Dr Aldona Uziębło

WYKŁAD 1 24.02.2007

Finanse - stosunki społeczne związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych

Finanse przedsiębiorstw:

• zjawiska i procesy finansowe zachodzące w przedsiębiorstwie

• zjawiska ekonomiczne związane z gromadzeniem i wydatkami środków pieniężnych na cele działalności gospodarczej firmy

Zarządzanie finansami - pozyskiwanie źródeł finansowania działalności firmy (kapitałów) oraz lokowaniu ich w składniki majątkowe w sposób pozwalający na realizację celu działalności przedsiębiorstwa

Proces zarządzania

• podejmowanie decyzji inwestycyjnych (kształtowanie wielkości i struktury aktywów)

• podejmowanie decyzji finansowych (gromadzenie i pozyskiwanie kapitałów)

Przedsiębiorstwo:

• majątek + ludzie

• powstaje z woli ludzi

• zakłada podział pracy i funkcji

• posiada element kierowniczy

• jest zespołem powiązań elementów finansowych, społecznych i przemysłowo-handlowych

Przedsiębiorstwo - odrębna, samodzielna pod względem gospodarczym, organizacyjnym, majątkowym i prawnym jednostka prowadząca stałą działalność gospodarczą lub zajmująca się świadczeniem usług

Cele przedsiębiorstwa:

• maksymalizacja zysku

• maksymalizacja sprzedaży

• osiągnięcie pożądanego poziomu zysku

• osiągnięcie zakładanego udziału w rynku

• przetrwanie

• cele społeczne

• stabilizacja przychodów

• rentowność

• wzrost

• rozwój

• inne

Cele przedsiębiorstwa:

• firma - wzrost i rozwój w dlugim okresie czasu

• właściciele

• pracownicy (ubezpieczenie, wynagrodzenie)

• otoczenie

Cel strategiczny przedsiębiorstwa - maksymalizacja wartości rynkowej

Zysk

• dodatni wynik finansowy prowadzonej działalności gospodarczej

• źródło finansowania rozwoju i wzrostu

• bezpieczeństwo zachowania miejsc pracy

Otoczenie przedsiębiorstwa

Dziedziny wspomagające zarządzanie finansami:

• planowanie finansowe - kiedy i w jakiej wysokości będzie zapotrzebowanie na środki pieniężne i przypływ gotówki

• sprawozdanie finansowe - obrazuje skutki finansowe transakcji i innych zdarzeń poprzez grupowanie ich w szerokie kategorie zgodnie z ich celami ekonomicznymi

• cel sprawozdań finansowych - dostarczenie informacji o sytuacji finansowej, wynikach działalności oraz zmianach sytuacji jednostki, które będą użyteczne dla szerokiego kręgu użytkowników przy podejmowaniu decyzji gospodarczych

ZARZĄDZANIE WF PRZEDSIĘBIORSTWA:

• istota WF

• czynniki kształtujące WF

• różne formy WF w przedsiębiorstwie

• zarządzanie rentownością przedsiębiorstwa, analiza „produkcja-koszty-zyski”, progi rentowności dla produkcji jednorodnej, wskaźniki bezpieczeństwa

WF przedsiębiorstwa:

• jest jednym z najważniejszych mierników jego sprawności

• powstaje w efekcie zsumowania zarówno wyników zwyczajnych (a więc pochodzących z celowo podejmowanych przez firmę działań) jak i wyników nadzwyczajnych (powstałych wskutek nieprzewidywalnych zdarzeń)

Rentowność - odzwierciedla efektywność finansową prowadzonej działalności gospodarczej i może wystąpić jako zyskowność (WF dodatni) lub deficytowość (WF ujemny)

Zyskowność podmiotu - związana jest z polepszeniem sytuacji finansowej, głównie z pomnażaniem zainwestowanego kapitału; zyskowność wiąże się z osiąganiem dodatniego WF

Deficytowość podmiotu - odwrotność zyskowności; jest odnotowywana w przypadku wystąpienia starty jako ujemnego WF

Powstanie straty nie oznacza, że firma rozwija się nieprawidłowo; przed sformułowaniem takiej tezy należy dokładnie zbadać co stało się powodem takiego wyniku. Może np. się zdarzyć, że firma wygenerowała stratę w wyniku operacji księgowych. Z drugiej strony zysk netto może być pochodną wyższych przychodów finansowych, przy spadającej rentowności działalności podstawowej.

ANALIZA „PRODUKCJA-KOSZTY-ZYSK”, PROGI RENTOWNOŚCI DLA PRODUKCJI JEDNORODNEJ, WSKAŹNIKI BEZPIECZEŃSTWA

Koszty stałe - koszty, których wielkość nie zależy od wielkości produkcji (np. amortyzacja, czynsze, odsetki od kredytów, płace zarządu)

Koszty zmienne - koszty, których wielkość zmienia się wraz ze zmianą wielkości produkcji (np. koszty materiałów, robocizny bezpośredniej)

Próg rentowności (próg krytyczny) - wielkość produkcji równoważąca przychody z kosztami, wyrażona ilościowo lub wartościowo. Pozwala ustalić wielkość (wartość) sprzedaży niezbędną do pokrycia przez jednostkę wszystkich poniesionych kosztów. Przedsiębiorstwo znajdujące się w „progu krytycznym” nie odnosi zysków ani nie ponosi straty; jest na „zero”

Próg rentowności dla produkcji jednorodnej

PRÓG RENTOWNOŚCI:

• ilościowy:
  

• wartościowy:
  

Gdzie: KS - koszty stałe
KZ_j - koszty zmienne jednostkowe
C_j - cena jednostkowa

Strefa bezpieczeństwa (marża bezpieczeństwa):

• wartościowa - informuje o ile może zmaleć przychód ze sprzedaży (cena jednostkowa) aby przedsiębiorstwo nie znalazło się w polu strat

• ilościowa - informuje o ile może zmaleć sprzedaż (np. w szt) aby przedsiębiorstwo nie ponosiło strat

Im wyższa strefa bezpieczeństwa tym przedsiębiorstwo jest bardziej „zabezpieczone” przed niekorzystnymi zmianami warunków działalności

Strefa bezpieczeństwa:

Wskaźniki bezpieczeństwa - powiązane ze strefą bezpieczeństwa, pozwalają ustalić o ile procent może zmaleć cena sprzedaży (wartościowy) lub ilość sprzedana (ilościowy) aby jednostka nie ponosiła strat. In większy wskaźnik tym bardziej przedsiębiorstwo jest niezależne od niekorzystnych zmian otoczenia.

WSKAŹNIK BEZPIECZEŃSTWA:

• ilościowy:
  

• wartościowy:
  

I_max - wielkość produkcji dla maksymalnie wykorzystanej zdolności produkcyjnej (lub dla normalnej, przeciętnej wielkości produkcji)

C_max - cena sprzedaży

C_g - cena graniczna - cena jednostkowa dla progu rentowności równemu zdolności produkcyjnej

Wielkość produkcji, przy której osiągnięty zostanie planowany zysk (pod warunkiem, ze produkcja ta zostanie sprzedana) x:

gdzie: Z - planowany zysk

Cena sprzedaży, przy której zostanie osiągnięty planowany zysk, przy założonej wielkości produkcji (sprzedaży) C_j:

Poziom kosztów, przy których zostanie osiągnięty planowany zysk, przy określonej cenie i wielkości sprzedaży (produkcji):

• stałych:
  

• zmiennych jednostkowych:
  

PRZYKŁAD 1

W przedsiębiorstwie koszty stałe wynoszą 10 000zł. Cena jednostkowa sprzedawanego materiału to 10 zł/szt a jego koszt zmienny jednostkowy to 6 zł/szt.

Obliczyć i zinterpretować: próg rentowności ilościowy i wartościowy.

[szt]

[zł]

lub

[zł]

INTERPRETACJA:

PR_i

• wielkość sprzedaży niezbędna do zrównania przychodów z kosztami wynosi 2 500szt

• aby pokryć wszystkie koszty stałe i zmienne produkcji sprzedanej, jednostka powinna sprzedać 2 500szt

PR_w

• wartość sprzedaży niezbędna do zrównania przychodów z kosztami wynosi 25 000zł

• aby pokryć wszystkie koszty stałe i zmienne produkcji sprzedanej jednostka powinna osiągnąć przychód ze sprzedaży w wysokości 25 000zł

PRZYKŁAD 2

W przedsiębiorstwie koszty stałe wynoszą 10 000zł. Cena jednostkowa sprzedawanego materiału to 10 zł/szt a jego koszt zmienny jednostkowy to 6 zł/szt. Przedsiębiorstwo posiada maksymalną zdolność produkcyjną (równą normalnej zdolności produkcyjnej) 5 000szt.

