DYDAKTYKA-nazwa pochodzi z j. greckiego, w którym didaktikos oznacza pouczający a didasko-uczę. Terminu tego po raz pierwszy użyto w Niemczech na początku XVII w. rozumiano go jako sztukę nauczania, czyli jako swego rodzaju umiejętność praktyczną. Na przełomie XIX iXXw. Wraz pojawieniem się nurtu tzw. nowego wychowania skupiającego się na samym dziecku zmienia się dydaktyka-zaczęto definiować ją jako sztukę uczenia się, skupiano się nie na osobie nauczyciela, a na dziecku-jak się uczy, jak się rozwija.
FUNKCJE DYDAKTYKI
-poznawcza-rozpatruje działalność dyd. z różnych stron, odkrywa lub tylko ustala fakty bezpośrednio i pośrednio z nią związane, systematyzuje i uogólnia te fakty, tłumaczy je.
-praktyczna-służebna wobec życia społecznego. Spełnia ją dostarczając nauczycielom przesłanek teoretycznych i norm praktycznych, których zastosowanie w działalności praktycznej podnosi jej efektywność.
METODY NUCZANIA:
* oparte na słowie:
Opowiadanie-polega na zaznajomieniu uczniów z jakimis rzeczami, zjawiskami w formie słownego opisu.
Wykład służy przekazywaniu uczniom informacji z zakresu różnych dziedzin naukowych. Stosowany jest w szkołach wyższych
Wykład konwencjonalny treść jest bezpośrednio przekazywana przez nauczyciela w gotowej formie do zapamiętania.
Wykład problemowy jest ilustracją jakiegoś problemu naukowego lub praktycznego
Wykład konwersatoryjny polega na przeplataniu fragmentów mówionych wykładu z wypowiedziami słuchaczy
Pogadanka polega na rozmowie kierowanej przez nauczyciela z uczniami Nauczyciel stawia pytania uczniom a oni udzielaja na nie odpowiedzi
Dyskusja polega na wymianie poglądów na określony temat, można wykorzystać ją dopiero w najwyższych klasach szkoły podst. I średniej
Praca z książką jeden z najważniejszych sposobów zarówno poznawania jak i utrwalania nowych wiadomości
*oparte na obserwacji:
Pokaz demonstrowanie uczniom czegoś, to metoda oparta na obserwacji. Pokaz bywa metodą towarzysząca, która występuje z inną.
ZASADY KSZTAŁCENIA
Zasada Półturzyckiego
1.Z. poglądowości (bezpośredniości)-to najwcześniej sformułowana zasada. Wskazuje ona na konieczność zdobywania wiedzy poprzez bezpośrednie poznawanie rzeczy i zjawisk lub przez zetknięcie się z nimi przy pomocy środków dyd.(tj. modele, obrazy). Funkcją tej zasady jest ułatwienie zrozumienia i zapamiętywania.
2.przystępności (stopniowania trudności)- wyraża ona konieczność dostosowania treści i metod nauczania do rozwoju i możliwości uczniów.
3.systematyczności- w dużej mierze odnosi się do ucznia. Mówi, że jeśli uczeń chce trwale i skutecznie coś zapamiętać to powinien systematycznie utrwalać wiedzę.
4.świadomego i aktywnego uczestnictwa- polega ona na aktywnym stosunku ucznia do celów uczenia się. Nauczyciel powinien znać swojego ucznia, żeby wiedzieć, czym go zainteresować.
5.kształtowania umiejętności uczenia się- jest ważna z punktu widzenia przygotowania do samokształcenia. Nauczyciel ma doprowadzić do umiejętności organizowania pracy umysłowej, znajomości metod nabywania informacji, korzystania z komunikatów, wypowiedzi, umiejętność sporządzania notatek, schematów.
6.łączenia teorii z praktyką- zasada ta orientuje nauczyciela na konieczność harmonijnego wiązania ze sobą wiedzy naukowej z praktyką codziennego życia. Argumenty przemawiające za tym by łączyć teorię z praktyką: praktyka jest tak samo źródłem wiedzy o świecie jak teoria, praktyka sprawdza prawdziwość przekazywanej wiedzy, przygotowuje uczniów do działalności praktycznej.
7.indywidualizacji i zespołowości- kieruje uwagę na indywidualne możliwości osób kształcących się - pojedynczych osób i tym samym grup.
8.trwałości wiedzy- wskazuje na konieczność podejmowania takich zabiegów, żeby uczeń trwale przyswoił sobie wiedzę. Lepiej i dłużej pamiętamy rzeczy, które mają prostą strukturę myśli, rzeczy przejrzyste, konkretne (podawać przykłady). Należy często odnoście się do praktycznych doświadczeń uczniów i zapewnić aktywny udział w procesie kształcenia, systematycznie kontrolować.
9.ustawiczności kształcenia- każdemu człowiekowi powinna przyświecać idea kształcenia ustawicznego (ciągle od urodzenia do śmierci). Należy pamiętać, że wiedzę należy aktualizować, doskonalić się. Należy mieć to na myśli przy projektowaniu procesu kształcenia.
