• Hipoteza Sapira-Worfa

Prawo relatywizmu językowego

Użytkownicy różnych języków myślą inaczej, a dzieje się tak na skutek różnic w regułach i formach językowych. Różnice czy podobieństwa kulturowe w myśleniu i zachowaniach społecznych wynikają
z funkcji języka używanego w danej społeczności.

• Znaczeniem słowa jest sposób użycia go w języku

ELEMENTY JĘZYKA:

gra językowa - to całość złożona z języka oraz czynności, w które jest on wpleciony,

podobieństwa rodzinne - choć nie istnieją żadne cechy wspólne dla tego wszystkiego, co nazywamy rzeczami, sytuacjami, czynnościami itd. rozmaite, splatające się i krzyżujące podobieństwa,

sposoby życia - zachowania typowe dla członków danej grupy społecznej tworzą charakterystyczny sposób życia: by wyobrazić sobie jakiś język, znaczy wyobrazić sobie pewien sposób życia

• Komunikacja niewerbalna

• wyrazy mimiczne,  gesty, ruchy dłoni, ramion, nóg  pochylenie tułowia, pozycja ciała,

 ton, barwa głosu, tempo, intonacja,  cisza,  przestrzeń interpersonalna,

 zachowania związane z dotykaniem,  spojrzenie i uwaga wzrokowa.

• Odrzucenie mentalnej koncepcji języka

1) Pierwsza różnica odrzuca ujęcie definiujące rozumienie słowa jako umysłowy stan albo proces, od którego zależy zastosowanie danego słowa. Nauczanie jest działalnością skierowaną ku tym, którzy nie rozumieją naszych objaśnień, podczas gdy mówienie dotyczy kogoś, kto podziela nasze gry językowe.

2) Druga różnica nasza subiektywność nie jest prywatna i hermetyczna wobec innych, ale jest przekształcana społecznie. Nabywanie języka dostarcza nam narzędzi komunikacji, dzięki którym możemy zrozumieć naszą subiektywność.

3) Trzecia różnica dialogowa struktura działalności jest publiczną przestrzenią, w której najczęściej działamy spontanicznie,
w odpowiedzi do kogoś. My nie powtarzamy publicznych lingwistycznych form, my nadajemy naszym słowom znaczenie, tworząc własne, zmienne użycie słów oparte na już istniejącej, społecznej sieci spodziewanych odpowiedzi.

• Praca przez grupy

• Większość przedsięwzięć animacyjnych wymaga pracy grupowej

• GRUPA = struktura + cel (tym odróżnia się od przypadkowej zbiorowości)

• Animator - tworzy grupy zadaniowe

grupa śpi > grupa marzy > grupa działa

- uaktywnić, obudzić - pomóc się zorganizować - co chcemy? - wspierać w realizacji

- analiza - kim jesteśmy?

- planowanie - co potrafimy?

• Czynniki utrudniające komunikację

Zakładanie podobieństwa - uczestnicy komunikacji zakładają, że wszyscy ludzie są podobni i mogą się bez trudu porozumiewać,

Różnice językowe - rozmówcy zbyt często uważają, że dane słowo, fraza wyrażenie ma tylko jedno znaczenie, sztywno trzymają się prostych interpretacji procesu, który w rzeczywistości jest niezwykle złożony,

Błędna interpretacja sygnałów niewerbalnych - nieporozumienia wynikające z ich złego zrozumienia i odczytania mogą prowadzić do konfliktów i konfrontacji,

Stereotypy, uprzedzenia, kategoryzacja - to nieuniknione elementy relacji komunikacyjnej, które wpływają na postrzeganie rozmówcy i kontekstu rozmowy. Nadmierne poleganie na tej selektywnej uwadze może zbyt zniekształcać proces komunikacji,

Skłonność do formułowania sądów wartościujących - odmienność wartości może skłaniać do niepochlebnego oceniania naszych rozmówców,

Wysoki poziom lęku i napięcia w trakcie komunikacji międzykulturowej - interakcje między grupowe/kulturowe wiążą się z silniejszym stresem niż relacje wewnątrz grupowe. Napięcie i lęk prowadzą do sztywnych interpretacji.

