WYKŁAD I - MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY

I. PIENIĄDZ KRAJOWY, MIĘDZYNARODOWY, WALUTA REZERWOWA, TRANSAKCYJNA,

A. Cechy pieniądza krajowego.

• Współcześnie, większość krajów świata emituje przez własne banki

centralne - własny pieniądz narodowy. Pieniądz narodowy każdego

kraju jest emitowany przede wszystkim na potrzeby kraju emitenta.

• Waluta każdego kraju - pieniądz narodowy - cieszy się zaufaniem wtedy, gdy w sposób pełny i niczym niezakłócony spełnia wewnątrz kraju emitenta podstawowe funkcje pieniądza:

- miernika wartości

- środka płatniczego

- środka gromadzenie oszczędności - tezauryzacji

i jeśli te cechy spełnia i siebie w kraju to może znaleźć także uznanie międzynarodowe.

• Waluta własna każdego kraju ma charakter funkcjonalny tj. spełnia funkcje pieniądza, ale sama w sobie nie stanowi żadnej wartości, przeto każda wymiana waluty jednego kraju na walutę innego kraju ma charakter symboliczny a nie wymiany wartości realnych ( jak np. waluty kruszcowe )

• Waluta narodowa każdego kraju - jest prawym środkiem płatniczym na terenie danego kraju .

• Współczesne waluty krajowe reprezentują siłę nabywczą - ilość dóbr i usług jakie można nabyć za jednostkę danej waluty na terenie danego kraju. Jako prawny środek płatniczy danego kraju - jego waluta - pozwala każdemu jej posiadaczowi do: dokonania wymiany nabycia dóbr i usług, lub odłożenia w formie oszczędności.

• Funkcje pieniądza na terenie danego kraju może pełnić:

- waluta własna

- waluta wspólnie emitowana na danego obszaru ( strefa euro)

- „ ułomnie”:

- waluta obca w procesach tzw. „ dolaryzacji”

- „dolaryzacja” krajowego systemu pieniężnego

B. Internacjonalizacja pieniądza narodowego;

• Zainteresowanie pieniądzem krajowym ze strony zagranicznej wynika:

- potrzeb wymiany handlowej

- potrzeb zaopatrzenia w kapitał : kredyty lokaty, inwestycje kapitałowe,

- potrzeb wymiany osobowej, turystyka podróże zagraniczne, itp.

• W rezultacie powyższych potrzeb zaistniała konieczność ustalenia:

- ustalenia czy waluta danego kraju jest wymienialna na inne czy też

nie,

- ustalenia zasad wymienialności waluty ( kursu)

- ustalenia norm stabilności kursu - jego niezmienności

• W skali międzynarodowej wymiana walut istnieje - i jeśli jest dokonywana wartościami przedstawicielskimi, to muszą istnieć dodatkowe zabezpieczania instytucjonalne, które czynią bezpieczne tego typu transakcje. Problem ten nie istniał, gdy walutami narodowymi były kruszce monetarne.

• Relacje ilościowe między walutami różnych krajów nazywamy kursami walut. Współcześnie, gdy emitowane są waluty funkcjonalne, relacje te oznaczają porównanie siły nabywczej walut, Wobec dużej zmienności siły nabywczej ( inflacja, polityka monetarna) zapasy walut obcych - rezerwy gromadzone w danym kraju mają zmienną siłę nabywczą.

• Od czasu wycofania kruszcu monetarnego jako podstawy emisji pieniądza - pieniądza światowego - i zastąpienie go pieniądzem funkcjonalnym, obserwujemy w gospodarce światowej zjawisko wyboru , „ nominacji” niektórych walut narodowych, do najczęściej wykorzystywanych w transakcjach międzynarodowych - waluty fakturowania ( transakcyjne) lub wybiera się jako środek gromadzenia nadwyżek z tytułu współpracy z zagranicą ( waluty rezerwowe) -

• W sytuacji, gdy waluty jednych krajów wybierane są jako „ rezerwowe”

lub „transakcyjne” nie jest obojętne jaką politykę monetarną prowadzi

dany kraj. Bowiem, jeżeli stosuje ekspansywną politykę monetarną (

inflacja) to wszyscy jej posiadacze tracą na sile nabywczej - chociaż w

pewnych okolicznościach może to być korzystne dla tego kraju.

C. CZYNNIKI SPRAWIAJĄCE WYBÓR WALUTY NARODOWEJ JAKO

WALUTY MIĘDZYNARODOWEJ.

