Co to jest afazja
Afazja to spowodowane organicznym uszkodzeniem odpowiednich struktur mózgowych częściowe lub całkowite zaburzenie mechanizmów programujących czynności mowy u człowieka, który już uprzednio opanował te czynności
Afazja to sytuacja, w jakiej osoba chora, która dotychczas nie miała żadnych problemów z funkcjami językowymi - ma trudności z mówieniem lub rozumieniem mowy, ma również problemy z pisaniem i czytaniem. Objawy polegające tylko na trudnościach z pisaniem lub czytaniem, bez zaburzeń mowy jako takiej, traktowane są osobno, jako aleksja (bądź dysleksja nabyta) i agrafia (lub dysgrafia nabyta).
udary mózgowe,
urazy mózgowe,
urazy czaszki,
nowotwory oraz ropnie.
Wg. Jadwigi Szumskiej:
1)Zaburzenia rozumienia mowy
(zaburzenia odbioru mowy)
2) Zaburzenia produkcji mowy
(zaburzenia nadawania mowy)
3) Zaburzenia mowy typu amnestycznego
(trudności w znajdowaniu słów)
4)Zaburzenia czytania pisania i liczenia
5) Zaburzenia wszytskich funkcji mowy
(afazja totalna, afazja globalna)
Jak postępować z osobą chorą na afazję?
Przygotuj kartkę i długopis, usiądź naprzeciwko osoby z afazją, tak, żeby mogła widzieć Twoją twarz. Nie zasłaniaj ust ręką, patrz prosto w oczy.
Osoby z afazją zazwyczaj mają trudności z rozumieniem mowy, gdy nie widzą rozmówcy.
Mów powoli i wyraźnie, ale tak, jak się mówi do osoby dorosłej, nie do dziecka. Używaj prostego języka i krótkich zdań.
Używaj pytań, na które można odpowiedzieć TAK lub NIE. Na kartce zapisz te dwa słowa i zachęcaj chorego, żeby wskazywał właściwą odpowiedź. Ta metoda, zwłaszcza na początku, pozwoli Ci zorientować się, czy osoba z afazją rozumie, co do niej mówisz.
Zapisuj i pokazuj osobie z afazją słowa-klucze dotyczące tego, co chcesz przekazać. Pisz wyraźnie, dużymi, drukowanymi literami. Możesz też rysować, gestykulować i pokazywać przedmioty związane tematycznie z tym, co chcesz powiedzieć.
Jeżeli osoba z afazją ma trudności z rozumieniem pełnych zdań, spróbuj akcentować pojedyncze słowa. Używaj wyraźnej intonacji - niech pytania brzmią pytająco. Wyraźnie wypowiadaj NIE w przeczeniach.
Podczas rozmowy nie poruszaj zbyt wielu tematów jednocześnie. Jeżeli w rozmowie towarzyszy kilka osób, niech nie mówią jednocześnie i nie wchodzą sobie w słowo.
Nie popędzaj i nie niecierpliw się.
APRAKSJA- Zaburzenia ruchowe
Apraksja to nieprawidłowości w wykonywaniu czynności ruchowych, będąca następstwem uszkodzeń mózgu. Jej istota polega na zaburzeniu wykonywania codziennych czynności z użyciem dobrze znanych przedmiotów, mimo zachowanej zdolności wykonywania ruchów poszczególnymi kończynami.
Chorzy z apraksją nie potrafią zapalić papierosa, ubrać marynarki, zasłać łóżka, wbić gwoździa. Sprawiają wrażenie ludzi roztargnionych, którym pomieszało się, jak należy się posługiwać danym przedmiotem. Bywa, że chory wykonuje dobrze znaną sobie czynność tak, jakby ją wykonywał po raz pierwszy w życiu.
Przedstawione powyżej zaburzenia nie świadczą o jakimkolwiek upośledzeniu umysłowym, chory często wie, co powinien zrobić w danej sytuacji, jednakże w wyniku uszkodzenia mózgu wykonanie czynności jest głęboko zaburzone lub niemożliwe
AGNOZJA- Zaburzenia spostrzegania
Agnozja polega na tym, że przy zachowanej zdolności do odbioru danego rodzaju prostych bodźców zmysłowych chory jakby nie potrafi zrobić z nich użytku, dokonać ich opracowania, połączyć z innymi również prawidłowo odbieranymi bodźcami zmysłowymi i w rezultacie, mimo że widzi, słyszy, odczuwa dotykiem, nie rozpoznaje spostrzeganych przedmiotów, zjawisk, osób itp.
Dzieli się na:
Agnozja wzrokowa
Agnozja słuchowa
Agnozja dotykowa
Termin dysfazja :
częściową utratę lub zaburzenie (upośledzenie) procesu nabywania zdolności mówienia i rozumienia {ekspresji i percepcji mowy): dysfazja mieszana, percepcyjne‐ekspresyjna; ruchowo‐czuciowa (z przewagą komponenty motorycznej bądź sensorycznej;
częściową utratę mówienia lub upośledzenie rozwoju zdolności mówienia (zaburzenia ekspresji mowy) przy zachowanej lub prawidłowo rozwijającej się zdolności rozumienia mowy: dysfazja ekspresyjna, ruchowa (motoryczna);
częściową utratę rozumienia przy zachowanej zdolności mówienia: dysfazja percepcyjna, sensoryczna, czuciowa lub akustyczna.
