organizacja-środowiska-wspierającego, studia, II rok Pedagogiki


Rodzaje procesu pedagogicznego.

Cały proces kształceni i wychowania dziecka. 3 rodzaje (modele) procesu pedagogicznego, w których następują inne relacje między dorosłym a dzieckiem:

Klasyfikacja umiejętności.

  1. Szczególne: językowe, matematyczne, muzyczne, plastyczne, fizyczne, artystyczne, interpersonalne, intrapersonalne.

  2. Ogólne: wszystkie umiejętności, które wykorzystujemy we wszelkiego typu działaniach, umiejętność samoregulacji - planowanie i wdrażanie planów w życie, umiejętności poznawcze, intelektualne, rozwiązywania problemów - budowanie modeli mentalnych tego w jaki sposób funkcjonuje świat, umiejętności komunikatywne - rozumienie innych i bycie zrozumianym. Są potrzebne w procesie uczenia się dziecka, dlatego że rzutują na osiągnięcia twórcze.

Kryteria i rodzaje aktywności.

Kryteria

Rodzaje aktywności

Cel

Zabawa, nauka, praca

Liczba uczestników

Indywidualna, zespołowa, grupowa

Rodzaj bodźców wyzwalających akt

Spontaniczna, inspirowana, kierowana

Dominacja jednej ze sfer osobowości

Poznawcza (intelektualna), emocjonalna, praktyczna (fizyczna)

Rodzaj komunikatu/ wyniku aktywności

Ruchowa, plastyczna, fizyczna, werbalna

Charakter komunikatu/ wyniku aktywności

Twórcza, odtwórcza

Warunki niezbędne do rozwoju aktywności dziecka.

Założenia współczesnego systemu edukacji małego dziecka.

Czym jest zabawa według Wincentego Okonia ? Zabawa to uniwersalna postać aktywności dziecka, która łączy w sobie 3 odmiany ludzkiej działalności: uczenie się, praca, różne formy społecznej aktywności. Zabawa to poznawanie rzeczywistości, jest rodzajem wielostronnej aktywności, która obejmuje poznawanie rzeczywistości, procesy emocjonalne i działalność praktyczną. Zabawa jest formą twórczej aktywności dziecka, przy czym pierwiastki twórcze występują we wszystkich rodzajach zabaw.

Rozwój rodzajów zabaw według Wincentego Okonia.

Funkcje zabawy wg Elizabeth Hurlock.

  1. Funkcja kształcąca - w zjawiskach zabawy tkwi element autoedukacji, dziecko kształci swoje zmysły, wzbogaca swoją wiedzę o świecie, wypróbowuje swoje siły i możliwości, uczy się oceniać i rozwiązuje problemy doboru odpowiednich akcesoriów i symboli koniecznych do zainscenizowania akcji zabawy

  2. Funkcja wychowawcza - w zabawie kształtuje się zdolność dziecka do podporządkowania swoistej aktywności i dążeń zewnętrznych wymaganiami przestrzegania reguł postępowowania w różnych sytuacjach

  3. Funkcja projekcyjna - zabawa stwarza możliwości poznania problemów dziecka i jego możliwości i zachowania się w różnych sytuacjach, pozwala poznać charakter dziecka i jego skłonności o wiele lepiej niż każdy inny przejaw dziecięcej aktywności

  4. Funkcja psychoterapeutyczna - w zabawie dziecko ma możliwość uwolnienia się od napięć wywołanych przez środowisko, pozbycia się poczucia zagrożenia i lęku, a postawę obronną i opozycyjną zamienia stopniowo na przyjazne i życzliwe nastawienie do ludzi

Rodzaje zabaw w przedszkolu.

Przejawy i przyczyny trudności adaptacyjnych dziecka.