Obliczyć i zinterpretować wskaźnik bezpieczeństwa ilościowy i wartościowy.

ilościowy:

wartościowy:

INTERPRETACJA

WB_i - ilość sprzedana może zmaleć o 50% zanim jednostka zacznie ponosić stratę (przy założeniu, że sprzedaż jest równa maksymalnej zdolności produkcyjnej)

WB_w - cena sprzedaży może zmaleć o 20% zanim jednostka zacznie ponosić stratę (przy założeniu, że sprzedaż jest równa maksymalnej zdolności produkcyjnej)

WYKŁAD 2 25.02.2007

PRZYKŁAD 3

W przedsiębiorstwie koszty stałe wynoszą 10 000zł. Cena jednostkowa sprzedawanego materiału to 10 zł/szt a jego koszt zmienny jednostkowy to 6 zł/szt. Przedsiębiorstwo posiada maksymalną zdolność produkcyjną (równą normalnej zdolności produkcyjnej) 5 000szt. Zysk do osiągnięcia 3 000zł. Przy założeniu, że jednostka wykorzystuje całą zdolność produkcyjną, ustalić:

1. wielkość produkcji, przy której zostanie osiągnięty założony zysk

2. cenę sprzedaży, niezbędną do osiągnięcia podanego zysku

3. poziom kosztów stałych i zmiennych pozwalających na otrzymanie planowanego zysku

ROZW.

a)

[szt]

b)

[zł]

c)

[zł]

[zł]

ZARZĄDZANIE AKTYWAMI OBROTOWYMI

1. zarządzanie zapasami i podział; koszty związane z utrzymaniem zapasów

2. windykacja należności

3. cykl kapitału obrotowego i jego determinanty

Zarządzanie aktywami obrotowymi - obejmuje decyzje wpływające na jego ogólną wielkość majątku i jego strukturę. Powinno uwzględniać szczególnie stopień płynności poszczególnych elementów majątkowych.

Zapasy

• materiały

• produkcja w toku

• produkty gotowe

• towary

• zaliczki na dostawy

Podział zapasów:

• bieżące (zużywane cykliczne, ciągle - w procesie produkcji)

• sezonowe

• nadmierne (ostrożnościowe)

• zbędne (do niczego nie wykorzystane, jest nam niepotrzebne)

Koszty utrzymania zapasów

• zmieniające się wraz z poziomem zapasów (koszt kapitału zaangażowanego w zapasach, magazynowania, przeładunków, ubezpieczenia)

• zmieniające się odwrotnie do wielkości zapasów (utraty rabatu od wielkości zamówienia, wyczerpania zapasów)

Koszty niskiego / wysokiego poziomu zapasów

• koszty składowania, utrzymania, ubezpieczenia, ubytki naturalne

• utrata potencjalnych możliwości produkcyjnych

Zalety wysokiego poziomu zapasów

• mniejsza czułość na zmiany cen

• możliwość szybkiej realizacji zamówień

• możliwość rabatów (związanych z dużymi zamówieniami)

Optymalna wielkość zamówienia

Q - optymalna ilość (w jednostkach naturalnych) zapasów danego rodzaju lub grupy asortymentu zaopatrzeniowego, w każdej dostawie zabezpieczającej proces produkcyjny

S - zużycie materiału określonego rodzaju lub grupy asortymentu (związane z przyjętą normą technologiczną) wyrażone w jednostkach naturalnych w danym okresie dla danej wielkości produkcji

O - koszt jednostkowy zamówionych materiałów zaopatrzeniowych (np. cena)

C - koszty stałe związane z magazynowaniem zamówionych materiałów w danym okresie

Ilość dostaw zabezpieczających

PRZYKŁAD

Zużycie materiałów X w przedsiębiorstwie Yuki dla danej produkcji wynosi 500szt w ciągu 60 dni, koszt jednostkowy każdej sztuki zamówionego materiału to 50zł, koszty stałe magazynowania zapasu wynoszą kwartalnie 270zł. Obliczyć i zinterpretować:

1. optymalną ilość zapasów w każdej dostawie

2. ilość dostaw zabezpieczających produkcję w danym okresie

ROZW.

1. miesięczne zużycie materiału X wynosi 250 szt, miesięczne koszty magazynowania 90zł
   
   
   
   [szt]
   Optymalna ilość zapasu materiału X w każdej dostawie wynosi 17sztuk.

2. ilość dostaw zabezpieczających produkcję w danym okresie:
   
   
   
   [dostaw/m-c]
   Aby zabezpieczyć proces produkcyjny (tzn. zapewnić płynną produkcję bez przestojów związanych z brakiem materiału X) w ciągu miesiąca powinno być 15 dostaw

Norma maksymalna zapasu:

R_d - przypadające przeciętnie na jeden dzień w danym okresie zużycie (dot. materiałów) lub sprzedaż (wyrobów lub towarów) wyrażone ilościowo lub wartościowo

t - przeciętny cykl dostawy materiałów lub towarów w dniach

t_r - możliwe opóźnienia (odchylenia) w stosunku do cyklu przeciętnego w dniach

PRZYKŁAD

Partia dostawy materiału X spółki Clamp SA wynosi 300szt przy zużyciu kwartalnym 1800szt. Czas realizacji dostawy 10dni od złożenia zamówienia, możliwe opóźnienie 3dni

[szt]

Całkowite koszty zapasów:

Należności krótkoterminowe - obejmują należności z tytułu dostaw i usług (o okresie spłaty do 12 m-cy oraz powyżej 12 m-cy), z tyt. podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń, a także inne należności, łącznie z dochodzonymi na drodze sądowej. Należy uwzględnić odpisy aktualizujące należności.

Windykacja należności - proces podejmowania działań związany ze ściągalnością należności od odbiorców wyrobów gotowych lub usług

System oceny wierzytelności klienta

• Wskaźnik efektywności zapasów (produktywność zapasów), E_z:

Ez =	przychody ze sprzedaży netto
		przeciętny stan zapasów

• Wskaźnik rotacji zapasów w dniach

Wsk =	zapasy ×365
		przychody ze sprzedaży netto

• Wskaźnik windykacji (rotacji należności)

Ww =	przeciętny stan należności ×365
		przychody ze sprzedaży netto

• Wskaźnik relacji przychodów do przeciętnego stanu należności (produktywność należności)

Wvw =	przychody ze sprzedaży netto
		przeciętny stan należności

• Wskaźnik udziału należności w aktywach ogółem

Wsk =	należności ×100
		aktywa ogółem

• Wskaźnik udziału należności trudnościągalnych w sprzedaży ogółem

Wsk =	należności trudnościągalne×100
		przychody ze sprzedaży

• Wskaźnik udziału należności trudnościągalnych w należnościach ogółem

Wsk =	należności trudnościągalne×100
		należności ogółem

PRZYKŁAD

Należności w przedsiębiorstwie Noir SA są regulowane tylko w formie przelewów, w następujący sposób: 80% terminowo (w ciągu m-ca od wystawienia Fa), 12% do 30 dni po terminie płatności, 6% do 60 dni po terminie płatności, natomiast 2% to należności nieściągalne. Bilans otwarcia należności od dostawców na dzień 01.01.200A wynosi 20 000zł i dotyczy:

• 75% dot Fa wystawionych w grudniu ubiegłego roku

• 25% dot. Fa wystawionych w listopadzie ubiegłego roku

Fa są wystawiane ostatniego dnia każdego m-ca. Przychody ze sprzedaży wynosiły w zł:

• styczeń: 100 000

• luty: 40 000

• marzec: 90 000

Polecenia:

• ustalić wpływy środków pieniężnych w m-cach od XII do III

• ustalić przewidywaną kwotę należności nieściągalnych od XI do III

• obliczyć saldo należności na koniec III oraz podać jego strukturę

ROZW

Wpływ środków pieniężnych; saldo dot.:

• grudnia: 75%z20 000 = 15 000zł

• listopada: 25%z20 000 = 5 000zł (należności przeterminowane, nie wpłynęły w XII)

Ponieważ 80% należności jest płaconych terminowo, a 20% (w tym wypadku 20 000zł) po terminie lub wcale, to przychody ogółem w listopadzie wynosiły 25 000zł (20% = 5 000zł, 100% = 25 000zł)

regulowanie należności	XII	I	II	III
terminowo 80%	20 000 (80%z25 000)	12 000 (80%z15 000)	80 000 (80%z100 000)	32 000 (80%z40 000)
do 30 dni po terminie 12%		3 000 (12%z25 000)	1 800 (12%z15 000)	12 000 (12%z100 000)
do 60 dni po terminie 6%			1 500 (6%z25 000)	900 (6%z15 000)
Razem wpływy	20 000	15 000	83 300	44 900

Razem wpływy XII do III: 163 200zł




Należności nieściągalne:

XI → 2%z25 000 = 500

XII → 2%z15 000 = 300zł

I → 2%z100 000 = 2 000zł

II → 2%z40 000 = 800zł

III → 2%z90 000 = 1 800zł

Razem 5 400zł

Saldo należności na koniec marca:

• z Fa wystawionych w marcu: 90 000zł

• z II: 20%z40 000 = 8 000zł

• z I: 8% z 100 000 = 8 000zł

• z XII: 2% z 15 000 = 300zł

• z XI: 2%z25 000 = 500zł

• razem saldo: 106 800zł, w tym należności nieściągalne: 5 400zł




Sprawdzenie:

• przychody: 25 000 (XI) + 15 000 (XII) + 100 000 (I) + 40 000 (II) + 90 000 (III) = 270 000zł

• wpłynęło 163 200zł

• saldo w marcu: 106 800zł

• razem: 163 200 + 106 800 = 270 000zł

WYKŁAD 3 10.03.2007

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI I NALEŻNOŚCIAMI

ZAPASY - powstają w wyniku różnic w intensywności strumieni dostaw i strumieni zużycia lub poprzez odchylenie zużycia faktycznego od planowanego. Obecnie gospodarka zapasami skupia się na maksymalnej redukcji zapasów i optymalizacji przepływów materiałowych. Celem zarządzania zapasami jest zapewnienie ich wielkości niezbędnej do prowadzenia działalności przy najmniejszych kosztach.

