MASAŻ W WYBRANYCH DYSCYPLINACH SPORTOWYCH

1. L.A Biegi krótkie

Aby osiągnąć dobre wyniki w biegach sprinterskich należy wytrzymałość ogólną i szybkościową. W tego rodzaju biegach najbardziej obciążone są partie mięśniowe kończyn dolnych, obręczy miednicznej, w mniejszym stopniu kończyn górnych i obręczy barkowej.

Masaż treningowy

- po treningu ok. 2 godz wykonujemy silny masaż kończyn dolnych w wolnym tempie

- po bardzo intensywnym treningu wykonujemy masaż łagodniejszy (głównie rozcierania i głębokie ugniatania)

- przy dużym obciążenie kkd wykonujemy masaż karku i barków, grzbietu i kończyn górnych

- przy rezygnacji z treningu zastępujemy go masażem całego ciała (raz w tygodniu)

Masaż przed zawodami

- silny masaż całkowity

Masaż startowy

- krótki energiczny masaż kończyn dolnych najpierw przednią stronę zwracając uwagę na st skokowe i kolanowe następnie tylną stronę z uwzględnieniem ścięgna Achillesa i mm brzuchatych łydek. Kończymy masaż na mm pośladkowych

Masaż powysiłkowy

- spokojny masaż w wolnym tempie kkd przez ok. 8 min

- przez 15-20 min masaż silny i energiczny karku, barków, grzbiety lub kkg

- można zastosować drenaż limfatyczny kkd

2. L.A Biegi przez płotki

Przeciążone są tu bardziej mm przywodzące i odwodzące kkd oraz m trójgłowy łydki kończyny odbijającej

Masaż treningowy, przed zawodami i powysiłkowy

- wykonuje się tak samo jak przy biegach na krótkich dystansach

Masaż startowy

- przed startem krótki energiczny masaż kkd

3. L.A Biegi średnie, długie, chód sportowy

U biegających na średnie i długie dystanse obciążone są wszystkie partie mięśniowe (intensywnie klatki piersiowej i brzucha), trenowana jest wytrzymałość biegowa i specjalna. U chodziarzy wysiłek jest typowo wytrzymałościowy. Zaangażowanie aparatu mięśniowego jest takie jak u biegaczy długodystansowych.

Masaż treningowy

- łagodny w wolnym tempie masaż kkd

- masaż całkowity o średniej intensywności wykonuje się 3 razy w tygodniu

Masaż przed zawodami

- mocny masaż całkowity ze szczególnym uwzględnieniem klatki piersiowej, brzucha, karku i barków, grzbietu

Masaż startowy

- masaż sedatywny(uspokajający) 80٪ czasu masuje się mięśnie oddechowe, karku, barków, grzbietu a 20٪ na ogólny masaż kkd

- rozpoczynamy masaż od leżenia przodem następnie tyłem

- masaż kkd wykonuje się w leżeniu tyłem

Masaż powysiłkowy

- 20 min masaż kkg i obręczy barkowej w pozycji siedzącej, następnie w leżeniu tyłem kkg

- przez 20 min w leżeniu przodem masujemy mocno i energicznie grzbiet i mm przykręgosłupowe

- można zamiennie zastosować drenaż limfatyczny

- u maratończyków i chodziarzy wykonujemy drenaż limfatyczny całego ciała

4. L.A Biegi przez przeszkody

Najbardziej obciążony jest mięsień trójgłowy łudki kończuny odbijającej

Masaż treningowy, przed zawodami, startowy i powysiłkowy

- wykonuje się tak samo jak u biegaczy długodystansowych, zwracamy uwagę na ścięgno Achillesa

5. L.A Skoki lekkoatletyczne

Najbardziej przeciążone grupy mm kkd szczególnie kończyny odbijającej

Masaż treningowy

- 2 godz po treningu mocny masaż częściowy kkd

- po intensywnym treningu masuje się łagodniej

- po przeciążeniu mm kkd wykonujemy masaż grzbietu, karku z barkami, kkg lub rezygnacja z treningu i masaż całkowity

Masaż przed zawodami

- energiczny masaż całościowy

Masaż startowy u skażających w dal i uprawiających trójskok

- krótki, dokładny masaż kkdoraz mm brzuchanajpierw w leżeniu przodem potem tyłem

