Strategiczne cele zdrowia: - Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu chorób naczyniowe — sercowych, w tym udarów mózgu (program POLCARD), - Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu nowotworów złośliwych (Narodowy Program Zdrowia Chorób Nowotworowych), - Zmniejszenie częstości urazów powstałych w wyniku wypadków i ograniczenie ich skutków, - Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania prewencyjno — promocyjne, - Zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno — stawowego, - Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego, - Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom, - Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji. Cele operacyjne dotyczące czynników ryzyka i działań z zakresie promocji zdrowia: 1.Zmniejszenie rozpowszechniania palenia tytoniu 2.Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem, 3.Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności oraz zmniejszenie występowania otyłości, 4.Zwiększenie aktywności fizycznej ludności, 5.Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych, 6.Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy oraz ich skutków zdrowotnych i poprawa stanu sanitarnego kraju. Cele operacyjne dotyczące danej populacji: 1.Poprawa opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i małym dzieckiem. 2.Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego, psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży
Cel operacyjny nr 4 - Zwiększenie akt fiz ludności: Oczekiwane efekty do 2015: 1.Zaangażowanie w różne formy aktywności ruchowej o określonej intensywności I częstotliwości w czasie wolnym, co najmniej 60% dzieci i młodzieży oraz 35% dorosłych, 2.Zapewnienie, co najmniej 80% gmin warunków do zwiększania aktywności ruchowej różnych grup ludności w miejscu zamieszkania. Zadania: 1.inspirowanie dyrektorów szkół wszystkich typów do wprowadzania dodatkowych godzin wychowania fizycznego, zarówno w ramach zajęć obowiązkowych jak i w godzinach pozalekcyjnych. 2.Wdrożenie nowoczesnych programów aktywności fizycznej. 3.Dokonanie zmian w programach kształcenia kadr kultury fizycznej, umożliwiających przygotowanie ich do roli animatorów zdrowego stylu życia. 4.inspirowanie samorządów lokalnych i organizacji pozarządowych oraz różnych instytucji do wdrażania programów zwiększania aktywności ruchowej, 5.Wprowadzenie atrakcyjnych form motywowania ludzi do zwiększania własnej aktywności fizycznej oraz kształtowanie nawyków jej utrzymywania, 6.Tworzenie na terenach wiejskich wielofunkcyjnych ośrodków kultury rekreacji i sportu. 7.Opracowanie strategii polityki społecznej na rzecz seniorów, uwzględniającej programy aktywizacji osób starszych, 8.Promowanie określonych form aktywności fizycznej w leczeniu chorób cywilizacyjnych jako wsparcie farmakoterapii i medycznych działań naprawczych. Oczekiwane korzyści zdrowotne: 1.Zwiększenie poziomu sprawności i wydolności fizycznej społeczeństwa. 2.Poprawa kondycji psychicznej ludności. 3.Zmniejszenie powierzchowności występowania zaburzeń psychosomatycznych. 4.Zmniejszenie powierzchowności występowania otyłości, chorób układu ruchu, chorób układu krążenia, zjawisk patologicznych, zwłaszcza wśród młodzieży. 5.Zwiększenie liczby kwalifikowanych specjalistów z zakresu sportu i rekreacji Monitorowanie i ewaluacja: Wskaźniki: *liczba szkół mających sale gimnastyczne, realizujących nowy program wychowania fizycznego, *liczba gmin zapewniających podstawowe warunki do aktywności ruchowej mieszkańców (odpowiednia infrastruktura), *liczba dzieci, młodzieży i dorosłych uprawiających w wolnym czasie różne formy aktywności ruchowej, *wskaźniki sprawności i wydolności fizycznej dzieci i młodzieży (testy), *częstotliwość uczestnictwa dorosłych Polaków w rekreacyjnej aktywności ruchowej. Proponowani realizatorzy zadań: *administracja rządowa. *administracja samorządowa, *organizacje pozarządowe.
