SYSTEM FINANSOWY PAŃSTWA

W skład systemu wchodzi kilka ogniw. Instrument finansowy -umożliwia przepływ pieniądza systemem budżetowym a innymi ogniwami.

• Podatki, opłaty, cła

• Składki

• Należności daniowe o charakterze publicznym

• Wpłaty zysków

Dotacje podmiotowe -są dla imiennie określonych podmiotów na cele preferowane przez państwo

-dopłata dowozu-kilometry

-dotacje inwestycyjne

-dotacje na potrzeby wyposażenia

Ordynacja podatkowa -nakłada obowiązek na podmioty gospodarcze. Płacenie podatku z rachunku bankowego w formie przelewu.

Źródła dochodów i przychodów, które zasilają budżet państwa:

1.1 grupę stanowią podatki i opłaty, które na podstawie odrębnych przepisów nie stanowią dochodów budżety jednostek samorządu terytorialnego lub funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych

-podatek od towarów i usług - vat

-podatek akcyzowy

-podatek od gier- pobierany od podmiotów gospodarczych na podstawie koncesji prowadzących działalność gospodarcza

-podatek dochodowy osób fizycznych(w części nie stanowiących dochodów jednostek samorządu terytorialnego)

- podatek dochodowy osób prawnych(w części nie stanowiących dochodów jednostek samorządu terytorialnego)

2. Wpłaty z zysku do budżetu państwa (od przedsiębiorstw państwowych, spółek jednoosobowych, skarbu państwa)

-opłaty pobiercze-za oznaczenie wyrobów z metali szlachetnych

-opłaty legalizacyjne-urządzenia pomiarowe

-opłaty konsularne

-opłaty paszportowe

-opłaty rejestracyjne pojazdu

-opłata sadowa

-Część opłat komorniczych

3.Cla

-wpłaty z tytułu dywidendy

-wpłaty z zysku NBP

-wpłaty nadwyżek dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych, nadwyżek środków obrotowych państwowych gospodarczych pomocniczych jednostek budżetowych

-dochody z najmu i dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze dotyczące składników majątkowych stanowiących własność skarbu państwa

4. Odsetki

-od środków na rachunkach bankowych

-od lokat terminowych

-od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych

5.Grzywny, mandaty i inne kary pieniężne

6.Spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej przeznaczone na skarb państwa

Dochody ze sprzedaży majątku rzeczy i praw. Inne dochody określane w ustawach lub umowach międzynarodowych. Środki pochodzące z budżety unii europejskiej przeznaczone na finansowanie programów i projektów realizowanych przez adm. rządowa.

7.Wydatki budżetu państwa:

-utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy publicznej kontroli i ochrony prawa

-zadania wykonywane przez adm. rządowa

-subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego

-dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego

Dotacja musi być rozliczana, jeżeli nie wykorzystano całości to nie wykorzystana część trzeba zwrócić. Jeżeli nie została wykorzystana zgodnie z przeznaczeniem trzeba zwrócić całość + odsetki. -środki wpłacone do budżetu unii europejskiej-zwane środkami własnymi unii europejskiej

-subwencje dla partii politycznych

-dotacje na zadania określane odrębnymi ustawami

-obsługa ruchu publicznego

-finansowanie programów i projektów na realizacje, których uzyskano środki z budżetu unii europejskiej( współfinansowanie)

-wydatki na realizacje wspólnej polityki rolnej

Także inne wydatki określone w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.

STRUKTURA DOCHODU GMINY:

Struktura budżetu dochodu gmin:

Dochody własne-gminy maja opłaty i są następujące podatki

-od nieruchomości

-rolny

-leśny

-od środków transportowych

-od posiadania psa

Gmina oprócz powyższych podatków ma jeszcze:

-podatek od spadków i darowizn

-podatek od czynności cywilno-prawnych

-karta podatkowa

-opłaty-skarbowa, targowa, miejscowa, uzdrowiskowa, adm. , eksploatacyjna (60% z wpływu reszty z narodowego funduszu ochrony środowiska)

Oprócz tego są jeszcze dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe oraz wkłady zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

-dochody z majątku gminy

-spadki, zapisy, darowizny

-dochody z kart pieniężnych

Odsetki mogą być z trzech tytułów od:

-nie wypłaconych w terminie należności

-od rachunków bankowych

-odsetki od udzielonych pożyczek

5%dochodow uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacja zadań zleconych z zakresu adm.