FORMY PODZIAŁU ĆWICZACYCH:
*zastępy (5-8osób)-podział losowy do 1 zajęć
*zastępy stałe-przez dłuższy okres czasu
*zastępy sprawnościowe
*drużyny
FORMY PROWADZENIA ZAJĘĆ:
*frontalna-wszyscy ćwiczący wykonują ćw w jednym czasie a prowadzący stoi przed grupą i wydaje komendy lub pokazuje ćw
*indywidualna-ćwiczący sam wykonuje ćw
*ćw. w zastępach-odbywają się w zastępach równocześnie
*ćw. w zastępach z zadaniami dodatkowymi-gdy 1 osoba ćw. reszta oczekuje
*formy obwodów stacyjnych-przygotowane jest kilka stanowisk z przyrządami, kolejne stacje powinny angażowac różne grupy mm.
*tory przeszkód: -tory stałe, -tory improwizowane, -tory różne
*formy małych obwodów-3,4 osobowe składają się z 3,4 czynności gdzie ostatnie ogniwo jest najtrudniejsze a wcześniejsze przygotowuja do ostatniego
*formy strumieniowe-sztafety, biegi przeskoki przez przeszkody, wyścigi
*ćw. w parach- bieże siępod uwagę wzrost, wagę i sprawność ćwiczących
METODY KSZTAŁCENIA I WYCH. FIZ:
ODTWÓRCZE posługiwanie się przykładem, wzorem prowadzący pokazuje, ćwiczący powtarzają
*metoda ścisła-nauczyciel narzuca schemat ruchu, rytm i tempo
*m. programowego uczenia się i usprawniania-uczeń sam się uczy tego co nauczyciel opracował
AKTYWIZUJĄCE
*m. ilustracji, opowieści ruchowej
*m. zabawowo-naśladująca
*m. zabawowo-klasycczna
*m. bezpośredniej celowości ruchu
*zadania zamknięte-nauczyciel okresla p.w ruch i p.k a ćwiczący sam dostosowuje tempo
TWÓRCZE -KREATYWNE
*m.improwizacji-metoda Labana
*m. ekspresji twórczej-głowna rolę odgrywa słowo i muzyka
*m.problemowa i jest nim rodzaj zadania, które uczeń ma wykonać, ale nie potrafi tego tylko na podst swoich umiejętności tak wieć musi myśleć produktywnie
MOTORYCZNOŚĆ- definiuje cechy (zdolności) motoryczne
Motoryczność człowieka to pojęcie obejmujące całokształt czynności ruchowych człowieka - inaczej sferę ruchowej aktywności, słowem to wszystko, co dotyczy poruszania się człowieka w przestrzeni na skutek zmian położenia ciała lub jego części względem siebie.
Motorycznością człowieka zajmuje się antropomotoryka.
(Każdy ruch człowieka jest efektem współdziałania:
1. Elementu biologicznego
-aparatu ruchu
- źródeł energii
- procesów sterowania
2. Elementu psychospołecznego
- celu
- motywacji…)
W RUCHU WYRÓŻNIC MOŻNA DWIE STR MOTORYCZNOŚĆI LUDZKIEJ:
1. potencjalną- (móc,umieć,chcieć)- predyspozycje zdolności motoryczne i umiejętności ruchowe, wartości osobnicze, potencjalne, które tkwią w człowieku, uwalniają się podczas treningu, natomiast w spoczynku stanowią niewykorzystany potencjał możliwości motorycznych.
2. efektywną- (przebieg ruchu i jego skutek)- sprawność motoryczna, fizyczna.
Motoryczność bywa odmienna w zależności od punktu widzenia:
1.wychowania fizycznego
2. pracy produkcyjnej
3. wyszkolenia wojskowego
4. twórczości artystycznej
5. rehabilitacji leczniczej
6. sportu i rekreacji
CECHY RUCHU- odzwierciedlają doskonałość procesów koordynacyjnych a tym samym stopień opanowania czynności ruchowej ( efekt zewnętrzny). Należy je rozpatrywać ścisłym powiązaniu ze sobą. Cechy ruchu nigdy nie przejawiają się w sposób izolowany,lecz zawsze we wzajemnych „współdziałaniach”.
(Wg. Schnetta-1987r
Charakterystyka cech ruchu:
Struktura- przestrzenno-czasowa organizacja ruchu
Rytm- dynamiczno-czasowe uporządkowanie , kontrola w czasie
Sprzężenie- wzajemny stosunek, połączenie lub przenoszenie ruchu
Płynność- ciągłość przebiegu ruchu, realizacja bez przerw
Stałość- stopień zgodności powtarzanych ruchów
Zakres- przestrzenna rozległość przebiegu ruchu
Moc- wielkość wpływu sił ruchu
Tempo- częstotliwość wykonywania ruchów
KAŻDY RUCH WYMAGA:
- odrębnego sposobu wykonania
- zaangażowania pewnych możliwości, „zdolności”, żeby mógł on być jak najbardziej doskonały.
Doskonałość formy ruchu osiąga się dzięki pewnym zdolnościom motorycznym (cechom motorycznym) )
SIŁA- jest zew. wyrazem pracy mięśniowej. Jako zdolność motoryczna zależy od osiąganej przez mięśnie siły skurczu.