Różnica między dysfazją a afazją
Uszkodzenie ośrodków mowy w mózgu człowieka dojrzałego powoduje utratę mowy ‐ afazję. Natomiast uszkodzenie okolic ważnych dla przyszłego rozwoju mowy u małego dziecka w mózgu jest przyczyną poważnych zaburzeń rozwoju mowy. Nie możemy tego stanu nazywać afazją, bowiem oczywiste jest, że nie można utracić czegoś, czego się jeszcze nie posiada. W takim przypadku stan ten nazywano
DYSFAZJĄ ‐ termin wskazuje na niepełną utratę funkcji, zaś pojęcie afazji zostało zarezerwowane wyłącznie dla przypadków, w których uszkodzenie ośrodków mowy nastąpiło po okresie jej rozwoju.
Charakterystyka dzieci z afazją:
Dzieci z dysfazją, wykazują opóźniony rozwój mowy, któremu towarzysz ą inne objawy, które s ą czasem dyskretne, albo wyraźne. Dziecko takie ma trudności w skupianiu uwagi. Nie potrafi się niczym dłużej zająć, chwyta zabawkę, by po chwili ją porzucić. Ze zrozumiałych względów stan ten nie ułatwia rozwoju mowy. Dzieci mają trudności w:
orientacji przestrzennej,
odróżnianiu stron lewej od prawej,
aktualizacji słów,
spostrzeganiu wzrokowym i słuchowym oraz przeniesieniu spostrzeżenia wzrokowego na słuchowe czy inne,
Ogólnie o dysfazji ;
Wczesne rozpoznanie dysfazji przy współudziale neurologa jest w takich przypadkach konieczne, bowiem stanowi podstaw ę do podjęcia właściwych ćwiczeń mowy, które powinny być poprzedzone dłuższymi niż zwykle ćwiczeniami przygotowawczymi.
Są to ćwiczenia mięśni artykulacyjnych, zwłaszcza warg i języka, bez wymawiania słów, jedynie z wymawianiem głosek lub sylab. W zakres tych przygotowań wchodzi wiele zabaw, zwłaszcza dla mniejszych dzieci. Chodzi o ćwiczenie sprawności mięśniowej, która czasem pozostawia wiele do życzenia. Świadomość, że mamy do czynienia z dysfazją, każe nam podwoić cierpliwość. Nie można oskarżać dziecka o lenistwo albo brak chęci do nauki. Są to przypadki trudne, którym trzeba poświęcić wiele czasu.
Dzieci dysfatyczne, które w okresie rozpoczynania nauki szkolnej nie mają jeszcze w dostatecznym stopniu rozwiniętej mowy, powinny uczęszczać do szkół, które ‐ oprócz zwykłych zajęć szkolnych ‐ mają w programie ćwiczenia mowy, prowadzone przez specjalistę (neurologopedę).
Dysfazja może powstać również, gdy o środki mowy w mózgu dziecka są nietknięte, natomiast uszkodzone s ą drogi nerwowe łączące te o środki z jądrami nerwów czaszkowych, które zaopatruj ą nerwy ruchowe mięśni g łosowo‐artykulacyjnych. Drogi te, aczkolwiek dość krótkie, składają się z kilku neuronów. Dość często spotykamy si ę z uszkodzeniem, które dotyczy okolic powyżej jąder nerwów czaszkowych. Stan ten nazywany jest niedowładem nadopuszkowym ‐ tam lokalizuje si ę uszkodzenie. Jest ono najcz ęściej nast ępstwem urazu porodowego lub wyrazem zaburzeń rozwojowych. Uszkodzenie to objawia się osłabionymi, powolnymi ruchami mięśni, brakiem precyzji ruchów. Dotknięte są zwykle mięśnie okrężne ust, języka, podniebienia miękkiego, gardła i krtani. U ma łych dzieci obserwuje si ę trudności w połykaniu, czasem wylewanie się pokarmu przez nos oraz krztuszenie się. W późniejszych okresach życia dominuje obfite ślinienie się, które jest wynikiem zwiotczenia mięśni okrężnych ust i żwaczy. Przy badaniu nie spostrzega się porażeń, ale zauważyć można zwolnione ruchy unoszenia podniebienia miękkiego.
Mówienie u tych dzieci jest bardzo opóźnione, mimo zupełnie prawidłowego rozumienia mowy. Mowa, gdy się już rozwinie, jest bardzo niewyraźna, a głos ma silne zabarwienie nosowe. Tempo mowy jest wybitnie zwolnione i sposób wypowiadania się „ wytrenowany”, nieraz skandowany. Próby ćwiczeń mowy napotykają duże trudności, mimo najczęściej dobrej współpracy ze strony dziecka i rodziców. Praca nad mową rozciąga się na wiele lat i nie należy oczekiwać rewelacyjnych rezultatów
4