|
Modele przyjmowania substancji psychoaktywnych: UŻYWANIE EKSPERYMENTALNE: Dotyczy osób młodych, próbujących wielokrotnie różnych subst., w grupie rówieśniczej w celu osiągnięcia oczekiwanych doznań. UŻYWANIE REKREACYJNE: najczęściej marihuana, przyjmowana Jest w grupie tych samych osób w celu przeżycia przyjemnych doznań, nie częściej niż raz w tygodniu. Nie zaburza pełnienia roi społecznych. UŻYWANIE OKOLICZNOŚCIOWO-SYTUACYJNE: Stresopochodne, celem jest poprawa samopoczucia i ograniczenia napięcia. Odbywa się kilka razy w tygodniu lub rzadziej z tendencją do ograniczania. Używanie zagrożone uzależnieniem. UŻYWANIE INTENSYWNE: Celem jest redukcja napięcia, poprawa samopoczucia i codziennego funkcjonowania. Substancja przyjmowana jest co najmniej raz dziennie. UŻYWANIE KOMPULSYWNE: Substancja przyjmowana jest stale, w celu uniknięcia zespołu abstynencyjnego. Uzależnienie Kierunki działań w profilaktyce: 1. Modyfikowanie postaw, przekonań, umiejętności i zachowań jednostek i najbliższego otoczenia. a) „strategia negatywna” (początki XX w. USA) przekazywanie informacji o konsekwencjach stosowania używek (strach zmiana zachowania?), b) strategie skoncentrowane na jednostkach, *wiodące: - trening umiejętności, - edukacja normatywna: kształtowanie przekonań normatywnych, korygowanie błędnych wyobrażeń - współpraca z rodzicami, *uzupełniające: - przekaz informacji, - organizacja czasu wolnego, - edukacja rówieśnicza, 2. Modyfikacja systemu organizacji życia. a) wprowadzenie i przestrzeganie w społeczności jasnych zasad związanych ze stosowaniem legalnych i nielegalnych substancji psychoaktywnych, b) ograniczenie dostępu do substancji, c)zwiększenie dostępności różnych form pomocy i opieki specjalistycznej dla młodzieży z grup ryzyka, d) upowszechnienie wiedzy o substancjach psychoaktywnych (środki masowego przekazy itp.).
Cechy nowoczesnych szkolnych programów profilaktyki uzależnień wg ŚOZ i innych autorów Zakres programu i jego miejsce w programie nauczania - Podejście holistyczne, główny akcent na rozwój osobisty i społeczny uczniów (a nie na substancje psychoaktywne). - Wspólny program dotyczący profilaktyki: uzależnień, HIV/AIDS, przemocy wobec innych i antoagresji (zamiast odrębnych, cząstkowych programów), - Koncentracja na teraźniejszych, a nie przyszłych potrzebnych młodych ludzi, - Włączenie do ogólnego planu edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w szkole (a nie izolowane programy). Komponenty programu - Podstawowe informacje (wiarygodne, eliminowanie straszenia), - Kształtowanie (trening) umiejętności: podejmowania decyzji, określania celów, radzenia sobie ze stresem, komunikowania się, odmawiania i opierania się presji innych, obrony swoich praw, respektowania pozytywnych norm społecznych i obyczajowych, rozwiązywania konfliktów, - Pomoc w: budowaniu systemu wartości, pozytywnego obrazu własnej osoby i poczucia własnej wartości, w podejmowaniu i dotrzymywaniu przyrzeczeń, oferowaniu pomocy i rady innym kolegom (zwłaszcza młodszym), poszukiwaniu twórczych, atrakcyjnych zajęć i sposobów spędzania czasu wolnego. Metody i rola nauczyciela - Różnorodność metod: z przewagą metod aktywnych i uczenia się przez doświadczenie, dostosowanych do możliwości uczniów i ich środowiska kulturowego, - Wiarygodność nauczyciela, podejście, nieoceniąjące, pełnienie przez niego roli przewodnika, a nie eksperta, - Włączenie rodziców, - Spiralność programu (kontynuacja na różnych poziomach edukacji), poszukiwanie sposobów wzmacniania działań szkoły, - Ewolucja programów. Rodzaje, sposoby nabywania odporności: ODPORNOŚĆ NIESWOISTA (wrodzona) - nie zależy od wcześniejszych kontaktów z czynnikami patogennymi tworzona przez bariery anatomiczno — fizjologiczne (skóra, błony śluzowe, pH przewodu pokarmowego itp.) -mechanizmy odporności komórkowej: fagocytoza (pochłanianie i trawienie mikroorganizmów), pinocytoza(wchłanianie do wnętrza komórki UO antygenów rozpuszczalnych), cytoliza (rozpuszczanie niszczonych komórek) cytotoksyczność (zabijanie niszczonych komórek) -udział w odporności komórkowej biorą granulocyty, monocyty, makrofagi -odporność nieswoista humoralna związana