SIŁA SKURCZÓW ZALEŻY OD:
1.powierzchni fizjologicznego przekroju mięśnia- siła skurczu jest do niego proporcjonalna
2.ilości i synchronizacji pracujących włókien mięśniowych- siła skurczu wzrasta wraz ze wzrostem ilości jednostek motorycznych pobudzanych w danym ruchu. Jednak nawet maksymalny skurcz mięśnia nie pobudza wszystkich jednostek motorycznych- pozostaje pewna rezerwa. Może zostać włączona na wskutek pobudzenia emocjonalnego.
3.długości mięśnia-siła skurczu zależy rozciągnięcia lub skrócenia danego mięśnia , im bardziej mięsień rozciągnięty tym większa siła
4. prędkości i skracania danego mięśnia podczas wykonywanego ruchu - np.gdy mięsień przed właściwym ruchem siłowym jest dobrze rozciągnięty zwiększa siłę swego skurczu (zamach przed rzutem).
ZDOLNOŚCI SIŁOWE:
1. zdolność rozwijania max, statycznej siły absolutnej- całkowita zdolność człowieka w zakresie rozwijania max, siły przez wszystkie mięsnie.
TEST - rzut piłką lekarską w tył, podnoszenie ciężarków
2. zdolność rozwijania max, siły statycznej lub lokalnej - całkowite zdolności człowieka w zakresie rozwijania max, siły przez poszczególne mięśnie lub ich zespoły
TEST- pomiar dynamometryczny lub np. podciąganie na drążku ( w zależności od grupy mięśniowej)
SZYBKOŚĆ- zdolność do wykonywania ruchów w najmniejszych odcinkach czasu. Mieści w sobie 3 składowe:
1. czas reakcji-czas od zadziałania bodźca do rozpoczęcia ruchu, zależy głównie od umiejętności skupienia uwagi, koncentracji, koordynacji nerwowo-mięsniowej
2. prędkość pojedynczego ruchu
3. częstotliwość ruchów
TEST-bieg na 200-300m, bieg po kopercie, ósemce
GIBKOŚĆ- zdolność do osiągnięcia dużej amplitudy ruchów. Zależy od elastyczności, ścięgien, mięśni i więzadeł.
TEST- skłon w przód przy wyprostowanych kolanach.
Gibkość kształtuje się wraz z rozwojem osobniczym , po 15r.ż stopniowo obniża się.
WYTRZYMAŁOŚĆ- zdolność kontynuowania długotrwałego wysiłku o wymaganej intensywności, przy utrzymaniu możliwie najwyższej efektywności pracy. Jest to odporność organizmu na zmęczenie. Wiąże się z pojęciem wydolności fizycznej. Wydolność natomiast określa biologiczny potencjał ustroju: procesy termoregulacji, koordynacja nerwowo- mięśniowa i ogólna gospodarka układów sercowo-naczyniowego, oddechowego i mięśniowego.
TEST- test Coopera (zwis na drążku)
TESTY SPRAWNOŚCI I PRÓBY CZYNNOŚCIOWE
Test L. Denysiuka
Przeznaczony dla dzieci i młodzieży od 1 klasy gimnazjum wzwyż
Składa się z następujących prób:
- ocena szybkości: bieg na 60 m
- ocena siły: rzut 2 kg piłką znad głowy
- ocena skoczności i mocy: skok dosiężny
- ocena zwinności: bieg z przewrotem na materacu
- ocena wytrzymałości: przysiady podparte z wyrzutem nóg do tyłu ( chłopcy wykonują przez 1 min, dziewczęta przez pół min.
TESTY NA POSZCZEGÓLNE PARTIE OKREŚLAJĄCE SIŁE M:
1. mięsni brzucha i lędźwi- przejście do siadu płaskiego z pozycji leżącej tyłem z nogami wyprostowanymi ze stabilizacją stóp i chwytem karku.
2. mięśni brzucha- z pozycji leżenia tyłem z nogami ugiętymi przejście do siadu skulonego wsparciem stóp i chwytem karku.
3. mięsni lędźwi i brzucha- z pozycji leżenia tyłem, chwyt karku, wznos prostych nóg 20 cm nad głową ( wytrzymać 10 s)
4. mięśni grzbietu ( górna część tułowia)- leżenie przodem, stabilizacja stóp, chwyt karku ( wałeczek pod brzuch ), wznos tułowia karku i glowy ( wytrzymac 10 s )- ćw sterowane górą
5. mięsni grzbietu ( dolna część tułowia )- leżenie przodem RR na karku, klp na podłożu ( wałeczek pod brzuch ), wznos wyprostowanych nóg ( wytrzymać 10 s)- ćw sterowane dołem
6. próba gibkości- pozycja zasadnicza, sklon tułowia w przód z dotknięciem palcami podłogi ( wytrzymać 3 s).
KOORDYNACJA RUCHOWA (ZWINNOŚĆ)- przejawia się w postaci skoordynowanych, precyzyjnych ruchów w zmieniających się warunkach. Obejmuje 3 składowe:
1. zdolność orientacji ruchowej - szybkie i dokładne reagowanie na zmiany położenia ciała lub jego części w przestrzeni.