Masaż startowy u skaczących wzwyż

- krótki, dokładny masaż grzbietu, mm skręcających tuów, obręczy barkowej oraz kd odbijającej zaczynając od leżenia przodem

Masaż startowy u skaczących o tyczce

- krótki, dokładny masaż grzbietu, mm obręczy barkowej, mm kkg oraz kd odbijającej zaczynając od leżenia przodem, tyłem w pozycji siedzącej wykonujemy masaż kkg

Masaż powysiłkowy

- masaż kkd przez 8 min w leżeniu tyłem

- przez 30 min szybki, energiczny masaż kkg, karku z barkami, grzbietu

- można zastosować drenaż kkd

6. L.A Rzuty lekkoatletyczne

W trakcie rzutów najbardziej obciążone są mm kkd, obręczy barkowej, kkg

Masaż treningowy

- powolny silny masaż kkg, obręczy barkowej, kkd

- masaż całościowy przeprowadza się 2 razy w tygodniu rezygnując z masażu częściowego

- przy przetrenowaniu wykonujemy masaż karku z barkami i grzbietu lub zrezygnowanie z kolejnego treningu i masaż całego ciała o średnim natężeniu

Masaż przed zawodami

- mocny masaż całkowity

Masaż startowy u rzucających oszczepem

- krótki, dokładny masaż kkd, głównie mm przywodzących i odwodzących w stawie biodrowym, mm obręczy barkowej, kończyny górnej wyrzucającej (staw łokciowy, m dwugłowy, m trójgłowy) zaczynając od pozycji leżenia tyłem

Masaż startowy u rzucających dyskiem

- krótki, dokładny masaż kkd, mm grzbietu, m piersiowego większego obręczy barkowej po stronie wyrzucającej z uwzględnieniem mm dłoni w pierwszej kolejności leżenia przodem

Masaż startowy u rzucających młotem

- krótki dokładny masaż grzbietu, obręczy barkowej, kkg z zwróceniem uwagi na mięśnie zginające palce w pozycji leżenia przodem następnie pozycji siedzącej masaż kkg

Masaż startowy u pchających kulą

- krótki dokładny masaż obręczy barkowej ,mm skręcających tułów, mm prostujących kkg wypychającą (trójgłowy ramienia)

Masaż powysiłkowy

- masaż mm obręczy barkowej, kg rzucającej lub pchającej przez 8 min w pozycji siedzącej

- przez 10-12 min masaż grzbietu w leżeniu przodem, lub masaż kkd w leżeniu tyłem zamiennie można wykonać drenaż limfatyczny kg rzucającej i drenaż grzbietu

7. Gry zespołowe

Piłka nożna

Najbardziej obciążone są tu mięśnie kończyn dolnych

Piłka ręczna

Tu obciążenie organizmu jest zmienne. Najbardziej obciążone są mm kkd, obręczy miednicznej, obręczy barkowej i kończyn górnych, szczególnie rzucającej

Koszykówka

Sport o dużym wysiłku wytrzymałościowym, obciążenie organizmu jest zmienne.

Siatkówka

W trakcie gry zaangażowane są najbardziej partie mięśniowe kkd i kkg z obręczą barkową

Hokej na lodzie

Zmienna intensywność wysiłku. Duże znaczenie mają cwiczenia korekcyjne, wzmacniające i rozluźniające mięśnie. Obciążone są mięśnie kkd, obręczy miednicznej, obręczy barkowej i kkg.

Rugby

W zależności od zajmowanych pozycji na boisku występują określone obciążenia. Obciążone są głównie grupy mięśniowe pasa barkowego, kkg, kkd.

Masaż treningowy

-u wszystkich zawodników po treningu wykonuje się spokojny, mocny masaż karku i obręczy barkowej, kkg i kkd ok. 4-5 godz po

- masuje się naprzemiennie w jeden dzień kkg i obręcz barkową, w drugi kkd

- po dużych obciążeniach masuje się łagodniej

- masaż całego ciała stosuje się dwa razy w tygodniu, rezygnują z częściowego- przy przeciążeniu i przetrenowaniu kończyn wykonuje się masaż grzbietu, klatki piersiowej, brzucha

Masaż przed zawodami

- mocny masaż całkowity

Masaż startowy u piłkarzy nożnych

- krótki dokładny masaż kkd i mięsni oddechowych w pozycji leżenia tyłem potem przodem

