1. Scharakteryzuj 4 podstawowe założenia Polskiej Koncepcji Rehabilitacji:
Powszechność: jest to ogólna dostępność do świadczeń rehabilitacyjnych we wszystkich placówkach służby zdrowania zarówno w mieście jak i na wsi. Kompleksowość: oznacza wprowadzenie do procesu rehabilitacji wszystkich aspektów nie tylko medycznego ale również społecznego i zawodowego i innych. Wczesności: jest warunkiem ważnym, który zapobiega powstawaniu zaniedbań. Ciągłość: to nieprzerwalny związek pomiędzy rehabilitacją leczniczą , zawodową i społeczną.
2. Podaj definicje rehabilitacji kompleksowej i omów jej etapy:
Kompleksowa rehabilitacja: jest złożonym procesem społecznym, który ma przywrócić osobom niepełnosprawnym możliwie największą sprawność fizyczną, psychiczną, zawodową i społeczną, niezależność ekonomiczną i integracje społeczną. W procesie rehabilitacji kompleksowej wyróżnia się: rehabiltację leczniczą, społeczą, zawodową.
Etap reh. leczniczej: ma przywrócić pacjentowi jak największą sprawność i wydolność narządu ruchu.
Etap reh. społecznej: najwięcej uwagi poświęca się przywróceniu zdolności do życia w rodzinie i w środowisku pacjenta. Celem do którego zmierza rehabilitacja społeczna jest odzyskanie jak największej niezależności społecznej i powrót do aktywnego życia społecznego.
Etap reh. zawodowej: przywrócenie aktywności społeczej osoby niepełnosprawnej wiąże się z podjęciem przez nią pracy zawodowej i uzyskanie niezależności ekonomicznej. Reh. zawodowa zajmuje się poradnictwem, kształceniem oraz zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. Rodzaj pracy, warunki środowiska powinny być dostosowane do możliwości pacjent.
3. Podaj sposoby oceny skuteczności procesu rehabilitacji: W poszczególnych etapach można wprowadzić odpowiednie mierniki skuteczności które składają się na końcową ocenę całego procesu. Na etapie reh. leczniczej są to: próby, testy, badania czynnościowe. Ocenia się zarówno stan fizyczny jak i psychiczny pacjenta. Na etapie reh. społecznej są to: należy ocenić wszystkie elementy powrotu do życia społecznego. Można ustalać kryteria na podstawie powrotu pacjenta do dawnej roli społecznej, funkcji w rodzinie, w miejscu zamieszkania. Na etapie rehabilitacji zawodowej: istotny jest powrót do pracy zawodowej oraz warunki w jakich praca została podjęta.
4. Czynniki hamujące proces rehabilitacji( omów):
1. Ograniczenia biologiczne: mogą występować w nastepstwie bólu,powikłań, zaniedbań, występowania negatywnych bodźców psychiczych.
2. Ograniczenie społeczne: występują w następstwie niskiego poziomu kultury i świadomości społecznej środowiska. Niedostosowanie mieszkania, środowiska, brak pomocy technicznych ułatwiających zycie.
3. Ograniczenie zawodowe: niewłaściwy wybór zawodu, wyuczenie się zawodu niedostoswanego do potrzeb środowiska, bark możliwości zatrudnienia osoby niepełnosprawnej.
5. Definicja i podział zaopatrzenia ortopedycznego:
Zaopatrzenie ortopedyczne: jest to całokształt działania zwiżanego z uzupełnieniem defaktów strukturalnych i funkcjonalnych narządu ruchu za pomocą konstrukcji mechanicznych.
Podział: protezy- zastępują amputowaną kończynę; ortezy- aparaty ortopedyczne, sprzęt pomocniczy- ułatwia poruszanie się.
6. Sposoby oceny stanu chorego i jego środowiska dla potrzeb rehabilitacji kompleksowej:
Badnie podmiotowe:obejmuje wywiady w których uwzględnia się dane o pacjencie niepełnosparwnym, jego środowisku rodzinnym i zawodowym, oraz dene dotyczące choroby( jej początek, przebieg, dotychczasowe leczenie). W przypadku urazu analizuje się jego mechanizm i czas który upłynął od wystąpienia urazu.