2. zdolność adaptacji motorycznej- adaptacja działania ruchowego w stale zmieniających się nieprzewidywalnych sytuacjach.
3. zdolność uczenia się- zdolność szybkości, dokładności i trwałości uczenia się nowych ruchów.
TEST SPR DLA KL 1-4 SZKOŁY PODST
- bieg na 30 m: kl. I-IV
- bieg na 40 m: kl. IV-V
- rzut pilka lekarską i kg znad głowy
- ocena skoczności, zwinności tak jak w gimnazjum
- przysiady podparte z wyrzutem nóg- można stosować u młodzieży po wstępnym okresie dojrzewania
PRÓBA ORTOSTATYCZNA
1. PW: leżenie tyłem, pelne rozluźnienie- pomiar tętna przez 1 min
2. należy powoli i ponownie zmierzyc tętno w czasie 1 min
Jeżeli róznica między pomiarem tętna w leżeniu a w staniu wynosi:
- 6-12 uderzeń/min dobra tolerancja organizmu na zmiany położenia ciała
- 14-18 uderzeń/min- wynik zadowalający
- ok. 24. uderzen na /min - wynik niezadowalający ( może też świadczyć o dużej pobudliwości ukł nerwowego, a nawet schorzenia serca
PRÓBA ZATRZYMANIA ODDECHU
1. PW: siad na krześle , należy zrobić spokojny głęboki wdech, zatrzymać powietrze przez zatkanie nosa palcami. Czas wytrzymania oddechu liczy się w s.:
- Dłużej niż 90 s- wynik bardzo dobry
- 60-90 - wynik dobry
- 30-60 - wynik dość dobry
- 30 i mniej - wynik zły
PRÓBA Z PRZYSIADAMI
1. PW; Postawa zasadnicza, pomiar tętna
2. następnie badany wykonuje 20 przysiadów ( rr wyciągnięte w przód, kolana podczas przysiadów rozchylone na zew.) wykonuje się ponowny pomiar tętna.
Podwyższenie tętna:
- 25%- wynik bardzo dobry
- 25-50% - wynik dobry
- 50-75%- wynik zadowalający
- Powyżej 100%- świadczy o wysokiej pobudliwości nerwowej lub o chorobie
WPŁYW RUCHU NA UKŁDY:
KRĄŻĘNIA powiększenie prawych żył płucnych, powiększenie serca, obniżenie ciśnienia skurczowego a wzrost rozkurczowego, zwalnia się rytm zatokowy. Lepsze jest krążenie obwodowe, wydłużony jest przepływ krwi na obwodzie, wzrost rzutu serca
MIĘŚNIOWY treningi szybkościowe i siłowe powoduja wzrost masy mięśniowej, lepsze ukrwienie, odżywienie, dotrenowanie, lepsza przemiana materii.
ODDECHOWY *wzrasta pojemność życiowa płuc
*zmniejszenie częstotliwości rytmu oddechowego
*zmiana toru z piersiowego na brzuszny
*przyspieszony powrót oddechu po wysiłku
NERWOWY Skraca się czas reakcji
*wykształcaja się automatyzmy i stereotypy ruchowe
*obnieza się akja serca, oddychania
* jest lepsze wykorzystanie tlenu i lepsza gospodarka energetyczna
PRZYCZYNY USZKODZENIE NARZĄDÓW
-czynniki dziedziczne spowodowane nieprawidłowymi genami i chromosomami przekazywanymi przez rodziców swojemu potomstwu przez komórki płciowe.
-czynniki wrodzone to szkodliwy wpływ środowiska matki w okresie ciąży i w czasie porodu.
-nabyte
-choroby- reakcja organizmu na działanie czynników chorobotwórczych: drobnoustrojów, pasożytów, zatruć wewnątrz i zewnątrz pochodnych objawiających się zaburzeniami jego funkcjonowania i współdziałania jego narządów.
-niewłaściwe odżywianie
-urazy- działanie pewnych zewnętrznych czynników na organizm powodujące trwałe uszkodzenie jego narządów i czynności lub nawet śmierci. Czynniki te dzielą się na: mechaniczne( uderzenia różnymi przedmiotami, postrzały), termiczne (oparzenia lub odmrożenia), chemiczne (zatrucia, oparzenia chemiczne), elektryczne (porażenia energią elektryczną).
-naturalne zmiany związane z procesem starzenia się organizmu.
ZASADY PRACY Z OSOBĄ NIEPEŁNOSPRAWNĄ
-sukcesu-uwzględnianie aktualnych potrzeb i możliwości pacjenta (myślenie pozytywne)
-ścisłej integracji doświadczeń percepcyjnych, ruchowych i językowych w ćwiczeniu różnych funkcji praktycznych
-aktywnego, wielostronnego mobilizowania do wykonywania zadań przez stosowanie różnorodnych form ćwiczeń
-doboru odpowiednich metod, technik i środków
-wyzwalania otwartości, bezpośredniości i spontaniczności w komunikowaniu się z najbliższym otoczeniem
-pełnej akceptacji i tolerancji, idea tworzenia partnerskiego stosunku z terapeutą
-przyjmowania różnych zakresów wolności i autonomii możliwości wyboru i dobrowolności podjęcia oferty współpracy z opiekunem, instruktorem, wychowawcą
-stopniowego, ewolucyjnego i regularnego osiągania zamierzonych celów pracy oraz jej kontynuacji w perspektywie całej edukacji
-uczenia się dla życia w środowisku przez uczestnictwo, działanie i przeżywanie oraz dopasowywanie wymagań do poziomu rozwoju i jego następnych etapów
-całościowego, komplementarnego, wszechstronnego, zintegrowanego podejścia do soby niepełnosprawnej.
LEKCJA SKŁADA SIĘ Z:
*część przygotowawcza składa się z 3 sytuacji dydaktycznych:
-czynności organizacyjne, czyli kontrola obecności, przygotowanie środków dydaktycznych
-kontrola pracy domowej-polega na ogólnym sprawdzeniu wykonania pracy pisemnej w postaci zadań, ćwiczeń, wypracowań, a następnie przedstawienie konkretnych rezultató pracy przez jednego z uczniów
-wprowadzenie do nowego tematu
*część podstawowa (główna) składa się z różnej liczby sytuacji dydaktycznych, dydaktycznych zależności od rodzaju prowadzonej lekcji
*część końcowa składa się z 3 sytuacji dydaktycznych:
-powtórzenie i utrwalenie
-zadanie i omówienie pracy domowej
-czynności porządkowe
RODZAJE LEKCJI
1. Lekcja problemowa- ma na celu rozwiązanie jakiegoś problemu
-zetknięcie uczniów z trudnością, jej odczucie i uświadomienie
-określenie trudności i sformułowanie problemów, pytań lub zagadnień
-ustalenie pomysłu rozwiązania, planu wykonania zadania lub hipotez do sprawdzenia
-wykonanie zadania, realizacja pomysłów, weryfikacja hipotez przez dobór i analizę danych, ich interpretację, przemyślenie i ocenę
-sprawdzenie poprawności rozwiązania
2. Lekcja podająca- ma na celu zaznajomienie uczniów z nowymi treściami i dbałość o to, aby te treści były zrozumiane i zapamiętane przez uczniów. Część podstawowa to: podanie nowych treści, zrozumienie, opracowanie i zebranie.
3. Lekcja eksponująca- ma za zadanie rozwijać wyobraźnię i przeżycia estetyczne. Częśc podstawowa:
-ekspozycja utworu np. projekcja filmu
-analiza i zrozumienie utworu (dyskusja, interpretacja)
-podsumowanie naszych rozważań, rezultatów pracy, korekta błędów
-ponowna ekspozycja całości lub fragmentów
4. Lekcja ćwiczeniowa - ma na celu kształtowanie umiejętności i nawyków. Ćwiczenie polega na opanowaniu określonych czynności, które są powtarzane w celu rozwinięcia odpowiedniej sprawności lub umiejętności. Część podstawowa: uświadomienie uczniom zadania i podanie tematu, wprowadzenie nowego materiału, omówienie zasad i reguł, pokaz czynności z objaśnieniem, próbne ćwiczenia uczniów, korekta i dodatkowe objaśnienia, ćwiczenia wdrażające, kontrola i korekta wykonywanych ćwiczeń.
5. Lekcja mieszana - może się składać ze wszystkich rodzajów lekcji. Lekcje te wydają się być najbardziej wartościowe i pozwalają rozwinąć pełny zakres skutecznych metod nauczania i uczenia się.
TYP LEKCJI to jej odmiana, która wynika z realizacji funkcji dydaktycznych dydaktycznych toku procesu nauczania i uczenia się oraz z organizacji pracy na lekcji, zastosowanych metod czy środków dyd.
Typy lekcji wynikające z realizacji funkcji:
-wprowadzające i zaznamiające uczniów znowym materiałem
-utrwalające utrwalanie wiadomości, umiejętności i nawyków
-służące opracowaniu poznanego materiału
-powtórzeniowo systematyzująca
-korektywno uzupełniająca
-zawierająca wszystkie ogniwa procesu nauczania i uczenia się
-sprawdzająca postępy uczniów
-służąca ukształtowaniu pojęć
Typy lekcji wynikające z organizacji pracy na lekcji: dyskusyjna, wycieczka, z wykorzystaniem komputera, z wykorzystaniem filmu, w laboratorium, pracy zespołowej, uczenia się pod kierunkiem, referatowa, samodzielnej pracy uczniów, w warsztatach szkolnych, łączona.
Od czego zależy typ, rodzaj i budowa lekcji:
-przedmiotu nauczani
-wieku ucznia, roku nauczania, wykorzystywanego dotychczas poziomu wiedzy
-systemy dyd., który przyją nauczyciel
-kolejnego ogniwa realizowanego w procesie kształcenia
-możliwości organizacyjnych
-środków dyd., jakimi dysponuje nauczyciel
-dojrzałości uczniów do samodzielnej realizacji zadań dyd.
PRZYGOTOWANIE NAUCZYCIELA DO LEKCJI
1. przygotowanie merytoryczne (przedmiotowe) -związane z treściami, znajomości treści, wybór konkretnych zagadnień, które będą omawiane, wybór treści. W trakcie tego przygotowania nauczyciel określa jakie treści w jakim celu i w jakim porządku będzie realizował.
2.przygotowanie metodyczne- jest odpowiedzią na pytanie jak poprowadzić przygotowana lekcje. Podstawowe zadania to: określić rodzaj lekcji, określić typ lekcji, określić metody nauczania, przegląd środków dyd., ustalić czynności nauczyciela i ucznia, ustalić formy i metody kontroli, ustalić zakres pracy domowej
3.przygotowanie organizacyjne- to przygotowanie miejsca pracy i środków dyd.
CELE KSZTAŁCENIA
1. ogólne- wyrażają to, co ma być produktem końcowym szkoły, stąd określenie celów instytucjonalnych.
2. pośrednie- otrzymuje się w rezultacie podziału ogólnych celów wyrażonych w kategoriach funkcji na składniki w postaci czynności.
3. szczegółowe - charakteryzuje większa precyzja i konkretność. Celom tym nadaje się postać operacyjną- cel operacyjny opisuje pożądany rezultat wyrażony w konkretnym zachowaniu końcowym, w sposób który umożliwia nauczycielowi ocenienie, czy jego cele zostały osiągnięte. Cele operacyjne wyróżniają się takimi cechami jak: odpowiedzialność, jednoznaczność, wykonalność, logiczność, obserwowalność, mierzalność.
Do sformułowania celów w postaci operacyjnej służą taksonomie- hierarchiczne uporządkowanie celów, charakteryzujące się: poprawnością terminologii, zwięzłością i jasnością haseł, jednoznacznym powiązaniem poszczególnych kategorii z czynnościami uczenia się.
B. Bloom autor taksonomii jako pierwszy zaproponował podział kształcenia na: dziedzinę poznawczą, emocjonalną i psychomotoryczną.
MOTYWY DZIAŁALNOŚCI RUCHOWEJ CZŁOWIEKA
1.bezpośrednia potrzeba życiowa- (zaspokajanie głodu, pragnienia, wykonywanie czynności samoobsługowych, porządkowych , itp.)
2.osiąganie stawianego sobie celu-(przejście z miejsca na miejsce, przemieszczanie przedmiotu…)
3.zaspokajanie potrzeb natury hedonistycznej ( zabawa, przechadzka, rozrywka…)
4.poczucie konieczności lub obowiązku
5.potrzeby twórcze( muzyka, malarstwo, taniec)
6.potrzeba współzawodnictwa (sport)
ZDOLNOŚCI MOTORYCZNE- właściwości charakteryzujące czynności narządu ruchu człowieka
GŁÓWNE CECHY MOTORYCZNE TO:
1.siła
2.wytrzymałość
3.szybkość
4.gibkość
5.zwinność (koordynacja ruchowa)
KOORDYNACJA RUCHOWA
Koordynacja ruchowa-jest to zdolność do wykonywania złożonych przestrzennie i czasowo ruchów, jak również rozwiązywanie nowych, nieoczekiwanie pojawiających się sytuacji ruchowych.
Koordynacja ruchowa-mieści w sobie szereg właściwości takich jak: zwinność(zdolność precyzyjnego precyzyjnego szybkiego władania ciałem), zręczność( ruchy manualne rąk), czucie czasu i przestrzeni, czucie ruchy(pamięć ruchowa).
W treningu koordynacji należy zwrócić uwagę na kształtowanie następujących zdolności:
-zd. Równowagi-utrzymanie i względne przywrócenie równowagi ciała,
-zd. Szybkiego reagowania- szybkie wykonywanie celowego ruchu na sygnał lub nagłą zmianę sytuacji,
-zd. Sprzęgania ruchów- przestrzenno-ruchowe i dynamiczne powtazanie ruchów częściowych ciała,
-zd.różnicowania ruchów- wysoka dokładnośc i ekonomia ruchów częściowych oraz poszczególnych faz w całości aktu ruchowego,
-zd. Dostosowania przetrwania ruchowego- precyzowanie, korygowanie jak i świadome zmienianie i przestawianie ruchów zależnie od sytuacji ruchowej,
-zd. Rytmizacji- dostosowanie ruchów do podanego rytmu zew., względnie przyjęcie własnego wew., rytmu,
-zd. Orientacji przestrzennej- określanie oraz zmiana ruchu ciała w przestrzeni.
Uwarunkowania zdolności koordynacyjnych:
-genetyczne(zdolności ukł. nerwowego)
-uzdolnienia ruchowe(predyspozycje do szybkiego opanowania ruchu)
-doświadczenia ruchowe(związane z próbami wykonania danych ćwiczeń)
-umiejętności(nabyte).
Ze wszystkich zdolności motorycznych(siły, szybkości, wytrzymałości i koordynacji)- koordynacja jest kontrolowana przez centralny układ nerwowy. Wczesny wiek szkolny to najlepszy okres do rozwoju koordynacyjnych zdolności motorycznych. W okresie tym dziecko powinno poznac szeroki zakres umiejętności ruchowych: (pełzanie, czworakowanie, bieganie, skakanie, chwytanie, wspinanie, przenoszenie lekkich rzeczy, zwisanie).
