OBSERWACJA KLINICZNA

ZADANIE	CO SPRAWDZA	OPIS ZADANIA	NORMA
Reakcje posturalne w tle	jak przystosowuje się posturalnie do zadania napięcie mięśniowe	I.Wprowadzamy niekorzystne warunki przy pracy stolikowej, np: odsuwamy krzesło od stołu odsuwamy kartkę od krawędzi stołu daleko kładziemy przybór do pisania Obserwujemy zachowanie się dziecka w zasiadaniu do rysowania. II. Rzucamy piłkę do dziecka z przodu i na boki.
Poczucie bezpieczeństwa posturalnego		Kładziemy dziecko na piłce Bobatchów (60 ∅ lub 90 ∅) na plecach na brzuchu w siadzie Obserwujemy raakcje dziecka na ruch i na zmianę pozycji ciała czy są objawy lęku czy dostosowuje ciało do ruchu piłki czy jest wyprost obronny rąk
Planowanie ruchu
Praksje oralne	koordynację w zakresie drobnych ruchów planowanie motoryczne (czy jest dyspraksja; może być również uszkodzenie 10 nerwu czaszkowego) płynność ruchów	Siadamy naprzeciw dziecka i pokazujemy mu ruchy:
Palec do nosa		Dziecko siedzi z wyciągniętymi rekami w bok. Mówimy: „chcę, bys dotknął palcem wskazującym do nosa gdy masz zamknięte oczy”. Kiedy dziecko dotknie jedną ręką nosa mierzymy odległość czubka nosa do czubka palca. Następnie mówimy „zrób to samo drugą ręką” (pierwsza leży na kolanie). Obserwujemy, czy dziecko poprawia się gdy nie trafi na nos.
Lateralizacja		Przed wykonaniem prób badający mówi „Patrz na mnie przez to jednym okiem”. dziecko patrzy przez koło utworzone z kciuka i palca wskazującego badającego dziecko patrzy przez papierową rurkę dziecko patrzy przez dziurkę zrobiona w kartce papieru dziecko patrzy w kalejdoskop
Próba dotykania palce - kciuk	planowanie motoryczne	Próbę tę stosuje się dla dzieci powyżej 5 r. ż. Polega ona na dotykaniu wszystkimi palcami po kolei do kciuka poczynając od palca wskazującego, powtarzamy kilka razy. Najpierw demonstrujemy wzorzec: pokazujemy sekwencję od wskazującego do małego palca (zaczynamy raczej lewą ręką). Mówimy: „zrób tak samo jak ja zrobiłam”. Pozostawiamy dziecku dowolność wykonania ćwiczenia jeśli chodzi o wybór ręki. Ćwiczenie wykonujemy lekko z boku oczu a nie tuż przed oczami. Obserwujemy prędkość, koordynację, różnicę między prawą a lewą ręką, współruchy w obrebie drugiej reki, ust, języka oraz jak dużo kontroli wzrokowej potrzebuje dziecko do wykonania tego zadania.	4- latek: ma prawo skupiać wszystkie paluszki do kciuka lub dotykać tylko wskazującym kciuk.