Przyczyny: słaby rozwój mowy komunikatywnej dziecka, niski poziom samodzielności (czynności samoobsługowe), słaby rozwój funkcjonowania społecznego, słaby kontakt z rówieśnikami, zbyt duża więź emocjonalna z rodzicami, nieznajomość nowego środowiska, słaba umiejętność adaptacji do nowych warunków, nieznajomość zasad i norm obowiązujących w przedszkolu, zmiana pozycji dziecka w grupie przedszkolnej na inną niż w środowisku rodzinnym, nierozumienie odległości czasowych i pojęcia czasu, nawyki żywieniowe.

Przejawy: izolowanie się od pozostałych, izolowanie się od grupy, niechęć do udziału w zajęciach, niechęć do udziału w zabawach, zwracanie na siebie uwagi, zaburzenia apetytu, agresja, problem z zasypianiem, płacz, moczenie się, krzyk, ssanie palca.

Czynniki ułatwiające adaptację dziecka w przedszkolu.

Kompetencje przestrzenne to posiadane przez osobę zdolności do bycia świadomym jej otoczenia i wpływu tego otoczenia na nią oraz zdolności osoby do wykorzystania i zmieniania otoczenia dla przybliżenia osiągnięcia własnych celów bez niszczenia tego otoczenia czy pomniejszania efektywności działania zarówno własnego jak i innych osób wokół tej osoby.

W czym wyrażają się kompetencje przestrzenne?

W zagospodarowaniu przestrzeni edukacyjnej w przedszkolu, dostosowanie działań do warunków, zainteresowań i potrzeb dzieci, dostrzeganiu i rozumieniu oraz umiejętności dokonywania krytycznej oceny swoich przestrzennych działań.

Cechy właściwe zagospodarowania przestrzeni:

Nowatorskie metody i techniki pracy z dziećmi.

Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne, w Polsce rozpagowała ją Marta Bogdanowicz, nawiązuje ona do gimnastyki twórczej. Zasady: chodzi w niej o kształtowanie pewnych cech charakteru, dobrowolność udziału w zabawie, brak oceniania, naprzemienność ról, zabaw i wysiłku, nie wolno wyciszać dzieci. Efekty: poznanie własnych możliwości ciała, poczucie własnej wartości, uczenie empatii, otwarcie się dzieci nieśmiałych i ich aktywność, dzieci bardzo aktywne i ruchliwe, bardzo dobre relacje interpersonalne w grupie, budowanie zaufania do drugiej osoby, uczenie odpowiedzialności za drugą osobę, zmniejszenie poziomu agresji.

Metoda projektów: jest metodą nauczania, która daje szanse wyboru aktywności dzieciom na różnym poziomie rozwoju, uczy zastosowania nowo nabytej wiedzy w praktyce i dzielenia się informacjami z innymi a także uczy pracy zespołowej i pobudza do myślenia.0x08 graphic
W pracy metodą projektów najbardziej wartościowe dla dzieci jest uczenie poprzez działanie, bezpośrednie doświadczanie. Dzieci muszą przeżyć daną sytuację, a nie tylko o niej posłuchać lub zobaczyć ją na planszy. Wybór tematu musi być zależny od zainteresowań dzieci i odnosi się do ich doświadczeń życiowych, co jest najlepszym sposobem zdobywania wiedzy. Zadaniem nauczyciela jest włączenie do projektu treści np. z zakresu matematyki, czytania i wiedzy o środowisku. Nauczyciel zakreśla pewne ramy oraz pomaga w poszukiwaniu rozwiązań i potrzebnych materiałów. Metoda projektów to pogłębione podejście do tematu o charakterze badawczym, które zwykle trwa kilka tygodni. Dzieci wspólnie z nauczycielem wybierają temat badań, planują miejsca zajęć terenowych oraz rozmowy z ekspertami również decydują o przebiegu projektu i jego zakończeniu. Nauczyciel nie musi decydować, w jakim kierunku pójdzie aktywność dzieci i co interesuje dzieci z zakresu danego tematu.

