Wykład I. Pedagogika czy nauki o wychowaniu? Refleksja nad nauką o intencjonalnych warunkach rozwoju osoby i zmiany społecznej

1. Istota nauki: przedmiot, język, metoda

2. Naukowość vs potoczność wiedzy o wychowaniu; o profesjonalizmie pedagoga

3. Funkcje pedagogiki jako nauki; istota pedagogiki ogólnej

4. Rola teorii pedagogicznej w działaniu, związki teorii i praktyki w organizowaniu warunków rozwoju człowieka i zmiany społecznej

Ad. 1. Nauka = zespół wewnętrznie spójnych, a przynajmniej niesprzecznych sądów, twierdzeń i praw dotyczących wybranego wycinka rzeczywistości lub jego aspektu

Sądy, twierdzenia i prawa odnoszące się do wybranego wycinka rzeczywistości lub jego aspektu (PRZEDMIOT nauki) wyrażone są za pomocą systemu pojęć i terminów (JĘZYK nauki) i zgromadzone w wyniku badań (METODA nauki)

• Przedmiot pedagogiki: intencjonalnie organizowane warunki rozwoju osoby i zmiany społecznej - pedagogika i pedagogia; refleksja i praktyka

• Język pedagogiki: procesy: wychowanie, edukacja, kształcenie, socjalizacja, ..., interakcje, cele, formy, metody, zasady, oświata, środowisko rozwoju, ...

• Metoda pedagogiki: hermeneutyka, fenomenologia

Ad. 2. Naukowość vs potoczność wiedzy o wychowaniu; o profesjonalizmie pedagoga

Naukowość vs potoczność przedmiotu - pojmowanie wychowania

Naukowość vs potoczność języka (pierwotność i wtórność)

Naukowość vs potoczność metody: scjentyzm, „gołym okiem widać”

Ad. 3. Funkcje pedagogiki jako nauki; istota pedagogiki ogólnej

• Opisywanie wybranych elementów rzeczywistości wychowawczej (jak jest)

• Interpretowanie wybranych elementów rzeczywistości wychowawczej (co to oznacza)

• Wyjaśnianie wybranych elementów rzeczywistości wychowawczej (dlaczego)

Ad. 4. Rola teorii pedagogicznej w działaniu, związki teorii i praktyki w organizowaniu warunków rozwoju człowieka i zmiany społecznej

Ustalenia terminologiczne - prąd, nurt, kierunek

prąd, nurt, kierunek

zintegrowane, wewnętrznie spójne (koherentne) przesłanki, oglądy i koncepcje działań edukacyjnych (kształcenia i wychowania) na poziomie:

• celów edukacji

• zadań edukacji

• treści kształcenia

• organizacji (instytucji edukacyjnych i form pracy)

• wykonawców (nauczycieli, wychowawców)

KOHERENCJA dotyczy:

Koncepcji świata, społeczeństwa i natury ludzkiej, a zwłaszcza:

*aksjologii (wartości)

* antropologicznej koncepcji człowieka

* psychologii osobowości

* psychologii uczenia się (kognitywistyki)

* psychologii społecznej

* polityki (typu ładu społecznego)

teoria pedagogiczna:

system praw, twierdzeń i uogólnionych sądów na temat intencjonalnie organizowanych warunków rozwoju osoby i zmiany społecznej

jest źródłem

• przesłanek i koncepcji organizowania sytuacji i procesów edukacyjnych (aksjologicznych koncepcji edukacji)

• założeń i praktyki realizacji celów i zadań (prakseologicznych i logicznych koncepcji edukacji)

kryteriów oceniania efektów (epistemologicznych koncepcji edukacji)

Współczesne typy ładu społecznego; kryteria klasyfikacji:

• źródła regulacji życia społecznego

(S. Ossowski)

1. ład „przedstawień zbiorowych” - życie społeczne oparte jest na konformizmach grupowych i uregulowane przez tradycyjne wzory

1. ład monocentryczny - życie społeczne jest regulowane centralnie

2. ład policentryczny - równowaga społeczne osiągana jest poprzez przestrzeganie norm współżycia (praw człowieka)

3. mieszane

• typ racjonalności

1. ład premodernistyczny (naturalny)

2. ład modernistyczny

3. ład postmodernistyczny

• zjawiska współczesnego świata

1. globalizm (ład globalistyczny)

2. glokalizm (ład glokalistyczny)

3. konsumeryzm (społeczeństwo konsumpcyjne i prosumpcyjne)

4. cyberspołeczeństwo

• kryzysy i konflikty, ich źródła i przejawy we współczesnym świecie

• kryzysy tożsamości (płci, narodowej, kulturowej, religijnej, ...)