Czynniki kształtujące zapasy produkcyjne dzieli się na:

• zewnętrzne - warunki dostaw, sezonowość produkcji i dostaw, źródła i formy zaopatrzenia, wielkość jednorazowej dostawy i minimalne partie transportowe, warunki rynku, zbytu i czynniki ekonomiczne

• wewnętrzne - warunki magazynowania, techniczno-organizacyjne, przygotowanie materiałów do produkcji, charakter zużycia produkcyjnego, dynamika zmian asortymentowych oraz właściwości materiałów, procesu technologicznego i wyrobów gotowych

Podstawowe zasady zarządzania zapasami:

• minimalizacja nakładów na zakup, sprowadzenie i utrzymywanie zapasów

• zapewnienie ciągłości produkcji i rytmiczności obsługi odbiorców przy najniższych kosztach zapasów

• niedopuszczenie do powstawania nadmiernych i zbędnych zapasów oraz optymalne ich zagospodarowanie w razie wystąpienia

• przeciwdziałanie stratom ilościowym i jakościowym oraz moralnemu zużyciu zapasów (starzeniu się zapasów)

Wskaźniki ułatwiające gospodarowanie zapasami:




STRUKTURY ZAPASÓW (ILOŚCIOWY)

Wsk =	ilość danego rodzaju zapasu
		stan zapasów w badanym okresie

STRUKTURY ZAPASÓW (WARTOŚCIOWY)

Wsk =	wartość danego rodzaju zapasu
		stan zapasów w badanym okresie

PRZYROSTU ZAPASÓW MATERIAŁÓW

Wsk =	przyrost zapasów
		wzrost produkcji

ZAPASOCHŁONNOŚCI

Wsk =	średni stan zapasów w okresie badanym
		sprzedaż netto

OBROTU ZAPASAMI MATERIAŁOWYMI

Wsk =	wartość zużytych materiałów w ciągu roku
		średni stan zapasów w badanym okresie

OBROTU ZAPASAMI MATERIAŁOWYMI (BAZOWY)

Wsk =	wartość zużytych materiałów w ciągu roku
		średni stan zapasów w okresie bazowym

DYNAMIKI ZAPASÓW

Wsk =	stan zapasów na koniec badanego okresu- ilość
		stan zapasów na początku badanego okresu

POZIOMU KOSZTÓW UTRZYMANIA ZAPASÓW

Wsk =	koszty utrzymania zapasów
		średni stan zapasów w badanym okresie




Komputerowe systemy zarządzania zapasami:

• to programy obsługujące i wspomagające procesy związane ze sprzedażą zarówno detaliczną, jak i hurtową; posiadają szeregi mechanizmów wspomagających szybki dostęp do potrzebnych danych, dzięki czemu umożliwiają sprawną obsługę sprzedaży

• zarządzanie zapasami jest to zespół metod i środków umożliwiających optymalizację poziomu i struktury zapasów przy utrzymaniu ciągłości zaopatrzenia procesów produkcyjnych i obrotu towarowego

Charakterystyka nowoczesnego systemu zarządzania zapasami:

• operacje magazynowe są w pełni zintegrowane z pozostałymi procesami biznesowymi firmy

• możliwość sprawowania ścisłej kontroli nad przesunięciami i przechowywaniem materiałów w magazynach

• możliwość utrzymywania kosztów dystrybucji na minimalnym poziomie maksymalizując równocześnie stopień zadowolenia klientów

• pozwala zaprojektować układ magazynu w taki sposób, aby jak najlepiej spełniał wymagania firmy

• pełna kontrola wszystkich operacji magazynowych

• powiązanie obsługi magazynu z innymi procesami w firmie zwłaszcza w zakresie sprzedaży, księgowości i logistyki

• możliwość sprawdzenia wszystkich informacji związanych z towarami pojawiającymi się w magazynie, od momentu przyjęcia do momentu wydania

• szybki i łatwy dostęp do informacji o bieżących stanach magazynowych

• obniżenie kosztów magazynowania poprzez optymalizację stanów magazynowych

Zapasy powstające w przedsiębiorstwach produkcyjnych lub handlowych spowodowane są zakupem materiałów i towarów w określonych partiach oraz produkcją wyrażoną w określonych seriach.

Przedsiębiorstwa w takiej organizacji procesów gospodarczych ponoszą koszty magazynowania oraz uruchamiania poszczególnych partii (serii) materiałów, wyrobów gotowych czy też towarów. Koszty te zależą od wielkości partii produkcyjnej.

Przy wyborze partii należy uwzględnić wiele czynników, które wymagają odmiennych decyzji przemawiających za zwiększeniem wielkości partii produkcyjnej lub jej zmniejszeniem. Zwiększenie partii powoduje wzrost kosztów magazynowania oraz spadek kosztów przygotowania. W takich warunkach ważne staje się ustalenie optymalnej serii produktów, wyrobów i optymalnej partii zamówienia.

Racjonalne gospodarowanie zapasami wymaga, aby utrzymywać je na możliwie jak najniższym poziomie ze względu na fakt, iż generują one istotne koszty. Z drugiej zaś strony utrzymanie ciągłości produkcji i sprzedaży zmusza przedsiębiorstwa do utrzymania pewnego minimalnego ich poziomu. Nieprawidłowa gospodarka zapasami prowadzi do generowania zapasów nadmiernych i zbędnych, które generują koszty i przyczyniają się do ich powstawania.

NALEŻNOŚCI - to prawo osób fizycznych lub prawnych do otrzymania świadczenia pieniężnego lub rzeczowego, które wynika z przeszłych zdarzeń wskutek realizacji świadczeń na rzecz innego podmiotu (osoby fizycznej bądź prawnej). W rachunkowości należność to kategoria wyłącznie pieniężna, która oznacza wszelkie przyszłe dochody środków pieniężnych będących aktywami podmiotu gospodarczego.

Należności ze względu na obszar rozliczeń:

• należności od dłużników krajowych - sektor finansów publicznych, banków komercyjnych, Skarb Państwa, osoby fizyczne i prawne, itp.

• należności od dłużników zagranicznych - międzynarodowe instytucje finansowe, rządy innych państw, zagraniczne osoby fizyczne i prawne, itp.

Należności ze względu na termin płatności:

Należności krótkoterminowe - to całość należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów, których okres spłaty nie przekracza 12 miesięcy od dnia bilansowego; można je podzielić na:

• należności od jednostek powiązanych, powstałe pomiędzy jednostkami w ramach grupy, w której w skład wchodzą, oprócz jednostki dominującej lub znaczącego inwestora, także jednostki zależne, współzależne i stowarzyszone, w tym:

• należności z tytułu dostaw i usług o okresie spłaty do 12 miesięcy lub powyżej

• inne

• należności od pozostałych jednostek, w tym:

• należności z tytułu dostaw i usług o okresie spłaty do 12 miesięcy lub powyżej

• należności z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń

• inne

Należności ze względu na stopień realności:

• należności bezsporne - środki pieniężne należne jednostce, zagwarantowane prawem i niekwestionowane przez dłużnika

• należności sporne - kwestionowane oraz niezapłacone przez dłużnika kwoty (odmowa zapłaty jest udokumentowana na piśmie)

• należności wątpliwe - środki pieniężne prawnie należne jednostce, których z powodu trudnej sytuacji finansowej dłużnika lub trudności z ustaleniem miejsca jego pobytu albo z innych powodów nie można ich wyegzekwować

• należności przedawnione - kwoty obciążające dłużnika, które po upływie terminu określonego prawem (KC) nie mogą być egzekwowane, ponieważ wierzyciel utracił prawo do ich dochodzenia

• należności nieściągalne - kwoty, które są należne jednostce lecz niemożliwe do wyegzekwowania, a także kwoty orzeczone przez sąd

Należności ze względu na osobę dłużnika:

• od osób fizycznych bądź prawnych za sprzedane im dobra bądź usługi

• od pracowników, np. pobrane przez pracowników sumy do rozliczenia

• od urzędów i innych instytucji, np. za nadpłacone podatki, składki ZUS

Należności z tytułu powstania:

• z tytułu dostaw i usług, które przysługują dostawcy, gdy moment sprzedaży wyprzedza moment zapłaty

• wypłacone zaliczki

• kary umowne stanowiące formę zryczałtowanego odszkodowania w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania; ich wysokość ustalana jest wcześniej i musi być wypłacona bez względu na rzeczywistą wysokość poniesionej szkody

• karne odsetki, które przysługują wierzycielowi w przypadku nieterminowego regulowania przez dłużnika zobowiązań wynikających z umowy

Windykacja - dochodzenie, w sposób określony w przepisach ustawowych, swoich praw do rzeczy lub zapłaty. Dosłownie oznacza dochodzenie roszczeń, obronę konieczną a w szczególnym przypadku nawet zemstę. Większość dużych przedsiębiorstw posiada działy zajmujące się osobistym ściąganiem należności, mimo to często są wspomagane przez instytucje windykacyjne.

