LEIBNITZ-teodycea-rozróżnił trzy rodzaje zła- metafizyczne-niedoskonałość, fizyczne-cierpienie, moralne-grzech, człowiek jest wolny i harmonia świata jest już ustalona, los człowieka jest z góry określony, bóg podtrzymuje ten świat i to on to wszystko utrzymuje, bóg stworzył najlepszy z możliwych światów, dopuszcza on Cierpienie człowieka aby mógł on dążyć do doskonałości, bóg nas doświadcza w ten sposób, wolność człowieka to brak przymusu i działanie przyczyn celowych, każde działanie jest uwarunkowane i musi mieć swoje przyczyny, każde działanie jest skierowane na osiągniecie czegoś, tym czymś jest właśnie wolność, świat stworzony przez boga jest najdoskonalszy ze wszystkich, świat wg niego to idealnie działający mechanizm, pełen harmonii a zło pochodzi od człowieka, zastanawia się skąd tyle zła w świecie, skoro on został stworzony przez doskonałego boga, bóg nie chce zła jednak używa go w celu które prowadzi do dobra, mETAFIZYKA- 1.Substancji jest wiele. Z jednej nie mogłaby się wytworzyć wielość rzeczy. 2. Subst. Są jakościowo odrębne. Indywidualne substancje składające się na byt to monady, nierozdzielne składniki świata. 3. subst. Nie działają jedna na drugą, każda monada jest zamkniętym kosmosem. Subst rozwija się samodzielnie i nie musi być pobudzana zewnętrz. 4.subst są obdarzone siłami, musi mieć zdolność przetwarzania się. Przemienność własnością subst. 5. subst. są nierozciągłe i niematerialne; są niepodzielne 6.mają zdolność postrzegania- stany o różnym stopniu jasności, wyrazistości i świadomości.Dusza ludzka posiada wysoki poziom świadomości. Postrzeżenia czynią że monady różnią się jedna od drugiej. 7. zjawiskiem substancji są ciała- cielesność postacią jakiej monada zjawia się monadzie. 8.subst. działają celowo- naturą monady jest postrzegać i pożądać co jest czynnikiem przemian 9. subst stanowią hierarchie. 10. subst tworzą harmonijny zespół.
LOCK- Nie ma w rozumie niczego czego najpierw nie byłoby w zmysłach, czyli w doświadczeniu zmysłowym, idee wrodzone nie istnieją, wiedza pochodzi z doświadczenia. umysł jest nie zapisaną tablicą i zostaje zapisany dopiero przez doświadczenie. Twierdził też, że nie ma nic w umyśle, czego nie było wcześniej w zamyśle. Doświadczenie nabywamy na dwóch drogach: postrzeżenia) i refleksje. twierdził, że znamy tylko idee, a nie rzeczy.. Tożsamość-polega na ciągłej zmianie i mimo tego trwa ciągle jedno Zycie, jest to samo mimo tego ze rośnie i się zmienia, jest to nadal ta sama osoba czy roślina, tożsamość opiera się u niego na świadomości i związane jest z myśleniem, Tożsamość substancji- mamy idee 3 rodzajów subst: Boga (nie ma początku, jest wieczny, niezmienny i wszędzie obecny), skończonych istot inteligentnych (istnieje w pewnym czasie i miejscu), ciał. Tożsamość samowiedzy- Sokrates śpiący i w stanie czuwania nie ma tej samej samowiedzy, Sokrates na jawie nie jest tą samą osobą co Sokrates pogrążony we śnie.
BERKELEY- Immaterializm: 1.subst w ogóle nie doświadczamy, są tylko funkcjami umysłu. 2. ciała to zespoły jakości zmysłowych. 3. rzeczy są efektem spostrzeżeń ludzi i Boga, posiadają trwałość i jedność nawet kiedy nie są postrzegane 4.poznajemy tylko własności świata zewnętrznego 5.przez zmysły doznajemy kolorów dźwięku kształtów smaków. 6. zmysłowe doświadczenie istnieje jedynie w naszej świadomości, nie w przedmiocie. 7. realne przedmioty mają stałą naturę 8. wszystko co możemy postrzegać jest ideą, która może należeć tylko do umysłów, nie mogą istnieć niezależnie od nic. 9. istnieje umysł uniwersalny- Bóg. Istnienie - istnienie rzeczy polega na ich postrzeganiu.wszystko co możemy postrzegać jest ideą, która należy do umysłu i nie istnieje niezależnie od niej. gdy postrzegamy przedmiot to przysługuje mu określona barwa, kształt. przedmioty tkwią w umyśle poznającego człowieka. Nie wychodzimy poza ramy swych doznań wewnętrznych.istnieć tzn. że widzę czuję dotykam bądź widzi to ktoś inny.
