fenomoenologia ingarden, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury


- chęć dotarcia do istoty rzeczy zaowocowała koncepcjami ontologicznymi

- Ingarden myślał o dziele literackim jako o przedmiocie intencjonalnym ,dała początek fenomenologicznej teorii bytu, ostro sprzeciwiała się ujęciom naturalistycznym

- tezy Ingardena oddawała ducha XX antypozytywistycznego i antygenetycznego, tez w wydaniu formalistycznym, strukturalny

- termin fenomenologia uzyskał znaczenie w Fenomenologii ducha Hegla - wznoszenie się ducha od wrażeń zmysłowych do absolutu

- w ujecie Husserla, metoda ta miała polegać na odrzuceniu wiedzy pojęciowej na rzecz intuicyjnego oglądu, który powtarzany pozwolił by na wydobycie edios - ważnej istoty rzeczy. Opis istoty przedmiotu to tez opis jego znaczenia

- świadomość nie jest obiektem materii biologicznej, w wyczerpuje się w funkcji intencjonalności:

- Badacz stworzył globalny opis dzieła sztuki, potraktował jej jako przedmiot fenomenologiczny - jawiący się w świadomości badacza, porównanie przedmiotów i ich opisów dać może idealną i obecną struktury utworu i mogło też określić istotę wszelakiej `literackości'

- utwór literacki to byt czysto intencjonalny zawdzięczający byt aktom wytwórczym autora i percepcji czytelnika, mimo to posiada obiektywna niezależną od genezy i konkretyzacji strukturę. Brzmienia słów i przypisane im znaczenia gwarantują zrozumienie go

- dzieło literackie zbudowane jest z 4 warstw, on pojmuje je jako pewna skończona strukturę z różnymi poziomami elementów i ich relacji, pierwsza jest warstwa brzmieniowa [ postaci om brzmieniowym odpowiadają materialne wypowiedzenia] na niej opiera się warstwa znaczeń [osadzone w brzmieniach znaczenia tworzą sensy zdań a im odpowiadają intencjonalne stany rzeczy] a ta konstytuuje warstwę świata przedstawionego [przedmioty wydarzenia przedstawione SA w sposób schematyczny, przez środek ekspresji , języka `kawałkuje dynamikę' ale stąd tez mamy miejsca `niedookreślone' wypełniane w procesie konkretyzacji czytelniczej ]

- czwarta wrasta to to co uschematyzowana, a zarazem podatne na aktualizacje w odbiorze

- konstrukcja warstwowa nie wyczerpuje istoty dzieła literackiego, ona ma charakter fazowy to następstwo sów zdań, rozdziałów, realizuje się w czasie, ten fazowy układ decyduje o budowie przedmiotów

- dzieło literackie domaga się konkretyzacji , to przedmiot estetyczny wytworzony w trakcie lektury fenomenem świadomości, zależnym od indywidualności każdego z czytających , dla Ingardena ten przedmiot estetyczny każdorazowo jest wyznaczony przez strukturę dzieła jako zakończonego tworu, a nie świadomość odbiorcy!

- udana konkretyzacja prowadzi do przeżycia estetycznego

- badaczy interesowało przejście ze warstwy znaczeniowej w konstrukcję świata przedstawionego - wyższych układów znaczeniowych jak fabuła, watek. zdawało się ze istnieją one niezależnie od językowej normy jako abstrakcyjne byty

- w koncepcji fenomenologicznej niema rozdziału warstwy językowej [znaczeniowej i brzmieniowej] od świata przedstawionego, elementy języka mają wyznaczać odpowiednie strefy tego świata, nazwa czegoś w dziele ma za zadanie wyznaczenie czysto intencjonalnego przedmiotu . Wykrycie i odczytanie intencji polega na operacjach całościujących w procesie obiektywizacji i konkretyzacji, jest to możliwe w trakcie kontaktu dzieła ze świadomością , która jest czymś zewnętrznym wobec dzieła . świat przedstawiony nie jest treścią narzuconą czytelnikowi, to wynik sensów zdań i ich prezentacji. Dzieło narzuca świadomości prace a ta tworzy z ego co ma świat literacki