Dotacja z budżetu innych jednostek samorządu terytorialnego

-podatek dochodowy od osób prawnych 6,71%

-podatek dochodowy od osób fizycznych 39,34%

Subwencja ogólna-dzieli się na część oświatowa (wysokość ustala budżet państwa)

-część wyrównawcza

-kwota podstawowa

-kwota uzupełniająca

Dotacje celowe z budżetu państwa:

-dotacja na zadania zlecone na adm. rządowa np. prowadzenie urzędu stanu cywilnego

-dotacja na zadania realizowane na mocy porozumień zawartych z organami adm. rządowej

-dotacje na usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego, skutków powodzi, osuwisk ziemnych i innych klęsk żywiołowych

-dotacje na finansowanie i dofinansowanie zadań własnych

-dotacje na realizacje zadań wynikających z umów międzynarodowych

-dochody z funduszy celowych

Struktura dochodów powiatu:

Powiat i województwo samorządowe-nie maja własnych dodatkowych źródeł dochodu.

Dochód budżetu powiatu:

-dochody gminy ale nie maja charakteru podatkowego ( nie ma podatku i opłat lokalnych)

-dochody z majątku

-dochody odsetkowe

-opłaty które zostały przyznane powiatowi np. egzamin na taxi-oplata ta stanowi dochód powiatu

-inne należności przyznane powiatom

Subwencje i dotacje celowe-są przyznawane z budżetu państwa. Bierze się w powiecie pod uwagę wskaźnik bezrobocia.

Dotacje-powiat ma o jeden tytuł więcej na usuwanie skutków zagrożeń w związku z różnymi sytuacjami i utrzymaniem służb i straży.

Struktura dochodu województwa:

Województwo samorządowe- porównując to dochody własne są identyczne jak w powiecie z pominięciem opłat.

W województwie samorządowym subwencje są regionalne.

Województwo samorządowe:

-poniżej 2mln. mieszkańców i bierze się pod uwagę powierzchnie dróg

-dotacje tak samo jak gmina i powiat

-dochody własne w powiecie i województwie samorządowym są szczupłe

KONTROLA FINANSOWA I AUDYT:

Kierownik jednostki ma obowiązek opracowania zasad i trybu kontroli w swojej jednostce. Część swoich obowiązków w zakresie gospodarki finansowej może przekazać pracownika za ich zgoda na podstawie imiennego upoważnienia albo poprzez wskazanie w regulaminie organizacyjnym. Osoba, która jest upoważniona do kontroli-główny księgowy.

Kontrola finansowa obejmuje:

-wstępna ocena celowości zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków

-badanie i prowadzenie stanu faktycznego z wymaganym w zakresie gromadzenia środków dokonywania wydatków i udzielania zamówień publicznych

-prowadzenie gospodarki finansowej i stosowanie procedur kontroli

Audyt wewnętrzny-to jest ogol procesów, które obejmują niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w wyniku, którego kierownik jednostki uzyskuje obiektywna i niezależna ocenę adekwatności, efektywności i skuteczności tych systemów. Audyt obejmuje także czynności doradcze mające na celu usprawnienie funkcjonowania jednostki. Audyt przeprowadza się na podstawie planu audytu sporządzonego przez audytora i przedstawionego kierownikowi jednostki i głównemu inspektorowi. Na koniec roku audytor sporządza sprawozdanie, które przedstawia kierownikowi, a on podejmuje działania mające na celu usuniecie uchybień i usprawnienie funkcjonowania o czym zawiadamia audytorów.

Nadzór -jest pojęciem szerszym od kontroli i usprawniania podmiot nadzorujący do władczego wkroczenia w działalność nadzorowanego podmiotu.