• kryzysy wartości (rozchwianie ładu aksjonormatywnego, wieszczenie końca nauki)

• polityczne, gospodarcze, społeczne,....

Typy relacji edukacji i zmiany świata; analiza krytyczna

a)edukacja jako czynnik zmiany społeczeństwa, („takie będą Rzeczypospolite, jakie młodzieży chowanie”)

2. edukacja jako rezultat określonego typu społeczeństwa, (edukacja na usługach władzy)

3. dialogiczność relacji edukacji i społeczeństwa, szczególna dialektyka

4. transformatywny model relacji edukacji i społeczeństwa; spirala rozwoju obydwu klas zjawisk

ISTOTA I WYMIARY GLOBALIZACJI

- CZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE

1. Pojęcie globalizacji

ჟ

proces integrowania społeczeństw, ich dóbr i wartości w skali całego świata

ჟ

długoterminowy wysiłek integrowania wymiarów indywidualnego i zbiorowego życia w sferze

1. ekonomicznej

2. politycznej

3. kulturowej

ჟ

najbardziej ambitny zbiorowy eksperyment w historii

ჟ + ჟ -

ludzkość wejdzie w epokę możliwości i rozwoju na skalę niespotykaną dotychczas

ludzkość opóźni swój rozwój ma wiele pokoleń

2. Warunki globalizacji

ჟ ჟ

gospodarcze (wolny światowy rynek)	psychologiczne (mentalność ludzi)	naukowo - techniczne (komputeryzacja, telekomunikacja...)
ჟ	ჟ	ჟ
Człowiek z Seattle	Człowiek z Genui	Człowiek z Doliny Krzemowej

3. Wymiary globalizacji

ჟ ჟ ჟ

Ekonomiczny	polityczny	kulturowy
ჟ	ჟ	ჟ
Wolny przepływ kapitału	Ograniczenie suwerenności narodowej	Wolny przepływ treści kultury (film, muzyka,...)
Wolny przepływ informacji (jako towaru)	Nowe formy demokracji (rozwój demokracji dialogowej)	Przepływ systemów wartości - ujednolicanie ideałów dobra, piękna i prawdy
Wolny przepływ dóbr i usług	Wzrost roli praw człowieka	Wolny przepływ wzorów życia

4. Wymiary zagrożeń globalizacją

ჟ ჟ ჟ

Ekonomiczne	Polityczne	kulturowe
ჟ	ჟ	ჟ
Rozwarstwienie ekonomiczne - strefy dziedziczonego bogactwa i ubóstwa; Eksploatacja zasobów materialnych i kapitału ludzkiego	Utrata autonomii i suwerenności państwowej	Upadek kultur lokalnych;

5. Korzyści z globalizacji

Dostęp do innowacji - postęp

Obniżenie cen - wzrost jakości życia

Istota społeczeństwa opartego na wiedzy (SOWa); społeczeństwo kongitariuszy w „płaskim świecie”

1. tempo zmiany

2. zasięg zmiany

3. nośniki zmiany (media)

4. czynniki zmiany (wiedza i umiejętności)

5. właściwości członków społeczeństwa opartego na wiedzy

• wysokie kompetencje bazowe (czytanie ze zrozumieniem, myślenie matematyczne, rozumienie praw przyrody i społecznych)

• znajomość języków - kompetencja językowa

• kompetencja informacyjna (korzystanie z nośników informacji)

• krytycyzm, odpowiedzialność i gotowość do uczestniczenia (kompetencje społeczne)

Raporty Klubu Rzymskiego: E. Faure, King i Schneider, J. Delors

MEGATRENDY

Od	Społeczeństwa przemysłowego	do	społeczeństwa informacyjnego
Od	Technologii siłowej	do	Ultratechnologii, ultrastyku
Od	Gospodarki narodowej	do	Gospodarki globalnej
Od	Myślenia krótkofalowego	do	Myślenia długofalowego
Od	Centralizacji	do	decentralizacji
Od	Pomocy zinstytucjonalizowanej	do	Samopomocy
Od	Demokracji przedstawicielskiej	do	Demokracji uczestniczącej
Od	Hierarchii	do	Sieci
Od	Schematu „albo - albo”	do	Wielokrotnego wyboru

---