Wynalazcy i wynalazki:
Aiken Howard Hathaway (1900-1973) współtwórca pierwszej na świecie uniwersalnej automatycznej maszyny cyfrowej MARK I (1944), a następnie dalszych elektromech. maszyn cyfrowych (MARK II-IV); jeden z pionierów informatyki, wywarł znaczny wpływ na rozwój komputerowych technik obliczeniowych.
Mauchly John William (1907-1980), konstruktor maszyn analogowych i cyfrowych; projektant i konstruktor (wraz z J.P. Eckertem) pierwszego komputera na świecie (ENIAC), a także pierwszego komputera będącego produktem handlowym (UNIVAC I 1951); autor prac poświęconych m.in. zastosowaniu metod mat. do przewidywania pogody.
Arkwright Sir Richard (1732-1792), 1769 zbudował pierwszą przędzarkę do bawełny, 1775 zastosował do niej napęd wodny, a 1790 jeden z pierwszych napędów parowych; oryginalność wynalazku Arkwrighta jest często kwestionowana, jego bezsporną zasługą jest natomiast wkład w stworzenie podstaw nowoczesnego przemysłu.
Baird John Logie (1888-1946), jeden z twórców podstaw telewizji; jeden z twórców technik telewizyjnych, 1924 zbudował telewizor; 1926 wynalazł noktowizor; 1928 przekazał obraz telewizyjny z Europy do Ameryki; wynalazca (1939) telewizji barwnej.
Bardeen John (1908-1991), wraz z W.H. Brattainem, wynalazł tranzystor ostrzowy (za co wspólnie z W. Shockleyem otrzymali 1956 Nagrodę Nobla); współtwórca (wraz z L. Cooperem iJ.R. Schriefferem) pierwszej mikroskopowej teorii wyjaśniającej zjawisko nadprzewodnictwa (tzw. teoria BSC), za co 1972 wspólnie otrzymali Nagrodę Nobla.
Bayer Friedrich (1825-1880) - w roku 1863 założył słynną niemiecką spółkę produkującą m.in. tworzywa sztuczne, farmaceutyki, środki ochrony roślin, farby, lakiery, detergenty. Aspirynę wynalazł w roku 1897 Felix Hoffman, niemiecki chemik, który pracował wówczas dla firmy chemicznej "Friedrich Bayer & Co". Był to pierwszy sztuczny lek, nie będący kopią czegoś istniejącego w przyrodzie i kamień węgielny przemysłu farmaceutycznego.
Bell Alexander Graham (1847-1922), 1876 wynalazł telefon; pracował również nad skonstruowaniem przyrządu do wykrywania kawałków metalu w ranach ciała oraz tzw. sondy telefonicznej do celów chirurgicznych; 1886 opublikował pracę dotyczącą sposobu zapisywania i odtwarzania mowy.
Benz Karl Friedrich (1844-1929), twórca pierwszych samochodów z silnikiem benzynowym; 1885 zbudował pierwszy (3-kołowy) samochód z silnikiem benzynowym (niezależnie od G. Daimlera); 1883 zał. firmę Benz & Co, z której po fuzji z zakładami G. Daimlera 1926 powstały zakłady Daimler-Benz A.G., produkujące samochody marki Mercedes-Benz.
Bessemer Sir Henry (1813-1898), 1856 oprac. proces otrzymywania stali (konwertorowy proces besemerowski), który wywołał przewrót w hutnictwie.
Braun Werner (1912-1977) i Walter Dornberger;1937-45 organizatorzy i kierownicy techniczni wojskowego ośrodka badań rakietowych Peenemünde, gdzie opracowali niemiecki A-4 (V-2) pocisk balistyczny z autonomicznym układem sterowania, napędzany jednostopniowym silnikiem rakietowym na paliwo płynne, pierwszy udany start 1942; 1944 dwa pierwsze pociski wystrzelono na Paryż (nie osiągnęły celu).
Doliwo-Dobrowolski Michał (1862-1919) pionier techniki prądu trójfazowego; 1888 pierwszy zbudował prądnicę prądu przemiennego trójfazowego, a 1889 trójfazowy silnik indukcyjny z wirnikiem klatkowym; twórca m.in. transformatora trójfazowego, miernika współczynnika mocy, dzielnika napięcia.
Cartwright Edmund (1743-1823), 1785 opatentował i wprowadził do przemysłu krosno mechaniczne, a 1789 czesarkę wełny, usprawnił maszynę parową; twórca różnorodnych urządzeń rolniczych.
Cort Henry (1740-1800), 1783 uzyskał patent na walcowanie prętów stalowych za pomocą walców bruzdowych, a 1784 na pudlarski proces otrzymywania stali w wyniku prażenia surówki.
Crompton Samuel (1753-1827), 1779 skonstruował przędzarkę do przędzenia bawełny (zw.mule-jenny) o 48 wrzecionach, z mechanicznym formowaniem i naciąganiem nici, umożliwiającą wytwarzanie cienkiej przędzy; była ona ulepszoną wersją przędzarek skonstruowanych przez R. Arkwrighta i J. Hargreaves'a.
Crick Francis Harry Compton (1916- ) i Watson James Dewey (1928- ) 1954 odkrywcy struktury przestrzennej kwasu deoksyrybonukleinowego DNA (Watsona-Cricka model DNA); badania kodu genet. warunkującego przekazywanie informacji genetycznej; wyjaśnili rolę trójkowej sekwencji zasad DNA i wprowadzili dla niej nazwę kodonu; 1962 otrzymali Nagrodę Nobla (z M.H.F. Wilkinsem).
Daguerre Louis Jacques Mandé (1787-1851), wprowadził technikę dioramy, podejmując eksperymenty J.N. Niépce'a, rozwinął technikę dagerotypii (pierwszej techniki fotografii).
Darby Abraham I (1677-1717), zastosował w hutnictwie węgiel kamienny (1713); Abraham II (1711-63), użył koksu do wytopu rudy żelaza (1735); Abraham III (1750-91), zbudował (z J. Wilkinsonem) most żelazny.
Daimler Gottlieb (1834-1900), 1883 zbudował, przy współpracy W. Maybacha, lekki, szybkobieżny benzynowy silnik spalinowy, a 1885 niezależnie od C.F. Benza, samochód i motocykl z takim silnikiem, 1890 założył przedsiębiorstwo Daimler-Motoren-Gesellschaft, z którego po fuzji z zakładami Benz & Co powstały zakłady Daimler-Benz A.G. (1926); od 1902 wszystkie samochody Daimlera ukazywały się pod marką Mercedes.
Diesel Rudolf Christian Carl (1858-1913), konstruktor silników spalinowych; 1897 zbudował pierwszy, w pełni udany, wysokoprężny silnik na olej napędowy o samoczynnym zapłonie wywoływanym przez sprężenie powietrza do 3,5 MPa; silnik Diesla został szybko rozpowszechniony w przemyśle i transporcie.
Dunlop John Boyd (1840-1921), wynalazca opony pneumatycznej, 1888 wynalazł gumową oponę pneumatyczną do kół jezdnych; 1890 założył w Belfaście spółkę Pneumatic Tyre and Booth Cycle Agency, produkującą opony pneumatyczne na skalę przemysłową.
Edison Thomas Alva (1847-1931), twórca wynalazków z wielu dziedzin (ponad 1000 patentów); udoskonalił telefon Bella, stosując cewkę indukcyjną i mikrofon węglowy; 1877 wynalazł fonograf, 1879 żarówkę elektryczną; 1881-82 zbudował w Nowym Jorku pierwszą w świecie elektrownię do publicznego użytku, 1883 odkrył emisję termoelektronową; 1891-1900 pracował nad udoskonaleniem magnetycznej metody wzbogacania rud żelaza; 1904 zbudował akumulator zasadowy niklowo-żelazowy; zorganizował pierwszy w świecie instytut badań naukowo-technicznych (w Menlo Park); był właścicielem wielu przedsiębiorstw w Ameryce Pn. i Europie.
Ericsson Johan (1803-1889) i F. P. Smith - 1836 przystosował napęd śrubowy do okrętów wojennych; 1843 zbudował okręt Princeton z napędem śrubowym; 1862 zbudował opancerzony okręt Monitor z obrotową wieżą działową.
Faraday Michael, (1791-1867), odkryte przez niego 1831 zjawisko indukcji elektromagnetycznej przyczyniło się do powstania elektrodynamiki, prace zaś nad elektrolizą (1833-34), które doprowadziły go do sformułowania praw rządzących tym procesem (Faradaya prawa elektrolizy), stworzyły podstawy elektrochemii. Faraday odkrył również zjawisko samoindukcji, zbudował pierwszy model silnika elektrycznego; 1845 stwierdził, że diamagnetyzm jest powszechną właściwością materii, zaś odkryty przez niego paramagnetyzm — właściwością szczególną niektórych jej rodzajów. Faraday wprowadził pojęcie linii sił pola i wysunął twierdzenie, że ładunki elektr. działają na siebie za pomocą takiego pola; 1848 odkrył tzw. zjawisko Faradaya, mające wpływ na sformułowanie przez C.J. Maxwella elektromagnetycznej teorii światła. W 1825 odkrył benzen; skroplił większość znanych wówczas gazów, oprócz m.in. tlenu i azotu.
Fleming Alexander (1881-1955), 1929 odkrył enzym lizozym; w tymże roku odkrył bakteriostatyczne działanie pleśni pędzlaka i nazwał czynnik produkowany przez pędzlaka, wywołujący to działanie — penicillinum; 1932 ogłosił wyniki swych badań nad leczeniem penicyliną ropiejących ran, stwierdzając, że działa skuteczniej niż bakteriobójcze środki chemiczne; 1945 otrzymał Nagrodę Nobla (wspólnie z H.W. Floreyem i E.B. Chainem).
Fleming John Ambrose (1849-1945) współdziałał z G. Marconim w pracach nad radiotelegrafem; 1904 wynalazł diodę; sformułował regułę prawej dłoni; zajmował się także radiotelefonią i radiotelegrafią.
Ford Henry (1863-1947) założyciel Ford Motor Company, 1892 skonstruował swój pierwszy samochód; 1903 założył w Detroit wielki koncern przemysłu samochodowego (Ford Motor Company), którego zalążkiem była jego fabryka samochodów, stając się współtwórcą amerykańskiego przemysłu motoryzacyjnego; twórca metody organizacji pracy i zarządzania zw. Fordyzmem.
Fulton Robert (1765-1815), budowniczy statków wodnych, 1798-1801 zbudował 3 łodzie podwodne ze śrubą o napędzie ręcznym (zw. Nautilus), 1801-03 mały statek parowy, 1807 w Nowym Jorku pierwszy ekonomiczny parowiec pasażerski (zw. Clermont); 1812 zaprojektował parowy okręt wojenny Demologos, wodowany 1814.
Goodyear Charles (1800-60), wynalazł sposób wulkanizacji kauczuku, w którego wyniku otrzymał gumę.
Hargreaves James (1720-1778), 1765 zbudował pierwszą przędzarkę o pracy przerywanej, napędzaną ręcznie (wielowrzecionową); dzięki prostej konstrukcji i niskiej cenie maszyna Hargreavesa szybko się rozpowszechniła (mimo protestów zagrożonych bezrobociem chałupników, a nawet prób zniszczenia maszyn).
Hertz Heinrich Rudolf (1857-1894), autor pionierskich prac dotyczących fal elektromagnetycznych 1886 wytworzył je po raz pierwszy za pomocą oscylatora elektr. (zw. oscylatorem Hertza), następnie badał ich właściwości, tworząc podstawy rozwoju radiokomunikacji; 1887 zaobserwował zewnętrzne zjawisko fotoelektryczne, zajmował się również mechaniką teoretyczną.
Huntsman Benjamin (1704-1776), po wielu próbach otrzymał stal laną (staliwo) z minimalną ilością zanieczyszczeń; wynalazek ten miał duże znaczenie dla rozwoju przemysłu budowy maszyn.
Jacquard Joseph Marie (1752-1834),skonstruował maszynę do wiązania sieci, 1805 udoskonalił krosno przez zastosowanie dodatkowego urządzenia (mechanizm Żakarda) do wielobarwnego tkania wielowzorzystego (wzory przenosił Jacquard na karty perforowane sterujące ruchami nitek osnowy — było to pierwsze programowe sterowanie w technice światowej).
Kay John (1704-1764), 1730 uzyskał patent na skręcarkę do wytwarzania niedoprzędu z wełny czesankowej; 1733 wynalazł metodę szybkiego przerzucania czółenka, której powszechne zastosowanie w W. Brytanii (ok. 1760) było pośrednio jedną z przyczyną rewolucji przemysłowej XVIII w.
Lenoir Jean Joseph Étienne (1822-1900), 1860 skonstruował pierwszy zdolny do pracy silnik spalinowy (bez sprężania mieszanki, paliwem był gaz, zapłon elektryczny), 1863 — 3-kołowy pojazd napędzany silnikiem na gaz świetlny.
Liebig Justus (1803-1873), pierwszy chemik organik, pionier chemii rolnej; 1831 oprac. metody analizy elementarnej, udoskonalił technikę laboratoryjną, 1856 stwierdził redukujące właściwości glukozy, przeprowadził syntezę wielu związków org. (m.in. 1831 chloroformu, 1835 aldehydu octowego); badał przemianę materii u roślin i zwierząt; sformułował i udowodnił teorię mineralnego odżywiania się roślin (Chemia z zastosowaniem do rolnictwa i fizjologii 1840) i tym samym przyczynił się do rozpowszechnienia nawozów mineralnych; współtwórca chemii rolnej; autor prawa minimum (tzw. prawa L.).
Łukasiewicz Ignacy (1822-1882), pionier europejskiego przemysłu naftowego; 1852 w wyniku destylacji ropy naftowej wydzielił naftę, 1853 skonstruował lampę naftową, wprowadził oświetlenie naftowe w szpitalu lwowskim; 1854 zał. w Bóbrce pierwszą w Polsce kopalnię ropy naftowej (w której zastosował 1862 metodę wiercenia udarowego wolnospadowego), a 1856 wUlaszowicach (k. Jasła) — pierwszą w Polsce destylarnię ropy naftowej.
Marconi Guglielmo (1874-1937), pionier radiotelegrafi, wynalazca radia; pionier radiotechniki; stosując oscylator Hertza jako generator fal elektromagnet., koherer Brandly'ego jako ich detektor oraz wynalezioną przez siebie antenę, 1895-97 zbudował urządzenie radiotechn. — zespół nadawczo-odbiorczy — pozwalające przesyłać na odległość sygnały radiowe, zakodowane alfabetem telegraficznym (Morse'a); 1896 uzyskał radiotelegraf. łączność lokalną, 1899 — przez cieśn. La Manche, a 1902 — przez O. Atlantycki; 1897 zał. w W. Brytanii towarzystwo akcyjne Marconi Wireless Telegraph Co; 1909 otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki (wspólnie z K.F. Braunem).
Maiman Theodor 1960 roku zademonstrował laser rubinowy, wytwarzający niezwykle spójną i monochromatyczną wiązkę światła.
Martin Pierre Émilie (1824-1915); 1862-64 zbudował piec płomienny do wytopu stali oparty na wynalazku braci W. i F. Siemens (martenowski proces) i rozwinął produkcję stali (z surówki z dodatkiem złomu stalowego) oraz opracował metody jej uszlachetniania (1867 jego stal uzyskała złoty medal na Wystawie w Paryżu).
Maxim Hiram Stevens (1840-1916), 1883 zbudował pierwszy karabin maszyn. (kaliber 11 mm, szybkostrzelność do 600 strzałów na min), później działo szybkostrzelne (kaliber 37 mm); ok. 1894 prowadził pionierskie prace nad konstrukcją samolotu.
Morse Samuel Finley Breese (1791-1872), 1823 opatentował maszynę do cięcia marmuru; 1835-38 zbudował pierwszy elektromagnetyczny aparat telegraficzny 1840 stworzył dla niego specjalny alfabet telegraficzny (alfabet Morse'a); wprowadził w USA dagerotypię.
Nobel Alfred Bernhard (1833-1896), wynalazca dynamitu (1866), tzw. żelatyny wybuchowej (1875), balistytu (1888) i kilku innych środków wybuchowych (zgłosił ponad 300 wniosków patentowych). Z jego inicjatywy powstała fundacja przyznająca Nagrodę Nobla.
Otto Nikolaus August (1832-1891), współpracował z E. Langenem; 1861 podjęli pierwsze próby zbudowania silnika 4-suwowego, a 1867 zbudowali atmosferę (bez sprężania paliwa) silnik spalinowy tłokowy 2-suwowy i zał. firmę wytwarzającą takie silniki; za silnik atmosferyczny otrzymali 1867 złoty medal na wystawie światowej w Paryżu; 1876 skonstruowali 4-suwowy spalinowy silnik tłokowy (zw. silnikiem Otta) na gaz świetlny ze sprężaniem mieszanki i zapłonem elektrycznym, w silniku tym realizowali koncepcję obiegu cieplnego podaną 1862 przez A. Beau de Rochasa.
Parsons Charles Algernon (1854-1931), 1884 wynalazł parową, wielostopniową turbinę reakcyjną i pierwszy zastosował ją do produkcji turbogeneratorów; 1889 zał. duże zakłady produkujące turbiny parowe i maszyny elektr.; od 1894 pracował nad zastosowaniem turbiny parowej do napędu statków wodnych; 1897 statek Turbinia, z opracowanym przez Pareona układem bezpośredniego napędu turbinami, osiągnął prędkość 34,5 węzła; w zakładach Parsona były też budowane turbiny napędowe pionierskich okrętów i statków, m.in. pancernika Dreadnought i liniowca pasażerskiego Mauretania; Parsons był także konstruktorem i producentem szkieł i urządzeń optycznych, m.in. teleskopów astrologicznych.
Popow Aleksandr (1859-1906), pionier radiotechniki; opierając się na doświadczeniach H.R. Hertza badał właściwości propagacyjne fal elektromagnetycznych; pierwszy użył anteny, przyłączając do koherera Branly'ego odcinek przewodu wyniesionego w górę, i 1894 zbudował urządzenie pozwalające rejestrować wyładowania atmosferyczne (tzw. detektor burz); 1895-97 zbudował, niezależnie od G. Marconiego, zespół nadawczo-odbiorczy umożliwiający przesyłanie na odległość (5 km) sygnałów radiowych, zakodowanych alfabetem telegraficznym (Morse'a); dalsze eksperymenty doprowadziły do uzyskania łączności radiotelegraficznej na odległość 130 km; zastosował też odbiór na słuchawkę oraz strojenie odbiornika.
Siemens Friedrich(1826-1906) i Siemens Wilhelm (1823-1883), 1856 skonstruowali, piec z regeneracją ciepła spalin, zastosowany do przemysłowej produkcji szkła.
Siemens Ernst Werner (1816-1892), 1847 skonstruował elektromagnetyczny, synchroniczno-współfazowy aparat telegraficzny; budował linie telegraficzne; 1866 wynalazł samowzbudną prądnicę elektryczną prądu stałego, 1879 zbudował elektrowóz napędzany prądem o napięciu 150 V, doprowadzonym za pomocą trzeciej szyny, 1887 skonstruował fotometr selenowy.
Solvay Ernest Gaston (1838-1922), 1861-63 opracował przemysłową metodę otrzymywania sody (sodu węglan), zw. też metodą amoniakalną; metoda ta, jako bardziej ekonomiczna wyparła metodę N. Leblanca.
Stephenson George (1781-1848), 1814 zbudował parowóz Blücher, a 1829 parowóz Rakieta (pierwowzór wielu późniejszych parowozów); 1823 zał. pierwszą w świecie fabrykę parowozów; 1825 zbudował pierwszą linię kolei publicznej z Stockton-on-Tees do Darlington; 1837 zastosował w parowozach mechanizm kulisowy; przyczynił się znacznie do rozwoju transportu kolejowego; razem z synem współpracował przy budowie wielu linii kolejowych w W. Brytanii; kilka swych lokomotyw dostarczył do Stanów Zjednoczonych.
Tesla Nikola (1856-1943), 1891 wynalazł transformator elektryczny wielkiej częstotliwości (tzw. transformator Tesla); konstruktor maszyn i układów elektrycznych; 1898 zbudował radiostację o mocy 200 kW.
Watt James (1736-1819), wynalazca, m.in. udoskonalonego przemysłowego silnika parowego; 1769 ulepszył atmosferyczny silnik parowy Th. Newcomena, 1782 zbudował silnik parowy dwustronnego działania, 1788 — odśrodkowy regulator prędkości obrotowej (regulator Watta); 1755 razem z M. Boultonem zał. w Soho pod Birmingham pierwszą na świecie wytwórnię maszyn parowych, do 1800 wytwórnia ta wyprodukowała 250 maszyn.
Whittle Frank (1907-1996), 1930 opatentował silnik turboodrzutowy (zbud. 1937).
Wöhler Friedrich (1800-1882) 1828 po raz pierwszy w dziejach chemii otrzymał związek organiczny — mocznik, obalając tym samym teorię siły życiowej; otrzymał metaliczny glin (1827) i beryl (1828); odkrył węglik wapnia i opracował metodę otrzymywania z niego acetylenu; otrzymał i opisał wiele związków organicznych.
Wright Wilbur (1867-1912) i Wright Orville (1871-1948), 1896-1903 zbudowali wiele szybowców, na których dokonali lotów ślizgowych, 1903 — pierwsze loty samolotem własnej konstrukcji z silnikiem spalinowym; 1908 pierwszy lot z pasażerem; 1909 zał. w USA wytwórnię samolotów i szkołę pilotażu.