PROGRAM „WYCHOWAWCA PODWÓRKOWY”
ZAŁOŻENIA PROGRAMU
1. Ulica i podwórko rozumiane dosłownie i w przenośni jako otwarte środowisko lokalne są terenem naturalnej socjalizacji rówieśniczej. Tu kształtują się rówieśnicze więzi, przyjaźnie, normy współżycia społecznego, wyznaczane są cele działania. Podwórkowa socjalizacja jest szkołą zachowań społecznych, które przy braku alternatywnych propozycji pozostają normą na wiele lat. Identyfikacja z grupą podwórkową, internalizacja jej norm i zachowań kształtuje zarówno negatywne, jak i pozytywne wzorce.
2. Podwórko jest terenem uwalniania się od powściągliwości. Tu specyficznym żargonem manifestują się podkulturowe zachowania, narastające w szkole i domu frustracje. Jest terenem, na którym "medialne dzieci" wcielają się w postacie telewizyjnych, często negatywnych, bohaterów. Pozostając poza kontrolą, swą wolność, fantazję, odwagę i dorosłość demonstrują w nie zawsze pożądany i akceptowany sposób.
3. Dzieci z zaburzoną socjalizacją, mające za sobą przykre przeżycia rodzinne, niepowodzenia szkolne i koleżeńskie, z wyraźnym stygmatem podkultury, źle adaptują się w formalnych grupach rówieśniczych. Ich niska samoocena nie sprzyja realizacji ambitnych celów. "Dobrymi" mogą być w grupie podobnych do siebie, ale wówczas ich aktywność przeradza się w agresję, ciekawość w szukanie mocnych doznań, spryt w poszukiwanie łatwych zdobyczy. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że bez pomocy mądrego przewodnika życiowego osoby, znaczącej, bliskiej i godnej zaufania motywacje do aspołecznych zachowań będą się utrwalały.
4. Znaczną większość czynów przestępczych nieletni popełniają w grupach, w czasie i miejscu poza zasięgiem oddziaływania rodziców i szkoły. Terenem swoistej edukacji przestępczej jest ulica/podwórko, a nieletni sprawcy na ogół nie uczestniczą w żadnej zorganizowanej działalności pozalekcyjnej czy pozaszkolnej;
5. Ze względu na komercjalizację instytucji kultury, sportu i rekreacji oraz znaczne niedofinansowanie szkolnych zajęć pozalekcyjnych w najbliższym czasie nie należy się spodziewać radykalnej poprawy i rozwoju środowiskowej infrastruktury niezbędnej do zagospodarowania niekontrolowanych rejonów wolnego czasu;
Nie wdając się głębiej w rozważania dotyczące trendów rozwoju i zasięgu patologii społecznej przy zaniechaniu działań zaradczych - odwołując się do tradycji wychowania środowiskowego oraz własnych doświadczeń wynikających z pracy instruktorów sportu oraz w poszukiwaniu doskonalszych metod profilaktyki społecznej - Krajowy Komitet Wychowania Resocjalizującego proponuje włączenie do systemu wychowania środowiskowego stanowiska WYCHOWAWCY PODWÓRKOWEGO.
Źródłem podbudowy teoretycznej naszej idei są prace wybitnych pedagogów społecznych, praktyczne doświadczenia Kazimierza Lisieckiego, a także środowiskowychch ognisk wychowawczych, działających od 1989 r. w systemie opiekuńczo-wychowawczym KKWR.
CELE PROGRAMU
Celem ogólnym programu "WYCHOWAWCA PODWÓRKOWY" jest wypracowanie optymalnego, dostosowanego do różnorodnych warunków modelu pracy profilaktyczno-wychowawczej w środowisku otwartym - na ulicy, podwórku, boisku, w parku, ogrodzie jordanowskim, na dworcu, i w innych miejscach spotkań młodzieży.
WYCHOWAWCA PODWÓRKOWY przez bliskie, bezpośrednie kontakty z dziećmi, dzięki wychowawczym, kulturotwórczym i korygującym działaniom będzie dążył do wzmacniania pozytywnych nastawień, rozwoju aspiracji życiowych i pokazania możliwości ich realizacji w integracji i współdziałaniu ze środowiskiem.