Według W.Lecha najlepszym okresem do kształtowania koordynacji ruchowej jest wiek 7-11 lat u dziewcząt dziewcząt 8-13 lat u chłopców, przeciętne rezultaty od 14 do 16-17 r.ż, najsłabiej 12-14rż. Ostateczny poziom koordynacji ruchowej nastepuje po 20 roku zycia w fazi pełnej dojrzałości ukł. nerwowego.
Wskaźniki zdolności koordynacyjnej wg. Lacha:
1.Prawidłowośc: poprawność wykonywania zadania ruchowego( precyzja, dokładność ruchu)
2.Szybkość: rozpatrywana w dwóch aspektach:
-Jakościowych- ruch we właściwym momencie,
-Ilościowym- prędkośc złożonych zadań ruchowych w ograniczonym czasie, szybkość opanowania nowych zadań ruchowych,
3.racjonalność: to celowość i ekonomiczność ruchu
4.kreatywność: to wykazywanie się pomysłowością, znajdowanie najlepszych rozwiązań w wykonaniu zadania ruchowego.
KLASYFIKACJA KOORDYNACJI:
Koordynacja ogólna umożliwia racjonalne wykonanie różnych działań motorycznych, nizaleznie od specjalizacji sportowej wszechstronny rozwój.
Koordynacja specjalna jest zdolnością która umozliwia dokonanie roznych złożonych ruchow w wybranej dyscyplinie szybko,plynnie,precyzyjnie.
Wyróżniamy kilka grup ćwiczeń koordynacji:
-Doskonalące zachowanie równowagi w miejscu i ruchu
-Kształtujące umiejętności wykonywania szybkich obrotow zwrotow i przewrotow
-Asymetryczne
-Nietypowe pozycje wyjściowe
-Nietypowe warunki
Cwiczenia kształtujące szybkość reagowania:
-Szybkie starty z roznych pozycji( bieg około 5 m.)
-Start niski (10-15m)
-Bieg z wysokim unoszeniem kolan (skip A) w miejscu, sprint 10-15 metrów
Cwiczenia kształtujące zwinność:
1.marsz, chwyt rekami za kostke jednej nogi i przewrot w przod wstajemy bez pomocy rak
2.szybki bieg- na sygnal zmiana kierunku
3.szybkie zmiany pozycji
4.zwinnościowe tory przeszkod
5.lustrzane wykonywanie ruchow
Metodyka kształtowania koordynacji:
Grupy ćwiczeń:
-cwiczenia stereotypowe
-cwiczenia doskonalajace zachowanie równowagi w miejscu i ruchu
-cwiczenia kształtujące umiejętności wykonywania szybkich obrotow zwrotow i przewrotow
-cw. asymetryczne
-cw. nietypowe pozycje wyjściowe
-cw. nietypowe warunki
-cw. Z innych dyscyplin sportu oraz gry zespołowe
Trening koordynacji powinien być realizowany metoda powtorzeniowa z dostatecznie dlugimi przerwami wypoczynkowymi. Treningi te lepiej przeprowadzac rano niż wieczorem jak również przed treningami sily i wytrzymałości. kształtowanie siły mięśniowej
Ćwiczenla siłowe - powodują zwiększoną zdolność do podejmowania coraz większych wysiłków. W obrębie aparatu ruchu obserwuje się zwiększenie siły, masy i wytrzymałości mięśni oraz podniesienie wytrzymałości kości i więzadeł.
Ćwiczenia oporowe pomagają utrzymać prawidłowa masę ciała i ładną sylwetkę poprzez redukcję tkanki tłuszczowej, wzmacniają, serce, podnoszą wydajność przemian metabolicznych i stabilizują ciśnienie krwi. Ćwiczenia siłowe stosuje się:
- na lekcjach wychowania fizycznego
- w niedowładach (ubytek siły),
- jako trening osób niepełnosprawnych.
Podział ćwiczeń siłowych:
- Właściwe ćwiczenia siłowe (podnoszenie ciężarów, ćwiczenia izometryczne)
- iczenia szybkościowo - siłowe (rzuty, skoki itp)
Opór w ćwiczeniach siłowych może stanowić:
-Ciężary wolne ( sztangi, piłki lekarskie),
-Ciężary włączone w tzw. system ciężarkowo -bloczkowy,
-Ciężar odcinka własnego ciała,
-Przybory sprężyste (taśma Thera-Band),
-Przedmioty elastyczne ( plastelina, piłeczki),
-Opór stawiany ręką terapeuty lub przez współćwiczącego,
-Opór środowiska zewnętrznego ( woda).
Społoby wykonywania ćwiczeń siłowych: 1.Krótkotrwałe wysiłki z maksymalnym lub submaksymalnym oporem o małej liczbie powtórzeń, czas przerw pomiędzy powtórzeniami kilka minut.Cel — zwiększenie siły.
2. Ćwiczenia wykonane do granicznego zmęczenia, występują w kilku odmianach:
-Ćwiczenia do granicy możliwości tylko w jednej serii,
-Ćwiczenia do granicy możliwości we wszystkich seriach,
-Ćwiczenia do granicy możliwości tylko w ostatniej serii.
