Kazimerz Dąbrowski opracował sformułowanie trud istnienia wywodzi się ono z teorii dezintegracji pozytywnej . Głosi ona o tym , że nasze cierpienie , kłopoty , z którymi sobie nie radzimy , świadczą o naszej głębokiej wrażliwości. Nie muszą one prowadzić do wyniszczenia naszego organizmu ale do wartego wysiłku rozwoju osobistego .
Stres - to termin wprowadzony przez doktora medycyny Hansa Salyego , który był twórcą teorii stresu opublikowanej w 1936 r. Szczególy na ten temat można znaleźć w książce Stres okiełznany . Słowo stres od dawna jest nadużywane w języku potocznym .Salye zwracał uwagę na to , że stres nie jest synonimem bólu cierpienia , zmęczenia , strachu , upokorzenia czy gwałtownego przeobrażenia naszego życia albo niespodziewanego sukcesu zawodowego .Choć te czynniki mogą być komponentem ( częścią ) , stresu .
Stres jest całością zjawisk ,jest reakcją organizmu na wszelkie stawiane mu żądania .
Przez całe życie jesteśmy narażeni na swego rodzaju bodźce te zewnętrzne i wewnętrzne , które zresztą uzupełniają się wzajemnie .Stawiamy wtedy naszemu organizmowi swoiste żądanie .Na przykład zimno powoduje trzęsienie,
gęsią skórkę , skurcz naczyń krwionośnych , by z jednej strony obniżyć dalszą utratę ciepła zaś z drugiej by je wytworzyć . Adrenalina przyśpiesza nasze tętno i zwiększa ciśnienie krwi oraz poziom cukru a insulina obniża , jego stężenie . Każdy z tych czynników powoduje jakieś zakłócenie oraz chęć powrotu do stanu normalnego - jest to żądanie przystosowania się nazywane reakcją swoistą.Natomiast nieswoiste żądanie aktywności powstaje wtedy , gdy wymaga się przystosowania do zakłuceń bez względu na ich charakter .Świat i otoczenie każe nam powrócić do stanu normalnego . Mamy potrzebę ponownego przystosowania się . Tak jest na przykład po śmierci bliskiej nam osoby.
Czynniki wywołujące stres są zwane w terminologii stresorami . Mogą być one rozmaite ale wywołują charakterystyczną biologiczną reakcję stresową . Odróżnienie stresorów od stresu było ważnym krokiem w poznaniu tego powszechnego zjawiska , które wszyscy odczuwamy .
Warto teraz dowiedzieć się czym stres nie jest a mianowicie :
stres nie jest jedynie zwykłym napięciem nerwowym ,
stres nie jest wyłącznie następstwem nieprzyjemnych lub zagrażających stresorów ,
nawet znaczny stres nie musi powodować przykrych następstw czy uszkodzeń ,
stres nie jest czymś czego należy bezwzględnie wystrzegać ,
Stres jest nieodłącznym składnikiem egzystencji każdego żywego organizmu .
Nasze życie wymaga od nas coraz to nowych przystosowań do warunków otoczenia . Nawet podczas snu nasz organizm pracuje . Mózg wysyła sygnały , nasze serce bije a płuca oddychają .Niektórzy z nas mogą twierdzić , że stres jest negatywny i zły. Nie każdy posiada jednak taką teorię . Omawiane zjawisko odbierane jest jako przejaw życia , ciągłego przystosowania się , woli przetrwania . Jest ono konieczne do życia , w pełni normalne i nie patologiczne .
Nie należy utożsamiać stresu z tzw. dystresem - szkodliwą , gwałtowną , traumą ( inaczej urazem , psychiczną raną , która choć się goi pozostawia ślad ) , albo z wydarzeniem krytycznym .
Całkowita wolność od stresu powoduje śmierć.
Każdy z nas potrzebuje pobudzenia , które wywołują różne bodźce . Różnimy się jednak poziomem indywidualnego zapotrzebowania na stymulację . Również nasz próg wrażliwości jest odmienny . Pozbawienie bodźców jak również ich większe nasilenie , powoduje zwiększenie stresu co może prowadzić do
dystresu . Jeśli ten długo się utrzymuje zagraża naszemu zdrowiu i życiu . Nie każdy z nas ma taką samą wrażliwość na bodźce . U jednego człowieka ten sam z nich wywołuje jakąś reakcje a ktoś inny zupełnie jej nie odczuje .
Życie człowieka składa się z trzech etapów w których nasza zdolność reakcji na stres jest inna :
-dzieciństwo : gdy jesteśmy mało odporni i silnie reagujemy na bodźce ,
-dojrzałość : kiedy jesteśmy przystosowani i odporni ,
-starość : gdy tracimy odporność i umieramy .
Podsumujmy to co do tej pory zostało powiedziane . Stres to stan organizmu wywołany przez pobudzenie go nieobojętnymi bodźcami czyli stresorami . Jest reakcją organizmu na stawiane mu żądanie .