Metoda projektowania okazji edukacyjnych: termin ,,okazje edukacyjne” jest kojarzony z projektem Wrocławska Szkoła Przyszłości, będącym przykładem alternatywnej i globalnej koncepcji szkoły przyszłości na gruncie polskim, i osobą R. M. Łukaszewicza. Podstawowe zadania edukacji przedszkolnej w projekcie Wrocławska Szkoła Przyszłości wyrażają się w dążeniu do maksymalizowania szans rozwojowych dzieci, nie tylko poprzez zaznajamianie ich z otoczeniem społecznym, światem przyrody  i kultury, ale również, na co dotychczas nie zwracano dostatecznej uwagi, poznanie siebie, odczuwanie świata przez pryzmat własnej indywidualności, kreowanie nowych sposobów widzenia rzeczywistości.

Zadania te wywodzą się z 3 podstawow. kierunków pracy z dzieckiem przejawiających się w orientacjach:
• ku sobie - charakterystyka własnych możliwości - jaki jestem?, 
co umiem robić?, czego nie potrafię?, co chciałbym w sobie zmienić?
• ku ludziom (społeczne otoczenie dziecka): współdziałanie i współistnienie 
z innymi - jacy są inni ludzie (rówieśnicy, dorośli)?, co mi się w nich podoba lub nie podoba?, jaki jestem wśród innych ludzi?, w czym mogę im pomóc?, czego mogę nauczyć się od nich?
• ku światu (fizyczne otoczenie dziecka) : przyroda, wytwory człowieka - jak było dawniej?, jak jest teraz?, jak może być?, jak jest gdzie indziej?
Pytania te pozwalają na taką organizację treści edukacyjnych, która umożliwia dziecku ujmowanie otaczającej je rzeczywistości z różnych punktów widzenia, wspomagając w ten sposób, w dalszej perspektywie, zrozumienie złożoności świata rzeczy i ludzi, ucząc krytycyzmu, tolerancji, szacunku dla odmienności ludzi i ich racji. Kształtowaniu takiego właśnie sposobu poznawania przez dziecko otaczającej go rzeczywistości sprzyja organizacja oddziaływań edukacyjnych, której idea wyraża się w projektowaniu okazji do rozwoju dzieci, umożliwiających im samodzielny wybór działań, które najbardziej sprzyjają jego aktualnym potrzebom. Okazje edukacyjne są metodą nastawioną na gromadzenie przez dziecko doświadczeń poprzez czynny kontakt z najbliższym otoczeniem fizycznym i społecznym. Dziecko uczy się w trakcie konkretnych działań podjętych z chęci zaspokojenia różnorodnych potrzeb (biologicznych, poznawczych, społecznych). Istotną cechą omawianej metody jest to, że dzieci są jej aktywnymi współuczestnikami.

Pedagogika zabawy: to niezwykle interesująca, stosunkowo młoda w Polsce metoda pracy z grupą. Angażuje emocjonalnie wszystkich uczestników, pobudza do twórczego działania, inspiruje do maksymalnego wykorzystania swoich możliwości, a jednocześnie jest źródłem radości i satysfakcji. Aktywne metody pedagogiki zabawy stały się ogromnym wsparciem dla nauczycieli pracujących z dziećmi i pedagogów pracujących z innymi ludźmi. Metody pedagogiki zabawy pomagają w dostrzeżeniu znaczenia sfery emocjonalnej dziecka, służą dobrej komunikacji, wzmocnieniu poczucia bezpieczeństwa, ujawnianiu pozytywnych uczuć. Wykluczają konkurencję, budzącą antagonizmy, wyłaniającą przypadkowych zwycięzców, do czego przyzwyczaiły nas niektóre tradycyjne gry.