Masaż startowy u piłkarzy ręcznych, koszykarzy i siatkarzy

- krótki dokładny masaż kkd, obręczy barkowej i mm oddechowych oraz kkg w leżeniu tyłem, przodem, w pozycji siedzącej masaż kkg

Masaż startowy u hokeistów

- krótki dokładny masaż kkd (głównie st kolanowe, uda, pośladki) mięśni oddechowych, obręczy barkowej i kończyn górnych

Masaż startowy u rugbistów

- krótko, dokładnie mm przykręgosłupowe, grzbietu, karku i barków, kkg i kkd

Masaż powysiłkowy

- spokojny masaż kończyn górnych i obręczy barkowej oraz kończyn dolnychprzez 20 min

- następne 20 min masaż mm przykręgosłupowych i grzbietu energiczniej

- zaleca się drenaż limfatyczny kkg i kkd

8. Sporty walki i siłowe

Judo i zapasy

Zawodników cechuje wzrost napięcia nerwowego i mięśniowego. Najlepiej rozbudowane mięsnie: tułowia, obręczy barkowej, kończyn górnych, kończyn dolnych oraz szyi

Pięściarstwo

Najbardziej przeciążone są tu mięsnie i stawy kończyn górnych (szczególnie st promieniowo-nadgarstkowe), mięśnie ramienia, obręczy barkowej, kolejno mięsnie klatki piersiowej i brzucha, mięsnie stawy i aparat więzadłowy kończyn dolnych

Podnoszenie ciężarów

Występuje olbrzymi wzrost napięcia nerwowo mięśniowego

Masaż treningowy

- spokojny silny masaż kkg i obręczy barkowej lub kkd i obręczy biodrowej

- masaż całego ciała stosuje się 2 razy w tygodniu

Schemat:

I dzień tygodnia - masaż kkg i obręczy barkowej

II dzień tygodnia - kkd i obręczy biodrowej

III dzień tygodnia - masaż całkowity

IV dzień tygodnia - masaż kkg i obręczy barkowej

V dzień tygodnia - kkd i obręczy biodrowej

VI dzień tygodnia - masaż całkowity

VII dzień tygodnia - masaz mięsni przykręgosłupowych i grzbietu

Masaż przed zawodami

- mocny masaż całkowity

Masaż startowy u judoków i zapaśników

- krótki dokładny masaż mięsni przykręgosłupowych, grzbietu, karku i barków, kkg i kkd zwracając uwagę na wały mięśni czworobocznych, pośladki, wszystkie stawy kończyn. Zaczynamy od leżenia przodem, tyłem, siedząc

Masaż startowy u pięściarzy

- krótki dokładny masaż kkg głównie mięśni prostujących i zginających staw łokciowy, mięśni oddechowych i kończyn dolnych w kolejności leżenie tyłem, przodem, siedzącej

Masaż startowy u podnoszących ciężary

- krótki dokładny masaż mięśni przykręgosłupowych, grzbietu, karku i barków kkg i kkd zaczynając od leżenia przodem

Masaż powysiłkowy

- przez 20 min powolny, głęboki masaż kkg i obręczy barkowej oraz mm kkd

- 20 min energiczny masaż mm przykręgosłupowych i grzbietu

- po serii drenaż limfatyczny kończyn

9. Pływanie i piłka wodna

Pływanie kraulem obciąża głównie kkd, stylem klasycznym i motylkowym obciąża głównie kkg, tułowia, okolicę miednicy. W trakcie pływania obciążone są również mm oddechowe. Uprawiający piłkę wodną mają obciążone wszystkie grupy mięśniowe.

Masaż treningowy

- wykonujemy spokojny mocny masaż częściowy

- u pływających stylem klasycznym i motylkowym masujemy kkg, obręcz barkową, tułów i pośladki (zwracając uwagę na mm piersiowy większy, najszerszy grzbietu) oraz mm przywodzące uda, grzbietu, klatki piersiowej, brzucha

- u pływających kraulem masujemy głównie mm kkg i kkd

- u grających w piłkę zwracamy uwagę na wszystkie stawy kkg oraz mm grzbietu, klatki piersiowej i ud

- po intensywnym treningu masuje się łagodniej

- 2 razy w tygodniu jest masaż całego ciała ze szczególnym uwzględnieniem klatki piersiowej i tłoczni brzusznej