Stres jest stanem , w jakim znajduje się organizm , a nie czynnikiem który go wywołuje .
Na początku stres wywołuje reakcje obronne , człowiek stara się dostosować do sytuacji i zwalczyć go . Natomiast powtarzanie dystresu doprowadza do chorób psychosomatycznych przy , których zostaje uszkodzony umysł i ciało .Zamiast unikać stresu powinniśmy nauczyć się w jaki sposób z nim sobie radzić .
Istnieją tzw. sytuacje stresowe mają one miejsce dopiero wówczas gdy np. :nasze zadanie jest nowe lub bardzo trudne dla nas . Nie wprowadza się w takim przypadku pojęcia dystresu tylko używa się określenia nadmiernego obciążenia , które jest spowodowane przeżywanym przez osobę napięciem .
Inna teoria w następujący sposób definiuje pojęcie stresu .Jest to wywołany przez zewnętrzne i wewnętrzne elementy sytuacji tzw. stresory wzrost napięcia czyli poziom aktywacji , od spokojności do stanu podniecenia .Lewicki proponuje poniższy schemat do określenia tego przejścia :
SEN / SENNOŚĆ / CZUJNOŚĆ / PODNIECENIE
= STRES
W aktualnej literaturze psychologicznej używane jest tzw. ujęcie interakcyjne . Tu źródła stresu nie lokalizuje się ani w jednostce ani w otoczeniu , lecz traktuje się go jako wynik relacji pomiędzy elementami środowiska . Ponieważ nasze zachowanie wynika ze wzajemnego oddziaływania organizmu z otoczeniem .
Im silniej pobudzany jest twój mózg , tym silniej twoje gruczoły pobudzają hormony . Silniej reagują mięśnie , narządy wewnętrzne , co z kolei znów pobudza do pracy mózg . Podnosi się wtedy nie tylko poziom aktywizacji mózgu ale i całego naszego organizmu . Nadmierny poziom aktywizacji przejawia się w zmianach w narządach wewnętrznych . Możemy spostrzec dodatkowo zwiększone napięcie mięśni .Pojawiają się ruchy mimiczne ( zmienia się wyraz twarzy ) oraz pantomimiczne ( gestykulacja ). Zmienia się także ton naszego głosu . Pojawiają się psychiczne przeżycia - najczęściej to uczucie strachu lub gniewu . Człowiek mobilizuje się do gwałtownego działania . Jest to atak , agresja jeżeli przeżywamy gniew lub też ucieczka jeżeli jesteśmy pod wpływem stresu . Nadmierne napięcie emocjonalne przy spełnieniu określonych warunków może doprowadzić do zmiany ludzkiego zachowania . Pojawia się w skutek zaburzeń orientacji , samoorientacji i samokontroli . Przejawia się zachowaniami nieprzemyślanymi , impulsywnymi , przymusowymi .Natomiast cudze emocje wywołują nasze .Na przykład małe dziecko przewróci się patrzy na reakcje matki , gdy ta zacznie się denerwować dziecko płacze natomiast gdy podejdzie do tego faktu ze spokojem dziecko też jest spokojne .
Człowiek posiada zdolność adaptacji na stres . Każda jednostka może nauczyć się tolerować stresor . Na przykład : znosić ból , przyzwyczaić się do rzeczy , które wywołują lęk , omijać sytuacje niebezpieczne . Niestety adaptacja na stres może mieć negatywne skutki . Kiedy utrwaliny negatywną reakcję na stresor np.: chcąc rozwiązać swoje problemy popada się w narkotyki , alkoholizm , hazard , gdy dziecko nie chce iść do szkoły i udaje ból brzucha , kiedy notorycznie spóźniamy się do pracy i szukamy wymówek itd. Tolerancja na stresory występuje wtedy , gdy mimo ich występowania i stanu podniecenia jednostka nie reaguje i zachowuje zdolność do zorganizowanego działania . Przypuszczalnie odporność na stres jest wyznaczona przez :
pewne fizjologicznie wrodzone i nabyte cechy ukł. nerwowego
Podlegamy także :
określonemu treningowi społecznemu w tym zakresie
Wydarzenia krytyczne to także stresory , które w istotny sposób wpływają na dalszy tok naszego życia . Do tych zdarzeń przystosować się nie da . Natomiast można przyzwyczaić się do ich skutków .
Amerykański badacz Holmes opracował skalę LCU określa ona wielkość stresu mierzonego w jednostkach zmian życiowych . Do badań bierze się pod uwagę okres ostatniego pół roku , gdy wynik przekroczy 300 punktów można się spodziewać , że badana osoba zachoruje . Aby obiektywnie zbadać stres można zmierzyć symptomy fizjologiczne reakcji emocjonalnych . Nie należy zatem pochopnie oceniać osób na podstawie przyczyn z których cierpią . W tym przypadku trzeba pamiętać o konieczności indywidualnego podejścia i docenienia subiektywności przeżyć .