Ekologizm - ekologia(gr. oikos - środowisko, dom; logos - nauka)
1869 - po raz pierwszy użył tej nazwy Ernst Haeckel, przyrodnik niemiecki.
Jako nauka ekologia bada zależności środowiska i organizmów żywych. Dopóki było cacy na tej trasie, była tylko nauką. Jak się pojawiły zanieczyszczenia wód i powietrza i inne zagrożenia, temat stał się popularny w etyce, prawie i polityce, tworząc nowy twór - ekologizm.
Ekologizm to ideologia polityczna, inaczej nazywana `myśl polityczna zielonych', `greenism'(utworzony z tej ostatniej nazwy), `environmentalism'. Pojawiła się pod koniec XX w.
Źródła ekologizmu:
Bezpośrednie(stricte ruchy ekologiczne)
Ruchy ekologiczne narodziły się w latach 70-tych XX w. Sprzeciwiały się cywilizacji przemysłowej, konsumpcjonizmowi, ideologiom i strukturom państwowym opartym na kapitalizmie i socjalizmie. To ostatnie to warunek znalezienia nowego, lepszego ustroju społecznego.
Ruchy ekologiczne przybierały przede wszystkim formy partii politycznych - partii zielonych i pojawiły się w państwach wysoko rozwiniętych:
Niemcy - Die Grinnen
Wielka Brytania - Greek Party
Francja - Les Verte, Generation Ekologie
Pośrednie(wątki ekologiczne w całej myśli ludzkiej)
John Muir, prowadził kampanię na rzecz ochrony lasów; David Thoreau, napisał `Tydzień na rzekach Concord i Merimach', `Lasy lub życie wśród drzew'; Rachel Carson `Milcząca wiosna'; Paul Ehrlich opisał problem przeludnienia w `Bomba populacyjna'; Ivan Illich w `Energia i równość' ostrzega przed konsekwencjami wyczerpania się naturalnych źródeł energii.
Tematem ekologii zainteresował się Klub Rzymski, wydając raporty `Granice wzrostu', gdzie ostrzega przed przyrostem populacji, konsumpcjonizmu i produkcji. W podobnym tonie jest nieoficjalny raport ONZ `Tylko jedna Ziemia'.
Ekologizm czerpie z romantyzmu, teorii Malthusa, darwinizmu, ewolucjonizmu.
Idee ekologizmu:
Idea przyrody jest najwyższą wartością, warunkującą przetrwanie innych wartości. Złożona jest z kompleksowo powiązanych elementów - ziemi, powietrza, roślin, wody, człowieka i zwierząt.
Człowiek powinien być homo oecologicus - człowiekiem ekologizmu, wykorzystującym dar rozumu by pomagać przyrodzie, chronić ją, harmonijnie w niej uczestniczyć, ale nie dominować. Odrzucony jest tu antropocentryzm, to przyroda ma wyższą wartość od człowieka.
Idea społeczeństwa zdolnego do przetrwania poprzez wyeliminowanie możliwości stworzenia zagrożeń ekologicznych. To społeczeństwo demokratyczne, oparte na spontanicznej współpracy, gdzie dobro wspólne jest ponad jednostką.
Idea gospodarki przeciwstawiającej się kapitalizmowi i socjalizmowi(bo one postulowały nieograniczony wzrost a zasoby są ograniczone), odrzucającej prymat przemysłu na rzecz rolnictwa. To nowa ekonomika - ekonomika przetrwania - gdzie jest `być' zamiast `mieć' dla człowieka.
Prawo ma tu dwa wymiary: doraźny(ma ograniczone zadanie sprowadzone do ochrony przyrody) i perspektywiczny(uniwersalny kodeks ochrony życia, rozpięty na środowisko i człowieka).
Idea państwa łączy się w zależności od stopnia radykalizmu ruchów ekologicznych z ekokapitalizmem, ekosocjalizmem, ekofaszyzmem, ekoanarchizmem. Odrzuca jednocześnie podział na lewicę i prawicę. Postuluje istnienie bioregionów, gdzie wszyscy mają udział w sprawowaniu władzy a granice wyznaczane są nie krajowo, ale zgodnie z samowystarczalnymi gospodarczo ekosystemami. Rola państwa jest ograniczona do planowania ekorozwoju nienapuszającego pokoju.
Idea zmiany odrzuca rewolucję, bo ta sieje przemoc i zniszczenie. Pokojowe zmiany dotyczą dwóch celów: przetrwania(zachowania wszelkiego życia na Ziemi jako warunek zachowania życia człowieka) i konserwacjonizmu(odnosi się do zachowania życia poprzez koncepcję wzrostu ograniczonego, czyli ograniczenie czerpania z ograniczonych zasobów, rozwoju nauk i technologii zagrażających życiu).
Nurty ekologizmu:
Wspólne dla wszystkich nurtów ekologizmu jest podkreślanie współzależności wszystkich elementów ekosystemu oraz korzystanie z ocen ekoetyki.
Biocentryzm uważa, że wartość ma wszystko, co zostało obdarzone życiem i to na równi, choć czasami wartość życia rośli i zwierząt stoi ponad człowiekiem, bo jego przetrwanie zależy od przetrwania tego pierwszego. Biocentryzm interesuje się prawami zwierząt, chcąc traktować je na równi z ludźmi, sprzeciwia się eksperymentom na zwierzętach, promuje wegetarianizm. Twórcą nurtu jest Albert Schweitzer, twierdzący, że przyroda może przetrwać bez człowieka, ale człowiek bez przyrody nie.
Ekocentryzm - tutaj wartością jest już cały kosmos, ogarniający nie tylko materię ożywioną, ale też nieożywioną(powietrze, woda, ziemia, gwiazdy i planety). Ekosystem rządzi się własnymi prawami a człowiek ma je uszanować.
Ekoliberalizm = ekokapitalizm
- wolny rynek jako najlepsze narzędzie rozwiązywania problemów ekologicznych poprzez np. opodatkowanie zakładów zanieczyszczających środowisko
- niewykorzystane limity zanieczyszczeń stają się towarem na wolnym rynku
Ekosocjalizm
- obnaża klasowy charakter ekologizmu burżuazyjnego
- postuluje zburzenie państwa kapitalistycznego
- zbudowanie państwa socjalistycznego jako niezbędnego warunku ponadklasowego ekologizmu ogólnospołecznego
Ekoanarchizm
- społeczeństwo bezpaństwowe jako warunek rozwiązania problemów ekologicznych
- czerpie z Kropotkina
- Murray Bookchin „Ku społeczeństwu ekologicznemu” - 1980r., „Ekologia wolności” - 1982r.
Ekofaszyzm
- docenia walory nieskazitelnej cywilizacji przyrody, ale tylko dla narodu panów
- brutalne środki rozwiązywania problemów ekol. - ekobrutalizm
Ekofeminizm
- feminizm + pacyfizm + ekologizm
- kobiety pozostają w zgodzie z przyrodą w wyższy stopniu niż mężczyźni
- powodem problemów ekol. jest agresywna, wojownicza postawa mężczyzn