Masaż przed zawodami

- masaż całkowity

Masaż przedstartowy

- krótki dokładny masaż kkg, obręczy barkowej, grzbietu, mm oddechowych, kkd zaczynając od leżenia przodem

Masaż powysiłkowy

- 20 min kkg, obręcz barkowa, kkd - łagodnie

- 15 - 20 min grzbiet w całości intensywnie

- można zastosować drenaż limfatyczny kkg i kkd u pływających na długie dystansy

10. Kajakarstwo i wioślarstwo

Najbardziej obciążone są tu mm kkg i tułowia

Masaż treningowy

- powolny mocny masaż kkg i obręczy barkowej

- masaż całkowity 2 razy w tygodniu

- przy dużym obciążeniu kkg i tułowia stosujemy masaż kkd i pośladków

Masaż przed zawodami

- mocny masaż całkowity

Masaż startowy

- krótki dokładny masaż karku i obręczy barkowej oraz kkg

- u zawodników startujących na długie dystanse dodatkowo masujemy mm oddechowe i kkd

- masaż zaczynamy od p[pozycji siedzącej

Masaż powysiłkowy

- przez 12 min delikatny masaż karku, obręczy i kkg

- 20 min masaż w całości kkd i grzbietu

- drenaż limfatyczny kkg i kkd u długodystansowców

11. Kolarstwo

Najbardziej obciążone są mm kkd oraz stawy kolanowe i skokowe. Dużym obciążeniom ulega miednica a zwłaszcza odcinek S

Masaż treningowy

- masaż podudzi, ud, miednicy i okolicy L-S

- dokładny masaż stawów kolanowych i skokowych

- masaż całościowy 1 lub 2 razy w tygodniu

- przy dużym przeciążeniu kkd masujemy kkg

Masaż przed zawodami

- silny masaż całkowity

Masaż startowy

- krótki dokładny masaż kkd z uwzględnieniem stawów kolanowych i skokowych, mięsni grzbietu, obręcz barkową i mm oddechowe zaczynając od leżenia przodem

Masaż powysiłkowy

- 8 min delikatny masaż kkd

- 20 min silny i energiczny masaż kkg lub grzbietu w całości

12. Tenis

Główne obciążenia są na kkd i kończynę górną gdzie jest rakieta

Masaż treningowy

- spokojny mocny masaż karku i obręczy barkowej, kkg

- w jednym dniu masuję się kark obręcz i kkg, w drugim kkd

- przy dużym przeciążeniu kkg i kkd masuje się grzbiet, klatkę piersiową i brzuch

- można zrezygnować z treningu stosując średniointensywny masaż całkowity

Masaż przed zawodami

- silny masaż całkowity

Masaż startowy

- krótki dokładny masaż karku i obręczy, kończyny górnej trzymającej rakietę i kkd w pierwszej kolejności leżenia przodem

Masaż powysiłkowy

- łagodny masaż karku i obręczy kkd przez 15 min

- 20 min masaż grzbietu w całości lub drenaż limfatyczny kkd i kg aktywnej

13. Narciarstwo

Biegi narciarskie

Pracują wszystkie grupy mięśniowe, obciążony jest cały układ ruchu

Skoki narciarskie

Najbardziej przeciążony jest aparat ruchowy kończyn dolnych

Konkurencje alpejskie

Muszą być dobrze rozwinięte mięśnie kkd i tułowia. Najbardziej obciążone są prostowniki kończyn dolnych oraz mięśnie grzbietu.

Masaż treningowy

- u biegaczy stosuje się łagodny masaż kkd lub kkg po 4-5 godzinach po treningu

- masaż całkowity jest 3 razy w tygodniu

- u skoczków i narciarzy alpejskich po treningu 2 godz masuje się energicznie kkd (rozcieranie stawów)

- masaż całkowity 1 raz w tygodniu

Masaż przed zawodami

- silny masaż całkowity, u biegaczy więcej uwagi poświęcamy na okolicę klatki piersiowej, brzucha, grzbietu i karku z barkami

Masaż startowy u biegaczy narciarskich

- krótki, dokładny, sedatywny masaż kkd, grzbietu, karku z barkami, mm oddechowych zaczynając od pozycji leżenia przodem

Masaż startowy u skoczków narciarskich

- krótki, dokładny masaż kkd, mięśni przykręgosłupowych, grzbietu i brzucha zaczynając od pozycji leżenia przodem