Badanie przedmiotowe: w tym badaniu uwzględnia się:Badanie fizykalne- jest to oglądanie,opukiwanie, osłuchowanie. Badnie to stosuje się w odniesieniu do wszystkich narządów i układów.
Narząd ruchu:oceniamy wygląd, zniekształcenia, postawę ciała, odżywanie, typ budowy, chód, sprawność czynnościową.
Układ krążenia: zwracamy uwagę na nastepujące objawy: duszność wysiłkowa, spoczynkowa, zaburzenia rytmu serca, dolegliwości bólowe, zawroty glowy, zabarwienie powłok skórnych, ocieplenie skóry, dokonujemy pomiaru RR, tętna.
Układ oddechowy: zwracamy uwagę na występowanie duszności, kaszlu, oceniamy częstość i charakter oddechów. Oceniamy ruchomość klatki piersowej.
Układ moczowy: ocenia się częstość oddawania moczu, jego zabarwienia, dobowy bilans płynów, trudności w oddewaniu moczu, nietrzymanie moczu.
Układ pokarmowy: zwracamy uwagę na występowanie objawów dyspeptycznych: brak łaknienia, wymioty, nudności, biegunka, dolegliwości bólowe.
Układ nerwowy: zwracamy uwagę na wystepowanie zawrotów głowy, zaburzenia pobudliwości nerwowej, snu, powonienia, wzroku, słuchu.
Stan psychiczny: w bezpośredniej rozmiowiez chorym można zorientoiwać się jaką posiada osobowość, poznać jego reakcję na chorobę.
Ocena psychologiczna: badnie przeprowadza psycholog, ustala program psychoterapii. Metody psychoterapeutyczne pomagają w akceptacji kalectwa, pozwalają na uzyskanie właściwej motywacji i aktywności osób niepełnosprawnych.
Rozpoznanie sytuacji społecznej: ma na celu poznanie potrzeb spoęłcznych osób niepełnosprawnych oraz możliwości ich realizacji ustalenia pozycji pacjenta w środowisku rodzinnym. Przeprowadza socjolog.
Diagnoza pielęgniarska.
7. Długość względna i bezwzględna kończyn górnych i dolnych;
DWKD(dł względna kończyny dolnej)- mierzy się od kolca biodrowego przedniego górnego do szczytu kostki przyśrodkowej.
DBKD:mierzy się od szczytu krętarza dużego kości udowej do szczytu kostki bocznej.
DBKG: mierzona jest od guzka większego kości ramiennej do wyrostka nykowatego kości promiennej.
DWKG: mierzona jest od wyrostka barkowego do opuszki palca trzeciego.
8. Omów test Lovetta i podaj jego zastosowanie:
Test Lovetta:Jest obecnie najbardziej rozpowszechnioną metodą subiektywnej oceny siły mięśniowej. Opiera się na badaniu ręcznym poszczególnych mięśni w określonych pozycjach i przy określonym ruchu. W każdym ruchu jest jeden mięsień, który głównie za tę czynność odpowiada. Poprzez odpowiednią pozycję izoluje się go od innych mięśni synergistycznych.
0stopień- brak czynnego skurczu mieśni; 1 stopień- wyczuwalny skurcz mieśnia podczas próby ruchu; 2 stopień zdolność wykonywania czynnego ruchu w odciążeniu; 3 stopień- zdolność wykonywania czynnego ruchu z pokonaniem siły ciężkości; 4 stopień- zdolność wykonywania czynnego ruchu z pokoaniem niewielkiego oporu; 5 stopień- zdolność do wykonywania czynnego ruchu z pokonaniem dużego oporu.