• Metoda animacji społecznej

Lata `70-te - szczególna wrażliwość na:

• Potrzebę integracji pokrzywdzonych i odizolowanych grup

• Umocnienie zdolności do samopomocy

POPRZEZ PRAKTYKĘ KULTURALNĄ punktem widzenia animacji nie są braki, ale potencjał i możliwości.

Animacja społECZNA jako „stosowana” edukacja środowiskowa

Poszukiwanie nowej jakości funkcjonowania jednostek, grup, środowisk poprzez aktywne kształtowanie ich podmiotowości.

• Jak zapobiegać nieporozumieniom w relacjach?

• Wysoki poziom uważności - znajomość i poszanowanie różnic kulturowych, pozostawanie otwartym na nowe informacje i uświadomienie sobie wielości punktów widzenia,

• Usuwanie niepewności,

• Zachowanie twarzy - inicjatywa w rozwiązywaniu konfliktów, unikanie zachowań aroganckich, nie skupianie ciężaru rozmowy tylko na zaistniałych problemach.

• 3 Wymiary więzi ludzkich

• Istnienie struktur umożliwiających komunikację zbiorową (kooperacja, przekazywanie wiedzy)

• Postawa emocjonalna (życzliwość, sympatia)

• Zbiór powszechnie znanych reguł o charakterze wspólnotowym

SĄ ŹRÓDŁEM KSZTAŁTOWANIA SIĘ METODY ANIMACJI SPOŁECZNEJ

• Z tego wynika fundamentalna cecha animacji społecznej: Wspólnota obywateli

• Ukierunkowanie na zmianę

Animacja jako KREATYWNE PRZYSTOSOWANIE (nie tylko innowacja)

Kształtuje kompetencje (osobiste i społecznym)

Metafora rezonansu: Współbrzmienie emocji (by udzielił się entuzjazm)

Innowacja społeczna:

• Ma być rezultatem inwencji jednostek

• Przez wprowadzanie nowych wartości, pomysłów, projektów

• Zadania animatora

Animację od „projektu aktywizującego” odróżnia współwystępowanie równolegle:

I. Wykonywanie zadania II. Prowadzenie procesu grupowego i środowiskowego

 Inicjowanie  Zachęcanie

 Poszukiwanie inf.  Wyrażanie uczuć grupy

 Wyjaśnianie  Harmonizowanie

 Sumowanie  Otwieranie kanałów komunikacyjnych

 Testowanie porozumienia

Kultura jest dla animacji:  niewyczerpanym źródłem inspiracji,  narzędziem,  zapleczem,

 zobowiązaniem by w działaniach znaleźć miejsce na refleksję,  nie jest jednak celem.

• Najskuteczniejsze czynniki motywujące

 Realizowanie wspólnych celów  Osiąganie sukcesów  Ciągły rozwój i nowe wyzwania

 Jasno określone role i zadania  Uczestnictwo w procesie decyzyjnym

 Możliwości wykorzystania i rozwoju własnego potencjału

 Wsparcie członków grupy, przyjazne relacje

Ważne cechy instytucji społecznej:

→ aktywność, → pielęgnowanie komunikacji i relacji wewnętrznych oraz zewnętrznych (z partnerami projektów),

→ wiarygodność, zaufanie, → integracja, → interakcja, → spontaniczność, → otwartość,

→ plastyczność, zmienność, → ukierunkowanie na zadania zgodne z jej tożsamością.

