Zajęcia nr 10- Wezwania

1. wezwanie do stawienia się

2. sankcja za niestawiennictwo

3. cel wezwania

Wezwania

W doktrynie wezwania traktowane są jako czynności procesowe o cha­rakterze technicznym wywołujące skutki prawne przez fakty.

Te czynności procesowe organ celny może podejmować wobec wszyst­kich stron postępowania celnego oraz wobec innych podmiotów biorących udział w tym postępowaniu.

W nauce przyjmuje się, że wezwania stanowią władczą ingerencję orga­nów administracyjnych państwa w prawa lub obowiązki stron postępowania oraz innych uczestników postępowania.

Na mocy art. 73 ust. 1 pr. cel. do postępowania w sprawach celnych stosuje się odpowiednio przepisy art. 12 oraz działu IV o.p., z uwzględnieniem zmian wynikających z przepisów prawa celnego.

Z tego też powodu przedmiot tego rozdziału, ponieważ jest regulowany przepisami działu IV o.p., będzie w całości recypowany do czynności podejmowanych przez organy celne w postępowaniu celnym, tym bardziej że pr. cel. tylko jeden raz, w art. 100 ust. 2 odnosi się do wezwania, stanowiąc, że organ celny przed skierowaniem pisemnego upomnienia o konieczności dokonania korekty zgłoszenia INTRASTAT może wezwać telefonicznie, telefaksem lub za pomocą innego środka łączności osobę zobowiązaną do dokonania korekty zgłoszenia lub złożenia wyjaśnień w tym zakresie.

Wspólnotowy Kodeks Celny w ogóle nie odnosi się do kwestii dotyczącej wezwań, pozostawiając te instytucję w całości prawu krajowemu.

Wezwanie do stawienia się

Ustawodawca w art. 155 § 1 o.p. stanowi, że: „organ podatkowy (celny) może wezwać stronę lub inne osoby do złożenia wyjaśnień, zeznań łub dokona­nia określonej czynności osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy" zaś w art. 155 § 2 o.p., że „jeżeli osoba wezwana nie może stawić się z powodu choroby, kalectwa lub innej ważnej przyczyny, organ podatkowy może przyjąć wyjaśnienie lub zeznanie albo dokonać czynności w miejscu pobytu tej osoby".

Przepisy o.p. nie określają charakteru prawnego wezwania, lecz stanowią, że jest to nakaz, który organ celny może zastosować wobec wszystkich uczest­ników postępowania celnego.

Artykuł 155 o.p. stanowi upoważnienie dla organu celnego, na podstawie którego organ ten może wezwać stronę postępowania, świadków oraz biegłych do osobistego stawiennictwa celem złożenia wyjaśnień, zeznań albo wykona­nia innych czynności, jeżeli oczywiście jest to niezbędne do wyjaśnienia stanu faktycznego albo rozstrzygnięcia sprawy.

Co do zasady wezwanie do stawienia się powinno być doręczone w spo­sób określony w art. 144 o.p., bowiem taki tryb postępowania wynika z ko­nieczności udokumentowania tej czynności dla celów dowodowych, jednak w świetle art. 144a § 1 o.p. możliwe jest również doręczenie wezwania za po­mocą środków komunikacji elektronicznej.

Wezwanie do stawienia się dorę­czone z wykorzystaniem poczty elektronicznej w zasadzie dopuszczalne jest tylko wobec strony postępowania, jej przedstawiciela oraz ustanowionego w sprawie pełnomocnika, a wynika to z dyspozycji ustawowej, stanowiącej, że warunkiem takiego trybu załatwienia sprawy jest uprzednie wystąpienie strony, jej przedstawiciela i (łub) pełnomocnika do organu celnego o doręcza­nie pism drogą elektroniczną.

Podstawową jednak w_: tym zakresie ustawową przesłanką takiego trybu załatwienia sprawy jest wyraźne wskazanie przez ustawodawcę w art. 144a § 1 o.p., że możliwe jest doręczanie pism tylko tym osobom, które są stronami postępowania, przedstawicielami stron postępowa­nia łub pełnomocnikami stron postępowania.

Aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych

Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 24 kwietnia 2008 r., I SA/Gd 993/07, LEX nr 467684:

„Z literalnej wykładni art. 155 o.p. wynika, iż wezwanie, o którym mowa w ww. przepisie, to czynność procesowa, cechująca się nałożeniem na okre­ślony podmiot obowiązku, którego niewykonanie jest sankcjonowane poprzez kary porządkowe (art. 262 o.p.).

Wezwanie wiąże, się zatem z ^władczą inge­rencją w prawa osób wezwanych. A skoro tak, to wezwanie podatnika celem przesłuchania go w charakterze strony organ podatkowy obowiązany jest doręczyć bezpośrednio podatnikowi - gdyż to podatnik może ponieść konse­kwencje w postaci ukarania go karą porządkową, gdy nie stawi się osobiście bez uzasadnionej przyczyny na prawidłowe wezwanie organu - stosownie do treści art. 262 o.p., natomiast ustanowionego w sprawie pełnomocnika organ podatkowy zawiadamia jedynie o terminie i miejscu przeprowadzenia dowo­du z przesłuchania podatnika w charakterze strony".

Sankcja za niestawiennictwo

Wezwanie samo w sobie stanowi czynność materialno-techniczną, jed­nak jej niewykonanie zagrożone jest z mocy art. 262 o.p. sankcją karną w po­staci kary porządkowej do wysokości 2600 zł. Już ten fakt świadczy o tym, że wezwanie ma olbrzymie znaczenie w procesie postępowania celnego.

Zagrożenie sankcją dotyczy strony, świadka lub biegłego,, którzy mimo prawidłowego wezwania organu celnego nie stawili się osobiście bez uzasadnionej przyczyny, mimo że byli do tego zobowiązani;

• bezzasadnie odmówili złożenia wyjaśnień, zeznań/wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin lub udziału w innej czynności;

• bez zezwolenia tego organu opuścili miejsce przeprowadzenia czyn­ności przed jej zakończeniem.

Zwrócić tu należy uwagę,, że organ celny ma prawo nałożyć karę porząd­kową wyłącznie w związku z prowadzonym postępowaniem celnym i (lub) podatkowym, a może to uczynić tylko ten organ celny, który faktycznie pro­wadzi postępowanie.

Karę porządkową organ celny nakłada na osobę w formie postanowienia. Na postanowienie to służy zażalenie, jednak osoba ukarana oprócz zaża­lenia może złożyć wniosek o uchylenie kary porządkowej.

Na wniosek osoby ukaranej, zgodnie z postanowieniem art. 262 §6 o.p., organ celny, który karę nałożył, może uchylić tę karę, pod warunkiem jednak, że niestawiennictwo lub niewykonanie obowiązków, zostało usprawiedliwione.

Kara porządkowa nie ma charakteru normy prawa karnego.

Wyposażenie organów celnych w uprawnienie do przymusu administracyj­nego i związaną z tym sankcją wynika z obowiązków, jakie ustawodawca nałożył na te organy, bowiem na organach tych spoczywa obowiązek zebrania i wyczer­pującego rozpatrzenia materiału dowodowego z równoczesnym wyważeniem interesu publicznego oraz interesu osób zaangażowanych w postępowanie celne.

O odmowie uchylenia kary organ celny orzeka w formie postanowienia. Na postanowienie to przysługuje zażalenie.

Ukaranie karą porządkową nie wyklucza możliwości zastosowania w sto­sunku do świadka i biegłego środków przymusu przewidzianych w przepi­sach szczególnych, w szczególności w przepisach dotyczących postępowania
egzekucyjnego, które wynikają z u.p.e.a.

Aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych

Wyrok NSA w Warszawie z dnia 3 czerwca 2008 r., II FSK 471/08, LEX nr 490111:

„Nieuprawniona wydaje się interpretacja art. 262 § 1 pkt 1 i pkt 2 i art. 155 Ordynacji podatkowej, że niewykonanie przez stronę wezwania do konkretne­go zachowania się nie powinno być obwarowane karą porządkową, lecz wyda­niem decyzji bez uwzględnienia żadnego dowodu, że to strona winna ponosić konsekwencje swej biernej postawy w postępowaniu podatkowym".

Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 24 kwietnia 2008 r., I SA/Gd 993/07, LEX nr 467684:

„Z literalnej wykładni art. 155 o.p. wynika, iż wezwanie, o którym mowa w ww. przepisie, to czynność procesowa, cechująca się nałożeniem na określony podmiot obowiązku, którego niewykonanie jest sankcjonowane poprzez kary porządkowe (ark-262 o.p.).

Wezwanie wiąże się zatem z władczą ingerencją w prawa osób wezwanych. A skoro tak/ to wezwanie podatnika celem przesłuchania go w charakterze strony organ podatkowy obowiązany jest doręczyć bezpośrednio podatnikowi - gdyż to podatnik może ponieść konsekwencje w postaci ukarania go karą porządkową, gdy nie stawi się osobiście bez uzasadnionej przyczyny na prawidłowe wezwanie organu - stosownie do treści art. 262 o.p.

Natomiast ustanowionego w sprawie pełnomocnika organ podatkowy zawiadamia jedynie o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodu z przesłuchania podatnika w charakterze strony".

Cel wezwania

Organ celny posiada uprawnienie do wezwania strony do osobistego sta­wienia się, przy czym przepis o.p. nie ogranicza takiego wezwania do postę­powania podatkowego czy celnego, bowiem żadne ograniczenie nie zostało wprost sformułowane. Celem wezwania może być złożenie wyjaśnień, zeznań lub dokonanie określonej czynności.

Strona może czynności procesowe wykonać osobiście albo ńa piśmie, albo przez pełnomocnika, natomiast świadek lub biegły są zobowiązani do osobi­stego stawiennictwa.

W doktrynie przyjęło się, że organ celny obok wezwania do stawienni­ctwa osobistego może wezwać pełnomocnika lub zobowiązać stronę albo jej pełnomocnika do złożenia wyjaśnień na piśmie, przy czym przepis ten nie jest przepisem ograniczającym, bowiem organ celny może stosować wszystkie te środki łącznie.

Wynika stąd zatem, że organ celny może nawet, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy, wezwać stronę do stawienia się wraz z pełnomocnikiem.

Jeżeli strona nie może stawić się na wezwanie z powodu kalectwa, cho­roby lub innej ważnej przyczyny, organ celny może odstąpić od wezwania tej strony do osobistego stawienia się, wykonując czynności w miejscu pobytu strony, świadka lub biegłego.

W przypadku gdy organ celny wszczął postępowanie celne i (lub) podat­kowe z urzędu, jego obowiązkiem jest pouczenie strony W treści postanowie­nia o wszczęciu postępowania o możliwości złożenia w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia zastrzeżeń lub wyjaśnień w sprawie.

6

---