• Waluta uzyskuje standard waluty światowej ( głównej, rezerwowej) jeżeli:

* -jest w pełni wymienialna i cechuje się stabilną siłą nabywczą

* - kraj cechują wysokie obroty handlu zagranicznego. Eksport z

tego kraju pozwala jej zagranicznym posiadaczom na dostęp (

zakupy za tę walutę tych towarów) lub innych na świecie, import

z kolei pozwala na podaż tej waluty na rynki światowe.

* wysoki udział emitenta w międzynarodowych obrotach

kapitałowych, - podaż kredytów, transakcje instrumentami

finansowymi,

* występowanie podaży netto tej waluty na świecie: utrzymywanie

strukturalnego deficytu bilansu płatniczego kraju emitenta

* istnienie odpowiedniego systemu bankowego i instytucji rynku

kapitałowego w celu ułatwienia dostępu zagranicznym

podmiotom do tej waluty

• Powyższe cechy pozwalają danej walucie narodowej wykształcić i utrzymać w sposób trwały funkcje pieniądza w skali międzynarodowej tj: miernika wartości, środka płatniczego i środka tezauryzacji.

• Współcześnie, nie występuje na świecie jedna światowa waluta, lub wartość materialna spełniająca funkcje pieniądza w skali ogólnoświatowej . Najbliżej te funkcje spełniają waluty rezerwowe

• Waluta rezerwowa: ( kluczowa, światowa,) jest to wymienialna waluta narodowa, która powszechnie w długim okresie czasu pełni w stosunkach międzynarodowych funkcje pieniądza: miernika wartości, środka tezauryzacji i środka płatniczego.

CECHY ŚWIATOWEJ WALUTY REZERWOWEJ

Funkcje pieniądza	Transakcje prywatne	Transakcje oficjalne
Miernik wartości	Waluta fakturowania handlu i kwotowania cen	Denominator systemu kursów walutowych
Środek płatniczy	Waluta płatności HZ	Waluta interwencyjna na rynku walutowym
Środek tezauryzacji	Waluta w której utrzymuje się płynne środki dewizowe i inne aktywa	Waluta oficjalnych rezerw banków centralnych i banków handlowych

Struktura Rezerw Walutowych na świece w latach 1999-2002

Członków MFW (bez złota)

Waluta	1999	2000	2001	2002
Rezerwy członków IMF	100,0%	100,0%	100,0%	100,0%
USD	67,9	67,5	67,5	64,5
Euro	12,7	15,9	16,4	18,7
Funt Brytyjski	4,0	3,8	4,0	4,4
Frank Szwajcarski	0,6	0,7	0,6	0,7
Yen Japoński	5,5	5,2	4,8	4,5
Inne waluty	9,3	6,9	6,7	7,2

źródło: IMF Financial Statistics 2004

Wartość światowych rezerw pod koniec 2006 roku, w mld USD,

W wybranych krajach ( bez złota)

Kraj	W mld USD	Kraj	W mld USD
1. Chiny	988,0	12. Polska	45,2
2. Hong-Kong	133	13.Czechy	31,3
3.Taiwan	265	14.Węgry	21
4.Korea Płd.	243	15.Izrael	28
5.Indie	168,0	16. Brazylia	78
6. Singapur	135	17. Argentyna	18,1
7. Rosja	281,0	18. Malezja	54,5
8. Meksyk	83,0
9.Filipiny	20
10. Tajlandia	42,4
11. Turcja	32,4

The Economist, Dec 23 2006 - January 2007

UWAGA: dane w tej tabeli już dla kilku krajów straciły aktualność. Rosja i Chiny zwiększyły swoje rezerwy

PytanieWażne zagadnienia:

Jak umacnia się wiarygodność wewnętrzną pieniądza krajowego

Co to jest „ pieniądz funkcjonalny” i jakie to ma implikacje dla

Transakcji międzynarodowych

Substytucja pieniądza krajowego na pieniądz obcy ( funkcjonalny)

„Dolaryzacja” i jej konsekwencje

Czynniki „ internacjonalizujące” pieniądz narodowy - czy

one są zawsze respektowane ?

Dlaczego nie ma waluty światowej tylko są waluty rezerwowe

Cechy waluty rezerwowej

Struktura i poziom światowych rezerw walutowych - dlaczego mamy

taki układ?

dlaczego w tej tabeli nie podaje się rezerw USA

cechy waluty transakcyjnej: czy sa tożsame z cechami waluty

rezerwowej

LITERATURA OBOWIĄZKOWA do Wykładu I

Karol Lutkowski: Finanse Międzynarodowe. PWN Warszawa, 2007

Rozdz. 6,

Dr. Bogdan Radomski

FINANSE MIĘDZYNARODOWE 120-180-0482

Semestr Zimowy 2009/2010

1

6

---