• Najważniejsze aspekty relacji animacyjnej

Współpraca a nie rywalizacja, najważniejszy cel to wspólne działanie

 Równy status społeczny uczestników  Spontaniczność i nie formalność kontaktów

 Wspólne doświadczanie bezpośrednie  Relacje zindywidualizowane nie bezosobowe

 Zniesienie podziału na kulturę „wysoką” i „niską”, „profesjonalną” i „amatorską”,

 Otwartość i nie gotowość - zarówno w aspekcie organizacyjnym jak i działaniowym

• Zadaniem animacji jest przeciwdziałanie asymetryczności relacji społecznych

Współcześnie instytucjonalne systemy kolonizują prywatne środowisko życia człowieka.

Zadaniem animatora jest budowanie relacji na poziomie:

 osobowym, relacje między osobami  instytucjonalnym, relacje między instytucjami,

 społecznym, aby zrównoważyć relacje osoba - instytucja, zadaniem jest pomoc w utworzeniu instytucji społecznych.

• Etapy procesu animacyjnego:

1. wstępna ocena sytuacji, zbieranie informacji o potrzebach i problemach,

2. zachęcanie ludzi do spotkania się celem podjęcia decyzji jakim problemem chcą się zająć, wspólna ocena sytuacji.

3. tworzenie i wspieranie grupy (pomoc w budowaniu platformy współpracy między ludnością, instytucjami i organizacjami lokalnymi, administracją, biznesem, samorządem),

4. pomaganie grupie w planowaniu jej strategii, taktyk oraz określenie priorytetowych działań, podział obowiązków, rozdzielanie odpowiedzialności

5. umacnianie grupy, gdy zaczyna realizować działania

6. pomaganie grupie w zakończeniu działań lub podjęciu decyzji, co dalej, kontynuacja, zainicjowanie nowych działań animacyjnych.

Animator nawiązuje relacje, tworzy sytuacje, w których inni stają się na moment twórcami z przypisaną im wolnością mówienia, ekspresji, działania. Sam proces (dzieło/strumień, jak określał to Jerzy Grotowski), samo spotkanie, moment, w którym grupa zacznie działać jest najważniejszy, a nie to, czy coś z tego powstanie.
W animacji kultury niedokończone, nieładne, nietrwałe, nieznaczące jest czasem ważniejsze.

Trudności na jakie napotyka animator w swoim działaniu:

• długie oczekiwanie na efekty, które trudno jest zmierzyć;

• konieczność radzenia sobie z momentem własnego odejścia z animowanej grupy tak by nie poczuła się urażona;

• konieczność pozostawania w cieniu naturalnych liderów, aktywnych członków animowanej grupy/społeczności,

• nie wchodzenie w rolę lidera, pomimo nacisków ze strony grupy,

• trudność z zaakceptowaniem sytuacji, w której o wartości animatora nie świadczą jego własne dokonania, lecz dokonania innych;

• konieczność nieustannego mediowania i negocjowania oraz radzenia sobie ze społecznymi uprzedzeniami, konfliktami i stereotypami;

• konieczność jednoczesnej gry na wielu instrumentach często o charakterze ściśle administracyjnym, sformalizowanym,

• trudność z rozgraniczeniem sfery prywatnej od zawodowej;

• konieczność radzenia sobie z konfliktem między swoimi poglądami i celami (założonymi w projekcie animacyjnym) a tymi, które dominują w

• animowanej społeczności;

• kłopoty z pokonaniem naturalnej obawy członków społeczności przed zmianą społeczną;

• trudności zaakceptowania wielokrotnie ujawniającej się własnej niekompetencji i bezradności w zetknięciu
  z żyjącą własnym życiem społecznością.

• Trudności z uzyskaniem szybkich i łatwo mierzalnych efektów podejmowanych działań

• Niełatwe chwile związane z usamodzielnianiem grup, z którymi był związany

• Konieczność łączenia działań organizatora, edukatora i działacza

• Niebezpieczeństwo przekroczenia granicy pomiędzy animacją a manipulacją

• Trudności z rozgraniczeniem życia prywatnego i zawodowego (pożądana jest zgodność wyznawanych ideałów
  z życiem osobistym)

• Możliwość konfliktu pomiędzy własnymi poglądami a opinią grupy, z którą animator pracuje (nie powinien narzucać swoich poglądów grupie, nawet gdyby to przyspieszyło proces rozwiązywania problemu).