Metoda dobrego startu Marty Bogdanowicz: przygotowanie do nauki pisania, koordynacja wzrokowo-ruchowa-słuchowa, lateralizacja, usprawnienie dominującej strony ciała. Zajęcia powinny odbywać się raz w miesiącu, grupa dzieci powinna wynosić od 8 do 12 osób. Należy do metod wspomagania rozwoju psychomotorycznego, edukacji i terapii, angażujących uczenie się wielozmysłowe: wzrokowo - słuchowo - dotykowo - kinestetyczno - ruchowe oraz funkcje językowe i wykonawcze.  Jej celem jest kształtowanie mowy, przygotowanie dzieci do nauki czytania i pisania, uczenie rysowania, poznawanie liter i cyfr. Metoda aktywizuje więc rozwój funkcji uczestniczących w procesie czytania i pisania oraz współdziałanie między nimi czyli integrację percepcyjno - motoryczną. Prezentowane tu podejście metodyczne: uczenia się polisensorycznego, w działaniu i w zabawie sprzyja rozwojowi każdego dziecka. Wielką korzyść odnoszą dzieci w wieku przedszkolnym o opóźnionym rozwoju mowy, mający wadą słuchu, o niższej sprawności intelektualnej, a zwłaszcza dzieci „ryzyka dysleksji” oraz uczniowie z dysleksją w okresie nauczania wczesnoszkolnego. Program zajęć obejmuje: ćwiczenia orientacyjno - porządkowe, orientacji w schemacie ciała oraz przestrzeni, ćwiczenia językowe, a następnie ruchowe, ruchowo - słuchowe (rytmiczne) i ruchowo - słuchowo - wzrokowe. Podczas tych ostatnich dzieci śpiewając piosenkę lub recytując wierszyk/rymowankę rysują figury geometryczne lub piszą litery i cyfry. Metodę Dobrego Startu można stosować: w przedszkolach, w grupie 5. - 6. latków i w klasie pierwszej, w zespołach korekcyjno - kompensacyjnych i wyrównawczych dla klas I - III, w grupach, klasach integracyjnych i specjalnych, a także w domu z własnym dzieckiem. Metoda Dobrego Startu pozwala dobrze bawić się w przedszkolu i dobrze wystartować w szkole.

Kinezjologia edukacyjna, gimnastyka mózgu Paula Dennisona: obniżenie poziomu agresji, stymulowanie małej i dużej motoryki, odpręża, relaksuje, energetyzuje, poprawia koncentrację. jest metodą wspierania naturalnego rozwoju człowieka, bez względu na jego wiek, poprzez różne ćwiczenia ruchowe. wykorzystuje proste ćwiczenia fizyczne opracowane w taki sposób aby zintegrować pracę ciała i umysłu. Gdy mózg jest w stanie równowagi, ożywają naturalne mechanizmy, przywracające harmonię funkcjonowania. Ćwiczenia Gimanstyki Mózgu są wstępem do Kinezjologii Edukacyjnej.

Składają się one z ruchów, które wykonują dzieci w pierwszych latach życia niezbędnych dla rozwoju koordynacji oczu, uszu, rąk i całego ciała. Dzięki ćwiczeniom Gimnastyki Mózgu wszystkie części mózgu włączają się i mogą ze sobą współpracować.

Bajkoterapia: terapia utworem literackim, bajkowym, spełnia funkcję terapeutyczną. Jest jedną z metod terapii wykorzystywaną do pracy z  dziećmi. Jej celem jest lepsze zrozumienie dziecka oraz jego problemu. Dostarczenie mu wiedzy oraz pozytywnych wzorców zachowania, sprawia, że dziecko poznaje różne sposoby myślenia jak i działania dzięki czemu potrafi sam stawić czoła problemom.

Metoda aktywnego słuchania muzyki Batii Strauss: aktywne poznawanie sztuki, fabularyzacja muzyki, oswajanie dzieci z różnego rodzajami muzyki, uwrażliwianie, zabawy rytmiczne, taneczne, ruchowe.

