TWÓRCZOŚĆ AWANGARDY KRAKOWSKIEJ
najpoważniejsze ze wszystkich grup poetyckich dwudziestolecia międzywojennego podstawy teoretyczne
systemowa, koherentna, konsekwentna koncepcja poezji i kultury
istota epoki - nowoczesna miejska cywilizacja
ideał pracy - rygor w tworzeniu poezji
wąskie traktowanie poezji
II okres awangardy
schyłek lat dwudziestych, początek trzydziestych
mniej głośny ale bogatszy od pierwszego
dojrzałość artystyczna członków grupy
PROGRAM
Idea nowej sztuki
3x M - Miasto, Masa, Maszyna
odrzucenie tradycji
poezja ma czerpać ze współczesnej cywilizacji
precyzja w konstruowaniu wierszy
CECHY POEZJI
zdania zaszyfrowane i skondensowane, które trzeba czytać wielokrotnie, by je zrozumieć
dynamizm
patos
opiewała pracę, robotników, cywilizację
poezja jako obowiązek
elementy włoskiego futuryzmu - ferwor, entuzjazm, hiperbolizm, dynamizm
elipsy, spiętrzone metafory
PRZEDSTAWICIELE
Tadeusz Peiper ( 1891 - 1969 )
- główny teoretyk grupy
Tędy (1930) - zbiór artykułów z lat 20 - stych
Nowe usta (1925) - odczyt o poezji
podkreśla znaczenie odzyskania niepodległości
cywilizacja „ miasta, masy, maszyny” - entuzjazm, urbanizm, kult cywilizacji
wiara w postęp, prace organiczną, racjonalizm
odrzucenie starych zasad i postulat kreowania nowych
budowa- nie burzenie
nowa poezja - zgodna z epoką, współtworzy człowieka
koncepcja poematu jako budowy
ideały harmonii, metody, dyscypliny
„sprowadzanie chaosu do porządku, dowolności do ładu”
kult fachowości w tworzeniu poezji
zdanie- podstawowa jednostka poetycka
metafora - główny chwyt artystyczny
ideał poetyckiego kunsztu ( „poemat rozkwitający” )
mówienie nie wprost, ekwiwalentyzowanie uczuć
Tomiki
A (1924)
Żywe linie (1924)
hermetyzm
wpływy poezji hiszpańskiej
poetyka metaforycznego szyfru
oryginalność metaforyczna i składniowa
oparcie przede wszystkim na pojęciowych związkach słów
olśniewające bogactwem metafory
peryfrazy - zagadki poetyckie, pełne inwencji
inwencja w kształtowaniu składni
tematy - erotyka, kult pracy
II okres
Raz (1929)
- Kronika dnia - technika collage'u, drobne wiadomości - „notatki prasowe”
- poezja społeczna, interwencyjna
Na przykład (1931)
- prozaizm
- wzorzec poezji obywatelskiej
- koncepcja poety jako montażysty
- centralny temat - sprawa brzeska
Jan Brzękowski (1903- 1983)
Tętno (1925)
- dynamizm, patos, opiewanie pracy robotników, nowoczesnej cywilizacji
II okres
na katodzie (1928)
w drugiej osobie (1933)
sceptyczny obserwator
autotelizm
eksperyment poetycki
poszukiwanie nowych dróg, nowych chwytów pisarskich
elipsa, skojarzenia
pewna skłonność do autonomicznego traktowania warstwy brzmieniowej
od 1928- w Paryżu
Julian Przyboś (1901- 1970)
Śruby (1925)
Oburącz (1926)
tyrteusz konstruktywnej, społecznej, gromadnej pracy
poezja „produkcyjna”, utylitarna
wzywanie społeczeństwa do pracy
praca nad słowem = praca fizyczna
poeta - „twardym słowem pracuje”
maszyna - narzędzie pracy, spotęgowanie ludzkiej siły
poezja - skonstruowana jak maszyna
koło, prąd, rozruch - słowa- klucze- wyrażają dynamizm, maksymalizm, gigantyzm
maksymalne napięcie, maksymalna siła doznań
II okres
sponad (1930)
tom przełomowy
nowa koncepcja języka poetyckiego - homonimy, polisemia, kompresja języka, wielość znaczeń
pojawia się liryzm i groteska
wieś - pożegnanie z miastem - rozczarowanie miejską cywilizacją i rzeczywistością społeczną
wizja świata ukształtowana przez pejzaż, naturę
ruch - kolisty, okrężny
w głąb las (1932)
poezja pejzażu
poezja wspomnień z wiejskiego dzieciństwa
dynamizm
myśl o rewolucji
Jalu Kurek (1904- 1983)
- Upały (1925)
II okres
hasła poezji społecznej
Śpiewy o Rzeczypospolitej (1929)
- Manifest poetycki - konieczność powrotu poezji do życia
dbałość o komunikatywność wierszy
pewien klasycyzm
tyrteizm pracy
Usta na pomoc (1933)
długi poemat - amorficzny, parowątkowy
tyrteizm walki społecznej i pokoleniowej
CZASOPISMA
- „Zwrotnica” ( 1922- 1923, 1926 - 1927)
- założona przez Peipera