Rewizja finansowa- zajmuje się kontrola dokumentacji i badaniem sprawozdań finansowych (ekspos- czyli po zakończeniu roku finansowego)

Lustracja-polega na bieżącym obserwowaniu zjawisk

Rodzaje kontroli:

1.zewnetrzna((podmiot uprawniony)

2.wewnetrzna(nasza)

Ze względu na czas:

-wstępna

-bieżąca

-następcza

Z punktu widzenia miejsca:

-kontrola kameralna (w siedzibie kontrolującego)

-u źródła (idziemy do kontrolowanego)

Podmiot sprawujący kontrole:

-funkcjonalna

-instytucjonalna

ZADANIA NBP:

• 1.organizowanie rozliczeń pieniężnych

• 2.prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi

• 3.prowadzenie działalności dewizowej w granicach określanych ustawami

• 4.prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

• 5.regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie

• 6.ksztaltowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego

• 7.opracowanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej

• 8.wykonywanie innych zadań określanych ustawami

ORGANY NBP:

• Prezes NBP

• Rada polityki pieniężnej

• Zarząd NBP

Prezes NBP- jest powoływany i odwoływany przez sejm na wniosek prezydenta RP. Kadencja prezesa wynosi 6lat. Ta sama osoba nie może być prezesem NBP dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. Prezes NBP obejmuje obowiązki po złożeniu wobec sejmu przysięgi. Kadencja Prezesa NBP wygasa po upływie 6lat, w razie śmierci, w razie złożenia rezygnacji, albo w razie odwołania. Odwołanie Prezesa NBP może nastąpić gdy nie wypełnia on swych obowiązków na skutek długotrwałej choroby, gdy został skazany prawomocnym wyrokiem sadu za popełnienie przestępstwa lub gdy Trybunał Stanu orzekł wobec niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych. Prezes NBP jest przełożonym wszystkich pracowników banku, przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, zarządowi NBP na zewnątrz. Może uczestniczyć w posiedzeniach sejmu. Na jego wniosek Prezydent RP powołuje i odwołuje członków zarządu. Prezes reprezentuje interesy RP w międzynarodowych instytucjach bankowych oraz o ile rada ministrów nie postanowi inaczej, w międzynarodowych instytucjach finansowych. Prezes NBP w porozumieniu z ministrem spraw wewnętrznych i adm. ustala zasady przechowywania wartości pieniężnych w bankach i przedsiębiorstwach produkujących znaki pieniężne oraz transportowania tych wartości przez banki i te przedsiębiorstwa, a także realizuje zadania wynikające z przepisów o powszechnym obowiązku obrony RP. Przy wydawaniu zarządzeń podlegających ogłoszeniu oraz decyzji adm. ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym.

Rada polityki pieniężnej-rada polityki pieniężnej ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przekłada je do wiadomości Sejmowi wraz z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej (30 września) oraz składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń tej polityki (do 31 maja). Do zadań Rady należy także:

• ustalanie wysokości stóp procentowych NBP

• ustalanie stopy rezerwy obowiązkowej banków i wysokości jej oprocentowania

• określenie górnych granic zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych

• zatwierdzenie planu finansowego NBP oraz sprawozdań z działalności NBP

• przyjmowanie rocznego sprawozdania finansowego NBP

• ustalanie zasad operacji otwartego rynku

• ocena działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej

W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzą:

-przewodniczący, którym jest prezes NBP

-9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta RP, Sejm i Senat, spośród specjalistów z zakresu finansów.