9. Postawy społeczeństwa wobec osób niepełnosprawnych:
Są istotnym czynnikiem decydującym o porzebiegu i sukteczności procesu rehabilitacji. Postawa społeczeńswta jest to suma akutalnych poglądów i stan świadomości społeczej obejmujące całokształt problemów osób niepełnosprawnych. Wyróżniamy:
1. Postawa negatywna:może być określana jako represyjna, agresywna, nietoleracyjna. Osoby niepełnosprawne uważa się za mniej wartościowe unika się z nimi kontaktów, nie wykazują się też zainteresowania ich problemami, potrzebami. Postawę negatywną można łączyć ze stanem niskiej świadomości społecznej i kulturowej, niezrozumieniem potrzeb oraz możliwości tych osób. Czują się one osamotnione, odizolowane, niepotrzebne.
2. Postawa pozytywna: określana jako akreptacja przyjazna, życzliwa, osoby reprezentujące tę postawę przejawiają chęć niesienia pomocy niepełnosprawnym. Wykazują zrozumienie, zyczliwość, przyjazny stosunek do ich problemów i potrzeb. Postawa pozytywna to akceptowanie udziału osoby niepełnosprawnejw aktywnym życiu społecznym, zawodowym. Postawa ta jest bardzo korzystna zarówno dla osób niepełnosprawnych jak i dla społeczeństwa, osoby te czują się potrzebne, wartościowe, a to przywraca im chęć do życia, do walki z kalectwem.
3. postawa wieloznaczna: może być określana jako tolerancyjna. Cahrakteryzuje się teoretyczną akceptacją osób niepełnosprawnych ale w praktycznych działanich dominuje nastewienie niechętne. Osoby tak nastawione w określonych sytuacjach wypowiadają się pozytywnie o osobie niepełnosprawnej.
4. Postawa zmienna:zauważamy w tej postawie zmiany w podejściu do potrzeb osób niepełnosprawnych. Niekiedy ma tutaj duzy wpływ jakieś wydarzenie w życiu danej osoby lub w jej najbliższym otoczeniu.
5.Postawa różna- postawa tych osób zależy od sytuacji w której mają doczynienia z osobami niepełnosprawnymi postępują tak aby im było wygodnie.
10.Typy reakcji psychicznych na niepełnosprawność:
. 1) depresja-przygnębienie, płaczliwość, brak zainteresowani otoczeniem, w skrajnych przypadkach tendencje samobójcze 2) regresja-cofanie się do wcześniejszego okresu życia, ograniczenie aktywności, zwiększenie zależności od innych osób, występują tendencje do przyjmowania postawy infaltylnej. W większości przypadków ta postawa jest przejściowa, jednak dla osób które cofały się przed trudnościami w życiu może przejść w postawę stałą 3) identyfikacja-uznawanie porządanych przez siebie cech występujących u innych ludzi za własne 4) projekcja-rzutowanie, skłonność do maskowania swojej niepełnosprawności i przypisywanie jej innym 5) frustracja-stan organizmu wywołany sytuacją w której występuje napięcie, pobudzenie, czasem agresja 6) racjonalizacja-poszukiwanie logicznych wyjaśnień, dla swojego nieakceptowanego zachowania 7) zaprzeczenie-odrzucanie, ignorowanie skutków kalectwa, osoba niepełnosprawna odmawia wszelkiej pomocy, zachowuje się jakby była w pełni sprawna 8) mechanizm ucieczki-różne formy ucieczki od rzeczywistości, osoba niepełnosprawna twierdzi, że poniesione straty nie są ważne ani dla niej, ani dla otoczenia