- organizacja jest warunkiem koniecznym w przypadku utworu literackiego, ale nie wystarczającym, jego zdaniem wyznacznikiem literackości jest szczególna struktura prawdziwościowa zdań, zdania tworzące wypowiedzi literackie to niby-sądy , posiadające podmiotowa intencje sądzenia . Sądem jest zdanie z intencją orzekania o rzeczywistości , zdania niby twierdzące nie orzekają o niczym i są pozbawione asertywności

- co decyduje ze coś jest dziełem sztuki? Intencja autora , on tak tworzył zdania by wytworzone przez nie stany intencjonalne stany rzeczy miał o charakter niby-rzeczywisty, fikcyjny. Intencja przestaje się liczyć, gdy dzieło zaczyna swój byt ,a reprezentuje intencje struktura tego dzieła i w niej czytelnicy powinien wykryć swoisty charakter odczytać zdania zwarte jako niby-sądy

- Intencję autora zastępuje intencja czytelnika, ale może on odczytać utwór jako przekaz o rzeczywistości bowiem niby- sady nie maja związku z substancją językową dzieła i to grozi psychologizmem , dlatego przed czytaniem trzeba wiedzieć, że czyta się utwór artystyczny

- dla badacza ważna jest aktywna rola czytającego ,a naturalistyczne odczytania są dla niego błędne

- sygnały artystyczność w poezji szczególna budowa, metaforyka a a całej literaturze polifoniczna harmonia i fikcja

- niby sadzenie to naczelna właściwość literatury , struktura artystyczna to sygnał dla czytelnika by odbierać dzieło w postawie estetycznej

- ale ta postawa tez z konstrukcji świata przestawionego w dziele, intencja to tez sposób przedstawienia przedmiotów odmienny od życiowego

- niby sadzenie inaczej realizuje się liryce, a inaczej epice dla Ingardena podmioty literackie to byty intencjonalne wytworzone przez teks utworu ,autora nie wolna utożsamiać z mówiącym, to tylko kreacja, a nie ekspresja autora! ! !w epice i liryce wypowiedź tworzy świat zmyślony

- idee podmiotów literackich rozwinęła strukturalna teoria literatury

- w liryce sygnałem artystyczności jest szczególna struktura językowa i postać podmiotu lirycznego, a w powieści ujawnia się to w intencjonalnych sposobach prezentacji rzeczywistości

- odżegnuje się od naśladowania podkreśla autonomię literackiej prezentacji dla niego przeżycie estetyczne oparte jest na napięciu między fikcyjnością literatury a artystycznym udawaniem rzeczywistości świat imaginacyjny można porównać z rzeczywistym właśnie przez odmienność obu Światów tak gra w dystansie i wierze jest podstawą obioru dzieła

- środki techniczne narzucające odbiorcy swojej fantazji

- Ingarden odrzuca bagaż poetyki naturalistycznej, ale przy funkcji poznawczej jest ostrożniejszy . warunkiem do przeżycia estetycznego jest wiara odbiorcy , utrata świadomości ze to tylko literatura , często podkreśla, że oddziaływanie estetyczne to naczelna funkcja dzieła , ale warunkiem do tego jest jakaś aktywności a co za tym idzie element poznawczy

- przeżycia estetyczne związane są z ewokowaniem jakości metafizycznych, obecnych w naszym życiu dlatego przez nas nie zauważanych

- Ingarden o funkcje estetycznej, to pojecie od Kanta [samocelowa sztuka] Zdaniem Ingardena dzieło sztuki angażuje człowieka w świat wartości, o tej kwestii pisał tez Mukalovski

- dla Kanta postawa autoteliczna jest warunkiem do poprawnego kontaktu z dziełem i gwarancja poprawności sadu smaku, Hegel zwracał uwagę na swoistość sztuki jako manifestacji idei i wiązał to z przedstawieniem Ingarden koncentrując się na samocelowym charakterze przeżycia estetycznego akcentował istotną rolę świata przedstawionego

- strukturaliści mogli od niego, Mukalovskiego i Jacobsona pożyczyć to i owo! Np. antygenetyzm lub antypsychologizm, Jacobson opisując funkcję poetycka chciała przebadać ogólne mechanizmy poetyckości ogólnej nienależnie od jej realizacji , z obserwacji pewnej praktyki chce odkryć jej istotę. Jego teoria nastawienia pochodzi od Husserla. Ale i Jacobson i Ingarden różnili się w kwestii tego co przyciąga uwagę odbiorcy . dla 1: językowa struktura komunikatu, a dla 2: polifonia warstw utworu i nabudowana niby rzeczywistość

- Ingarden znal rozróżnienie sensu i referencji , Jacobson w swoich badaniach skupił się na sensie - znaczeniach wynikających z organizacji brzmieniowej i gramat. Utworu, to Ingardena zajmowały przedmioty intencjonalne , odniesienie do świata pozajęzykowego!

- Ingarden zarzuca formalistom ograniczenie sensu poetyckiego do znaczeń wynikających z tworzywa słownego , podtrzymywał różnice sensu i referencji ale blednie oznaczył znak de saussera element znaczony utożsami z tym co oznaczone

- Jacobsona w poezji interesuje znaczenie a nie przedmioty oznaczone , bada sposoby organizacji znaku językowego w strukturze poetyckiej dla niego tekst wiersza to układ elementów znaczących , organizacja poetycka komunikatu wyzwala jego wieloznaczność

- w poetyce lingwistycznej najważniejsze jest to, że element wypowiedzi poetyckiej uzyskuje znaczenie poprzez odniesienie do innych elementów tej wypowiedzi i systemu języka

- Jacobson zajmuje się poezją gramatyki

- Ingarden nie bierze pod uwagę wartości relacyjne elementów językowych z odniesienia do systemu, najwyżej bada kontekst. Przyjmuje koncepcje języka jako systemu pomijając uporządkowania wewnętrzne w poezji, analiza prowadzi go do znaczenia gramatycznego, czyli mikrostruktur gramatycznych i do skupienia się na tych elementach języka które sama w sobie reprezentują jakości estetycznie wartościowe [np.intonacja] lub na kompozycji tekstu, był niechętny strukturalizacji literatury z powodów fenomenologicznych ; Husserl traktował język jako narzędzie działań świadomości, mówiąc każdorazowo przezywamy intencje przepisane odpowiednim słowom, a o istocie języka stanowi system uporządkowań nazwa - przedmiot idealny. Intencje znaczeniowe maja charakter ponadindywidualny.

- Ingarden: aktualizacja poglądów husserla zrezygnował z koncepcji znaczeń idealnych, znaczenie znaku to rezultat przeżycia go w świadomości użytkownika , system językowy wyznacza przedmiot w sposób schematyczny - zawsze konkretne znaczenie jest aktualizacją - konkretyzacja danych językowych , intencja musi się dostosować do schematów syntaktycznych , przeżycie by być wyrażone musi przejść przez język , mowa je schematyzuje a wypowiedź jest tworem obiektywnym

- w strukturalizmie świadomość uwarunkowana jest przez mowę społeczny system decyduje o możliwościach kształtowania sensu , w fenomenologii język traktowany jest jako narzędzie świadomości, jak system podporządkowany jej funkcjom bogactwo wynika z funkcjonalnego posługiwania się gramatyką i dźwiękiem w poezji u Ingardena przeciwnie poezja bogata przez jednostkę która obiektywizuje przeżycia ,

- różnice wynikają z różnych koncepcji działalności ludzkiej dla s. to aktywność komunikacyjna , działalność oparta na współpracy, dla f. to porozumiewanie się zostaje podporządkowane indywidualnym aktom świadomości

- fenomenolog analizuje strukturę zjawisk, a w opisu utworu demonstruje antypsychologizm

- filozof mówi o fazach kreacji które powodują poruszenie estetyczne w kontakcie z czymś, a to prowadzi do utrwalenia działa estetka fenomenologiczna ma podtekst ekspresyjne , człowiek nie winka w intencje czy przeżycia twórcy to już wszystko jest i spotyka się z odbiorcą , ale to nie jest ujecie komunikatywne bo dla nich przeżycie wytwórcze to nie wymiana informacji ale akt świadomości. Lektura to obcowanie