KANT- WOLNOŚĆ: stanowi postulat praktycznego rozumu. Ze światem zjawisk związani jesteśmy węzłami przyczynowymi- w świecie myślowym możemy być wolni. Prawdy metafizyczne są poznawane wedle postulatów woli i naszego działania. Postępowanie człowieka uzależnione jest specyficznych uwarunkowań zmysłowych. Wola także jest uzależniona od wpływających na nie czynników. Jednak wolność konieczna jest do moralności. Nieśmiertelna dusza, aby możliwe było nieskończone dążenie do doskonałości moralnej. Bóg, by doskonałość moralna i szczęście mogły współistnieć. Doskonałość moralna i jej jedność ze szczęściem nie przejawiają się w świecie naszych doświadczeń. Są one właściwe wspomnianym bytom wyższym. Rozum praktyczny radzi sobie z problemami, które nie leżą w mocy idei rozumu spekulatywnego, za pomocą postulatów.IDEE KOSMOLOGICZNE- zadają pytanie czy świat jest skończony czy nieskończony, czysty rozum dokonuje syntezy wszystkiego i próbuje odpowiedzieć na pytania które wychodzą poza fizyczny świat, są pytana metafizyczne, IDEA BOGA, jest wyłącznie "konieczną hipotezą dla zaspokojenia rozumu", nie zaś podmiotowym rozumowania. Stanowi umysłową hipotezę pod postacią "pozaświatowego budowniczego". odrzuca metafizyczne dowody mające wytłumaczyć istnienie Boga tłumacząc, iż kwestia istnienia czy też nieistnienia Boga nie może stanowić przedmiotu nauki. Niemożliwa jest nauka gdzie przedmiot rozważań staje się Bóg, istota pozaziemska, może jednak stanowić wiedzę o "rzeczy samej w sobie", a więc o granicach i możliwościach ludzkiego poznania. Jednak w takim wypadku będzie to wiedza praktyczna, zaliczona do wiary. Bóg, jest postulatem praktycznego rozumu jako ostateczna podstawa (racja) moralności. METAFIZYKA: absolutna metafizyka usiłuje wniknąć w kwestie Boga duszy powstanie i istnienie wszechświata, odpowiada potrzebom umysłu. Kant był przeciwny metafizycznemu ujmowaniu idei jako bytów realnych. Czysta metafizyka nie jest i nie może być traktowana jako nauka. Kant nie przeczył istnieniu Boga czy nieśmiertelności duszy ale wykazywał że nie są udowodnione. Stanowiska metafizyczne przekraczają granice poznania. Wskazał uzasadnienie tez metafizyki na drodze wykazania ich zgodności z postulatami życia i działaniu. Należą one do wiary a nie wiedzy. Rzeczy transcendentalnych poznać się nie da.
IDEALIZM TRANSCENDENTALNY: umysł kształtuje to co poznaje, przedmiot musi stosować się do podmiotu. To co poznajemy jest pewną konstrukcją, powstaje w efekcie odniesienia do prostych danych wrażeniowych, wywołanych w naszych zmysłach dzięki oddziaływaniu obiektywnego świata. Zmysły i rozum dane te poddają obróbce- tworzą rzeczy. Poznajemy przedmioty ukształtowane przez nasz umysł zwane zjawiskami, w których przejawia się nam transcendentalna rzeczywistość. Nie możemy się wydostać poza te zjawiska. Rzeczy same w sobie pozostają nieosiągalne dla poznania ludzkiego.
HUME-ZMYSŁY:uważał, że wrażenia zmysłowe i ich pamięciowe obrazy (idee) stanowią jedyne źródło rzetelnego poznania: wiedza o rzeczywistości wykraczająca poza fakty nie budzi zaufania; nie możemy wiedzieć nic pewnego o świecie. Nie da się nieobalalnie poznać, czy w ogóle jakiś świat istnieje, bo wyłączną podstawą takiego poznania jest aktywność podmiotu, niezależna w zasadzie od jakiejkolwiek rzeczywistości przedmiotowej. Hume ograniczył rzetelną wiedzę do ściśle formalnej i czysto faktycznej, IDEA BOGA nie posiada swojego wrażenia zmysłowego. Więc nie możemy zakładać że Bóg istnieje. Wg Huma, Bóg to zlepek naszych wrażeń zmysłowych, powstaje ze spotęgowania takich cech jak dobro, sprawiedliwość, mądrość itp. Bóg jest przyczyna z której wypływają wszystkie skutki. SCEPTYCYZM Huma polega na tym ze jeśli mamy jakieś założenia to musimy przyjąć że Mozę wystąpić jakiś wyjątek, może wyjść inaczej niż zwykle bo może się cos wydarzyć. Związek przyczynowy: przedmiotem rzetelnego poznania mogą być tylko relacje idei w umyśle (tymi zajmuje się matematyka) oraz czyste fakty brane tak, jak jawią się w praktyce życiowej, instynktownie, nie metafizycznie, zatem bez pytania o ich naturę i pochodzenie, ani o to, czy istnieją realnie, czy przeciwnie: są jakąś formą złudzenia - takie kwestie wykraczają zdaniem Hume'a poza możliwości poznawcze człowieka.