Treści pracy WYCHOWAWCY PODWÓRKOWEGO i zakres jego działania w znakomity sposób nawiązują do postulatu zawartego w art. 31 Konwencji o Prawach Dziecka, w myśl którego dziecko ma prawo do uczestnictwa i współudziału w tworzeniu dóbr kulturalnych. Zgonie z tym artykułem "Państwa, strony uznają prawo dziecka do wypoczynku i czasu wolnego, stosownych do wieku oraz nieskrępowanego uczestnictwa w życiu kulturalnym i artystycznym." Naprzeciw naszym zamiarom wychodzi zwłaszcza dyrektywa zawarta w ust. 2 tego artykułu, która zobowiąuje Państwa aby "(...)przestrzegały oraz popierały prawo dziecka do wszechstronnego uczestnictwa w życiu kulturalnym i artystycznym, oraz będą sprzyjały tworzeniu właściwych i równych sposobności dla działalności kulturalnej, artystycznej, rekreacyjnej oraz w zakresie wykorzystywania czasu wolnego".
A zatem poza celami profilaktycznymi WYCHOWAWCA PODWÓRKOWY, wykorzystując wartości i możliwości jakie tkwią w prawidłowo zorganizowanym czasie wolnym, kulturze, rozrywce i zabawie stwarza dzieciom warunki do realizowania jednego z ich podstawowych praw.
Istotą funkcji WYCHOWAWCY PODWÓRKOWEGO jest to, że w naturalny sposób dokonywać się będzie nieodzowne dla wychowania zbliżenie świata dzieci i dorosłych na gruncie wspólnego działania, zabawy i rozrywki, poprzez udział w życiu najbliższego środowiska.
W swej pracy WYCHOWAWCA PODWÓRKOWY będzie wykorzystywał metody i techniki oddziaływań zmierzające do samorozwoju kierowanego przez siebie zespołu dziecięcego.
W ramach realizacji celów szczegółowych zamierzamy wypracować:
metody i kryteria kwalifikacji WYCHOWAWCÓW PODWÓRKOWYCH;
zakres treści oraz metody szkolenia WYCHOWAWCÓW PODWÓRKOWYCH w trzech edycjach jako: szkolenie: wstępne, przywarsztatowe, wspierające;metody ewaluacji programu; wzory dokumentacji i oceny pracy wychowawcy podwórkowego, a ponadto:
wypracować przykłady skutecznych metod pracy wychowawcy podwórkowego;
dokonać analizy w zakresie potrzeb i metod pracy w zależności od zróżnicowanych czynników, a w szczególności:
środowiska rodzinnego dzieci;
wieku podopiecznych,
rodzaju i stopnia nasilenia zagrożeń społecznych,
typu środowiska lokalnego;
ożywić ruch społeczny i działalność na rzecz "dzieci ulicy" przez włączanie do pracy asystentów-stażystów (rekrutujących się spośród studentów i absolwentów) i asystentów-wolontariuszy wychowawcy podwórkowego pozyskać do realizacji zadań wychowania środowiskowego przedstawicieli struktur administracyjnych, ciał samorządowych, organizacji społecznych, parafii itp.
ORGANIZACJA PRACY WYCHOWAWCY PODWÓRKOWEGO
Wychowawca podwórkowy pracuje w środowisku otwartym, w stałym miejscu spotkań grup młodzieży. Zadania swe realizuje przy pomocy ustrukturalizowanego zespołu, stanowiącego społeczność wychowawczą. Jest łącznikiem pomiędzy ogniskiem, a podwórkowym środowiskiem rówieśniczym.
WYCHOWAWCA PODWÓRKOWY jest profesjonalnie przygotowany, a w szczególności:
posiada umiejętność organizowania i kierowania małymi grupami społecznymi;
potrafi organizować zajęcia: sportowe i rekreacyjne, muzyczne, plastyczne, albo inne rozwijające zainteresowania i zdolności dzieci i młodzieży, dające możliwość poczucia sukcesu, przeżycia przygody,
posiada wiedzę i umiejętności pedagogiczne;
ASYSTENT STAŻYSTA -student/absolwent: psychologii, pedagogiki, resocjalizacji, socjologii, lub innego kierunku o specjalności przydatnej do pracy z dziećmi ulicy np.: AWF, uczelni kształcących muzyków, organizatorów turystyki itp.;
ASYSTENT WOLONTARIUSZ -osoba posiadająca pasję działania środowiskowego, dobry organizator wzmacnia lub uzupełnia umiejętności wychowawcy, posiada godne zaufania rekomendacje do pracy z młodzieżą;
ŁĄCZNIK MŁODZIEŻOWY starszy wychowanek środowiskowego ogniska wychowawczego w rejonie działania wychowawcy podwórkowego.
WYCHOWAWCA PODWÓRKOWY wraz z zespołem (asystenci i łącznik) stanowią społeczność wychowawczą, wspólnie planują i realizują przyjęte zadania, włączając w tę działalność dzieci z grupy podwórkowej.
Grupę podwórkową, liczącą 10-15 osób organizują w trakcie zajęć. Grupa ma charakter spontaniczny a uczestnictwo w niej jest dobrowolne. Członkowie grupy podwórkowej uczestniczą w wybranych przez siebie zajęciach oraz imprezach prowadzonych wspólnie z ogniskiem oraz, w miarę potrzeby, korzystają z dożywiania organizowanego przez ognisko
Grupa podwórkowa posiada stałe miejsca i czas spotkań.
WYCHOWAWCA PODWÓRKOWY prowadzi "Dziennik pracy" wg. wzoru opracowanego przez Ośrodek Metodyczny KKWR.
ZADANIA WYCHOWAWCY PODWÓRKOWEGO
Poznanie środowiska lokalnego (rejonu działania), ustalenie potrzeb i możliwości działania;
Nawiązywanie kontaktów z dziećmi, proponowanie wspólnych zajęć, rozrywki, rozwijanie wspólnych pomysłów, zachęcanie dzieci do podejmowania wspólnej pracy np.: urządzanie placu zabaw, boiska, lodowiska itp.);
Integracja wokół osiągania celów grupy;
Modyfikacja niepożądanych zachowań, łagodzenie i eliminowanie konfliktów wewnątrzgrupowych, podejmowanie pracy z dziećmi agresywnymi;
Animowanie działalności dziecięcych i młodzieżowych grup samowychowawczych;
Organizowanie imprez lokalnych, zgodnie z kierunkiem działania wychowawcy podwórkowego np.: rozgrywek sportowych, wystaw prac dziecięcych, występów artystycznych, happeningów, kampanii, rajdów turystycznych, wycieczek itp. Włączanie do tych działań rodziców i kolegów dzieci z którymi pracuje wychowawca podwórkowy;
Integrowanie środowiska lokalnego; animowanie aktywności społecznej i kulturalnej;
Przeciwdziałanie niektórym zagrożeniom np. ekologicznym - promowanie rozwoju infrastruktury przyjaznej mieszkańcom;
Tworzenie wokół realizacji zadań koalicji profilaktyczno -wychowawczej spośród różnych środowiskowych /lokalnych placówek, instytucji, organizacji, osób znaczących, wolontariuszy.
Praca WYCHOWAWCY PODWÓRKOWEGO ma charakter nowatorski, wypracowuje on i wdraża własne programy profilaktyczno-wychowawcze, które konsultuje z Radą Pedagogiczną macierzystego ogniska.
Główne zadania WYCHOWAWCY PODWÓRKOWEGO realizowane są w trzech wzajemnie przenikających się płaszczyznach:
bezpośredniego oddziaływania wychowawczego,
socjotechniki wewnątrzgrupowej,
lobbingu środowiskowego.
REALIZACJA PROGRAMU
Po uzyskaniu opinii i deklaracji współpracy - KKWR przygotuje ostateczną wersję programu z uwzględnieniem następujących założeń organizacyjnych:
KKWR zatrudni 80 wychowawców podwórkowych pięciu województwach: bielskim, konińskim, łódzkim, tarnobrzeskim, warszawskim,
bazą pracy wychowawców będą środowiskowe ogniska wychowawcze, a terenem działania - rejony pracy ognisk.
Równolegle przystąpimy do szkolenia kandydatów oraz nowo zatrudnionych wychowawców podwórkowych w zakresie:
rozwijania umiejętności wychowawczych, stażów w środowiskowych ogniskach wychowawczych i otwartych środowiskach wychowawczych,
podnoszenia umiejętności kulturotechnicznych (sportu, rekreacji, plastyki, muzyki itp.) ,
- animacji społecznej i pomocy socjalnej,
- grup wsparcia dla nowo zatrudnionych.
Realizacja programu będzie objęta monitoringiem.