- kategoria piękna określa jego podjecie do wartości estetycznej, wartościowe te dzieła które dają przeżycie estetyczne , przeżycie opiera się na polifonii momentów wartościowy

- to podjecie inne niż w strukturalizmie dla Mukalovskiego wartość utworu to pochodna normy społecznej i to decyduje o przeżyciu

- z fenomenologii mam pierwszą teoretycznoliteracką koncepcję lektury. To nie ujecie dzieła jako odpowiedniości miedzy kodami nadania i odczytania, to z konsekwencji rozumienia utworu jako przekazu a na to Ingarden się nie zgadza

- jego zdaniem utwór artystyczny to schematyzowany przedmiot domagający się konkretyzacji , to schemat z miejscami niedookreślonymi, on dokładnie bada te elementy które mogą być różnie konkretyzowane . Liczba poprawnych odczytań nie jest nieograniczona bo określona przez obiektywną strukturę przedmiotu, sama w sobie niezmienna, utwór to struktura, która narzuca lekturze pewne wymagania

- przy analizę odczytu zaznacza konieczność wyłączenia doświadczeń życiowych bowiem one rozpraszają w drodze do przeżycia estetycznego

- istota przedmiotu jest tożsama i obiektywne uchwytna gdy badacz opisuje ją po konkretyzacji przy zawieszeniu swojej sytuacji życiowej

- koncepcja konkretyzacji wynika z ontologii dzieła literackiego; Ingarden dowodzie istnienia atmosfery literackiej, działalności szkoły czy opinii krytyki , te fenomeny są zewnętrzne wobec gotowego utworu ,ale nie wobec świadomości czytelnika je konkretyzującego , nawet jeśli te czynniki uznaje się za niepożądane to w praktyce one są!

- tekst właściwy gdy wypełnione miejsca niedookreślone, ale wpływ sytuacji zewnętrznych jest dopuszczalny

- język Ingardena jako system nie interesuje, zamiany znaczenia wynikają z indywidualnych aktów nadania

- w analizie lektury pyta on o wyrażanie intencji w systemie języka, czy semantycznie zmieniony utwór utrzymuje tożsamość i jest jeszcze dziełem danego autora Ingarden w kontekście dzieła literackiego wprowadza termin jego młodości, rozkwicie i starzeniu się . Ważne pytanie o czynniki determinujące odmienne konkretyzacje. On rozważa to w zależności od poziomu w którym rożni czytelnicy w tym samym czasie inaczej określają dzieło i od pionu w przypadku konkretyzacji typowych dla danej epoki , czy zatem psychika czytających jest osobowością kulturową wytworzoną przez zbiorowe normy zachowań czy to suma bodźców i dążeń irracjonalnych i jednostkowych?

-wydaje się ze Ingarden traktował by czytelnika w kontekście kulturowej osobowości , choć gdy opisywał przeżycie estetyczne jako proces uczuciowy nie bardzo godził się na działanie kodów kultury

- utwór to przedmiot intencjonalny ale domagający się dopełnienia w operacjach subiektywnych

- Ingarden to racjonalista wierzący w obiektywne metody badań literackich , nalega na odróżnienie konkretyzacji od subiektywnego dzieła charekterolologia dzieła powinna zajmować się tekstem jako schematem , opisywać przedmiot artystyczny wychodząc od analizy warstwy brzmieniowej i znaczeniowej a dochodząc do warstwy przedmiotów przedstawionych , ale ustalając schemat kompozycyjna badacz może co najwyżej wskazać kierunek potencjalnego odczytania , nie docierając do konkretyzacji - to przekroczenie granic obiektywności naukowej badacz Ingardena nie pozostaje pod wpływem własnych upodobań. Naukowe poznanie dzieła wstępem do konkretyzacji, których indywidualny charakter prowadzi do relatywizmu w nauce o literaturze