Masaż startowy u narciarzy alpejskich

krótki, dokładny masaż kkd, grzbietu i brzucha zaczynając od pozycji leżenia przodem

Masaż powysiłkowy

- 8-20 min łagodny masaż kkd (u biegaczy też kkg)

- 20-25 min intensywny masaż grzbietu i mięśni przykręgosłupowych (u skoczków i alpejczyków masaż kkg i karku z barkami

14. Łyżwiarstwo szybkie i figurowe

Jazda na łyżwach angażuje przede wszystkim mięśnie kkd i pośladków, obręczy barkowej i kkg. W łyżwiarstwie figurowym w parach obciążone są wszystkie mięsnie a szczególnie kkd, pośladkowych, obręczy barkowej i kkg. W jeździe pojedynczej obciążenie idzie na kkd

Masaż treningowy

- w łyżwiarstwie szybkim powolny dość mocny masaż kkd

- w figurowym parami masaż częściowy kkd kkg rzadko mięsnie tułowia

- w jeździe pojedynczej masaż kkd

- całkowity masaż 1-2 razy w tygodniu

- przy przemęczeniu kkd wskazany jest masaż grzbietu, mm przykręgosłupowych lub karku z barkami

Masaż przed zawodami

- silny masaż całkowity, u biegaczy więcej uwagi poświęcamy na okolicę klatki piersiowej, brzucha, grzbietu i

karku z barkami

Masaż startowy

- krótki dokładny masaż kkd, grzbietu,karku i obręczy barkowej

- u łyżwiarzy figurowych masujemy także kkg

- zaczynamy od leżenia przodem

Masaż powysiłkowy

- 15 min łagodnego masażu mięśni kkd, obręczy miednicznej i obręczy barkowej

- 20 min silny masaż mm przykręgosłupowych i grzbietu lub kkg

- u długodystansowców drenaż limfatyczny kkd

15. Gimnastyka

Gimnastycy mają bardzo dobrze rozwinięty gorset mięśniowy, mm obręczy barkowej, kkg i kkd

Masaż treningowy

- dominuje masaż częściowy, mało intensywny i dość krótki

- masuje się mm tułowia, kkg i obręczy barkową. U kobiet masuje się dodatkowo kkd i obręcz biodrową

Masaż przed zawodami

- średniointensywny masaż całkowity

Masaż startowy

- dokładny masaż całego ciała oszczędzając grupy mięśniowe, które wezmą na siebie ciężar ćwiczeń

Masaż powysiłkowy

- 15 min łagodny masaż mięśni kkg i obręczy i przedniej strony tułowia

- 20 min energiczny masaż kkd

Najczęściej występujące urazy w poszczególnych dyscyplinach sportowych

Hokej na trawie - uszkodzenia są podobne do występujących w hokeju na lodzie. Notuje się też złamania główki drugiej kości śródręcza i złamania kości piszczelowej. Częstymi urazami są skręcenia w stawach skokowych i kolanowych oraz stłuczenia obręczy barkowej.

Rugby - na rodzaj kontuzji decydujący wpływ ma formacja, w której występuje zawodnik. Zawodnicy tzw. pierwszej linii, czyli młynarz oraz lewy i prawy filar, ze względu na bezpośredni kontakt z przeciwnikiem, doznaj ą najczęściej obrażeń głowy oraz obręczy barkowej i kończyn górnych. Zawodnicy drugiej linii (prawy i lewy wspieracz) oprócz urazów obręczy barkowej narażeni są na uszkodzenia kręgosłupa, ze względu na charakterystyczną pochyloną pozycję. Zawodnicy trzeciej linii (wiąza-cze i łącznik młyna) oraz ataku przeważnie ulegają urazom kończyn dolnych, obręczy barkowej i kończyn górnych. Najczęstsze kontuzje to zwichnięcia barku, naciągnięcia i naderwania więzadeł i ścięgien kończyn dolnych oraz liczne stłuczenia.

Judo - częstymi uszkodzeniami są skręcenia palców rąk i stóp, stłuczenia i skrę­cenia stawu łokciowego, złamania kości łódkowatej ręki i zwichnięcie stawu barko­wego. Przy rzutach na matę dochodzi do urazu łąkotek i odcinka lędźwiowego kręgo­słupa oraz złamania żeber.