Cel - zwiększenie wytrzymałości siłowej.
3. Powtarzane ćwiczenia wykonane z jednakową intensywnością i określonym czasem pomiędzy nimi, które występują w dwóch odmianach:
-Trening interwałowy ( powtarzane te same ćwiczenia z przerwami na odpoczynek)
-Trening stacyjny ( poszczególne ćwiczenia różnią się od siebie ćwiczeniami różnych grup
mięśniowych).
Wielkość oporu dobieramy indywidualnie
O wartości ćwiczeń siłowych decyduje: *wielkość obciążenia *liczba powtórzeń *liczba serii *charakter przerw pomiędzy nimi
Niewłaściwa pozycja podczas wykonywania ćwiczeń powoduje:
Inkoordynacie - niewłaściwe współdziałanie mięśni zaangażowanych w dany ruch,
Substytucie - angażowanie i zwiększenie pracy innych grup mięśniowych niż te które powinny być
wzmocnione,
Przeciążenia stawowe.
Dobór właściwego obciążenia określa się na podstawie : *aktualnej siły mięśniowej np. test Lowetta, pomiar dynamometryczny, pomiar siły maksymalnej (ciężar jaki można pokonać jednorazowo lub wielokrotnie na ogół 10 razy)
*liczby powtórzeń
*częstotliwości ćwiczeń
Metody ćwiczeń siłowych
Ćwiczenia oparte na skurczu izometrycznym.
2. Dynamiczne ćwiczenia siłowe.
W kinezyterapii można wyróżnić metodę:
-Mc Queena ( stały opór),
-de Lorme'a i Watkinsa ( progresywnie wzrastający opór),
-program Oxfordzki (intensywnie malejący opór).
W sporcie wyróżniamy metodę:
Ciężko atletyczną - ( rozwijanie siły mięśniowej , rwanie wyciskanie, przysiady ). Wielkość obciążenia ustala się na podstawie wielkości maksymalnego obciążenia, pokonując jednokrotnie, na jednej sesji wykonuje się od 6 -8 ćwiczeń z przerwami, wynoszącymi około 2-4 minut.
body building — ( kształtowanie masy mięśniowej z wykorzystaniem dużych obciążeń ). W metodzie angażuje się duże grupy mięśniowe, stosując 8-10 ćwiczeń. Poszczególne ćwiczenia wykonuje się w różnych pozycjach w celu maksymalnego pobudzenia wszystkich partii danej grupy mięśniowej. Wielkość obciążenia ustala się tak aby można było wykonać 8-12 powtórzeń każdego ćwiczenia. Czas przerwy pomiędzy ćwiczeniami wynosi id 30 sekund do 2-5 minut. Program wykonuje się przez okres 4-6 tygodni po czym modyfikuje się go zmieniając rodzaj ćwiczeń.
3. Metoda piramidowa - (kształtuje maksymalna siłę ). Wyróżnia się dwa rodzaje treningu:
a) piramidę wstępująca - z obciążeniem 60% ciężaru jaki ćwiczący jest w stanie pokonać w jednej
próbie, zwiększając w seriach opór o około 10-15%, jednocześnie zmniejszając liczbę powtórzeń
dochodząc do jednokrotnego pokonania maksymalnego ciężaru. Liczba serii tego samego
ćwiczenia wykosi 5-7 powtórzeń, a czas przerw między seriami 2-3 minuty.
b) piramida zstępująca - ćwiczenia rozpoczyna się jednokrotnym pokonaniem maksymalnego
ciężaru, stopniowo zwiększając w seriach liczbę powtórzeń, zmniejszając jednocześnie ciężar o
10-15%, dochodząc do wartości 50-60% maksymalnego ciężaru z 5-7 powtórzeniami.
4. Trening obwodowy - obejmuje 8-12 różnorodnych ćwiczeń w których opór może stanowić np. sztanga, ciężar własnego ciała. Wartość obciążenia stanowi 50 % aktualnych możliwości, tempo wykonania ćwiczeń jest duże, długość ćwiczeń nie przekracza l minuty, pomiędzy poszczególnymi ćwiczeniami nie stosuje się przerw. Trening obwodowy wpływa korzystnie na układ krążeniowe — oddechowy, przemianę materii oraz wzrost siły i wytrzymałości mięśni.
ODDYCHANIE
W trakcie ćwiczeń należy wykonywać:
wdech, - w trakcie opuszczania ciężaru ( praca ekscentryczna ),
wydech - w trakcie unoszenia ciężaru (praca koncentryczna),
Zatrzymanie oddechu w fazie wdechu ułatwia ruchy przyciągające (zginanie, przywodzenie), natomiast w fazie wydechu ruchy odpychające ( prostowanie, odwodzenie ). Podczas źle wykonywanego oddychania zwiększa się ciśnienie wewnętrzne klatki piersiowej, co utrudnia odpływ i dopływu krwi w obrębie serca, powoduje ucisk serca, który upośledza pracę serca i całego układu krążeniowe oddechowego, skrajnych przypadkach może dojść do omdlenia.
1