11. Cel oraz fazy rehabilitacji kardiologicznej:Wyróżniamy fazy:Faza 1: rozpoczyna się w 2,3 dobie po wystąpieniu ostrego zachowania, aktywność pacjenta wiąże się z ćwiczeniami o małym zapotrzebowaniu matabolicznym w pozycji leżącej. Są to głównie ćwiczenia oddechowe. W tej fazie pacjent stopniowo przechodzi do samodzielnej obsługi oraz do nauki wstawania, siadania i chodzenia po oddziale szpitalnym.Faza 2:rozpoczyna się ok. 5 tygodnia po ostrym epizodzie choroby. Pacjent stopniowo poprawia swoją sprawność psychofizyczną oraz wykonuje ćwiczenia czynne. Ta faza rehabilitacji najczęściej jest przeprowadzana w sanatorium. Trwa od 8 do 12 tygodni. Ćwiczenia są indywidualnie dobrane do każdego pacjenta. W tej fazie prowadzona jest także edukacja zdrowotna dotycząca: diety, stylu życia, stosowanego leczenia. Pacjent powinien znać leki które przyjmuje, zasady działania tych leków, jak sobie radzić z tymi obajwami. Powinniśmy nauczyć pacjenta samokontroli RR, tętna, prowadzenia dzienniczka samokontroli.Faza 3: prowadzona jest w środowisku domowym. Trwa przez całe ycie pacjenta. Prowadzona jest okresowa kontrola wydolności krążeniowo- oddechowej, kontynuowana jest zmiana stylu życia, diety. Pacjent nadal wykonuje ćwiczenia, kontynuje farmakoterapię, prowadzenie dzienniczka samokontroli, zlecona jest edukacja rodziny dotycząca stylu życia, diety, przyjmowanych leków przez pacjenta oraz sposobu zachowania się w sytuacjach nieporządanych.Cel rahabilitacji: Zasadniczym celem RK jest odwrócenie lub przynajmniej spowolnienie niekorzystnych zmian zarówno patofizjologicznych jak i psychologicznych do jakich dochodzi u chorych wskutek wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych.
12. Rehabilitacja pacjenta w nadciśnieniu tętniczym:
Pacjenci z I i II stopaniem nadciśnienia kwalifikowani są do pełnego zakresu ćwiczeń. Pacjent w III stopniu wymaga ograniczeń posiłkowych.Zalecane ćwiczenia: spacery, pływanie, jogging lekki, jazda na rowerze. Przeciwwskzane jest: podnoszenie ciężarów, ćwiczenia izometryczne. Ćwiczenia nie powinny trwać dłużej niż 15- 20 minut codziennie, 3-4 razy w tygodniu.
13. Rehabilitacja pacjenta w chorobach naczyń obwodowych:
Leczenie ruchem stosowane jest w I i II okresie i ma na celu zwiększenie przepływu krwii, rozwój krążenia obocznego, poprawia natlenowanie mięśni i zmniejszenie CO2. Zalecane ćwiczenia: krążenia stóp, dłoni; zaciskanie i prostwanie palców; półprzysiady, przysiady; marsze ba dystans, odległość nie powinna przekraczać 2/3 długości występowania chromania przystankowago.
Wyróżniamy 4 okresy niewydolności żylnej:
I okres: duża wrażliwość kończyn na zimno, uczucie zmęczenia kończyn nawet po niewielkim wysiłku.
II okres: bóle mięśniowe kończyn, najczęściej łydek o charakterze chromania przystankowego.
III okres: niewydolność spoczynkowa, bóle kończyn występują w spoczynku, zwłaszcza w nocy przy ich poziomym ułożeniu.
IV okres: zmiany troficzne, martwica, owrzodzenia pojawiające się na skórze.
14. Rehabilitacja pacjenta z zawałem mięśnia sercowego:
Etapy rehabilitacji( 2 modele rehabilitacji A, B)
MODEL A: kwalifikowani są chorzy z niepowikłanym zawałem serca, jest to szybkie usprawnianie ruchowe i psychologiczne. Okres pobytu w szpitalu wynosi 14- 21 dni.
MODEL B: kwalifikowani są chorzy z powikłanym zawałem serca, jest to przedłużone usprawnianie. Okres pobytu w szpitalu trwa dłużej niż 21 dni ( 3 tygodni)
Rehabilitacja po zabiegu angioplastyki:
Nie będą zakwalifikowani: pacjenci z hemofilią, pacjenci w podeszłym wieku, z ciężką astmą, ci co nie wyrażają zgody. Okres 2: okres sanatoryjny trwa ok. 4-6 tygodni. Prowadzona jest edukacja zdrowotna, ćwiczenia, dieta. Okres 3: rehabilitacja ambulatoryjna prowadzona jest w warunkach domowych, trwa przez cały okres życia pacjenta, kontynuowana jest farmakoterapia, zmiana stylu życia.