Rodzaje windykacji:

• polubowna - polega na przypominaniu dłużnikowi o upływie terminu załatwienia jakiejś sprawy, ma doprowadzić do spłaty przez tego dłużnika należności

• sądowa - dotyczy przypadków, gdy dłużnik nie wyraża chęci do współpracy, dochodzi wtedy do uzyskania sądowego nakazu zapłaty, który jest podstawą do egzekucji komorniczej; windykacja sądowa może się odbywać przez postępowanie karne, mające na celu udowodnienie, że dłużnik dopuścił się przestępstwa na rzecz wierzyciela; możliwa jest także blokada działalności gospodarczej dłużnika - w takim wypadku firma windykacyjna, w sposób zgodny z prawem, blokuje lub bardzo utrudnia dalsze prowadzenie tej działalności gospodarczej do momentu uregulowania należności wobec wierzyciela; czynności procesowe na etapie postępowania sądowego prowadzone są przez radców prawnych

Sposoby prowadzenia egzekucji:

• z rachunku bankowego - skutkuje tylko wtedy, gdy dłużnik posiada jakieś środki na koncie; komornik kontaktuje się z bankiem, w którym dłużnik posiada konto i informuje, o przejęciu wierzytelności, zarówno dłużnika, jak i wierzyciela (dotyczy to środków, które są na koncie i które dopiero wpłyną)

• z wynagrodzenia za pracę - komornik zawiadamia dłużnika i jego zakład pracy o przejęciu części wynagrodzenia na spłatę zobowiązania wobec wierzyciela; przekazanie pieniędzy odbywa się przez zakład pracy lub za pośrednictwem komornika

• z ruchomości - zajęcie ruchomości (samochód, maszyny, cenne przedmioty); wyceny ruchomości dokonuje najczęściej biegły rewident, a wierzyciel może być uczestnikiem przejęcia wierzytelności

• z nieruchomości - komornik dostarcza dłużnikowi wezwanie, a następnie wzywa dłużnika do uregulowania długu w ciągu 2 tygodni i wnosi wpis do księgi wieczystej o wszczęciu egzekucji; po upływie terminu komornik na wniosek wierzyciela dokonuje opisu i wyceny zajętej nieruchomości; po miesiącu dochodzi do sprzedaży, dług jest pokrywany z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości

Źródła i rodzaje informacji o kontrahentach:

	INFORMACJE FORMALNO-PRAWNE	STRATEGIA	FINANSE	BRANŻA KLIENTA	GOSPODARKA
DANE WEWNĘTRZNE	-	-	Wszelkie dane o współpracy z systemami: księgowym, sprzedaży, z bazy danych o windykacji	Opinia o stanie branży	-
DANE OD KLIENTA	Forma organizacyjno-prawna, dokumenty rejestracyjne, zaświadczenia z organów administracyjnych	Plany rozwoju działalności (ustne i nieformalne, ewentualnie formalny biznesplan)	Sprawność finansowa, opinie instytucji finansowych	Opinia o stanie branży	Poziom optymizmu / pesymizmu klienta
DANE OPUBLIKOWANE	Forma organizacyjno-prawna, dokumenty rejestracyjne, zaświadczenia z organów administracyjnych	Plany rozwoju działalności (ustne i nieformalne, ewentualnie formalny biznesplan)	Sprawność finansowa, analizy niezależnych specjalistów (dotyczy głównie spółek publicznych)	Raporty o stanie branży, wskaźniki ekonomiczne dla branży	Raporty o stanie gospodarki
DANE ZEBRANE W TERENIE	-	Opinie, uwagi i plotki uzyskane od personelu klienta	Wszelkie sygnały mogące świadczyć o stanie sprawności finansowej pozyskane w zakresie zwykłych kontaktów

Dane wewnętrzne - to systemy informacyjne w przedsiębiorstwie do których należą:

• system księgowy

• system sprzedaży

• baza danych o windykacji należności handlowych

System księgowy - rodzaj danych wewnętrznych zbieranych w celu oceny naszego kontrahenta; zależą od sprawnej organizacji danych w dziale księgowości, np. budowa planu kont, podziały kosztów i przychodów, szczegółowa analityka. Bardzo często cały system księgowy w przedsiębiorstwie służy głównie jego rozliczeniom podatkowym, a nie grupowaniu informacji przydatnych do zarządzania firmą.

System sprzedaży - może to być z jednej strony komputerowy system wspomagający obsługę klientów, z drugiej - jako cała część przedsiębiorstwa, która realizuje procesy sprzedaży (w tym zespół handlowców).

Niektóre dane mogą dotyczyć:

• wartości sprzedaży dla klienta w danym okresie

• liczby zawartych transakcji

• liczby wystawionych faktur

• częstotliwości zawierania transakcji

• sposobów płatności

• terminów płatności zafakturowanych (kredyty kupieckie) i rzeczywistych

• informacji o upustach i rabatach

• informacji o złożonych zamówieniach

• informacji o realizacji zamówień

• informacji o zaliczkach

• informacji o zamówieniach niezrealizowanych

• informacji o odwołanych zamówieniach

Sygnały ostrzegawcze:

• spadek dynamiki przychodów ze sprzedaży

• unikanie kontaktów z dostawcą

• pozbywanie się elementów majątku trwałego

• częste zmiany personalne na kluczowych stanowiskach

• wzrost poziomu zapasów nie związanych z sezonowością czy cyklicznością produkcji

• zauważalne problemy z realizacją zamówień

• wymijające informacje na temat kondycji finansowej

Współpraca z wywiadownią gospodarczą - głównym przedmiotem działalności jest ocena ryzyka gospodarczego związanego z danym kontrahentem; dane, które przechowuje i sprzedaje w swoich raportach:

• nazwa firmy, adres

• forma prawna oraz przedmiot jej działalności

• data rozpoczęcia działalności

• historia rozwoju firmy

• dane rejestrowe

• zatrudnienie

• posiadany majątek

• dane finansowe

• najważniejsi kontrahenci

• banki obsługujące, opinie kredytowe

• zobowiązania

• ocena według zleconych kryteriów

WYKŁAD 4 11.03.2007

WSPÓŁPRACA Z BIUREM PRAWNYM

Aktualnie usługi doradztwa prawnego na rzecz podmiotów gospodarczych mogą prowadzić wyłącznie adwokaci i radcowie prawni. Spółki cywilne i handlowe adwokatów i radców prawnych mogą być wyłącznie komandytariuszami. Kancelarie prawne czy kancelarie radców prawnych odgrywają dużą rolę w samym prawie windykacyjnym należności, natomiast ich znaczenie jest mniejsze jeśli chodzi o prawo gromadzenia danych o partnerach gospodarczych. Najczęściej biuro prawne dokonuje ustalenia i weryfikacji danych formalno-prawnych na podstawie rejestrów i ewidencji działalności gospodarczej.

Firmy, które nie zatrudniają radcy prawnego mogą skorzystać z następujących usług biura prawnego:

• analiza formy organizacyjno-prawnej i określenie zaleceń dla form współpracy

• analiza danych o majątku

• analiza stosowanych czy proponowanych przez kontrahenta umów, zabezpieczeń czy też form rozliczeń

Cesja wierzytelności - na inną osobę - jedna z możliwości odzyskania środków pieniężnych z tyt. wierzytelności; KC zawiera regulacje dotyczące zmian stosunku prawnego zarówno po stronie dłużnika jak i wierzyciela

Cesja - przeniesienie

Rodzaje wierzytelności:

• należności, które mogą wynikać z:
  faktur, wyroków lub nakazów sądowych, weksli, kar umownych, przedpłat, zaliczek, pożyczek, kredytów, kaucji, skł. ubezpieczeniowych i innych

• należności uboczne:
  odsetki od niezapłaconych należności głównych, od zapłaconych po terminie wymagalności, kary sądowe, adwokackie, egzekucyjne, wynikające z upomnień, ponagleń, itp.

Możliwości

• firmy kupujące wierzytelności

• firmy windykacyjne

Zakres działalności firm windykacyjnych obejmuje:

• dochodzenie roszczeń finansowych dla podmiotów gospodarczych

• dochodzenie roszczeń finansowych wynikających z umów leasingu i kredytu

• pozyskanie i opracowanie informacji na temat wierzycieli i ich stanu majątkowego

• zastępstwo procesowe

• pomoc egzekucyjna

• opracowywanie i zgłaszanie wniosków do prokuratury

Rodzaje zabezpieczeń wierzytelności

ZABEZPIECZENIA OSOBISTE
charakteryzują się tym, że wierzyciel może zaspokoić swoje roszczenia z całego majątku dłużnika istniejącego zarówno w chwili powstania zobowiązania jak i w późniejszym terminie. W tej sytuacji to wierzyciel decyduje z jakiego elementu składowego majtku dłużnika komornik przeprowadzi egzekucję. Skuteczność egzekucji jest uzależniona od stanu majątkowego dłużnika, a ten może ulegać zmianom. Stąd w przypadku gdy wysokość długów przekroczy wartość majątku dłużnika możliwość spłaty długu ulega proporcjonalnej redukcji

Do najczęstszych zabezpieczeń osobistych należą:

• weksel

• poręczenie

• gwarancja bankowa

• przystąpienie do długu

Weksel - jest papierem wartościowym w którym wystawca zobowiązuje się lub nakazuje osobie trzeciej wypłacenie określonej kwoty;
bardzo popularny sposób zabezpieczenia wierzytelności w obrocie gospodarczym; wystawiany przez dłużnika może być następnie wręczony wierzycielowi lub złożony do depozytu u osoby trzeciej (np. u notariusza)

Poręczenie cywilnoprawne - najbardziej popularny, najprostszy i najtańszy, wśród zabezpieczeń osobistych, sposób zabezpieczenia wierzytelności
Poręczenie jest umową, w której poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela do wykonania zobowiązania na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Poręczenie może odnosić się do każdego zobowiązania, także przyszłego; źródło zobowiązania głównego czy też charakter świadczenia, z którego ono wynika nie mają wpływu na możliwość zastosowania poręczenia cywilnoprawnego jako zabezpieczenia

Umowa poręczenia powinna zawierać dwa oświadczenia:

• oświadczenie poręczyciela o udzieleniu poręczenia

• oświadczenie wierzyciela o przyjęciu poręczenia

Gwarancja bankowa - jest to zobowiązanie banku do wypłacenia wierzycielowi określonej kwoty pieniężnej w przypadku, gdyby dłużnik nie uregulował zobowiązania. Jest to powszechnie uznawana za jedną z bardziej wiarygodnych form zabezpieczenia wierzytelności, jako, że (przy założeniu dobrej sytuacji finansowej banku - gwaranta) zapewnia wierzycielowi szybkie i skuteczne zaspokojenie objętych gwarancją roszczeń wobec dłużnika
Gwarancji bankowej może udzielić tylko bank; udziela jej na zlecenie. Zobowiązanie banku z tyt. udzielonej gwarancji staje się wymagalne dopiero wtedy, gdy kredytobiorca nie ureguluje kredytu handlowego w określonym terminie. Treść każdej gwarancji jest ustalana indywidualnie w zależności od treści umowy będącej podstawą jej ustanowienia. Gwarancje bankowe wygasają po upływie ustalonego terminu

ZABEZPIECZENIA RZECZOWE
dłużnik odpowiada za dług tylko z określonej rzeczy (nieruchomość, rzeczy ruchome, prawa majątkowe) bez względu na to czyją własnością ona jest. Wierzyciel przy zaspokojeniu z tej rzeczy korzysta także z prawa pierwszeństwa przed wierzycielem osobistym.