Kadencja członka Rady wynosi 6 lat- funkcję tę można pełnić tylko jedną kadencję. Powołanie nowych członków Rady powinno nastąpić najpóźniej do dnia wygaśnięcia kadencji poprzednich. W okresie kadencji członek Rady nie może zajmować żadnych innych stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej poza pracą naukową, dydaktyczną lub twórczością autorską, a za zgodą Rady wyrażoną w drodze uchwały- dopuszczalna jest działalność w organizacjach międzynarodowych. Członkom Rady przysługuje wynagrodzenie w wysokości równej wynagrodzeniu wiceprezesów NBP. Posiedzenia Rady zwołuje Przewodniczący co najmniej raz w miesiącu. Posiedzenie Rady może być zwołane również na pisemny wniosek co najmniej 3 członków Rady. W czasie nieobecności przewodniczącego posiedzeniu przewodniczy jeden członek Rady. W posiedzeniach Rady uczestniczą wiceprezesi NBP bez prawa udziału w głosowaniu. Ustalania Rady podejmowane są w formie uchwał większością głosów przy obecności co najmniej 5 członków, w tym przewodniczącego Rady. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos przewodniczącego Rady. Stanowiska zajęte przez członków Rady w głosowaniu podlegają ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Zarząd NBP-Zarząd kieruje działalnością NBP. W jego skład wchodzą: Prezes NBP- jako przewodniczący oraz 6-8 członków Zarządu, w tym 2 wiceprezesów NBP, powoływanych przez prezydenta RP na wniosek prezesa na okres 6 lat. Wiceprezesi NBP kierują wyznaczonymi przez prezesa działami pracy NBP. Zarząd NBP realizuje uchwały Rady oraz podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP. Zarząd w drodze uchwał powołuje, przekształca i likwiduje komórki organizacyjne Centrali NBP i inne jednostki organizacyjne oraz określa zakres działalności oraz organizację wewnętrzną Centrali NBP i pozostałych jednostek organizacyjnych NBP. Do zakresu działania Zarządu NBP należy w szczególności:

• realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej

• okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego

• nadzorowanie operacji otwartego rynku

• ocena funkcjonowania systemu bankowego

• uchwalenie planu działalności i planu finansowego NBP

• uchwalenie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysokości

• określenie zasad gospodarowania funduszami NBP

• określenie zasad organizacji i podziału zadań w NBP

• określenie zasad polityki kadrowej i płacowej w NBP

• uchwalenie rocznego sprawozdania z działalności NBP

• sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego NBP

• opracowywanie bilansów obrotów płatniczych państwa z zagranicą

• przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów kierowanych do Rady

ORGANY KONTROLI WEWNĘTRZNEJ:

• kierownik jednostki

• audytor wewnętrzny

• główny księgowy

• komisja rewizyjna

Kierownik jednostki-jest odpowiedzialny za organizację i przebieg kontroli. Kierownik w drodze zarządzania określa tryb i standardy kontroli. Jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej. W gospodarowaniu mieniem może powierzyć niektóre obowiązki podległym pracownikom za ich zgodą potwierdzoną na piśmie. Kierownik powinien corocznie poddać szczegółowej kontroli co najmniej 5% wydatków.

Główny księgowy-obowiązki i zadania

-prowadzenie rachunkowości

-wykonywanie dyspozycji środkami pieniężnymi

-dokonywanie wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem

-dokonywanie wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych

-złożenie przez głównego księgowego podpisu oznacza, że nie zgłasza zastrzeżeń do operacji i jej zgodności z prawem, nie zgłasza zastrzeżeń do formalno-rachunkowej rzetelności i prawidłowości oraz kompletności dokumentów

-potwierdza, że wydatek jest ujęty w planie, że są środki finansowe aby ten wydatek zrealizować. W razie stwierdzenia nieprawidłowości zwraca dokument merytorycznemu pracownikowi z żądaniem uzupełnienia, a w razie nie usunięcia nieprawidłowości odmawia złożenia podpisu po czym zawiadamia na piśmie kierownika jednostki.

-odmowa kontrasygnaty podpisu

-główny księgowy może żądać udzielenia w formie ustnej lub pisemnej informacji i wyjaśnień, oraz udostępnienia przez kierowników innych komórek organizacyjnych dokumentów źródłowych o sposobie dokonania obliczeń (kosztorysów)

-główny księgowy może wnioskować do kierownika o określenie trybu wykonywania przez inne jednostki organizacyjne prac niezbędnych do zapewnienia prawidłowej gospodarki finansowej ewidencji księgowej, kalkulacji kosztów sprawozdawczości finansowej. Konieczność dokonywania kontroli finansowej.