Stworzyła metodę aktywnego słuchania muzyki. Dzieci słuchają utworu i wykonują proste ruchy rytmiczne siedząc albo ruchy taneczne według wskazówek nauczyciela. W przypadku dzieci młodszych, są to proste ruchy, ilustrujące krótkie opowiadanie związane z każdym utworem muzycznym. Metoda Batii Strauss daje dzieciom okazję uczestniczenia w utworze muzycznym, przeniknięcia do jego struktury, a w konsekwencji radosny i rozumny odbiór dzieła. Dzieci odczuwają i przeżywają radość wspólnoty tworzenia, dostępną, jakby się mogło wydawać, tylko artystom. Metoda aktywnego słuchania muzyki pozwala na swobodną zamianę ról, jakie mogą pełnić dzieci w danym utworze muzycznym, raz występując w roli wykonawcy, a za chwilę wcielając się w dyrygenta. Dzięki tej metodzie, kształcą swoją wyobraźnię dźwiękową. A utwór, mimo wielokrotnego słuchania nie traci na atrakcyjności.

Metoda malowania 10 palcami: Twórczynią metody malowania palcami jest pedagog, terapeutka Ruth Faison Shaw.  Metoda malowania dziesięcioma palcami wymaga przygotowania farb i papieru. Zaleca się stosowanie sześciu podstawowych kolorów: niebieskiego, czerwonego, brązowego, zielonego i żółtego, które można uzupełnić białym i fioletowym. Farby powinny znajdować się w miseczkach o takiej wielkości, by dziecko mogło swobodnie włożyć w nie rękę. Można malować na białym lub szarym papierze pakunkowym o rozmiarze 55 × 40 cm. Papier zakłada się na stole (można na sztalugach). Wysokość stołu powinna odpowiadać wysokości dziecka i znajdować się nieco powyżej poziomu jego łokci.
Dziecko malując może obchodzić stolik ze wszystkich stron, dlatego nie należy go ustawiać przy ścianie, ponieważ ogranicza to dziecku dostęp do stolika. Powierzchnia stołu powinna być szersza niż wielkość arkusza, pokryta tworzywem łatwym do trzymania w czystości. W pobliżu miejsca pracy należy umieścić miednicę z wodą i ręcznik. W pracy z dziećmi konieczna jest instrukcja słowna terapeuty i jego obecność przy wykonywanych przez dziecko pracach. Przed wejściem dziecka do pracowni należy napełnić naczynie farbą i rozłożyć na stole uprzednio na odwrocie podpisany arkusz papieru.

Metoda zabawy przeciwko agresji Rosemary Portmann:

Przedszkole bez zabawek: ma w założeniu nauczyć nasze dzieci jak walczyć z nudą, gdy nie ma wokół gotowych zabawek. Chcemy też odciągnąć je od stereotypów bezsensownych zabawek, od ciągłego oglądania telewizji czy korzystania z komputera. Przedszkole bez zabawek ma zmobilizować zarówno dzieci, jak i nauczycieli do nowej formy zabawy. Zabawy dzięki której dziecko wyzwoli swoją kreatywność i samodzielność. pomoc w znalezieniu alternatywnych form zabawy. Dzięki temu dzieci stają się kreatywne i samodzielne. Taka forma zabawy pozwoli im odnaleźć swoje, dotąd niezauważalne, zdolności dostarczając im równocześnie ogromną satysfakcję.

Cechy dobrej zabawki:

Rola zabawki w rozwoju dziecka.

Definicja środków dydaktycznych. Według Czesława Kupisiewicza środki dydaktyczne to przedmioty, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk. Ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości.

Funkcje środków dydaktycznych.

Klasyfikacja środków dydaktycznych.

Według Czesława Kupisiewicza:

  1. Wzrokowe: obrazki, reprodukcje, symbole przedmiotów

  2. Słuchowe: instrumenty muzyczne, płyty, nagrania

  3. Wzrokowo-słuchowe: projektor filmowy, telewizor

  4. Częściowo automatyzujące proces uczenia się: komputer

Według Wincentego Okonia:

  1. Proste:

  • Złożone, wykorzystują rozwój techniki i sprzętu informacyjnego: