do 6. Intertekstualność

Intertekstualność - pojęcie wywodzi się od Julii Kristevej, badaczki prac Michała Bachtina. W rozumieniu węższym "tekstualność" oznacza dosłownie badanie tekstu, natomiast "intertekstualność" badanie relacji pomiędzy poszczególnymi tekstami. Z intertekstualnością związane są koncepcje dotyczące związków i zależności literackich.

Koncepcja intertekstualności Henryka Markiewicza

Przez intertekstualność Henryk Markiewicz rozumie interakcję tekstową, która wytwarza się wewnątrz jednego tekstu. Markiewicz uważa również, że problem związków i zależności w literaturze istniał już w starożytności, na dowód czego przytacza słowa Terencjusza: "Nic nie zostało powiedziane, co nie zostało powiedziane już wcześniej". Za wyznaczniki intertekstualności Henryk Markiewicz uważa:

• wymienianie prototypu wprost (np. w tytule dzieła - "Nie-Boska komedia" Zygmunta Krasińskiego, jako aluzja do "Boskiej komedii" Dantego)

• umieszczenie cytatów

• nawiązania do prototypu w treści dzieła

Koncepcja intertekstualności Gérarda Genette'a

Gerard Genette określa terminem transtekstualność wszystko, co łączy dany tekst z innymi tekstami i wyróżnia pięć typów relacji transtekstualnych:

• Intertekstualność - obecność jednego testu w drugim poprzez np. cytat, plagiat, aluzję

• Paratekstualność - występuje w tytułach, podtytułach, przedmowach

• Metatekstualność - jest to komentarz, który łączy dany tekst z innymi

• Hipertekstualność - zachodzi pomiędzy hipotekstem (tekstem wcześniejszym), a hipertekstem (tekstem późniejszym) np. w parodiach i pastiszu. Dla Genette'a "Ulisses" Jamesa Joyce'a i "Eneida" Wergiliusza stanowiły hiperteksty "Odysei" Homera

• Architekstualność - relacja zachodząca w obrębie gatunku.

---