Słowo animacja pochodzi od łacińskich: rzeczowników: anima - dusza, animatio - ożywienie, animus - wigor

czasowników: animo - dąć, dmuchać, tchnąć duszę w coś, obdarzyć duszą, powoływać do życia

Istota działań animacyjnych

 Istnienie grupy i zbiorowości  Integracja, aktywność i uczestnictwo  Doniosłość komunikacji społecznej

 Inspirowanie twórczości Orientacja na człowieka a potencjał twórczy

Elementy komunikacji

Wspólne działanie Konwersacja Sposób zaadresowania

- kontekst

- niedopowiedzenia

- sposób życia

od MONOLOGOWEGO PRZEKAZU KULTURY do ANIMACJI KULTURY
TWORZENIE WEWNĘTRZNYCH UMYSŁOWYCH REPREZENTACJI	TWORZENIE DIALOGOWEJ PRAKTYKI SPOŁECZNEJ
PRZYSWAJANIE KULTURY POZA KONTEKSTEM	NABYWANIE KULTURY W KONTEKŚCIE
SAMOTNY ODBIÓR PRZEKAZU	WSPÓLNE UCZESTNICTWO
UKIERUNKOWANIE NA ŚCISŁY PRZEKAZ INFORMACJI	UKIERUNKOWANIE NA DZIAŁANIE
PRACA INDYWIDUALNA	PRACA ZESPOŁOWA
od MONOLOGOWEGO PRZEKAZU KULTURY do KONWERSACYJNEGO PRZEKAZU KULTURY
TEORIA (OPIS) JEDNOKIERUNKOWOŚĆ KOMUNIKACJI OD NADAWCY DO ODBIORCY	PRAKTYKA (UŻYCIE) KOMUNIKACJA RELACYJNA WIELOASPEKTOWA
INFORMACJA / DANE	PRZEKSZTAŁCANIE INFORMACJI / INFORMACJA W KONTEKŚCIE
BIERNOŚĆ / PODMIOT RECEPTYWNY	AKTYWNOŚĆ / PODMIOT AKTYWNY
STATYCZNOŚĆ / PRZEKAZ ZAMKNIĘTY	DYNAMICZNOŚĆ / PRZEKAZ OTWARTY
UNIWERSALNOŚĆ / MONOLOG	SZCZEGÓŁOWOŚĆ / DIALOG
KONCENTRACJA NA FAKTACH	KONCENTRACJA NA PROBLEMACH
PRZEKAZ OPARTY NA SŁOWIE DRUKOWANYM	MEDIA MIESZANE - PRZEKAZ RÓŻNORODNY
SKONCENTROWANIE SIĘ NA NADAWCY PRZEKAZU	SKONCENTROWANIE SIĘ NA ODBIORCY PRZEKAZU

NATURA	KULTURA
CIĄGŁA	NIECIĄGŁA
CHAOTYCZNA / PRZYPADKOWA	UPORZĄDKOWANA
BEZPOŚREDNIA	SPOŁECZNIE ZORGANIZOWANA
WOLNOŚĆ	INDYWIDUALNOŚĆ W SPOŁECZEŃSTWIE
ZJAWISKA BIOLOGICZNE	ZJAWISKA SPOŁECZNE
ŚWIAT NIEPRZETWORZONY	ŚWIAT PRZETWORZONY
DOSTOSOWANIE SIĘ	TWÓRCZE PRZEKSZTAŁCANIE
SPONTANICZNE DZIAŁANIA	DZIAŁANIA PODPORZĄDKOWANE REGUŁOM I NORMOM
STATYCZNOŚĆ	DYNAMICZNOŚĆ

Trzy wymiary analizy komunikacji międzykulturowej

Na poziomie językowym - uczenie mówienia o świecie jest zarazem uczeniem bycia i działania w nim poprzez język,

Na poziomie komunikacyjnym - kultura to sztuka budowania relacji społecznych,

Na poziomie społecznym - kultura jest wytworem wspólnotowym.