Zapasy - do typowych uszkodzeń należą zwichnięcia stawu barkowego i palców rąk, podwichnięcia w stawie łokciowym, złamania wyrostków kolczystych kręgów szyjnych, żeber i obojczyka, naderwania mięśni dwugłowego uda, najszerszego grzbietu, prostego brzucha i piersiowego większego.

Boks - najczęściej obrażenia dotyczą kończyny górnej atakującej, głowy i tułowia. Typowymi urazami w obrębie kończyny są złamania kości śródręcza i palców oraz odłamki chrzestne i kostne wśród kości nadgarstka. W obrębie głowy często uszka­dzane są łuki brwiowe i jarzmowe, wargi, występuje zmiażdżenie małżowiny usznej oraz złamania kości nosa, żuchwy. Uderzenia w tułów w okolice wątroby, serca, splo­tu słonecznego są przy czy na nokautu.

Podnoszenie ciężarów - w związku z dużymi napięciami dynamicznymi i sta­tycznymi mięśni dochodzi do naderwania mięśnia dwugłowego ramienia, głównie głowy długiej i jej ścięgna oraz mięśni brzucha, a także oderwania mięśni od wyrost­ków kolczystych kręgów szyjnych i górnych piersiowych, skręcenia stawu barkowe­go. Duże obciążenie stawów kolanowych przyczynia się do naderwania więzadła po­bocznego piszczelowego i uszkodzenia łąkotek, natomiast przyjmowanie postawy hi-perlordotycznej powoduje uszkodzenie krążków międzykręgowych kręgów lędźwio­wych.

Kajakarstwo i wioślarstwo - do najczęstszych uszkodzeń należą: stłuczenia, wy­lewy krwawe i złamania palców rąk, pęcherze lub ropnie na stronie dłoniowej rąk, zapalenia pochewek ścięgnistych mięśni zginaczy przedramienia.

Kolarstwo - najczęstszymi przyczynami uszkodzeń są upadki, przy których do­chodzi do urazów głowy, otarć kończyn dolnych i górnych, złamań obojczyka, kości łódkowatej ręki, kości promieniowej przedramienia oraz do złamania ze zwichnię­ciem stawu skokowego i podwichnięcia stawu barkowo-obojczykowego.

Tenis ziemny - typowymi uszkodzeniami są skręcenia stawu skokowego, nade­rwania ścięgna Achillesa, naderwania więzadła pobocznego piszczelowego stawu ko­lanowego, uszkodzenia łąkotek, naderwania ścięgna głowy długiej mięśnia dwu­głowego ramienia, zwichnięcia w stawie barkowym i barkowo-obojczykowym.

Narciarstwo - większość uszkodzeń spowodowana jest błędami technicznymi, złą koordynacją, niezachowaniem dyscypliny podczas biegu, zjazdu czy skoku lub wa­dliwym sprzętem. Przy upadku z rotacją ciała dochodzi do naderwania więzadeł sta­wu skokowego, złamania jednej lub obu kostek, złamania kości podudzia, naderwania więzadła pobocznego piszczelowego stawu kolanowego, uszkodzenia łąkotek, spiral­nego złamania uda lub zwichnięcia stawu biodrowego. Upadek do przodu powoduje naderwanie ścięgien Achillesa i mięśni łydek oraz zerwanie więzadła krzyżowego tylnego (przy wyprostowanym stawie kolanowym). Wypadki narciarskie prowadzą niekiedy do złamań kręgosłupa z uszkodzeniem rdzenia kręgowego, a w przypadku zablokowania kijka - do zwichnięcia stawu barkowego.

Łyżwiarstwo - częstymi urazami są złamania kości łódkowatej ręki i kości pro­mieniowej przedramienia (przy upadku na wyprostowaną kończynę górną), skręcenia stawu skokowego i złamania kości podudzia (wskutek skręcenia). Nieodpowiednio dobrane obuwie może być przyczyną zapalenia kaletek maziowych w obrębie kości piętowej i zapalenia ścięgna Achillesa.

