich uczymy się sokratejskiego sposobu myślenia.
Jakie cele?
Przełamanie bierności ucznia, oderwanie od tradycji, zwyczaju, mody.
Krytyczny namysł, prowadzący do wolności. Emocje są zależne od przekonań człowieka. Podejście sokratejskie nie uchroni jednak przed atakiem innych ludz na nas samych, ale może mnie skłonić do refleksji.
Podważenie zasadności kulturowej obsesji na punkcie zewnętrznych oznak statusu, zakwestionujemy wtedy uczucie gniewu tej osoby. Namysł nad własnymi emocjami jest ważny.
Studia wyzwolone (studia liberalia)akulturacja do praktyk rzymskiej arystokracji [gramatyka, muzyka, poezja, majca, przyroda] i stosowanie retoryki w życiu publicznym.--> było o tym w liście Seneki do Lucyliusza. Wg niego wykształcenie „liberalis” to takie, które uczy uczniów myślenia. , czyni ich wolnymi i krytycznego namysłu nad sprawami społecznymi. Stoicy kształcenie wyższe uważają za warunek samorealizacji każdego człowieka. Nacisk na ideę studiów wyższych.
Różnica m. edukacją akademicką w USA a w Europie - w USA bardziej wszechstronne studia, w Europie bardziej jednokierunkowe.
Objęcie kobiet i niewolników edukacją wywodzi się z idei sokratejskiej (oni też są godni szacunku i uznania). U nas - zdarzają się wykluczenia z tej możliwości kształcenia akademickiego. Platońska koncepcja kontemplacji nacechowana jest elitaryzmem, Sokratejska nie.
Edukacja w duchu sokratejskim powinna odpowiadać możliwościom i sytuacji ucznia.
Czyli: edukacji należy nadać osobisty wymiar. Muszą być uwzględnione przeszkody, aktualny stan wiedzy itd. zindywidualizowanie kształcenia. Nie powinno być wg stoików uniwersalnego programu kształcenia
Edukacja w duchu sokratejskim powinna być pluralistyczna, co oznacza jej związek z wielością różnych norm i tradycji.
Czyli: należy studentów skonfrontować z odmiennością. Udzielony zostaje mandat pluralizmowi. Obawa przed relatywizmem, umniejszaniem własnej tradycji (dlatego skazano Sokratesa - ze strachu przed tym).
Edukacja w duchu sokratejskim nie uznaje autorytetu ksiąg.
Amerykańskie programy „Wielkich ksiąg” Nussbaum pisze o ograniczeniach takiego rodzaju kształcenia. Starożytna Grecja - uczono się ksiąg kanonicznych, ale filozofia postulowała aktywne myślenie przy odczytywaniu ich.
Sokrates - potępiał pisanie, nie jest ono „żywe”. Powodują bierność w uczniu, co nie jest celem edukacji. Ilość przeczytanych dzieł może też przekonać ucznia o jego mądrości. Uznanie autorytetu ksiąg może być szkodliwe.
Stoicy nie zanegowali całkowicie ksiąg - mogą one dostarczać argumentacji, informacji służących myśleniu. Umiejętność czytania daje siłę i niezależność. Jednak: książki są zbyt podatne na stawanie się obiektami kultu. Książki mają trenować umysł. Musimy sami poszukiwać!
SOKRATEJSKI ROZUM I JEGO WROGOWIE.
Obywatel = ktoś zdolny do samodzielnego myślenia. Pomoc nauczyciela jest konieczna na różnych poziomach edukacji. Musi istnieć logiczna analiza - wskazuje ona właściwe sposoby porozumiewania się w społeczeństwie.
SOKRATEJSKA MĄDROŚĆ ma 2 typy oponentów:
Konserwatyści- boją się przewrotu tradycyjnych wartości. Czasem zarzucają filozofom „świecki humanizm”
Logika i logiczne myślenie ma miejsce wśród pewnych ludzi, a wśród niektórych nie.
Logika nie oddająca struktury umysłów kobiet, mniejszości i przedstawicieli innych kultur. I tu sprzeczność, bo: samo założenie człowieczeństwa zawiera w sobie istnienie logiki i trafności wnioskowania.
POSTMODERNIZM:
Poszukiwanie prawdy stanowi aktywność umysłu człowieka w świecie, w którym ludzie walczą o władzę. Sokrates - dążenie do prawdy jest esencjalne dla człowieczeństwa.
Najbardziej we współczesnym świecie akademickim autorce wydaje się tendencja do obiektywizmu i porzucenie poszukiwania prawdy.
SOKRATES WE WSPÓŁCZESNYM PROGRAMIE KSZTAŁCENIA.
W jaki sposób jego idee mogą być realizowane na drodze kształcenia ogólnego? Ważny jest NAUCZYCIEL stawia problemy i pobudza umysł, dąży do rozwoju każdego ucznia.
Niektóre kursy humanistyczne olewają krytyczne myślenie,a to ono jest kluczowe dla filozofa,a co za tym idzie też studenta. Kursy filozofii są b. Ważne w collegu. Kursy filozofii powinny być powszechne.