Do najczęściej stosowanych zabezpieczeń rzeczowych, należą:

• hipoteka

• zastaw

• przewłaszczenie na zabezpieczenie

• blokada rachunku bankowego

hipoteka - najskuteczniejsza metoda zabezpieczenia wierzytelności, ustanawiana jest na nieruchomości lub prawach ujawnionych w księgach wieczystych (użytkowanie wieczyste) należących do dłużnika lub osoby trzeciej za jej zgodą, ustanawiana jest w postaci aktu notarialnego

przedmiotem hipoteki może być:

• nieruchomość: gruntowa, budynkowa, lokalowa, będąca w użytkowaniu wieczystym

• własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego

• prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej

• ułamkowy udział we własności nieruchomości

• wierzytelność zabezpieczona hipoteką

przedmiot hipoteki może stanowić jedynie nieruchomość oznaczona, czyli określona pod względem poniższych cech:

• położenia

• właściciela

• nr księgi wieczystej

• sądu w którym znajduje się księga wieczysta

blokada rachunku bankowego - powstaje w drodze umowy pomiędzy bankiem a posiadaczem rachunku, w której posiadacz ustanawia nieodwołalną blokadę określonej kwoty pieniężnej i upoważnia wierzyciela do pobrania tej kwoty w przypadku niewywiązania się posiadacza rachunku z zobowiązania, którego blokada stanowi zabezpieczenie

UBEZPIECZENIE KREDYTÓW KUPIECKICH

Większość towarzystw ubezpieczeniowych w PL umieszcza w swojej ofercie możliwość ubezpieczenia wierzytelności wynikających z udzielenia kredytu kupieckiego (handlowego). Wierzyciel chcąc zapewnić sobie wyrównanie szkody powstałej na skutek niespłacenia należności wynikających z udzielonych kredytów kupieckich powinien je uprzednio ubezpieczyć

CYKL (OPERACYJNY) KAPITAŁU OBROTOWEGO

To okres upływający od momentu wydatkowania środków pieniężnych na zakup czynników produkcji do momentu uzyskania przychodów pieniężnych ze sprzedaży wyrobów (usług) wyprodukowanych dzięki zastosowaniu tych czynników

• brutto = cykl obrotu zapasami + cykl obrotu należnościami

• netto = brutto - cykl obrotu zobowiązaniami


Determinanty długości cyklu kapitału obrotowego:

1. długość (w dniach) minimalnego okresu utrzymywania zapasów (OUZ)




Z - przeciętny poziom zapasów
M - wartość zakupów materiałów i surowców w analizowanym okresie
O - liczba dni w okresie

2. długość (w dniach) okresu spływu należności (OSN) - wsk. windykacji




N - przeciętny poziom należności
S - wielkość sprzedaży w analizowanym okresie

3. długość (w dniach) okresu regulowania zobowiązań (ORZ)




Z_o - przeciętny poziom zobowiązań

INWESTYCJE - to aktywa finansowe, nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych. Do inwestycji zalicza się także aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych zasobów i uzyskania z nich przychodów w postaci odsetek, dywidend czy też przychodów powstających z transakcji handlowych

Zatem aby dany składnik aktywów mógł być zaliczony do inwestycji musi
spełniać jednocześnie trzy warunki:

• musi być zakupiony, otrzymany w formie aportu lub otrzymany nieodpłatnie w postaci darowizny

• celem nabycia jest osiągnięcie korzyści ekonomicznych

• korzyści jakie czerpie jednostka z posiadania składnika aktywów pochodzą bezpośrednio od niego

Inwestycje ze względu na długość okresu pozostawania do dyspozycji firmy dzielą się na długoterminowe i krótkoterminowe

Inwestycje długoterminowe - nie są przeznaczone do zbycia przed upływem 12m-cy (od dnia bilansowego);

Zaliczmy do nich:

• udziały w obcych jednostkach w postaci wkładów pieniężnych bądź wkładów rzeczowych, tzw. aportów w walucie krajowej bądź obcej, wycenione w cenie nabycia (waluty obce przelicza się na PLN wg kursu sprzedaży ustalonego dla danej waluty obcej przez bank z którego usług korzysta jednostka)

• długoterminowe papiery wartościowe o charakterze kapitałowym (akcje, obligacje) uprawniające do określonych korzyści (dywidend, odsetek) wycenione w cenie nabycia

• udzielone pożyczki długoterminowe ujawnione w księgach rachunkowych wg wartości nominalnej

• inne finansowe składniki majątku trwałego wycenione po cenie nabycia

Inwestycje długoterminowe ujawniane są w księgach rachunkowych na dzień nabycia lub powstania wg ceny nabycia jeśli okres ich dalszego posiadania wynosi ponad 12m-cy licząc od dnia bilansowego. Na dzień bilansowy inwestycje wyceniane są wg cen nabycia pomniejszonych o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości

Inwestycje krótkoterminowe - przeznaczone do zbycia przed upływem 12m-cy

Dzielą się na:

1. krótkoterminowe aktywa finansowe

• w jednostkach powiązanych (udziały lub akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki, inne krótkoterminowe aktywa finansowe)

• w pozostałych jednostkach (udziały lub akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki, inne krótkoterminowe aktywa finansowe)

• środki pieniężne i inne aktywa pieniężne:

• środki pieniężne w kasie i na rachunkach

• inne środki pieniężne

• inne aktywa pieniężne

• inne inwestycje krótkoterminowe

WYKŁAD 5 18.03.2007

WYKORZYSTANIE TEORII WARTOŚCI PIENIĄDZA W CZASIE
W ZARZĄDZANIU FINANSAMI

• ocena działalności gospodarczej

• inwestycje krótkoterminowe

• inwestycje długoterminowe

Dla celów ewidencyjnych wyróżnia się trzy podstawowe etapy procesu inwestycyjnego:

• przygotowanie inwestycji - etap obejmujący okres od zlecenia prac nad założeniami techniczno-organizacyjnymi do rozpoczęcia realizacji inwestycji; opiera się na programowaniu (studia i prace badawcze zmierzające do ustalenia kierunków inwestowania i rozmieszczania inwestycji tak, aby osiągnąć z góry określony cel) i projektowaniu (rozwiązania techniczne, organizacyjne i ekonomiczne inwestycji)

• realizacja inwestycji - okres od zakończenia etapu przygotowawczego do momentu przekazania zakończonego zadania inwestycyjnego do używania

• rozliczenie inwestycji - obejmuje okres do chwili ostatecznego rozliczenia inwestycji

Papier wartościowy - dokument stwierdzający istnienie określonego prawa majątkowego w taki sposób, że bez posiadania tego dokumentu nie można wykonywać tego prawa a przeniesienie własności tego dokumentu powoduje przeniesienie również tego prawa

Papiery wartościowe dzielimy ze względu na:

1. f-cje prawne

2. charakter dochodów

3. oznaczenie w dokumencie osoby uprawnionej

4. czas wartości papieru

5. cele gospodarcze

F-cje prawne

• papiery reprezentujące wierzytelności pieniężne (np. weksle, czeki, obligacje, bony skarbowe, listy zastawne, listy hipoteczne)

• papiery dokumentujące uprawnienia do współwłasności majątkowej (np. akcje)

• papiery wartościowe uprawniające do zarządzania prawami rzeczowymi (konosamenty w transporcie towarów)

Charakter dochodów

• papiery wartościowe o dochodzie stałym - reprezentują wierzytelność, której wielkość kapitału i dochodu jest określona w kwocie pieniężnej już w chwili emisji (np. obligacje)

• papiery wartościowe o dochodzie zmiennym - walory reprezentujące prawo do udziału w zysku osiąganym przez emitującą go jednostkę organizacyjną oraz reprezentujące udziały w majątku tej jednostki (np. akcje)

Oznaczenie w dokumencie osoby uprawnionej

• papiery wartościowe imienne - uprawniają jedynie osoby imiennie oznaczone w papierach

• papiery wartościowe na okaziciela - nie wskazują osoby uprawnionej a do przeniesienia własności takiego dokumentu wystarczy jego wydanie

• papiery wartościowe na zlecenie - takie, które osobę upoważnioną wskazują w postaci podmiotu imiennie wymienionego w papierach oraz każdego, na kogo zostają przeniesione prawa z tych papierów na drodze indosu, czyli dokonywanego oświadczenia osoby uprawnionej zbywającej dokument (np. czeki, weksle)

Czas wartości papieru

• papiery krótkoterminowe (do 3 m-cy)

• papiery średnioterminowe

• papiery długoterminowe (ponad 1 rok)