Śledzenie przedmiotu oczami	podstawowe ruchy oczu przekraczanie linii środka konwergencję umiejętność oddzielania ruchów gałek ocznych od ruchów głowy	Dzieci noszące okulary muszą je zdiąć. Poruszamy niewielkim przedmiotem umieszczonym na ołówku na boki, do góry (w pionie ok.30 cm.), na krzyż, do przodu przed oczami dziecka w odległości 25- 30 cm. Używamy dziecka barków, brody, szczytu głowy jako wyznaczników zasięgu ruchów. Gdy dziecko podąża głową za przedmiotem, prosimy aby robiło to tylko oczami. Jeśli jest to konieczne przytrzymujemy głowę dziecka za brodę by przeciwdziałać ruchom głowy. Przy badaniu konwergencji rozpoczynamy ruch od własnego nosa w kierunku nosa dziecka i z powrotem. Prosimy, by dziecko powiedziało kiedy widzi „dwa długopisy”. Próby powtarzamy wielokrotnie. Sprawdzamy również czy dziecko potrafi przenosić wzrok na twarz badającego. Badamy każde oko z osobna i razem. :	powyżej 2 r.ż. dziecko rozumie co to naczy „oddzielnie” 4-latek powinien krzyż ukośny odwzorować
Szybka rotacja przedramion	poziom obustronnej koordynacji. jak bardzo jest możliwa supinacja (równowaga między mięśniami ważna przy nauce pisania) czy są współruchy (jeśli są w wieku szkolnym: może świadczyć to o problemach korowych) sekwencyjność- sprawdzamy poziom wykonania zadania podczas jego trwania	Liczymy ilość ruchów w ciągu 10 sek. każdej ręki z osobna i razem. Siadamy na przeciwko dziecka. Demonstrujemy szybkie ruchy przedramion, następnie prosimy dziecko by robiło to samo mówiąc „Rób to co ja, rób to szybko”. Liczymy ilość pełnych ruchów w przeciągu 10 s. obserwując koordynację obu rąk, porównujemy wynik obu rąk. Obserwujemy współruchy, symetryczność w pracy obu rąk
Kokontrakcja	zdolność do jednoczesnego napinania -mięśni w stawie barkowym - mięśni karku - mięśni rąk propriocepcja , mięśnie posturalne i przedsionkowy układ (barki) reakcje posturalno- oczne (szyja)	Siedzimy na przeciwko dziecka. Dziecko nie powinno opierać się plecami o oparcie. Badamy: ramiona (badany trzyma kciuki badającego, z ugiętymi łokciami) mówimy: „Ściśnij moje kciuki i nie pozwól mi się popychać, ani pociągać” Dajemy czas na napięcie mięśni. Pociągamy i popychamy ręce dziecka w różnych kierunkach. barki (badający trzyma rece badanego, łokcie wyprostowane) szyję (badajacy naciska na głowę z różnych kierunków) Prosimy, aby dziecko było jak statua, posąg. Mówimy: „nie pozwól mi sobą poruszać”. Z umiarkowaną siłą poruszamy w przód, w tył i na boki	Funkcja wykształcona do 7-8 r. ż. młodsze dzieci mogą mieć trudności ze zrozumieniem polecenia
Napięcie mięśni		Dziecko stoi z wyciągniętymi rękami do przodu (z podwiniętymi rękawami tak by były widoczne łokcie). Łokcie całkowicie wyprostowane. Badający naciska w sposób kontrolowany na dłonie i obserwuje stopień wygięcia łokcia. Hiperwyprost w stawach łokciowych wskazuje na niższe napięcie mięśniowe. Mierzymy wyprost w stawach łokciowych. Sprawdzamy również napięcie mięśni poprzez palpację bicepsa i tricepsa.
Test wyprostowanych rąk Schildera		I. Dziecko stoi z wyprostowanymi, wyciągniętymi przed siebie rękami, palce rozłożone, oczy zamknięte, stopy złączone. Mówimy: „Złącz stopy, wyciągnij ręce przed siebie, rozłóż palce, zamknij oczy, licz spokojnie do 20”. Gdy liczy za szybko, liczymy razem z dzieckiem. Spawdzamy: jest hyperekstensja (przeprost) w stawie łokciowym jakie zachodzą zmiany posturalne w rękach (czy ramiona są na jednej linii: nieco wyżej utrzymywana jest ręka dominująca) czy wystąpiły problemy z przyjęciem pozycji II. Dziecko przyjmuje tę samą pozycję, bez liczenia, badający staje za dzieckiem i porusza jego głowę raz w jedną, raz w drugą stronę. Jeśli dziecko skręca się, prosimy: „Spróbuj trzymać ręce cały czas przed sobą”. Sprawdzamy: czy występuje rotacja w barkach i podążanie za ruchem głowy czy wystąpiła rotacja barków i bioder czy wystąpiły zachwiania równowagi czy wystąpiło oporowanie ruchów głowy czy wystąpiła manifestacja niezadowolenia, dyskomfortu czy jest ugięcie łokcia (ATOS przetrwały)
Ruchy choreoatetotyczne	ruchy palców występują na poziomie korowym	Obserwujemy ruchy palców w Teście Schildera. Sprawdzamy czy:
Powolne ruchy rąk.	planowanie ruchu osłabienie motoryczne (jeśli jest niemożliwość utrzymania ramion) zdolność do wykonywania wolnego, dobrze kontrolowanego ruchu	Mówimy do dziecka: „Patrz na moje ręce, a potem zrobisz ze mną to samo. Nie rób ani za szybko, ani za wolno.” Powoli rozkładamy ramiona na boki i składamy. Rozłożenie ramion ma trwać 5 - 8 sek. Tyle samo trawać ma złożenie. Zadanie wykonujemy razem z dzieckiem.
