CARL R. ROGERS - „UCZYĆ SIĘ, JAK BYĆ WOLNYM”
Uczyć się jak być wolnym:
stawanie się jednostką
prawo do wolności
odwaga istnienia
DOŚWIADCZENIE UCZENIA SIĘ JAK BYĆ WOLNYM
„Uczenie się jak być wolnym” stanowi centralny aspekt psychoterapii
Jest to stawanie się człowiekiem bardziej autonomicznym, spontanicznym, polegającym na samym sobie.
Doświadczenie swobody, aby być samym sobą.
Człowiek przestaje być tworem kształtowanym przez oczekiwania i wymagania innych, przestaje być wytworem kultury oraz nieuświadomionych sił płynących z niego samego.
Człowiek tworzy sam siebie - stając się wolnym staje się indywidualnością, może świadomie dokonywać wyboru własnego „ja”, akceptując swoje wady i zalety.
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE TEGO PRZEŻYCIA
Pacjent obawia się swoich uczuć, broni się przed nimi, jednocześnie pozwalając im być.
Akceptuje te elementy jako część siebie pozwalając się im rozwijać.
Zdobywa zdolność porozumienia się ze stanami własnego „ja”.
Zyskuje świadomość samego siebie
Z pozycji człowieka sterowanego wartościami narzuconymi z zewnątrz, dąży do pozycji człowieka odrywającego wartości w sobie.
Nie żyje już po to aby zaspokoić oczekiwania innych, lecz dla wartości, celów, racji, uczuć i idei znajdujących się w nim samym.
Człowiek determinuje własne wybory
Decyduje o własnych poczynaniach i wyborach i bierze za nie odpowiedzialność.
Człowiek wolny ufa swoim spontanicznym reakcjom - swoim przeżyciom i swojemu organizmowi.
Ambiwalencja1 i bojaźliwość towarzyszą przyjmowaniu swojej wolności i odpowiedzialności.
Domeną wolnego człowieka jest dokonywanie świadomych wyborów przyjmując jednocześnie towarzyszące im konsekwencje.
Pacjenci pozostający w dobrym związku emocjonalnym z terapeutą, w pewnym momencie sami podejmują proces uczenia się.
Uczenie się bycia wolnym oznacza odchodzenie od czegoś, a także podążanie w pewnym kierunku.
WSPÓŁCZESNY POGLĄD GŁOSZĄCY, ŻE CZŁOWIEK NIE JEST WOLNY
Według obecnie panującego poglądu na wolność człowieka:
człowiek jest tworem kultury
jest zdeterminowany przez otoczenie
jest istotą kierującą się określonymi opiniami i przekonaniami, z góry zaplanowanymi przez obce siły
jest produktem swojej klasy
człowiek jest zdeterminowany przez geny (inteligencja, osobowość)
jest rezultatem przypadkowej gry sił kształtujących jego zachowanie
Technologia kontrolowania zachowań jednostki - proces kształtowania zachowań ludzi powinien być zaplanowany
NIEADEKWATNOŚĆ POGLĄDU NAUKOWEGO
Jednostka nie jest tylko ogniwem w łańcuchu przyczynowo-skutkowym
Pogląd „naukowy” - najbardziej nieadekwatny i degradujący pogląd na człowieka
CO TO ZNACZY WOLNOŚĆ?
Wolność - coś co istnieje wewnątrz żyjącego człowieka, całkowicie niezależnie od wszelkich zewnętrznych wyborów lub alternatyw.
Człowiekowi można odebrać wszystko poza prawem wyboru swojego własnego stosunku do spraw.
Wybór poglądu na rzecz jest właśnie tą wewnętrzną, subiektywną, egzystencjalną wolnością człowieka.
Wolność jest czymś fenomenologicznym, nie obiektywnym.
Wolność jest uzupełnieniem psychologicznego determinizmu.
Wolność jest to stawanie się jednostką ludzką, pozostającą w więzi z innymi.
TOROWANIE WEWNĘTRZNEJ WOLNOŚCI
Warunki, które przyśpieszają proces „uczenia się jak być wolnym” w psychoterapii:
Bliski, ciepły, pełen zrozumienia emocjonalny związek z terapeutą.
Związek wolny od poczucia zagrożenia, pozostawiający swobodę podejmowania decyzji i wyboru sposobu bycia.
3 istotne jakości:
a) AUTENTYCZNOŚĆ
Terapeuta powinien być prawdziwy, pozbawiony maski, fasadowości, otwarcie demonstrujący uczucia i postawy.
Terapeuta świadomy swoich uczuć,
„Człowiek z krwi i kości”
b) BEZWARUNKOWA AKCEPTACJA
ciepła, pozytywna i akceptująca postawa terapeuty wobec pacjenta
Terapeuta troszczy się o pacjenta, nie próbując nim zawładnąć,
Akceptacja pacjenta - nie stawianie mu warunków, nieocenianie, ciągłość pozytywnych uczuć do pacjenta.
c) EMPATIA
zdolność wczuwania się w uczucia pacjenta, bez analizowania i osądzania,
wchodzenie w położenie pacjenta i zrozumienie go,
możliwość zakomunikowania pacjentowi jak terapeuta odczuwa to co dzieje się w pacjencie.
Pacjent musi odbierać empatię bez odczuwania utraty swojej autonomii lub tożsamości.
* Najważniejsze przyczyny determinujące sukces terapeutyczny wiążą się raczej z postawami
(a, b, c) niż z doświadczeniem i techniką terapeuty.
1Ambiwalencja (intencjonalność dwuwartościowa) - postawa, charakteryzująca się jednoczesnym występowaniem pozytywnego jak i negatywnego nastawienia do obiektu