15. Cel rehabilitacji oddechowej:
Rahabilitacja oddechowa bywa uzupełnieniem a niekiedy jedyną metodą leczenia. Cele reh. oddechowej: Zapobieganie następstwom zmian w układzie oddechowym i obniżeniu ogólnej sprawności fizycznej u chorych z przewlekłą chorobą układu oddechowego, kiedy nie doszło jeszcze do nieodwracalnych zmian np. astmą oskrzelową.Właściwe wykorzystanie rezerw oddechowych w przebiegu przewlekłej choroby układu oddechowego, która doprowadziła do nieodwracalnych zmian tego układu np. rozedma płuc.Zapobieganie powikłaniom i następstwom ostrej choroby układu oddechowego np. zapalenie płuc.Usprawnianie mechaniki oddychania przez usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych w przebiegu przewlekłej choroby oskrzeli.Zapobieganie powikłaniom ze strony układu oddechowego w przebiegu chorób innych układów (postępowanie przed- i pooperacyjne).
16. Podaj zasady efektywnego kaszlu:
Nauka efektywnego koszlu: w prawidłowych warunkach wydzielina przesuwana jest za pomocą ruchu rzęsek. Należy wykonywać wdech nosem przy zamkniętych ustach i wydech przy otwartych ustach przerywany kilkoma etapami krótkiego kaszlu. Powoduje to szybkie zmiany ciśnienia powietrza w oskrzelach i przesuwnie wydzieliny. Drugi sposób: wdech przez nos przy zamkniętcyh ustach, wydech przez usta z wymawianiem litery Rrrr( RY). Najlepiej jest jeśli powtórzymy to kilka razy i połączymy z oklepywaniem klatki pieroswej.
17. Kinezyterapia oddechowa:
Są to ćwiczenia odpowiednich mięśni oddechowych, przepony, mięśni miedzyżebrowych oraz mięśni brzucha.
18. Ćwiczenia przedłużonego wydechu:
Stosowane są najczęściej w rozedmie płuc. A) wdech przez nos, wydech przez usta złożone jak do gwizdania. B) dmuchanie na płomień świecy. (Pacjent siedzi na krześle przy stole na którym znajduje się świeca. Płomień świecy powinien znajdować się na wysokości ust pacjenta w odległości ok. 15cm. Pacjent wykonuje wdech a następnie wydech dmuchając na płomień świecy w taki sposób aby jej nie zgasić tylko przechylać płomień. W ciągu następnych dni świece odsuwa się o 8-10 cm dochodząc do 100cm. Należy pamiętać żeby przy wydechu pacjent wciągał brzuch). C) to samo ćwiczenie pacjent wykonuje stojąc. Należy pamiętać, aby płomień świecy był na wyskokości ust. D) Dmuchanie do naczynie z wodą. Pacjent siedzi na krześle, na stole znajduje sę naczynie wypełnione wodą. Pacjent wdmuchuje przez rurkę powietrze tak aby powstające w wodzie bańki utrzymywały się jak najdłużej
19. Podział skolioz:
Podział ze względu na przyczynę: kostnopochodne- wynikające z wad kręgów; neuropochedne/ neuropatyczne- wynikają z wadliwego unerwienia; mięśniowopochodne-określone jako miopatyczne w wyniku osłabienia mięśni bądź też innych zaburzeń mięśniowych; torakogenne- może to być ropień płuc, zmiany w układzie oddechowym, nowotwory płuc, brak płuca; skoliozy w chorobach układowych.
