GERIATRIA - Medycyna ludzi starszych. Zajmująca się odrębnościami medycznymi.
W kości zachodzą zawsze dwa procesy fizjologiczne:
1) Kościotwórczy- tworzą się kość, odbudowywanie kości OSTEOSYNTEZA
2) Kościogubny- kość się rozmywa, wypłukuje się z kości wapń, samozniszczenie kości OSTEOLIZA
U dzieci występuje OSTEOSYNTEZA
W wieku średnim OSTEOSYNTEZA I OSTEOLIZA się równoważą
W wieku podeszłym OSTEOLIZA, proces ten prowadzi do osteoporozy.
RODZAJE ZŁAMAŃ:
- szyjki kości udowej polega na tym, że kończyna złamana jest skrócona, stopa z rotowana na zewnątrz, występuje zniesienie ruchów czynnych oraz bolesne ruchy bierne. Czasami podczas kinezyterapii zdarza się to złamanie oraz podczas przenoszenia osoby leżącej z jednego łóżka na drugie. Leczenie: operacyjne założenie endoprotezy, można również zespolić stosując wyciąg szkieletowy(bezpośredni).
- kości promieniowej i jej przy nasady dalszej tzw. złamanie w miejscu typowym.
Mechanizm złamania polega na podparciu się prze pacjenta ręką w czasie upadku. Gdy złamanie jest powikłane czyli złamanie z uszkodzeniem nerwu dochodzi do zaburzenia układu obwodowego.
- złamanie kompresyjne trzonów kręgów: to spłaszczenie i rozdrobnienie kości,
Dochodzi do niego w wyniku upadku pośladkami na posadzkę, zdarza się również że osoba ze złamaniem nawet o tym nie wie. Nie wolno wykonywać masażu. Trzeba wiedzieć czy złamanie jest świeże czy stare. W przypadku złamania świeżego stosujemy gorsety a w przypadku złamania starego wzmacniamy mięśnie brzucha i mm.grzbietu.
UKŁAD NERWOWY
- w wieku podeszłym zaburzenia pamięci, bardziej zachowana pamięć dawna niż świeża(teraźniejsza) może nie pamiętać
Proces starzenia się jest powolnym odwodnieniem komórek.
Otępienie (demencja) - osoba spowolniona, która ma problemy ze zrozumieniem co się do niej mówi. Może być wynikiem: wieku, chorób organicznych, cukrzyca, przebyte urazy głowy (jeden uraz lub kila mikro urazów) przebyty udar mózgu.
Charakterystyczne cechy: kontakt z taka osobą jak z małym dzieckiem, zaburzone emocje(osoba z byle powodu może płakać lub się śmiać z tendencją do płaczu), zaburzenia pamięci(pamięta coś co było dawno temu a nie pamięta tego co było przed chwilą).
Choroba Alzheimera: zaczyna się od zaniku pamięci, którym towarzyszą nie racjonalne zachowania. Człowiek jest zimny i nie czuły, w pewnym momencie porzuca prace, nie pamięta osób z rodziny. Pod koniec życia przybiera pozycję płodową i w takiej pozycji umiera
UKŁAD ODDECHOWY:
1) w wieku podeszłym:
-zmniejsza się pojemność płuc
-ruchomość oddechowa kl.pierś. zmniejsza się, amplituda po między wdechem a wydechem jest mniejsza.
-zmniejsza się sprawność pęcherzyków płucnych
-gorsze utlenianie hemoglobiny, CUN i m.sercowego
Skutki słabego oddechu: prowadzą do upośledzonego, niedostatecznego dotlenienia np. 80-latek wejdzie po schodach, dostanie zadyszki wynikiem czego jest niedostatek tlenu. Serce szybciej bije (TACHYKARDIA) może dojść do niewydolności krążeniowo- oddechowej. Ważną rolę w rehabilitacji odgrywa ruch. Bezruch powoduje spowolnienie funkcjonowania organizmu.
STARZENIE jest to proces biologiczny mający związek z upływem czasu, można go opóźnić, kontrolować, ale nie można go całkowicie zatrzymać.
HORMONY w okresie dzieciństwa i dorastania (okres pokwitaniowy) budzą się hormony u kobiet estrogeny i androgeny z przewagą estrogenów a u mężczyzn androgeny i estrogeny z przewagą androgenów.
