Myszołów Buteo buteo
Opis gatunku
Myszołów to powszechnie znany, średniej wielkości i raczej krępy brązowawy ptak drapieżny (długość ciała ok. 50 cm, rozpiętość skrzydeł ok.125 cm). Samice są nieznacznie większe od samców. W locie wyróżnia się dosyć dużą głową, raczej krótkim ogonem i dosyć długimi ale jednocześnie szerokimi skrzydłami. W czasie krążenia unosi je zazwyczaj lekko do góry. Myszołowy mogą występować w różnych odmianach barwnych jednak rysunek na lotkach i w pewnym stopniu również na sterówkach jest mniej więcej stały. Głowa, tułów i pokrywy podskrzydłowe mogą być niemal białe jaki i bardzo ciemne, z wszelkimi formami pośrednimi. Od spodu w nadgarstkach występują ciemne plamy, bądź -u jaśniejszych ptaków- tylko pojedyncze „przecinki”. Młode myszołowy mają na spodzie ciała raczej podłużne ciemne kreski i plamki, podczas gdy dorosłe (czyli 2. letnie i starsze) zazwyczaj poprzeczne drobne prążki. Na piersi widać wyraźną jasną plamę w kształcie litery „U”, występującą nawet u najciemniejszych osobników. Generalnie jasne od spodu lotki są równomiernie gęsto prążkowane, jedynie zewnętrzne pierwszorzędówki są nieco bardziej jednolicie jasne (pomijając ciemne same „palce”). Dorosłe osobniki (ad.) mają wyraźny, ciemny, szeroki i kontrastujący pasek na końcach wszystkich lotek, podczas gdy u młodych (juv.) ptaków tylna krawędź skrzydła ma zazwyczaj mniej ostry i niekontrastowy rysunek. Sterówki są także drobno i równomiernie prążkowane, u ad. zakończone podobnie jak lotki szerszym i wyraźnym ciemnym paskiem końcowym. Z wierzchu myszołowy są dosyć jednolicie brązowe z wyjątkiem najjaśniejszych osobników, które mogą mieć jaśniejszą głowę i pokrywy naskrzydłowe. Młode ptaki mają zdecydowanie jaśniejsze tęczówki, z bliska na ich tle widać wyraźnie ciemne źrenice. U ad. (przynajmniej 3. letnich i starszych) oczy są dużo ciemniejsze. Myszołowy mogą w naturalnych warunkach dożywać wieku ok. 25 lat.
.
Zasięg występowania
Występuje niemal w całej Palearktyce, szerokim pasem od zachodniej Europy po Ocean Spokojny na wschodzie. W Europie nie gniazduje tylko na Islandii, na północy Skandynawii i na północnych krańcach Rosji. Całkowitą wielkość populacji na naszym kontynencie szacuje się na ok. 950 000 par.
Ryc. Mapa zasięgu występowania myszołowa (kolor czerwony / fiolet - areał lęgowy, niebieski - zimowiska, fiolet - obszary całorocznego występowania
Stan populacji krajowej
Jest w Polsce najliczniejszym lęgowym ptakiem szponiastym. Całkowita liczebność populacji lęgowej oceniana jest na 52 - 65 tys. par. Występuje na obszarze całego kraju, miejscami będąc gatunkiem średniolicznym. Jest także najliczniej zimującym skrzydlatym drapieżnikiem.
Status
Podlega ochronie gatunkowej.
Środowisko lęgowe
Preferuje urozmaicony krajobraz, gdzie pastwiska, łąki i inne ekstensywnie użytkowane tereny otwarte przeplatają się z mniejszymi lub większymi lasami różnego typu. Gniazdo zakłada w lesie, najczęściej niedaleko skraju, a w wyjątkowych przypadkach potrafi gniazdować na pojedynczych drzewach pośród łąk. Poluje przeważnie na terenach otwartych.
Pokarm i ekologia żerowania
Podstawową zdobyczą myszołowa są gryzonie, zwłaszcza norniki. Uzupełnieniem diety są inne drobne zwierzęta, w tym podloty ptaków (np. drozdów), gady, a lokalnie również bezkręgowce (dżdżownice). Chętnie, zwłaszcza zimą, zjada także padlinę. Poluje najczęściej w otwartym terenie ale może również zdobywać pokarm wewnątrz rozległych, starych, wysokopiennych lasów. Zazwyczaj czatuje na ofiarę siedząc na drzewie, krzaku, słupku ogrodzeniowym itp. po czym zauważywszy potencjalną zdobycz zlatuję bezpośrednio w jej kierunku i atakuje. Może również polować z lotu, przy czym zdarza mu się wówczas wypatrywać drobnych zwierząt zawisając w powietrzu w locie trzepoczącym.
Biologia lęgowa
Myszołowy gniazdujące w Polsce są ptakami częściowo wędrownymi, migrantami krótkodystansowymi. W czasie łagodniejszych i przeciętnych zim wiele dorosłych osobników zimuje w pobliżu swoich rewirów lęgowych. Młode ptaki z kolei wydają się bardziej wędrowne i jesienią przemieszczają się na różne odległości, generalnie w kierunku zachodnim / południowo-zachodnim. Myszołowy najczęściej przystępują do lęgów nie wcześniej niż w 3. kalendarzowym roku życia. Średniej wielkości gniazdo budują na różnych gatunkach drzew, w zależności od lokalnych uwarunkowań. Samica składa zazwyczaj 2-4(5) jaj. Wysokość sukcesu lęgowego i produktywność lęgów zależne są w pewnym stopniu od cyklicznych zmian liczebności gryzoni. Statystyczna para odchowuje przeciętnie poniżej 2 młodych w sezonie.
Za wikipedią:
Liczebność polskiej populacji nadal rośnie.
Myszołowy z Puszczy Białowieskiej prowadzą dwa odmienne tryby życia. Jedne zakładają lęgi do kilkuset metrów od skraju puszczy polując na odsłoniętych łąkach i polach w okolicy. Łapią tam norniki, których sukces rozrodczy jest zmienny, co powoduje również znaczne wahania populacji ptaków. Gniazda budowane na brzegu kompleksów nie są zagrożone ze strony drapieżników i ptaki mogą bezpiecznie znosić jaja i wychowywać młode. Drugie ugrupowanie myszołowów związane jest z wnętrzem puszczy, gdzie gniazduje i poluje poniżej koron drzew oraz na dnia lasu. Ich dieta składa się tam z leśnymi gryzoni i ptaków, a liczebność potomstwa jest wysoka i stoi na stabilnym poziomie, pomimo znacznie częstszego plądrowania lęgów przez drapieżniki.