Obroty rąk (koła) z boków	zdolność współpracy kończyn górnych napięcie mięśniowe (czy opadają ręce?) przetrwały ATOS (gdy zgięcie 1 ręki) planowanie motoryczne (przy prośbie o zmianę kirunku) stabilizacja obręczy barkowej zdolność oddzielania ruchu	Pokazujemy dziecku zadanie rozpoczynając od zataczania małych kół, potem zwiększamy zakres ruchów. Prosimy dziecko o zmianę kierunku. Sprawdzamy czy dziecko wykonuje pełne obraty, czy są trudności we współpracy między prawą a lewą ręką.
Obroty rąk (koła) przed sobą	zdolność współpracy kończyn górnych napięcie mięśniowe (czy opadają ręce?) przetrwały ATOS (gdy zgięcie 1 ręki) planowanie motoryczne (przy prośbie o zmianę kirunku) stabilizacja obręczy barkowej zdolność oddzielania ruchu przekraczanie linii środkowej ciała	Pokazyjemy dziecku zadanie rozpoczynając od zataczania małych kół, potem zwiększamy zakres ruchów. Kreślimy koła aż do momentu przekraczania rękami lini środkowej ciała.
Obroty górnej części tułowia	zdolność rotacji tułowia (czy tylko głowa) przekraczanie środkowej linii ciała reakcje równoważne stabilizacja tułowia (przy słabym napięciu mięśniowym tylko głowa kręci się)	Pokazujemy dziecku jak należy zataczać koła górną częścią tułowia, jego zadaniem jest powtórzenie ruchu.
Równowaga dynamiczna		Prosimy by dziecko przeszło najpierw z otwartymi oczami do przodu robiąc 8 kroków stopa za stopą, następnie wróciło do tyłu robiąc 6 kroków, a potem to samo z zamknietymi oczami.
Pozycja zgięciowa na plecach	gdy nieprawidłowe utrzymanie pozycji zgięciowej, a prawidłowe wyprostnej: problemy z rejestracją i przetwarzaniem bodźców dotykowych (charakterystyczne dla dzieci z dyspraksją)	Dziecko leży na plecach, ręce skrzyżowane na klatce piersiowej, nogi ugięte w kolanach i biodrach, głowa uniesiona do góry w kierunku kolan. Nie pozwalamy dziecku trzymać nóg rękami. Liczymy czas utrzymania tej pozycji razem z dzieckiem (liczenie, mówienie wierszyków jest potrzebne, aby dziecko nie sterowało napięciem z poziomu korowego. Wyłączamy stoper gdy głowa opadnie na materac Badamy oporowanie, aby sprawdzić napięcie mięśni szyi i obręczy barkowej.	jeszcze nie ma norm opr., orientacyjnie: do 7 r.ż.- 20'' od 7 r.ż.- 30''
Pozycja wyprostna na brzuchu	gdy pozycja zgięciowa prawidłowa, a wyprostna nie: zaburzenia w układzie przedsionkowym	Rozpoczynając badanie mówimy „Pomożesz mi w mierzeniu czasu patrząc na stoper. Stoper będę trzymał przed tobą. Gdy powiem start podnieś jednocześnie do góry głowę, wyprostowane ręce i nogi i trzymaj je w tej pozycji tak długo jak potrafisz. Uwaga! Start!” Włączamy stoper w chwili gdy dziecko uniesie nogi, ręce i głowę do góry. Podczas badania podkładamy kartkę papieru pod uda dziecka i przesuwamy go by mieć pewność, że dziecko ciągle jeszcze trzyma uniesione nogi do góry. Kiedy dziecko utrzymuje pozycję z wielkim wysiłkiem powstrzymując oddychanie prosimy by głośno liczyło. Gdy dziecko dotknie kolanami, stopami i / lub ręką do podłogi wyłączamy stoper.	4;7-4;11-12'' 5;0-5;6-16'' 5;7-5;11-20'' 6;0-6;6-24'' 6;7-6;11-24'' 6;11-7;0-24'' 8;0-8;11-30''
TOB	Okres fizjologicznego występowania: 1 m. ż. Sposób wywołania odruchu: leżenie na brzuchu, leżenie na plecach. Jest to odruch statyczny, czyli wyzwalany samym ułożeniem, a nie ruchem) Odpowiedź fizjologiczna: W leżeniu na brzuchu wzrost napięcia mięśni zginzczy kończyn dolnych i górnych, tułowia i szyi. W leżeniu na plecach wzrost napięcia mięśni prostowników. Wpływ odruchu na czynności ruchowe: Wygaśnięcie odruchu jest warunkiem rozwoju pozycji czworonoźżnej. gdy jest nadmierny i występuje poza okres fizjologicznego występowania (u dzieci z m.p.d.) powoduje trudności w unoszeniu głowy z podłoża, gdy dziecko jest na brzuchu. Przez nadmierne przywiedzenoiwo- wyprostne ustawienie kończyn dolnych w leżeniu na plecach, usposabia do wtórnego niedorozwoju panewek stawów biodrowych w sytuacjach, kiedy dzieci układane są wyłącznie w tej pozycji.
