Terminologia zaburzeń miesiączkowania:

Eumenorrhoea - prawidłowe miesiączkowanie - cykliczne, regularne krwawienie z macicy o prawidłowym nasileniu i czasie trwania

• występujące co 24-32 dni

• trwające 3-5 dni

• związane z utratą 20-40 ml krwi

Amenorrhoea - brak miesiączki -

• primaria - pierwotny - u dziewcząt po 16 roku życia

• secundaria -wtórny - u kobiet dotychczas miesiączkujących, trwający ponad 180 dni.

Oligomenorrhoea - rzadkie miesiączkowanie - cykl miesiączkowy dłuższy niż 32 dni

Polimenorrhoea - częste miesiączkowanie - cykl miesiączkowy krótszy niż 21 - 24 dni

Hypomenorrhoea - skąpe miesiączkowanie -
krótkie, 1-2 dniowe, mało obfite miesiączki <20 ml

Hypermenorrhoea - obfite miesiączkowanie - obfite krwawienie ze zwiększoną utratą krwi >80 ml, trwające 5-7 dni

Metrorrhagia - obfite krwawienia z macicy

• juvenilis - u młodocianych, bez charakteru cyklicznego, trwające >10 dni

• post menopausam - po okresie przekwitania

Menometrorrhagia - bardzo obfite, przedłużone krwawienie występujące w okresie miesiączki

Algomenorrhoea - bolesne miesiączkowanie

Dysmenorrhoea - bolesne miesiączkowanie + objawy neurowegetatywne (bóle głowy, mdłości, wymioty, zasłabnięcia)

Diagnostyka zaburzeń miesiączkowania i niepłodności czynnościowej:

1. pomiędzy 3 a 5 dniem cyklu oznaczyć stężenie FSH, LH, E2,

2. pomiędzy 5 a 9 dniem cyklu oznaczyć stężenie PRL.

3. pomiędzy 20 a 24 dc oznaczyć stężenie PRG.

4. jeżeli zachodzi konieczność oznaczyć DHA-S, T, TSH, Androstendion, SHBG, 17-KS,

5. pomiar podstawowej ciepłoty ciała (PCC).

6. Usg

7. Hormonalne testy czynnościowe:

- z cytrynianem klomifenu

- z GnRH

8. Badania cytogenetyczne, ocena kariotypu, poradnictwo genetyczne

9. Laparoskopia

Zaburzenia miesiączkowania oparte na określeniu stężenia gonadotropin:

(43%) hipogonadyzm hipergonadotropowy:

• podwyższone stężenia gonadotropin wynikający z pierwotnej dysfunkcji gonad (np. jajnika) i cechujący się hipogonadyzmem

• przykłady: zespół POF, dysgenezje gonad

(31%) hipogonadyzm hipogonadotropowy:

• zmniejszenie wydzielania gonadotropin przez przysadkę, prowadzący do hipogonadyzmu

• przykład: zespół Kallmana

(26%) zaburzenia eugonadotropowe:

• wrodzone zaburzenia powstawania narządów płciowych (macicy i pochwy) z prawidłowymi poziomami gonadotropin i estrogenów

• przykłady:

• zespół Mayera-Rokitansky'ego-Küstnera-Hausera

Przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników (POF - premature ovarian failure)

1. występowanie:

• 4-18% przypadków wtórnego braku miesiączki

• 15-29 rż 10: 100 000

• 30-39 rż 76: 100 000

• etiologia: nieznana (czynniki autoimmunologiczne, infekcyjne, genetyczne, CHT lub RT terapia)

• typy histologiczne:

• bezpęcherzykowy

• pęcherzykowy = zespół niewrażliwości na gonadotropiny

• rozpoznanie:

• ≥ 4 miesięczny brak miesiączki

• 2x pomiar FSH ≥ 40 IU/l

• leczenie: substytucja estrogenowo-progesteronowa

Zaburzenia różnicowania płci

1. obojnactwo prawdziwe

2. obojnactwo rzekome

1. żeńskie

• wrodzony przerost nadnerczy - CAH

• androgenizacja polekowa

• guzy hormonalne czynnie wydzielające

• wirylizacja uwarunkowana niedoborem aromatazy

2. męskie

• zespoły braku wrażliwości na androgeny

1. całkowity = zespół Morrisa = zespół feminizujących jąder

2. częściowy = niepełny zespół feminizujących jąder

3. niedobór 5-α-reduktazy

2. defekty syntezy testosteronu

3. zespół braku wrażliwości jąder na gonadotropiny

Zaburzenia miesiączkowania wg WHO

Grupa	I	II (75% -97%)	III	IV	V	VI	VII
	Niewydolność podwzgórzowo - przysadkowa	Zaburzenia czynności podwzgórzowo - przysadkowej	Pierwotna niewydolność jajników	Wady lub nabyte uszkodzenia macicy	Guzy przysadki wytwarzające prolaktynę	Zaburzenia czynności podwzgórzowo-przysadkowej połączone z hiperprolaktynemią	Guzy, zmiany pourazowe, pozapalne - uszkodzenie regionu podwzgórzowo-przysadkowego
objawy kliniczne	brak miesiączki (zwykle wtórny)	brak miesiączki lub zaburzenia rytmu miesiączkowania lub niewydolność ciałka żółtego (zespół PCO)	brak miesiączki: pierwotny + zaburzenia rowoju cielesno - płciowego wtórny: zespół POF brak wrażliwości na gonadotropiny dysgenezje gonad	pierwotny brak miesiączki - wady macicy zespół Ashermana	objawy guza przysadki	brak miesiączki (wtórny) lub zaburzenia rytmu miesiączkowania lub niewydolność ciałka żółtego
Wpływ na LH i FSH	↓↓↓	N	↑↑↑	N	N lub ↓↓↓	N lub ↓↓↓	↓↓↓
Wpływ na Estradiol	↓↓↓	N	↓↓↓	N	N lub ↓↓↓	N lub ↓↓↓	↓↓↓
Próba progesteronowa	-	+	-	-			+
test estro-progesteronowy	+		+	-
Testy czynnościowe	CC (-) GnRH (↓ LH)	CC (+) GnRH (N)

CC - test z cytrynianem klomifenu

GnRH - odpowiedź na gonadotropiny

---