Cechy kultury

 uczymy się jej,  wywodzi się z elementów biologicznych, psychicznych, społecznych ludzkiej egzystencji,

 jest zorganizowanym społecznie systemem,  jest wytworem relacji społecznych,

 wielowymiarowa, wieloaspektowa,  dynamiczna, podlega zmianom i przekształceniom.

Etap I - znaleźć własną społeczność

Wstępne wizyty służące poznaniu miejsca i ludzi. Poszukiwanie grupy poprzez:

Sposób I: - liderów społeczności lokalnej - instytucje kultury Sposób II: - organizację imprez lub warsztatów

- instytucje lokalne - samorząd terytorialny

- instytucje edukacyjne - stowarzyszenia

- grupy nieformalne

Etap II - komunikacja jako rusztowanie projektu

- Określenie pomysłów i działań, podział zadań, staranne planowanie i jasny podział ról .

- Koordynacja spraw organizacyjnych. - Sprawny obieg informacji.

Opracowanie sposobów komunikacji to najważniejsze zadanie tego etapu.

Reguły współpracy zespołu animatorów

 Dobrze się ze sobą czujcie  Próbujcie być uczciwi wobec siebie, ale nie brutalni

 Wprowadźcie jasny podział obowiązków  Śmiejcie się i uśmiechajcie

 Upewnijcie się, że każdy robi to, co CHCE i nie został wepchnięty w procesie zarządzania w niewygodną sytuację

 Starajcie się jak najlepiej zrozumieć kontekst działań.

Poszukajcie narracyjnej nici łączącej działania tak, by wasze zaproszenie/wyzwanie/prowokacja było jasne na początku
i satysfakcjonujące na końcu, by nie zostawiało uczestników z pytaniem „O czym to było?”.

Etap III - weryfikacja

Wiadomo już, kto będzie pracował przy projekcie, jaki jest podział obowiązków i zadań.

Teraz przyszedł czas na ich weryfikację. Ten etap może być krótki, jest jednak bardzo ważny dla powodzenia projektu.

Wstępna weryfikacja projektu - Pierwsze spotkania z grupą/społecznością lokalną

Jeżeli już na początku etapu 3 widać, że pewne założenia projektu są niemożliwe do zrealizowania lub jakieś działania nie będą podejmowane przez grupę / społeczność lokalną, nie należy bać się rezygnacji i przeformułowania planu. Elastyczność jest bardzo ważna dla powodzenia projektu. Wymaga to zweryfikowania założeń i powrotu do etapu 2

Ponowna weryfikacja założeń

Po wyborze i rozpoznaniu przestrzeni działań, nawiązaniu kontaktu z grupą/społecznością lokalną oraz wstępnym zorientowaniu się w oczekiwaniach uczestników warto ponownie przyjrzeć się harmonogramowi oraz scenariuszom wpisanych w projekt zadań.

Przygotowanie spraw organizacyjnych przygotowanie wszystkich potrzebnych materiałów i sprzętu, dopracowanie szczegółów organizacyjnych (ewentualne noclegi, wyżywienie, przejazdy) i można przystąpić do działania.

Etap IV - realizacja

Pojawiające się problemy w trakcie działania sprawiają, że nie załatwione wcześniej sprawy, brak podziału zadań i obowiązków, wszelkie zaniedbania wcześniejszych etapów teraz się ujawnią i negatywnie mogą wpłynąć na atmosferę w zespole animatorów
i grupie, która uczestniczy w projekcie.

W przypadku każdego niepowodzenia bardzo ważna jest refleksja. Czasem odkrycie powodów porażki uczy znacznie więcej niż udany projekt, pozwala potem działać lepiej, skuteczniej i z większą satysfakcją.