jest z niespecyficznymi substancjami UO (interleukiny, mukoproteidy, interferon itp..) ODPORNOŚĆ SWOISTA (NABYTA) - Polega na zdolności rozpoznawania i niszczenia określonych antygenów, - Odporność swoista może być uzyskiwana w sposób czynny lub bierny. ODPORNOŚĆ W ONTOGENEZIE - odporność pierwotna pochodząca z org matki ( z okresu prenatalnego, nast. Z mleka podczas karmienia) - wprowadzenie systemu szczepień ochronnych - trwała odporność związana z przebyciem choroby zakaźnej(nie wszystkie choroby dają trwałą odporność) - uodpornienie poprzez surowice odpornościowe lub gama-globuliny (czyste przeciwciała bez obcogatunkowego białka)
|
Teorie przyczyn chorób i radzenie sobie z nimi: 1)teoria drobnoustrojów: - druga poł XIX w. - choroba jest specyficznym i pojedynczym przypadkiem - zadaniem medycyny jest poznanie zasad i reguł zachodzących między mikroorg.(bakterią) a chorobą 2)teoria materii przyczyn choroby: - choroba jest efektem czynników ryzyka tworzących łańcuch przyczynowo-skutkowy - dotyczy czynników ryzyka: promotorów i inhibitorów -promotory (uaktywniają chorobę) to: czynniki genetyczne, czynniki fenotypowe związane z akt. Fiz. I czynniki związane z zachowaniem 3) teoria społeczno-środowiskowa: - zdrowie jest silnie zdeterminowane wpływem środowiska społecznego i fizycznego - zagrożeniem dla zdrowa są czynniki ryzyka pochodzące ze środowiska społecznego i fizycznego - jako główne ryzyko zdrowotne wskazywane są: nadmierna deprywacja i brak kontroli nad różnymi z punktu widzenia jednostki obszarami życia - poprawa stanu zdrowia związana jest z działaniami, których celem jest modyfikacja (poprawa) środowiska. Cel badań ??(do tematu styl życia i zachowania zdrowotne) - pozwalają zdiagnozować zachowania zdrowotne: jak jest, jak było - ustalić na tej podst cel zmian - wyniki tych badań wymuszają zmiany w wychowaniu edukacyjnym (WF, wych zdrowotne) - wyraźnie widać zmiany jeśli chodzi o psychospołeczne samopoczucie - psychiczne życie danej osoby - są podstawą konstruowania programów przeciwdziałania przemocy. Profilaktyka używania substancji psychoaktywnych: - ukierunkowana na jednostkę Zachowania pojedynczych osób zależą od woli jednostki (wiedzy przekonań, nawyków itd.) Przedmiotem są działania z zakresu psychoprofilaktyki: a) wykorzystanie wiedzy psychologicznej i pedagogicznej, w jaki sposób wpływać na zachowania uczniów - program profilaktyki w szkole i kampanie edukacyjne w mediach, b) rozwijanie kompetencji realizatorów (nauczycieli, pedagogów, osób pracujących w mediach) - ukierunkowane na systemy społeczne (środowisko): Zachowania zależą od struktur społecznych, norm obyczajowych, indywidualne decyzje zależne są od środow. Społ. Przedmiotem działan profilaktycznych są systemy organizacji życia społecznego wymuszające pożądane zachowania grup społecznych. Polityka społeczna realizowana jest przez: - regulacje prawne, - rozwiązania instytucjonalne,- decyzje ekonomiczne (np. wzrost akcyzy). Profilaktyka zachowawcza - dążenie do wyeliminowania zjawisk zagrażających porządkowi społecznemu. Profilaktyka kreatywna - dążenie do tworzenia nowych mechanizmów rozwiązania problemów społecznych. Czynniki ryzyka 1.Związane z funkcjonowaniem rodziny: - nieprawidłowe wypełnianie funkcji, ról rodzicielskich - niekonsekwentne postępowanie - brak nadzoru 2. Czynniki związane z funkcjonowaniem roli ucznia 3. Wczesne występowanie zachowań problemowych (agresja w dzieciństwie) 4. Niekorzystne warunki ekonomiczne 5. Wpływy rówieśnicze 6. Indywidualne predyspozycje (impulsywność, nadpobudliwość psychoruchowa itd.) Czynniki chroniące (zasoby odpornościowe): 1. Zasoby indywidualne: - zdolności indywidualne - mechanizmy samokontroli - umiejętności społeczne - pozytywny obraz własnej osoby 2. Zasoby wynikające z relacji rodzinnych: - wsparcie emocjonalne - bezpieczeństwo i zaufanie - nadzorowanie i monitorowanie zachowań - kontrola nad przestrzeganiem norm społecznych 3. Zasoby wynikające z relacji z innymi znaczącymi osobami dorosłymi ( np. trener, instruktor, ksiądz) 4. Zasoby środowiska lokalnego - bezp sąsiedztwo - klimat szkoły -twórcze formy aktywności ( wolontariat, org młodzieżowe) |