Współczesne problemy socjologii Dr Andrzej Boczkowski egzamin pisemny
ANTHONY GIDDENS „Socjologia” PWN 2004
Przypomnienie ogólnych rzeczy o socjologii
Kultura - współczesne problemy kultury
Interakcje społeczne
Rodzina
Struktura społeczna, społeczność, problematyka zdrowia
Socjologia powstała jako usiłowanie zrozumienia dalekosiężnych zmian, jakie zachodzą w ludzkich społeczeństwach od dwóch - trzech stuleci.
Są to zmiany niekoniecznie na wielką skalę.
Niektóre z najważniejszych dokonuje się w odniesieniu do najbardziej intymnych i osobistych właściwości ludzkiego życia.
Jednym przykładem takich zmian jest upowszechnienie się miłości romantycznej jako podstawy małżeństwa.
Socjologię można określić jako systematyczne badanie grup społeczeństw ludzkich, w szczególności analizę nowoczesnych uprzemysłowionych systemów społecznych.
Socjologia należy do rodziny nauk społecznych (wiedza o społeczeństwie), obejmującej historię, psychologię społeczną, antropologię, ekonomię, geografię społeczną, nauki polityczne.
Podziały między różnymi naukami społecznymi nie są konkretnie sprecyzowane, wszystkie posiadają pewien zakres wspólnych zainteresowań, pojęć i metod badawczych.
Socjologia poszukuje wyjaśnień dotyczących natury, porządku społecznego i zakłóceń tego porządku. Poszukiwania te są ukierunkowane zawsze na jakiś system społeczny.
System społeczny jest całokształtem związków między ludźmi, którzy wzajemnie na siebie oddziałują. Związki te - interakcje zachodzą zawsze wg pewnych względnie stałych wzorów. Można powiedzieć, że jest to stały wzór interakcji między dwiema lub większą liczbą osób.
SPOŁECZEŃSTWO
Ludzie wzajemnie na siebie oddziałujący
Zajmująca określone terytorium
Na ogół duża liczebnie (dzieląca się na podgrupy)
Stała („wieczna”)
Samowystarczalna (wszystkie potrzeby człowieka , np. materialna, emocjonalna)
Samoodnawiająca się
Posiadająca kulturę
Różne punkty widzenia na społeczeństwo (aspekty)
Aspekt demograficzny - populacja na ogół wielki zbiór jednostek ludzkich o określonej charakterystyce
Aspekt grupowy - składa się z jednostek, jest zintegrowana w pewną całość, nie jest zbiorowością luźną, choć składa się z różnych elementów
Aspekt systemowy - powiązany układ pozycji (statusów) i typowych dla nich ról
Aspekt strukturalny - sieć relacji międzyludzkich - nie obiektów, lecz form, schematów odnoszenia się ludzi do siebie
Aspekt aktywistyczny (interakcjonistyczny) konglomerat wzajemnie zastosowanych działań jednostek
Aspekt kulturalistyczny - matryca podzielanych przez zbiorowość znaczeń, symboli i reguł oddziałujących na ludzkie działania
Aspekt zdarzeniowy (polowy) - nieustająco zmienne, płynne pole pełne zdarzeń społecznych w polu tym zbiorowości jednostek podejmują wobec siebie nawzajem kulturowo wyznaczone i strukturalne ukierunkowane działania i w toku tego procesu same modyfikują i wytwarzają grupy, systemy społeczne, struktury społeczne i kulturę stanowiące z kolei kontekst dla przyszłych działań.
Społeczeństwo w tym ujęciu „nie istnieje” lecz ciągle na nowo „staje się”.
|
Populacja |
Grupa |
System |
Struktura |
Działania |
Kultura |
…….. |
Rodzina |
Członkowie rodziny |
rodzina |
Organizacja rodzinna |
Struktura pokrewieństw |
Prokreacja, wychowanie, prowadzenie domu |
Etos rodziny |
…….... |
Edukacja |
Uczniowie, nauczyciele |
szkoła |
Oświata, szkolnictwo |
Hierarchia wykształcenia |
Uczenie się, nauczanie |
Etos rodziny |
……… |
Praca |
Robotnicy, pracownicy |
Firma, przedsiębiorstwa, zakład pracy |
gospodarka |
Podziała pracy, organizacja pracy |
Czynności robocze |
Etos pracy, regulaminy |
……… |
Religia |
Wierni, księża |
Kościół, parafia |
Organizacja kościelna |
Hierarchia kościelna |
Modlitwa, rytuał |
Dekalog, prawo kanoniczne |
……. |
Polityka |
obywatele |
Państwo |
Organizacja państwowa |
Hierarchia władzy |
Rządzenie, wybieranie |
Kultura polityczna |
|
Praktykowanie socjologii wymaga:
Neutralności - odseparowania się od potocznych (stereotypu = przyjmowanych z „dobrodziejstwem inwentarza” często stereotypowych) idei dotyczących życia społecznego
Umiejętności „myślenia imaginacyjnego”, posługiwania się wyobraźnią socjologiczną(Chartes Miles - II poł. XX w)
Elementy wyobraźni socjologicznej
(wg C. Wrighta Milesa i Piotra Sztompki)
Wszelkie zjawiska społeczne są skutkiem jakichś działań, decyzji, wyborów podjętych przez jednostki bądź zbiorowości, czyli podmioty społeczne
Świadomość czynników , np. ukrytych zasobów, barier strukturalnych i kulturalnych, które wyznaczają szanse i możliwości jednostek i grup ludzkich. Wyobraźnia socjologiczna zwalcza mit absolutnej wolności człowieka, przeciwstawia się woluntaryzmowi.
Rozpoznawanie we wszelkich zjawiskach społecznych skumulowanego dziedzictwa przeszłości (tradycji społecznych i kulturowych). Która wpływa na teraźniejsze działania.
[Podstawą wyobraźni socjologicznych jest historycyzm sprzeciwia się ona prezentyzmowi]
Postrzeganie życia społecznego , w tym wszystkich pozornie trwałych instytucji, organizacji, reżimów politycznych czy gospodarczych, w ich ciągłej zmienności, w procesie stawania się , znikania, przekształcania się.
[Wyobraźnia socjologiczna akcentuje dynamikę życia społecznego i odrzuca statyczny punkt widzenia]
Akceptacje ogromnej różnorodności form, w jakich przejawiać się może życie społeczne.
[Wyobraźnia socjologiczna sprzyja tolerancji i sprzeciwia się dogmatyzmowi czy etnocentryzmowi]