Audytor wewnętrzny-podlega bezpośrednio kierownikowi, powinien wykonywać czynności na jego potrzeby. Audyt jest przeprowadzany na podstawie rocznego planu. Obowiązkiem audytora jest rzetelne, obiektywne i niezależne:

-ustalenie stanu faktycznego

-określenie, analiza przyczyn i skutków uchybień

-przedstawienie zaleceń w sprawie usunięcia uchybień lub prowadzenia usprawnień

Audytor wewnętrzny ma prawo żądania, zapewnienia warunków do przeprowadzenia audytu, przedłożenia wszystkich dokumentów i uzyskania wyjaśnień od kierownika i pracowników komórki organizacyjnej, który audyt przeprowadza. Wyniki swoich działań przedstawia sprawozdania na podstawie, których kierownik podejmuje działania, o których informuje audytora.

Komisja rewizyjna-pojawia się w jednostkach samorządu terytorialnego. Komisja ta ma charakter obligatoryjny-musi być. Komisja rewizyjna składa się z rady. Wybierana jest na okres kadencji i powinna działać w oparciu o plan kontroli uchwalony przez rade. Corocznie komisja sporządza wniosek absolutoryjny.

ORGANY KONTROLI ZEWNETRZNEJ:

• Najwyższa Izba Kontroli- NIK

• Regionalna Izba Obrachunkowa-RIO

• Urzędy Kontroli Skarbowej

• Urzędy Skarbowe

• Zakłady Ubezpieczeń Społecznych

• Rzecznik Ochrony Konsumentów

• Państwowa Inspekcja Handlowa

Najwyższa Izba Kontroli-funkcjonuje na podstawie konstytucji oraz ustawy z dnia 23.12.1994r. NIK jest organem kontroli państwowej, podlega sejmowi. Działa na zasadzie kolegialności, Kontroluje działalność organów adm. rządowej, NBP, państwowych osób prawnych innych państw, jednostek organizacyjnych oraz jednostek samorządu terytorialnego. Kontrola NIK-u opiera się o kryterium legalności, gospodarności i rzetelności. NIK może także kontrolować przedsiębiorców w zakresie w jakim wykorzystują oni majątek państwowy lub samorządowy, środki publiczne oraz jak wywiązują się ze zobowiązań o charakterze publiczno prawnym. Organami NIK-u są prezes, oraz kolegium NIK-u. Prezesa powołuje na wniosek marszałka, sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów. Sejm za zgodą senatu na 6 letnią kadencje i jeszcze na 6 lat, ale już nie dłużej. W skład kolegium NIK-u wchodzi Prezes, wiceprezesi (2,4) powoływani są przez marszałka sejmu na wniosek Prezesa. Dyrektor generalny i 14 członków-7 to przedstawiciele nauk prawa, lub ekonomii i 7 to dyrektorzy jednostek organizacyjnych lub doradcy prezesów. Tych 14 członków również powołał marszałka sejmu na wniosek prezesa NIK-u. Kadencja kolegium to 3 lata (bez ograniczeń).

Obowiązki:

-kontroluje wykonanie budżetu państwa

-na zlecenie sejmu NIK, przeprowadzi kontrole działalności kancelarii prezydenta

-NIK opiniuje wykonanie budżetu i założeń polityki pieniężnej i na tej podstawie przekłada sejmowi opinie o przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów

-okresowo informuje sejm o wynikach przeprowadzonej kontroli i wystąpienie po kontrolne zawierające zarzuty personalne (lub członków Rady Ministrów, Prezesa NBP)

Regionalna Izba Obrachunkowa - art. 171 konstytucji RP i ustawa z 7.10.1999r . o RIO. RIO są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Izba kontroluje gospodarkę finansową w tym realizację dochodów podstawowych, oraz zamówienia publiczne na podstawie kryterium legalności i zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym. Każda jednostka samorządu terytorialnego powinna być poddana kontroli kompleksowej raz na 4 lata. Organem RIO jest kolegium, które bada zgodność z prawem uchwał i zarządzeń organów jednostek samorządu terytorialnego. Wydaje także opinie w ramach tzw. Nadzoru prewencyjnego np. w sprawie projektu budżetu sprawozdań, możliwości

---