Gimnastyka - większość urazów powstaje w wyniku upadku z przyrządu, nie­udanego zeskoku i zderzeń z przyrządami. Przy próbie zamortyzowania upadku do­chodzi do typowych złamań kości promieniowej, nadkłykciowego złamania kości ramiennej i złamania kości łódkowatej. Przy ćwiczeniach na kółkach lub na drążku, szczególnie przy niewłaściwym doborze szerokości uchwytu, obserwuje się skręcenia i zwichnięcia stawu barkowego, a nawet uszkodzenia splotu barkowego. Duże obcią­żenia mięśni obręczy barkowej wpływają na naciągnięcia i naderwania mięśnia nara-miennego i podłopatkowego. W czasie ćwiczeń z podporem często odnotowuje się j skręcenia rąk i ich palców. Uderzenia o drążek czy poręcze powodują tępe urazu mię­śni brzucha, prowadząc do powstania stłuczeń i krwiaków. Podczas skoków dochodzi do naderwania ścięgna Achillesa.

Biegi lekkoatletyczne - najczęściej uszkodzenia występują w obrębie kończyn dolnych, szczególnie podczas nieprawidłowo prowadzonej rozgrzewki lub wskutek zmęczenia po długotrwałym wysiłku albo w czasie biegania po twardej nawierzchni. Urazy obejmują ścięgna Achillesa, mięśnie: łydki, czworogłowe i dwugłowe uda oraz krawieckie. U sprinterów obserwuje się złamania z oderwaniem krętarza małego, kol­ca biodrowego przedniego dolnego, guza kulszowego i guzowatości kości pisz­czelowej. U uprawiających bieg z przeszkodami często dochodzi do złamania II i III kości śródstopia, a u wszystkich biegających w wyniku potknięcia (poślizgnięcia) iupadku na kończynę górną dochodzi do złamania kości przedramienia i ramiennej.

Skoki lekkoatletyczne - występują podobne uszkodzenia, jak u biegaczy, a także dochodzi do stłuczenia okostnej kości piętowej, skręcenia stawu skokowego, uszko­dzenia łąkotek (skok w dal i trójskok), występowania dużej bolesności w obrębie chrząstki rzepki (skok wzwyż).

Rzuty lekkoatletyczne - dochodzi do naderwania mięśnia dwugłowego ramienia i ścięgna głowy długiej tego mięśnia, oderwania guzka większego kości ramiennej i naderwania mięśnia skośnego brzucha, spiralnego złamania kości ramiennej oraz oderwania wyrostków kolczystych kręgosłupa.

Piłka nożna - najczęstszymi przyczynami uszkodzeń są upadki, zderzenia z za­wodnikiem i uderzenia piłką. Do typowych urazów należą: skręcenia stawów kola­nowych, naderwania więzadła pobocznego piszczelowego, zgniecenia łąkotek, nade­rwania mięśni (głównie przywodzicieli uda), złamania kości piszczelowej. U bramka-izy dochodzi do uszkodzeń obręczy barkowej, okolicy stawów łokciowych i palców rąk oraz złamań obojczyka i żeber.

Piłka ręczna - gros urazów dotyczy kończyn górnych, w szczególności oderwania ścięgien mięśni prostowników od paliczków dalszych 4 i 5 palców ręki, skręcenia, zwichnięcia i złamania palców rąk (wskutek nieprawidłowego chwytania piłki), zwichnięcia stawu łokciowego, naderwania przyczepu mięśnia podłopatkowego (wwyniku złego rzutu lub blokowania przez przeciwnika).

Koszykówka - często spotykanymi uszkodzeniami są skręcenia i zwichnięcia pal­ców rąk (wskutek zderzenia z piłką lub zawodnikiem), naderwanie ścięgna Achillesa, skręcenie stawu skokowego górnego, naciągnięcie mięśni łydki, grzbietu i brzucha (wwyniku gwałtownych ruchów).

Siatkówka - typowymi uszkodzeniami są skręcenia i zwichnięcia stawów palców 1& głównie kciuka, skręcenia w stawie nadgarstkowym, złamania kości łódkowatej t?kiikości promieniowej przedramienia oraz zapalenia pochewek ścięgnistych mię­śni prostowników przedramienia, naderwania przyczepu mięśnia podłopatkowego, naderwania przyczepu obwodowego mięśnia nadgrzebieniowego, skręcenia stawów • skokowych i zerwania ścięgien Achillesa.

Hokej na lodzie - większość uszkodzeń powstaje w wyniku upadku, uderzenia ki­jem lub krążkiem, zderzenia z zawodnikiem czy bandą, co prowadzi do urazów w obrębie głowy (rany łuków brwiowych, złamania kości nosa, szczęki i żuchwy), klatki piersiowej (złamania żeber, obojczyka) i obręczy barkowej.

---