- w sprawach opisu konkretyzacji kolo się plącze, pisze o ich emocjonalnym charakterze, a opis zjawiska za pomocą języka naukowego jest niemożliwy z powodu skrajnej indywidualności i bogactwa procesów składających się na przeżycie estetyczne

- Ingarden często wskazywał na możliwość badania poszczególnych dzieł [choc ich nie badał] jako wypadkowych sytuacji zewnętrznych [powtarzalne się cechy konkretyzacji typowych dla epoki!] a ocena samego dzieła literackiego dla Ingardena możliwa była dopiero po porównaniu wielu odmiennych konkretyzacji

- to co kontynuuje fenomenologie może skupić się na komunikowaniu [ on opisał jej jako schematyzowane i wtórne] lub na analizie dzieła jako procesu monoskubiektywnego

- dla ricoeura strukturalne możliwości poznania tekstu można przeciwstawić koncepcji lektury, jako zjawiska oryginalnego , jednostkowego przezucie tekstu niweluje wszelakie różnice miedzy nadawcą a odbiorcą , To jednocześnie egzezegza i interpretacja . To zwycięstwo nad dystansem kulturowym a zarazem interpretacja tekstu i samego siebie

- dla wywodzących się teroii od fenomenologicznej akt lektury jest swoista twórczością aktywnością podmiotu, nadają sens rzeczom tekst istnieje dla kogoś i ożywić go może tylko czyjaś świadomość

-dzieło jako przedmiot intencjonalny tez w filozofii egzystencjalnej [sartr'e pisze o kontakcie osobowym pisarz a czytelnik, dla niego lektura to kontakt społeczny ] fenomenologia skupiała się na kontakcie odbiorcy z dziełem

- Sartre mowie, że lektura to wyraz wolności czytelnika , wyraz historycznej pozycji autora ,a czytelnik jest wolny i to wszystko przekracza

- utwór znaczy odmiennie w zależności od pochodzenia odbiorcy od momentu miejsca odczytania , a utwór dla sarter'a to praktyka zaangażowana w rzeczywistość , lektura to subiektywna nadwyżka nad samym tekstem

- w sprawie komunikacji [trafia ono z lingwistyki i teroii informacji do badan literackich ] rzutuje ona na obraz dzieła, bo jawi się jako odczytanie dzieła zdeterminowanego przez różnego rodzaju systema komunikacji

- u nas Głowiński zainteresowany koncepcja Igardena

- Głowiński : komunikacja to kontakt między kodami nadawcy i odbiorcy , utwór może trawać nawet gdy te dwa kody się różnią

- dla Ingardena najważniejsze jest ukonstytuowanie się na drodze konkretyzacji przeżycia estetycznego , przecie to fenomen punkt finalny, zachodzi ponad kulturą

- Jego koncepcja miała 4 miejsce do dookreślenia: relacja między dziełem a świadomością, języka a inne kody w tworzeniu i odbiorze dzieła, lektura jako wierność i niewierność wobec czegoś problem oceny lektury jako konkretyzacji . gdy chcemy zastosować ta teorie lektury zamyka ona nam drogę do badań

- innowacyjne pytanie o stosunek dzieła literackiego i podmiotu



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
formalizm rosyjski, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury
hegel, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury
semiotyka, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury
Hermeneutyka, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury
psychoanaliza, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury
arystoteles i narodziny poetyki, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury
Pozytywizm tain'a, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury
kant, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury
intertextual, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury
strukturalizm, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury
Estetyka klasycyzmu francuskiego, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury
przełom natypozytyw, Studia, Teoria badań nad rozwojem literatury
INGARDEN, STUDIA, poetyka i teoria literatury
Strukturalizm I, Teoria Badań Literackich
charakter badan nad pokojem i bezp, Bezpieczeństwo nardowe, Teoria Bezpieczeństwa
Humanizmbylp26, Humanizm-to początkowo ruch umysłowy zmierzający-przez studia nad językami i literat
35. Problemy etyczne badań eksperymentalnych nad rozwojem człowieka.

więcej podobnych podstron