Estrogeny od 13- 50 lat powodują zdolność do tego, aby wytworzyła się komórka i uległa zapłodnieniu itp., Mają one związek z laktacją, w późniejszym czasie u kobiety zaczyna być mało estrogenów i wówczas zaczyna się proces menopauzy(wygasa zdolność do zapłodnienia, zanika miesiączka). U kobiet młodych również może dojść do menopauzy np. w przypadku nowotworu i związanym z tym usunięcie jajników, jest to spowodowane patologią. U osób ok. 40-55 lat życia jest hormonalna terapia zastępcza - terapia zapobiegająca jest to proces naturalny.
Menopauza ma wpływ na wszystkie procesy biologiczne:
- przemiana materii ulega zwolnieniu
- zmiana innych hormonów
- wygasanie czynności hormonów
- może doprowadzić do niedoczynności tarczycy
- może doprowadzić do cukrzycy starczej(w podeszłym wieku)
Cukrzyca starcza- cukier prosty (monocukier - łatwo przyswajalny przez organizm, glukoza) podlega pewnym procesom materii, jest substancją energetyczną. Do organizmu dochodzi cukier złożony(sacharoza- o wiele trudniej się rozkłada w organizmie), zwykle zalecana jest dieta.
Miażdżyca choroba polegająca na tym, że jest za dużo cholesterolu w organizmie, prowadzi do zwężenia naczyń. Może powstawać po menopauzie. Aby przeciwdziałać miażdżycy należ prowadzić stosowną dietę i uprawiać sport.
Okres klimakterium- hormony raz skaczą, a raz ich nie ma. Towarzyszą temu:
- skoki ciśnienia
-uderzenia krwi do głowy
-rozchwianie emocjonalne
-trwa to ok. roku
Mężczyźni gdy zmniejsza się ilość androgenów to prowadzi to do andropauzy, występuje to u mężczyzn ok. 40-45r.ż., a wygasa to stopniowo ok. 70r.ż.
po okresie andropauzy mogą wystąpić: cukrzyca typu II, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, cukrzyca starcza, choroba wieńcowa, zawał mięśnia sercowego
Odporność dzielimy na dwa rodzaje:
A -swoista nabyta w drodze szczepienia,
B - nieswoista ogólna odporność na wszystko.
U ludzi po menopauzie i andropauzie odporność nieswoista ulega obniżeniu.
Dieta w Polsce znajduje się Państwowy Instytut Żywności i Żywienia, który zajmuje się doborem diety indywidualnie dla każdej osoby.
Zasady diety:
- nie za dużo
- nie zbyt tłusto
- ostrożnie z przyprawami
Dieta śródziemnomorska:
- dużo warzyw
- oleje roślinne (olej z oliwek, olej z pestek winogrona)
- trochę owoców
- białka z organizmów żyjących w morzu
Zakłada się kilka posiłków dziennie, do któregoś posiłku pije się rozcieńczone czerwone wino.
Zmniejsza się zapotrzebowanie na substancje energetyczne, na białko (budulec).
Zaparcia stolca są charakterystyczne dla osób w podeszłym wieku, niebezpiecznie jest gdy pacjent nie oddał stolca do 10 dnia, więc może dojść do niedrożności jelit, tam gdzie zalegał kał dochodzi do gnicia i wytwarza się stan zapalny, a to może prowadzić do nowotworu jelit.
Błonnik działa drażniąco na jelita. Stomia- sztuczny otwór odbytu.
Choroby: a) infekcyjne: grypa, zapalenie oskrzeli, zapalenie krtani, dla osób starszych są to choroby ciężkie. Choroba z gorączką 39,9 jest to choroba zagrażająca życiu chorego w podeszłym wieku. Powrót do zdrowie trwa u takich osób dłużej.
b)urazy: u osób młodych złamanie zrasta się szybko, natomiast u 80 latka zrasta się dłużej i ten zrost jest słabszy. Jeżeli dojdzie do kilku złamań jednej kości to u osób starszych cała kość jakościowo nie wróci do normy i będzie słabsza.
Ze względu na układ oddechowy i ukł. Krążenia należy cały czas obserwować pacjenta podczas ćwiczeń i w razie potrzeby przerwać te ćwiczenia. Intensywność ćwiczeń musi być mniejsza u osób starszych.
ZAĆMA
Polega na tym, że soczewka oka „mętnieje”, zmniejsza się przezierność soczewki. Im bardziej zmętniała soczewka, tym gorzej człowiek widzi. Nie nosi się przy tym schorzeniu okularów.