Najczęstsze trudności w realizacji projektu :  Brak przestrzeni dla realizacji działań

 Źle zdefiniowana grupa uczestników  Brak lub nadmiar uczestników

Etap V - prezentacja

Szczególnie ważny w sytuacji, gdy projekt obejmuje wiele działań rozproszonych, które zostaną powiązane ze sobą dopiero
w trakcie końcowej prezentacji. Końcowa prezentacja nie musi być ani jednorodnym, ani nawet pojedynczym wydarzeniem.

Zakończenie projektu jest wydarzeniem stanowiącym jego końcowy produkt i zarazem prezentację wszystkich innych pośrednich produktów. Warto zaplanować prezentację już na poziomie pisania wniosku.

Obowiązki animatorów związane z finałem:  przygotowanie i dystrybucję materiałów promocyjnych,

 kontakty z mediami,

 zaproszenie wszystkich uczestników projektu oraz instytucji współpracujących,,

 zebranie dokumentacji itp.

FORMA PREZENTACJI > Wybór formy prezentacji zależy od rodzaju działań. Wszystkie te działania powinny być spięte jedną klamrą tematyczną sytuującą je w kontekście całego projektu.

CZAS I MIEJSCE > Termin końcowej prezentacji musi być dostosowany do rytmu życia społeczności, do której jest ona zaadresowana.

Etap VI - dokumentacja

Animator odpowiedzialny za realizację projektu wybiera najwłaściwsze medium służące jego dokumentacji (film, książka, fotoreportaż itp.), zbiera materiały i decyduje czy dokumentacja ma mieć charakter wewnętrzny - na potrzeby organizatorów projektu czy grantodawcy, zewnętrzny - udostępniony szerszej publiczności.

Dokumentowanie wszystkich etapów realizacji projektu jest niezbędne ze względów formalnych. Niezbędna do przeprowadzenia ewaluacji całego projektu, podziału ról i kompetencji. Bez zgromadzonej dokumentacji nie uda się ocenić stopnia realizacji celów które określiliśmy w we wniosku projektowym. Dokumentacja to zdjęcia, filmy, przedmioty będące efektem działań animacyjnych, ale także podpisane umowy, faktury, a więc to, co niezbędne do rozliczenia budżetu. Warto pamiętać o kosztach realizacji samej dokumentacji.

Etap VII - formalny koniec projektu

Od strony formalnej projekt powinien się kończyć oceną stopnia realizacji celów określonych we wniosku - ewaluacją, upowszechnieniem rezultatów oraz rozliczeniem budżetu

Wymaga odpowiedzi na pytania: Co się zmieniło ? Czy wracać ?

Niezależnie od tego, jaki projekt udało się zrealizować, jak dużo z niego wyszło i ile błędów zostało popełnionych i tak realizacja projektu jest sukcesem. Każde działanie animacyjne, każdy projekt są zwycięstwem!

FUNDACJA

- organizacja pozarządowa

- jest powoływana przez fundatora

- podstawą działania jest majątek

- ma wyodrębniony majątek, przeznaczonym na jakiś cel społeczny

- realizuje cel społecznie lub gospodarczo użyteczny

- jest organizacją nie nastawioną na zysk

- ma osobowość prawną

- działa w oparciu o statut

- jest rejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym

- może prowadzić działalność gospodarczą.

STOWARZYSZENIE

- organizacja pozarządowa

- jest tworzone przez członków (min. 15 osób)

- podstawą działania są ludzie

- zorganizowane jest w sposób demokratyczny

- (najwyższą władzą jest walne zgromadzenie)

- jest organizacją nie nastawioną na zysk,

- powoływaną w celach nie zarobkowych

- ma osobowość prawną

- działa w oparciu o statut

- jest rejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym

- może prowadzić działalność gospodarczą.

14

---