Cele gospodarcze

• papiery rynkowe - wykorzystywane w obrocie masowym, w którym uczestniczy wiele podmiotów a transakcje dokonywane są na zorganizowanych, regulowanych rynkach (np. akcje)

• papiery nierynkowe - posiadają niski krąg odbiorców, ich odbiór jest przypadkowy bez instytucjonalnego uporządkowania (np. weksle)

Akcje - podstawowe papiery wartościowe potwierdzające udział danego podmiotu w majątku spółki akcyjnej; daje prawo do dywidendy oraz prawo do głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy

Obligacje - papier wartościowy, w którym wystawca (emitent) potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu w ustalonym terminie właścicielowi obligacji oraz do zapłaty odsetek liczonych od nominalnej kwoty pożyczki

Weksel - papier wartościowy o określonej dokładnie przez prawo wekslowe formie, charakteryzuje się tym, że złożenie na nim podpisu powoduje powstanie zobowiązania wekslowego podpisującego; jedyną osobą uprawnioną do realizacji praw majątkowych z wskazanych na wekslu jest prawny posiadacz weksla

Czek - udzielone bankowi pisemne zlecenie, na określonym prawem formularzu, wypłacenia okazicielowi lub oznaczonej osobie, zwanej remitentem, wymienionej sumy pieniężnej ze środków będących w dyspozycji wystawcy, najczęściej na rachunku bankowym. Remitent jest pierwszym właścicielem czeku

Bony skarbowe - krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez SP na okres od 1 dnia do 52 tygodni w celu pokrycia bieżących potrzeb płatniczych; mają charakter papierów dyskontowych oferowane do sprzedaży w kraju na rynku pierwotnym z dyskontem i wykupywanym według wartości nominalnej po upływie okresu na jaki został wyemitowany; potwierdza on zobowiązanie SP z tyt. zaciągniętego kredytu w formie pieniężnej

Konosament - morski list przewozowy, świadectwo ładunkowe potwierdzające odbiór określonego ładunku na statek i zobowiązujące przewoźnika do wydania ładunku w porcie przeznaczenia posiadaczowi konosamentu; jest dokumentem wystawianym przez przewoźnika lub w jego imieniu przez kapitana statku albo inną osobę; jest rodzajem towarowego papieru wartościowego, który może podlegać obrotowi

RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE (ŚRODKI TRWAŁE)

• są to środki trwałe oddane do użytkowania, środki trwałe w budowie oraz zaliczki na środki trwałe

• wg MSR rzeczowe aktywa trwałe to środki trwałe, które dana jednostka posiada w celu ich użytkowania oraz wykorzystania w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (produkcyjną, handlową, usługową) lub w celach administracyjnych przez okres dłuższy niż 1 rok

Środki trwałe obejmują:

• nieruchomości w tym wszystkiego rodzaju grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu)

• budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej (w tym spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego i spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego)

• urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu

• oraz inne rzeczy, tj. narzędzia, przyrządy, ruchomości, wyposażenie, inwentarz żywy

ZARZĄDZANIE AKTYWAMI TRWAŁYMI - OCENA PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH

• preliminowanie inwestycji

• statyczne metody oceny inwestycji

• dynamiczne metody oceny inwestycji

• inwestycje w długoterminowe papiery wartościowe

Preliminowanie inwestycji

• nakład inwestycyjny - kwota jaką należy ponieść na realizację projektu inwestycyjnego

• przepływy pieniężne netto (NCF) - różnica strumieni wpływów i strumieni wydatków realizowanych w poszczególnych okresach.
  Mogą być również ustalane jako suma zysku netto i amortyzacji w poszczególnych okresach (=nadwyżka finansowa)

• stopa dyskontowa - minimalna stopa zwrotu z inwestycji wymagana przez inwestora; jest to stopa zwrotu jaką można uzyskać na rynku lub koszt kapitału (ustalany jako średni ważony koszt kapitały WACC)

STATYCZNE METODY OCENY INWESTYCJI

• właściciele kapitałów szukają najefektywniejszych możliwości jego wykorzystania

• aby osiągnąć cel opłacalnej alokacji kapitału, inwestorzy wykorzystują różne metody oceny racjonalności inwestycji

• wyróżnia się wiele metod w zależności od przyjętego kryterium

• z pkt-u widzenia czynnika czasu, techniki opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych dzielimy na metody statyczne (proste) oraz dynamiczne (dyskontowe)

Cechą charakterystyczną metod statycznych jest ocena efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych poprzez określenie w różny sposób relacji rocznych (średnich lub docelowych) wpływów z inwestycji i całkowitych nominalnych nakładów niezbędnych do jej realizacji

Metody te nie uwzględniają upływu czasu, co oznacza, że poszczególne wielkości nie są różnicowane w kolejnych latach, a do obliczeń bierze się sumę spodziewanych nakładów i efektów lub wartości średnie, czy też wybrane z określonego okresu. Metody te tylko w przybliżony, umiarkowany sposób ujmują cykl budowy i poziom zaangażowania nakładów kapitału.

W ocenie opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych metody proste można stosować:

• we wstępnych fazach procesu przygotowywania przedsięwzięć, gdy nie ma jeszcze szczegółowej, rozbudowanej informacji dotyczącej danego przedsięwzięcia inwestycyjnego

• w przypadku przedsięwzięcia o stosunkowo krótkim ekonomicznym cyklu życia, gdy różne rozłożenie w czasie nakładów i efektów nie wpływa w decydujący sposób na ocenę opłacalności przedsięwzięcia

• w przypadku przedsięwzięć o niewielkiej skali, gdy zrówno nakłady jak i efekty są niewielkie i nie naruszają pozycji rynkowej oraz sytuacji ekonomiczno-finansowej firmy realizującej dane przedsięwzięcie inwestycyjne

Zalety metod statycznych:

• prostota

• komunikatywność

• przystępność dla szerokiego grona odbiorców

• jasność formuł

• łatwość interpretacji uzyskanych wyników

Wady metod statycznych:

• nieuwzględnianie rozkładu płatności w czasie

• niepewność co do uzyskania przyszłych dochodów, które są jedynie wielkościami oczekiwanymi

• koszty niewykorzystania możliwości związanych z wygenerowaniem przyszłych dochodów (koszty utraconych korzyści)

• nieuwzględnienie inflacji, która wpływa na zmniejszenie dochodów realnych

Metody statyczne:

• okres zwrotu

• księgowa stopa zwrotu

• rachunki porównawcze: kosztów, zysku, rentowności

Okres zwrotu (PP)

• czas jaki jest konieczny, aby nakłady poniesione na realizację określonego przedsięwzięci inwestycyjnego zostały w pełni pokryte korzyściami netto wygenerowanymi przez to przedsięwzięcie - po jakim okresie (w latach) zwróci się dana inwestycja

• liczba lat potrzebna do odzyskania nakładów związanych z inwestycją, czyli po jakim czasie suma dodatnich strumieni przepływów pieniężnych netto uzyskiwanych z projektu będzie równa nakładom inwestycyjnym

• z kilku projektów wybierany jest ten dla którego okres zwrotu jest najkrótszy

Długi okres zwrotu dostarcza istotnych informacji:

• przedsięwzięcie jest mało płynne gdyż zaangażowane środki będą zamrożone na długi okres

• korzyści netto generowane w długim okresie niosą ze sobą większe ryzyko niż te osiągane w okresie krótszym, stąd podwyższone ryzyko przedsięwzięć o długim okresie zwrotu

Księgowa stopa zwrotu (ARR)

• określa wpływ projektu na zmiany wielkości zysku netto związanego z realizacja danego projektu

• to prosta metoda oceny inwestycji, opiera się o stosunek pomiędzy nakładami a efektami

• to relacja korzyści netto realizowanych przez dane przedsięwzięcie inwestycyjne do nakładów jakie zostały poniesione.

Podstawowym założeniem jest to, że zarówno wartości korzyści jak i nakładów są wyrażone jako kategorie księgowe:

1. w oparciu o koszt początkowy




2. w oparciu o wartość księgową




NCF_t - strumień pieniędzy netto w okresie t

NCF₀ - początkowy koszt projektu (nakład inwestycyjny)

Dep_t - amortyzacja w okresie t

n - oczekiwana liczba lat życia projektu

ABV - średnia wartość księgowa projektu = średni koszt projektu - zakumulowana amortyzacja

ARR - określa ile na jedną zł całkowitych nakładów inwestycyjnych przypada średniej korzyści netto, która wyraża się zyskiem netto (lub zyskiem brutto, EBIT-em, dochodem z inwestycji), czyli jaka część nakładów zostanie pokryta średniorocznym zyskiem netto

ARR ujemna oznacza, jaką część nakładu pokryją zyski z jednego roku eksploatacji inwestycji natomiast dodatnia ARR - jaka część rocznego zysku z inwestycji zostanie przeznaczona na inwestycję

Wady

• nie uwzględnia zmiennej wartości pieniądza w czasie

• przyjmuje zysk jako miernik korzyści netto przedsięwzięcia inwestycyjnego

• wymaga subiektywnego wyznaczenia wartości granicznej stopy zysku

• nie można stosować do przedsięwzięć charakteryzujących się różnym stopniem ryzyka

WYKŁAD 6 01.04.2007

Rachunek porównawczy rentowności

• rentowność inwestycji stanowi relację otrzymanego z niej zysku do zaangażowanego kapitału

• w praktyce stosuje się różne konstrukcje rentowności inwestycji; jest to związane z różnym zakresem czasowym, różnym sposobem pomiaru zysku i zaangażowanego kapitału