Podział ze względu na lokalizację: szyjnopiersiowe, piersiowe, piersiowo- lędźwiowe, lędźwiowe, lędźwiowo- krzyżowe, podwójnie pierwotne np.prawa piersiowa, lewa lędźwiowa.
Podział ze względu na stan skrzywienia: prawostronna, lewostronna.
20. Rehabilitacja dziecka ze skoliozą: Metody leczenia- leczenie rozpoczynamy zaraz po rozpoznaniu. Sposób leczenia zależy od: wieku dziecka, wielkości kątowej skrzywienia, lokalizacja. Ćwiczenia poprawiają: kondycję ogólną dziecka, wzmacniają mięśnie, zmniejszają przykurcze. Gorsety korekcyjne mają za zadanie: zmniejszenie skrzywienia, zapewnienie odpowiedniego prawidłowego wzrostu. Najlepsze efekty daje połączenie obu tych metod leczenia. U dziecka ze skoliozą która nie przekracza 20, 25 stopni stosuje się ćwiczenia ogólnoustrojowe, wzmacniające mięśnie brzucha oraz ćwiczenia poprawiające wydolność krążeniowo-oddechową. Wykluczamy ćwiczenia rozluźniające i zwisy, zalecane jest pływanie oraz ćwiczenia w basenie oraz chodzenie z książką. U najmłodszych dzieci stosuje się tzw. Łóżeczko Zimmera. Dzieci te nosimy przodem dom siebie, w rozkroku, tak aby nóżkami obejmowałynasz tułw. Dziecko z lewostronną skoliozą nosimy na ręce lewej. Dziecko z prawostronną skoliozą nosimy na ręce prawej. Takie niemwlęta powinny często leżeć na brzuchu w obecności rodziców, wtedy przy podnoszeniu główki wzmacnia mięśnie kręgosłupa i mięśnie klatki piersowej.Nie należy takie dzieci uczyć szybkiego siadania i chodzenia. Dzieci z gorsetem powinny ok. 2-3 godziny w ciągu dnia leżeć na plecach( dla kręgosłupa niekorzystna jest pozycja siedząca)
21. Pielęgnowanie pacjenta po odjęciu kończyny:
1. zapobieganie przykurczom: poprzez zastosowanie właściwego ułożenia. Do prawidłowego ułożenia stosowane są woreczki z pisakiem.
2. hartowanie kikuta: rozpoczyna się w 2-3 dobie po zabiegu od delikatnego opukiwania go opuszkami palców. Po zdjęciu szwów podczas kąpieli możemy wprowadzić delikatny masaż gąbką lub rękawicą frote a w późniejszym okresie miekką szczoteczką. Po upływie 2 tygodni można rozpocząć oklepywnie kikuta opuszkami palców przez 10-15 minut. Później po okresie ok. 3 tygodni rozpoczynamy obciążanie osiowe kikuta. Można także rozpocząć naprzemienne ciepłe zimne kąpiele.
3. Regulowanie objętości kikuta: kształt kikuta został uformowany na stole operacyjnym a objętość regulujemy poprzez bandażowanie, Bandażowanie rozpoczynamy po wygojeniu rany, używamy tylko opasek elastycznych o szerokości 12- 25 cm w zależności od objętości kikuta. Bandaż prowadzimy od przodu do tyłu wzdłuż osi długiej kikuta. W górnej części kikuta okrężnie, aby przytrzymał część bandaża przyłożonego podłużnie, następnie prowadzimy skośnie na koniec kikuta. Od końca kikuta opaskę prowadzimy kłosem wstępującym coraz wyżej nadając mu kształt ściętego stożka. Musimy nauczyć pacjenta zasad prawidłowego bandażowania.
22. Zasady prawidłowego bandażowania kikuta:
Stosować wyłącznie opaski elastyczne o dostosowanej szerokości; nie rozciągać opaski maksymalnie;największy okrężny nacisk wypada na szczycie kikuta, zmniejsza się w jego części bliższej; bandaż obejmuje najbliższy staw; tylna powierzchnia stawu jest wolna, co umożliwia wykonywanie ćwiczeń.