Budowa zdania
Podstawy budowy zdania w języku japońskim
Te - temat Po - podmiot
Do - dopełnienie Orz - Orzeczenie
Prz - przydawka
W języku japońskim w budowie zdania zachowuje się zawsze (poza pewnymi wyjątkami i wypadkami inwersji) ścisły porządek słów, w którym orzeczenie występuje zawsze na końcu zdania, a wyraz określany po określającym:
Po Ⴎ Do Ⴎ Orz
Czytam książkę.
ja |
książka |
czytam |
Po |
Do |
Orz |
watakushi-wa |
hon-o |
yomimasu |
Składnia języka japońskiego jest dość złożona, ale podstawowe wzory zdań, najszerzej stosowanych w mowie można sprowadzić do trzech:
1. Orzeczenie zostało wyrażone czasownikiem:
ktoś lub coś dokonuje jakiejś czynności
watakushi-wa kakimasu
Ja napiszę.
2. Orzeczenie zostało wyrażone przymiotnikiem orzeczeniowym, który może zostać orzeczeniem bez końcówki -desu:
coś lub ktoś (jest) jakieś
kami-wa shiroi
Papier jest biały (Biały papier).
lub orzeczenie zostało wyrażone czasownikiem związku - -desu, który może tu występować albo i nie:
kami-wa shiroi(-desu)
Papier jest biały.
3. Orzeczenie zostało wyrażone rzeczownikiem, albo przymiotnikiem imiennym z czasownikiem związku- -desu:
coś lub ktoś jest kimś lub czymś, względnie jakiś
watakushi-wa gakusei desu
Jestem studentem.
kore-wa fukuzatsu desu
To jest skomplikowane.
Przydawka i zdanie podrzędne przydawkowe zawsze zawiera słowo przydawkowe. Zdanie:
Czytam książkę, którą wydano w ubiegłym roku.
po Japońsku będzie zbudowane w następujący sposób:
Ja w ubiegłym roku wydaną książkę czytam.
Watakushi-wa kyonen deta hon-o yomimasu.
Jak widać w języku japońskim nie ma zaimków względnych „który”, „jaki”, czyj”, przy pomocy, których analogiczne zdania podrzędne łączy się z głównymi w języku polskim. Stosunek zdania podrzędnego do rzeczownika wyraża się przez położenie i formę przydawkową orzeczenia zdania podrzędnego (dla czasowników są to końcowe formy bez sufiksu -masu).
(Prz)Te : (Prz)Po Ⴎ (Prz)Do Ⴎ Orz
Młodsza siostra mojego przyjaciela napisała do mnie długi list.
przyjaciel |
młodsza siostra |
ja |
długi |
list |
wysłała |
Prz |
Te = Po |
Do |
Prz |
Do |
Orz |
tomodachi-no |
imōtosan-wa |
watakushi-ni |
nagai |
tegami-o |
kuremashita |
Wczoraj, młodsza siostra mojego przyjaciela napisała do mnie długi list.
wczoraj |
przyjaciel |
młodsza siostra |
ja |
długi |
list |
wysłała |
|
(Prz)Te |
(Prz)Po |
(Prz)Do |
|
|
Orz |
kin* |
tomodachi-no |
imōtosan-wa |
watakushi-ni |
nagai |
tegami-o |
kuremashita |
Mój przyjaciel Tanaka pije, naprawdę często, wracając z uniwersytetu, razem z przyjaciółmi kawę w kawiarni.
uniwersytet |
powrót |
ja |
przyjaciel |
Tanaka |
prawdziwy |
Prz |
|
Prz |
Prz Te = Po |
|
|
daigaku-no |
kaeri-ni |
watakushi-no |
tomodachi-no |
Tanaka chin-wa |
jitsu-ni |
często |
kawiarnia |
przyjaciele |
razem |
kawa |
pić |
|
|
|
|
Do |
Orz |
yoku |
kissaten-de |
tomodachi-to |
issho-ni |
kōhii-o |
nomimasu |
Ponieważ dziś pada, zostanę w domu.
dzisiaj |
deszcz padać gdyż |
ja w domu zostać |
|
Te |
Zdanie okolicznikowe przyczyny |
Zdanie główne |
|
kyō-wa |
ame-ga furu no de |
(watakushi-wa) ie-ni imasu |
|
Zdanie okolicznikowe przyczyny |
Te |
Zdanie główne |
|
ame-ga furu no de |
kyō-wa |
(watakushi-wa) ie-ni imasu |
|
|
|
|
|
Weszliśmy do sąsiedniej restauracji zjeść obiad.
my |
sąsiedztwo |
restauracja |
obiad |
spożywanie |
weszliśmy |
Po |
Prz |
okolicznik miejsca |
Do bliższe |
Do dalsze |
Orz |
watashitachi-wa |
tonari-no |
resutoran-ni |
hirugohan-o |
tabe-ni |
hairimashita |