• stopa zwrotu z nakładów inwestycyjnych to relacja dochodów (liczonych w skali roku) do całkowitych nakładów inwestycyjnych (skumulowanych od momentu rozpoczęcia przedsięwzięcia inwestycyjnego do okresu, dla którego wyznaczana jest ta relacja)

• stopa informuje jaką część nakładów stanowi roczny dochód

• stopę wykorzystuje się przede wszystkim we wstępnej ocenie konkurencyjnych projektów lub w sytuacji braku dokładnych danych charakteryzujących dane przedsięwzięcie

stopa zwrotu =	dochód roczny
		całkowity nakład inwestycyjny

DYNAMICZNE METODY OCENY INWESTYCJI

Pomimo dużych rozbieżności poglądów poszczególnych autorów co do obu grup metod oceny projektów inwestycyjnych. Bardziej powszechna jest tendencja do wykorzystania metod dynamicznych jako skuteczniejszych i zapewniających podjęcie efektywnej decyzji inwestycyjnej

Wartość bieżąca netto (NPV)

Ponieważ pieniądz zmienia swoją wartość w czasie strumienie pieniężne muszą opierać się ten sam mianownik aby można je było porównywać. Dzięki regule NPV można ocenić przepływy pieniężne związane z projektem (wymagają one porównania zaktualizowanej wartości przyszłych przychodów z dokonywanymi dziś nakładami inwestycyjnymi). Innymi słowy metoda ta polega na dyskontowaniu przyszłych strumieni pieniężnych do ich wartości obecnych:

• obliczanie zaktualizowanej wartości (PV) spodziewanego strumienia przychodów pieniężnych netto w każdym roku (różnica spodziewanych przychodów i przewidywanych nakładów gotówkowych)

• dodawanie do siebie wartości zaktualizowanych dla kolejnych lat, co pozwoli na otrzymanie całkowitej wartości zaktualizowanej spodziewanych przyszłych strumieni

• odjęcie początkowych nakładów inwestycyjnych w celu otrzymania NPV projektu

• przyjęcie/odrzucenie projektu




r - stopa dyskontowa
NCF_t - strumienie pieniężne netto uzyskane w okresie realizacji projektu inwestycyjnego
t - kolejne okresy realizacji projektu
k - ostatni okres eksploatacji projektu lub okres w którym następuje jego realizacja

Wartość bieżąca netto (NPV) to suma zdyskontowanych przepływów pieniężnych

• porównując kilka projektów wybieramy ten dla którego wartość NPV jest największa

W sytuacji gdy do wyboru jest kilka projektów o różnym okresie realizacji i eksploatacji, należy skorzystać z jednej z poniższych odmian metody NPV:

1. metoda łańcucha wymiany

2. metoda wymiany ciągłej

3. metoda rocznego ekwiwalentu

1. Metoda łańcucha wymiany

Założenie o powtarzalności projektów inwestycyjnych o różnej długości realizacji i eksploatacji do ich czasowego zrównania

[projekt A trwa 3 lata, projekt B trwa 5 lat; aby je porównać należy założyć, że projekt A powtórzymy 5 razy (=15lat) a projekt B 3 razy (=15lat); dopiero teraz można porównać oba projekty zakładając 15 letni okres trwania obu projektów]

Wybieramy projekt, dla którego NPV jest większy

2. Metoda wymiany ciągłej

Zakłada, że projekty będą ponawiane w nieskończoność:




NPV(k,∞) - aktualna wartość nieskończonego łańcucha inwestycji
NPV(k) - aktualna wartość inwestycji o długości k
k - długość trwania inwestycji

Wybieramy projekt, dla którego NPV obliczone tą metodą jest większe

3. Metoda rocznego ekwiwalentu

Obliczany jest roczny strumień pieniężny (ANCF) równy dla całego okresu inwestycji:




Wybieramy projekt, dla którego ANCF jest większe

PRZYKŁAD 1

Zysk netto w roku pierwszym 100jp w roku drugim 120jp. Amortyzacja roczna 80jp. Nakład inwestycyjny 150jp poniesiono w całości w momencie rozpoczęcia inwestycji. Ocenić opłacalność inwestycji za pomocą metody NPV wiedząc, że stopa dyskontowa to 10%.

NCF₀ = -150

NCF₁ = 100 + 80 = 180

NCF₂ = 120 + 80 = 200

r = 0,1




NPV>0 → projekt opłacalny

PRZYKŁAD 1A

Projekt pierwszy - przykład 1; NPV drugiego projektu wynosi 250jp, przy tej samej stopie dyskontowej. Który projekt należy wybrać do realizacji wiedząc, że projekt drugi trwa 3 lata?

NPV₁ = 178,93

NPV₂ = 250

Metoda łańcucha wymiany

Chcąc doprowadzić oba projekty do porównywalności należy projekt pierwszy powtórzyć 3 razy (=6lat trwania) a projekt drugi 2 razy (=6 lat trwania)

Projekt 1:


Projekt 2:
Należy wybrać projekt 1

Metoda wymiany ciągłej

Projekt 1:


Projekt 2:
Należy wybrać projekt 1

Metoda rocznego ekwiwalentu

Projekt 1:


Projekt 2:
Należy wybrać projekt 1

Zdyskontowany okres zwrotu (DPP)

• to modyfikacja okresu zwrotu

• brane są pod uwagę zdyskontowane przepływy pieniężne, czyli uwzględniające zmienną wartość pieniądza w czasie

• z kilku projektów wybierany jest ten dla którego zdyskontowany okres zwrotu jest najkrótszy

PRZYKŁAD 2

Przedsiębiorstwo zamierza zrealizować projekt B o nakładzie 2000jp, poniesionym w całości w momencie rozpoczęcia inwestycji. Przepływy wyniosą w roku: 1→700jp; 2→1400jp; 3→700jp; 4→1000jp. Obliczyć zdyskontowany okres zwrotu; dyskonto 8%.

Rok (k)	CF	czynnik dyskonta (1+0,08)^-^k	CF zdyskontowane	CF zdyskontowane, skumulowane
0	-2000	1	-2000	-2000
1	700	0,9252	648	-1352
2	1400	0,853	1200	-152
3	700	0,7938	556	404
4	1000	0,7350	735	1139

Zdyskontowany okres zwrotu:

2 lata i ...:

556 : 12 = 46,33 [jp m-cznie]

152 : 46,33 = 3,28 = 4 [m-ce]


2 lata i 4 m-ce

Wskaźnik zyskowności (PI)




PV₍₊₎ - bieżąca wartość dodatnich przepływów pieniężnych

PV_(-) - bieżąca wartość ujemnych przepływów pieniężnych

PRZYKLAD 3

Zysk netto w roku pierwszym 100jp w roku drugim 120jp. Amortyzacja roczna 80jp. Nakład inwestycyjny 150jp poniesiono w całości w momencie rozpoczęcia inwestycji. Ocenić opłacalność inwestycji za pomocą metody NPV wiedząc, że stopa dyskontowa to 10%.

NCF₀ = -150

NCF₁ = 100 + 80 = 180

NCF₂ = 120 + 80 = 200

r = 0,1





PI > 1 - inwestycja opłaca się




Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)

• stopa zwrotu, przy której wartość bieżąca projektu (NPV) jest równa zeru
  czyli przy
  

• IRR jest miarą rentowności inwestycji; pokazuje rzeczywistą stopę zwrotu przedsięwzięcia ; tym większy odnotowujemy dochód z inwestycji im większa jego wartość; z drugiej strony jest to maksymalna stopa kredytu inwestycyjnego, który pozwoli jeszcze sfinansować projekt bez straty dla właścicieli




r₁ - poziom stopy procentowej, przy której NPV jest zbliżone do zera ale jeszcze dodatnie

r₂ - poziom stopy procentowej, przy której NPV jest zbliżone do zera ale już ujemne

PV - poziom NPV obliczony na podstawie r₁

NV - poziom NPV obliczony na podstawie r₂

IRR > r - projekt należy realizować

IRR < r - projektu nie należy realizować

IRR = r - o przyjęciu lub odrzuceniu projektu powinny zdecydować inne czynniki

• z kilku projektów wybieramy ten, dla którego IRR jest najwyższa

WADY IRR
w nietypowych projektach IRR może przyjmować kilka wartości, np. gdy występują ujemne przepływy pieniężne nawet w latach końcowych inwestycji

PRZYKŁAD 4

Koszt inwestycji wynosi 120 000zł, poniesiony na początku I roku. Zyski netto w latach I-III to 20 000zł. Amortyzacja roczna 40 000zł. Obliczyć IRR projektu wiedząc, że dla r = 22%, NPV = 2534,49zł

dla r₁ = 23%:


dla r₂ = 24%:


(r₁ i r₂ trzeba sobie zgadnąć)


← stopa dyskontowa, przy której NPV = 0

Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR)

• stopa zwrotu uzyskiwana z tytułu reinwestycji, informująca o poziomie rentowności osiąganej z tytułu bieżącego inwestowania osiąganych przez firmę dodatnich przepływów pieniężnych

• inwestycja jest opłacalna gdy MIRR jest większy od granicznego kosztu kapitału

• z kilku projektów wybierany jest ten, dla którego wartość MIRR jest najwyższa

MIRR to:

• dynamiczna metoda oceny efektywności ekonomicznej projektów inwestycyjnych a także wskaźnik finansowy wyznaczony w oparciu o tę metodę
  uwzględnia ona zmiany wartości pieniądza w czasie i jest oparta o analizę zdyskontowanych przepływów pieniężnych

• stopa dyskontowa, dla której (zdyskontowana) wartość końcowa inwestycji jest równa zaktualizowanej wartości nakładów inwestycyjnych na projekt przy czym wartość końcowa to wartość przyszła nadwyżek finansowych netto generowanych przez projekt, składanych za pomocą stopy równej kosztowi kapitału

• w porównaniu do IRR modyfikacja polega na tym, że nie dyskontujemy od razu dodatnich przepływów pieniężnych ale obliczamy ich wartość przyszłą wg kosztu kapitału, która to wartość (jako suma) dopiero jest dyskontowana do momentu bieżącego

A zatem bieżąca (aktualna) wartość ujemnych przepływów kapitałowych obliczona przy stopie dyskontowej równej kosztowi kapitału inwestora, powinna być równa przyszłej (liczonej na koniec ostatniego roku obliczeniowego) wartości dodatnich przepływów pieniężnych otrzymanych przy założeniu, że będą one zainwestowane po koszcie kapitału r.