ATOS	Okres fizjologicznego występowania: 2-6 m. ż. Sposób wywołania odruchu: skręt czynny lub bierny głowy na boki. Odpowiedź fizjologiczna: Toniczny wyprost kończyn w kierunku których zwrócona jest twarz i zgięcie kończyn w kierunku których zwrócona jest potylica Wpływ odruchu na czynności ruchowe: Toruje rozwój koordynacji wzrokowo- ruchowej (umożliwia dziecku dotykanie pod kontrolą wzroku. Zabezpiecza drogi oddechowe w leżeniu na brzuchu jeśli nasilenie odruchu jest zbyt duże, a czas występowania przedłużony, ma niekorzystny wpływ zarówno na rozwój czynności chwytania, jak i zdolność do pionizacji (skręty głwy na bok, poprzez zmianę napięcia mięśniowego w kończynach utrudniają, a często wręcz uniemożliwiją utrzymywanie pozycji pionowej) przetrwały ATOS ma wpływ na koordynację wzrokowo- ruchową reakcje równoważne (rozwój posturalny) ruchy gałek ocznych	Dziecko przyjmuje pozycję na czworakach (ugięcie w barkach i kolanach 90°). Kolana rozstawione w odległości 10 cm, łokcie wyprostowane, dłonie płasko ułożone na podłodze, palce wyprostowane, głowa w linii środkowej, mięśnie karku rozluźnione. Badający kładąc ręce na policzkach badanego rotuje głowę badanego w prawą stronę tak, by policzek znalazł się w linii barków (równolegle) i podtrzymuje ją przez 5 sek. (licząc 121, 122,... itd). Następnie natychmiast rotujemy głowę do linii środkowej (pauza) i dalej w lewą stronę gdzie przytrzymujemy ją przez 5 sek. Ta sekwencja jest powtarzana 4 razy.
STOS	Okres fizjologicznego występowania: 3-6 m. ż. (pojawia się około 2-4 msca życia) Sposób wywołania odruchu: Odgięcie głowy w kierunku brzusznym a po 30 sekundach w kierunku grzbietowym Odpowiedź fizjologiczna: Toniczny wyprost kończyn górnych i zgięcie oraz odwiedzenie dolnych gdy głowa odgięta jest grzbietowo. Zgięcie kończyn górnych i wyprost kończyn dolnych gdy głowa zgięta jest brzusznie. Wpływ odruchu na czynności ruchowe: Toruje rozwój do pozycji czworonożnej. W okresie fizjologicznego występowania spełnia ważną rolę w rozwoju statystyki, ułatwiając dziecku unoszenie się na kończynach górnych, gdy leżąc na brzuchu dźwiga głowę z podłoża. przetrwały poza okres fizjologicznego występowania zaburza rozwój ruchowy. Jego przetrwała obecność jest przyczyną, z powodu której dzieci z m. p. d. nie potrafią siedzieć z nóżkami opartymi o podłoże (zgięcie ich powoduje odginanie głowy do tyłu, zaburzając równowagę- dziecko pada do tyłu).	Dziecko przyjmuje pozycję na czworakach (ugięcie w barkach i kolanach 90°). Dłonie płasko ułożone na podłodze z palcami skierowanymi do przodu, nie na boki (przeciwdziała blokowaniu stawów łokciowych). Terapeuta unosi głowę dziecka do góry i opuszcza na dół. Mierzymy stopień ugięcia w łokciach.
Bezpieczeństwo posturalne
Odruchy obronne

2

---