2 rodzaje zaćmy:
starcza (najpopularniejsza u ludzi w podeszłym wieku) ( teraz zdarza się , że chorują ludzie poniżej 50r.ż)
pourazowa (przyczyną jest uraz , niezależnie od wieku)
Leczenie:
1. przed II wojną światową operacja, polegała na tym, że zmętniałą soczewkę wycinało się. Po operacji widoczność była nieostra, zła i dawało się na zew. grube okulary z powiększającymi szkłami, mimo to człowiek widział niedoskonale)=> operacja taka była do 1998-1999.
2. 10 lat temu wprowadzono nowe techniki operacyjne.
Operację wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych, w znieczuleniu miejscowym - podaje się krople znieczulające do worka spojówkowego. Lekarz najpierw wykonuje niewielkie cięcie z przodu oka przez rogówkę ok1-2mm przez które wprowadza głowicę przypominającą końcówkę od długopisu, której zadaniem jest rozbicie zmętniałej soczewki na drobne kawałki, a resztę wypłukuje się wodą, a pozostałe kawałki wyciąga się pensetą pod mikroskopem . Kiedy torebka, w której znajdowała się soczewka jest już pusta następuje wszczepienie soczewki nowej - zwijalnej. Pod wpływem wilgoci plastikowa, zwinięta soczewka rozprostowuje się i kształtuje się w soczewkę. Cięcia się nie zaszywa.
Człowiek jest najdłużej dobę w szpitalu po operacji.
Operacja ta daje całkowite przywrócenie widzenia, jeżeli nie dojdzie do komplikacji.
!!!!!!!!!!!!Zaćma nie jest p/wskazaniem do żadnych ćwiczeń i zabiegów.!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Jaskra jest p/wskazaniem do niektórych zabiegów i ćwiczeń.
Uszkodzenie nerwu twarzowego
Cechy: niesymetryczna twarz.
Fizjoterapeuta wykonuje ćwiczenia mimiczne oraz elektrostymulację
Zdarza się, że jedno oko się niedomyka, należy wtedy poradzić pacjentowi, aby kupił w aptece sztuczne łzy lub krem nawilżający, ponieważ oko wysycha, a to grozi zapaleniem rogówki.
Parkinson
Rzadko powstaje u młodych ludzi. Najczęściej występuje w wieku średnim, jest to choroba postępująca, nieuleczalna. Choroba całego organizmu.
Pierwsze objawy w wieku średnim. Wraz z wiekiem cięższa postać choroby. Choroba powoduje ciężką niesprawność układu ruchu.
Niekontrolowane ruchy są niebezpieczne zarówno dla pacjenta, jak i dla otoczenia.
Przyczyna: złe funkcjonowanie ukł nerwowego. W zaawansowanej chorobie dochodzi do zmian psychicznym ( kilku letniego chłopca).
Objawy: drżenia( mimo wolne ruchy) głowy, rąk tułowia.
Każdy bodziec może uaktywnić drżenia.
-Podawanie leków może jedynie zmniejszyć drżenia lub nie dać żadnej ulgi. Leki te mają skutki uboczne ( brak apetytu, flegmatyk utp.)
Fizjoterapia:
Wykonywanie ćwiczeń w celu poprawy koordynacji ruchowej, wzrokowo- ruchowej.
Należy uważać podczas zabiegu fizykalnego na takie pacjenta, należy go obserwować czy drżenia zwiększają się czy zmniejszają. Najbardziej zalecana jest kąpiel CO2 i solankowa.
Depresja
- występuje w każdym wieku, częściej w wieku podeszłym
- im człowiek starszy tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia
- depresja występuje, gdy człowiek nie ma przed sobą żadnego celu i nie spodziewa się niczego lepszego, może nawet dochodzić do myśli samobójczych.
Choroby nowotworowe
Chorują ludzie w każdym wieku.
Najczęściej chorują na: kobiety ( rak sutka, szyjki macicy); mężczyźni (rak gruczołu krokowego)
- w wieku podeszłym zwiększa się prawdopodobieństwo na złośliwe nowotwory, nowotwory jelita (najczęściej grubego), a jest to spowodowane zaparciami. Pierwszym sygnałem alarmowym jest krew w stolcu.
Leczenie:
chirurgiczne- radykalne wycięcie
chemioterapia (ma rozległe skutki uboczne, polega na zabijaniu komórek nowotworowych)
Udary mózgowe
- wyst w różnym wieku
- u ludzi starszych występuje częściej niż u młodszych
- choroba ukł krążenia
przyczyny:
-wadliwe naczynia krwionośne
-zespół objawów - neuralgiczne
-skutki- ze strony układu ruchowego.
4