Właściwości fizyczne i psychomotoryczne dzieci w młodszym wieku szkolnym

Rozwój fizyczny dziecka w młodszym wieku szkolnym dokonuje się w ścisłym powiązaniu z jego rozwojem umysłowym. Okres nauczania początkowego ma szczególne znaczenie w kształtowaniu się człowieka dorosłego - jego kondycji fizycznej, samopoczucia psychicznego i osiągnięć życiowych. Na bazie prawidłowego rozwoju fizycznego i zdrowotnego może dokonywać się prawidłowy zwój umysłowy, emocjonalny i społeczny.

L. Zdunkiewicz pisze, iż "każdy nauczyciel powinien pamiętać, do szkoły chodzi uczeń, a nie tylko jego głowa, że organizm dziecka jest tworem biologicznym, wobec czego należy mu zapewnić warunki niezbędne do pełnego rozwoju, nie tylko psychicznego, społecznego, ale i fizycznego" . Dziecko 7 letnie kończąc okres przedszkolny i stając u progu szkoły jest pod względem rozwoju fizycznego znacznie silniejsze i dojrzalsze od dziecka, które rozpoczynało okres przedszkolny. Mięśnie, kości i układ nerwowy wzmocniły się okrzepły. Kościec zawiera mniej tkanek chrzęstnych.

W samorzutnych i kierowanych zabawach ruchowych wydoskonaliły się mimowolne, jak i dowolne ruchy, wykonywane rozmaitymi zespołami dużych grup mięśniowych. Wzmocniły one działalność układu krwionośnego i oddechowego. Rozwinęła się także sprawność drobnych mięśni, dzięki czemu dziecko może dobrze trzymać w ręku ołówek, pracować igłą, młoteczkiem. Organizm dziecka ogólnie się wzmocnił i uodpornił. Między 9 a 11 rokiem życia kostnieje kościec przegubu, zwiększa się przez to zdolność do pracy i tym samym w okresie między 10 a 12 rokiem życia pozwala na większe obciążenie dzieci pracami piśmiennymi i fizycznymi.

W okresie młodszego wieku szkolnego zostaje prawie zakończony rozrost mózgu w sensie zwiększania się jego ciężaru. W tym wieku dokonuje się dalszy i długotrwały proces dojrzewania komórek mózgowych, co przejawia się w rozwoju różnorodnych funkcji mózgu.

Młodszy wiek szkolny odznacza się przewagą wewnętrznego rozrastania się i dojrzewania organizmu nad powiększaniem wysokości ciała. Normalny rozwój fizyczny, a także psychiczny dziecka zależy od bardzo wielu czynników.

L.Denisiuk i H.Milicerowa wymieniają główne z nich , to jest „wrodzone możliwości wzrostu i typ reakcji , morfologiczny i czynnościowy wszystkich narządów uczestniczących w przemianie materii , wpływy środowiska zewnętrznego ,które decyduje ostatecznie o tym ,czy młody ustrój wykorzystania w sposób optymalny swoje wrodzone możliwości”.

Rozwój fizyczny i psychiczny mocno się zazębiają i wówczas mówić można o sferze psychomotorycznej. Rozwój psychomotoryczny można rozpatrywać od strony uzdolnień, to jest wrodzonych możliwości w zakresie wykony­wania czynności ruchowych i od strony sprawności psychomo­torycznych, których poziom ściśle determinują ćwiczenia.

Cechy psychomotoryczne można mierzyć. Można też określać różnice w zakresie uzdolnień ruchowych między dziećmi i usta­lać wiek ruchowy dziecka.

Szczególnie przydatna jest skala neurologa rosyjskiego N.0ziereckiego opublikowana w 1923 roku. Uzdolnienia ruchowe są złożone. J. Peter utożsamia je "...z inteligencją motoryczną

jako ogólnym uzdolnieniem ruchowym, na które składają się drobne zdolności elementarne”. Najistotniejszymi funkcjami ogólnej ruchliwości jest siła, wytrzymałość, szybkość reakcji ruchowych, koordynacja statyczna i dynamiczna, pamięć i wyobra­źnia motoryczna oraz ekonomia ruchu.

Tempo rozwoju cech motorycznych u dzieci w młodszym wieku szkolnym nie jest równomierne, bywa różne dla chłopców i dziewczynek. Na podstawie przeprowadzonych analiz H.Milicerowa i L.Denisiuk wysunęli następujące wnioski dotyczące rozwoju psychomotorycznego :

"- tempo rozwoju cech motorycznych nie jest jednakowe

u chłopców i dziewcząt ;

- tempo rozwoju poszczególnych cech jest różne;

- tempo przyrostu wysokości ciała nie pokrywa się
z rozwojem cech motorycznych ;

- prawie wszystkie cechy motoryczne u dzieci w młodszym
wieku szkolnym wykazują znaczną dynamikę rozwoju" ;

Młodszy wiek szkolny - to wiek ekspresji i realizmu, to bardzo ważny okres w rozwoju dziecka. Z tego powodu znaczące środowiska wychowawcze powinny zapewnić prawidłowy rozwój uczuć, intelektu, dostrzeganie własnego ja i rozwój społe­cznego systemu wartości, równowagę przeżyć przykrych i przy­jemnych, odporność psychiczną na stres i pozytywną motywację oraz aktywność w doświadczaniu świata.

L. Zdunkiewicz „Nauczanie początkowe w aspektach higienicznych”, „ Życie Szkoły”, 1985r, nr 4/5;

L. Denisiuk, H. Milicerowa, “ Rozwój sprawności motorycznej dzieci”, PZWS, Warszawa 1969r, s. 36;

J. Peter, „ Testy uzdolnień ruchowych”, Kultura fizyczna, Warszawa 1948r;

L. Denisiuk, H. Milicerowa,” Rozwój sprawności motorycznej dzieci”, PZWS, Warszawa 1969r, s. 61 - 62 .

---