CIF_t - dodatnie przepływy pieniężne w roku t
COF_t - ujemne przepływy pieniężne w roku t
r - stopa dyskontowa reinwestycji stosowana przez inwestora
n - suma okresu ponoszenia nakładów i okresu osiągania dodatnich przepływów pieniężnych

PRZYKŁAD 5

Przedsiębiorstwo rozważa zainwestowanie w urządzenie kwoty 6000zł. Wpływy wynoszą 4000zł na koniec 1 i 2 roku. Koszt kapitału to 10%. Obliczyć MIRR i zdecydować o przyjęciu bądź odrzuceniu projektu.

n = 2 r = 0,1 COF₀ = 6000 CIF₁ = 4000 CIF₂ = 4000










MIRR = 18,32% > r = 10% - inwestycja opłaca się

WYKŁAD 7 14.04.2007

WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE - INWESTYCJE W PAPIERY WARTOŚCIOWE

Cena nominalna (C_N) - cena przedstawiająca wartość papieru wartościowego określoną przez emitenta; oznacza wartość jaką powinien otrzymać właściciel papieru wartościowego po terminie wykupu

Cena emisyjna (C_E) - minimalna cena sprzedaży danego papieru wartościowego określona przez emitenta; po niej są sprzedawane papiery wartościowe na rynku pierwotnym; cena emisyjna nie musi odpowiadać rzeczywistej wartości papieru wartościowego

• Aggio - premia emisyjna - nadwyżka rynkowej wartości papieru wartościowego nad jego wartością nominalną




• Discount - różnica pomiędzy wyższą ceną nominalną a niższą ceną rynkową (emisyjną)




• Przyszła wartość dochodów z inwestycji (FV)

• FV = FV lokaty + FV papieru wartościowego

• FV lokaty:




gdzie: W_p - wartość początkowa, kwota zainwestowana w lokatę
r - roczne oprocentowanie lokaty

• Wartość bieżąca dochodów z inwestycji (PV)


gdzie: r_D% - stopa dyskonta

• Wartość bieżąca netto (NPV)




gdzie: C - koszt zaangażowanego kapitału
PDOP - zdyskontowana zaliczka na podatek dochodowy

Inwestycja opłacalna gdy NPV>0

INFLACJA

• Stopa inflacji składającej się z wielu okresów:




gdzie: 1,2,... - kolejne okresy, dla których jest liczona inflacja łączna
n - ilość okresów, dla których jest liczona inflacja łączna

• średnia stopa inflacji (śródroczna):


gdzie: n - ilość okresów, dla których jest liczona inflacja łączna

ZARZĄDZANIE PASYWAMI

• istota kapitału w przedsiębiorstwie

• koszty użycia kapitałów

• efekt tarczy podatkowej

• dźwignia operacyjna, finansowa, całkowita

• średni ważony koszt kapitału a rozwój przedsiębiorstwa

Istota kapitału w przedsiębiorstwie

• Powstanie oraz rozwój przedsiębiorstwa, tak jak i każdego innego podmiotu gospodarczego nierozerwalnie wiąże się z pozyskiwaniem środków finansowych oraz z ich późniejszym wykorzystaniem

• Przy zróżnicowanych źródłach finansowani potrzebna jest umiejętność posługiwania się określonymi instrumentami aby decyzje dotyczące wyboru sposobu finansowania były racjonalne

• Zgromadzone kapitały muszą być bowiem optymalnie inwestowane, prowadząc do realizacji podstawowego celu strategicznego przedsiębiorstwa, jakim jest maksymalizacja jego wartości rynkowej

Podział źródeł finansowania

W zależności od tego czy przy definiowaniu pojęcia „finansowanie” uwzględnia się więcej lub mniej płaszczyzn odniesienia, można wyróżnić:

• finansowanie węższe - ograniczające się do pozyskiwania kapitału (podejmowanie przedsięwzięć prowadzących do otrzymania kapitału długo- i krótkookresowego, lokowanie kapitału w przedsiębiorstwie na określony czas w konkretnej formie na określony cel)

• finansowanie szersze - pozyskiwanie kapitału oraz dysponowanie nim (codzienne dyspozycje prowadzące do utrzymania równowagi finansowej, wyboru stosowanych metod zaplanowania wydatków, korzystnej lokaty wolnych środków finansowych oraz sporządzania sprawozdań finansowych)

KRYTERIA PODZIAŁU KAPITAŁU

1. Prawo własności kapitału

• własny - daje prawo własności przedsiębiorstwa jego dawcy, który uczestniczy w podziale wypracowanego zysku lub pokrycia straty odpowiednio do wartości wniesionego kapitału

• obcy - oddany do dyspozycji przedsiębiorstwa na określony czas i musi być w odpowiednim, wcześniej ustalonym terminie zwrócony

• Czas dyspozycji kapitałem

• krótkoterminowy - okres zwrotu do 1 roku,, najczęściej kapitał obcy

• średnioterminowy - zwykle zobowiązania o terminach wymagalności od 1 do 4 lat

• długoterminowy - kapitały obce o terminie spłaty ponad 4 lata oraz kapitały własne

3. Powód finansowania

• pierwotny - przy zakładaniu nowego przedsiębiorstwa i wnoszeniu do niego kapitałów własnych przez właścicieli

• bieżącej działalności - polega na zapewnieniu ciągłości w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa na skutek ciągłego dopływu środków finansowych uzyskanych z przychodów

• rozwój (procesy inwestycyjne) - zazwyczaj przekracza możliwości kapitałów własnych przedsiębiorstwa i często opiera się na kapitałach obcych

4. Źródło pochodzenia kapitału

• zewnętrzne - dopływy środków finansowych spoza przedsiębiorstwa; może polegać na zwiększaniu kapitałów własnych lub na zwiększaniu zadłużenia przedsiębiorstwa, stosowane jest głównie w procesach rozwojowych i inwestycyjnych

• wewnętrzne - określane jako samofinansowanie, opiera się głównie na redystrybucji zysku netto i amortyzacji; traktowane jest jako podstawowe źródło finansowania, które potrafi zapewnić przedsiębiorstwu dalszy rozwój i korzyści dla właścicieli

KAPITAŁ WŁASNY, OBCY, STAŁY, PRACUJĄCY

Kapitał własny - to wartość środków wniesionych do firmy przez właścicieli (udziałowców, akcjonariuszy, wspólników, państwo) oraz środków wygospodarowanych przez przedsiębiorstwo w toku działania
Ma różny charakter w zależności od formy prawnej jednostek prowadzących działalność (przedsiębiorstwo państwowe, spółka prawa handlowego, spółka akcyjna, przedsiębiorstwo prowadzone przez osobę fizyczną)

Podmiot wnoszący kapitał do przedsiębiorstwa staje się jego właścicielem lub współwłaścicielem; podmiot angażujący kapitał do własnego przedsiębiorstwa powinien być zainteresowany jego rentownością bardziej niż dawca kapitału własnego

Dwie funkcje kapitału własnego:

• gwarancyjna - jest zabezpieczeniem dla wierzycieli, szczególnie w stosunku do spółek kapitałowych posiadających odrębną od współwłaścicieli osobowość prawną; ich kapitał zakładowy akcyjny jest bazą gwarancyjną dla wierzycieli; z reguły, poza wyjątkowymi sytuacjami, kiedy następuje jego obniżenie i umorzenie akcji, nie może on ulegać zmniejszeniu, stanowi więc bazę chroniącą właścicieli

• robocza - źródło finansowania podejmowanych przez przedsiębiorstwo zadań i projektów

Kapitał obcy - to zewnętrzne źródło finansowania działalności przedsiębiorstwa, które musi być zwrócone w określonym terminie, zazwyczaj wraz z odsetkami
Odsetki od pożyczonego kapitału stanowią koszty finansowe, zmniejszają podstawę opodatkowania, kapitał obcy pełni jedynie funkcję roboczą

Głównymi zewnętrznymi źródłami kapitału obcego są zobowiązaniami z tytułu dostaw i usług, z tytułu podatków i ZUS, kredyty bankowe, leasing finansowy (kapitałowy), emisja obligacji i innych papierów dłużnych a także zobowiązania wobec pracowników i inne zobowiązania

Zobowiązania ogółem = zobowiązania krótkoterminowe + zobowiązania długoterminowe

Wysokość kapitału obcego można ustalić jako różnicę sumy bilansowej i kapitału własnego

Zalety finansowania z kapitału obcego:

• dawca kapitału nie ma wpływu na decyzje podejmowane w przedsiębiorstwie

• możliwość uzyskania kapitału bez potrzeby przyjmowania nowych wspólników (akcjonariuszy)

• wzrost zysku w przedsiębiorstwie (o ile koszt wykorzystania kapitału obcego jest niższy od dochodu uzyskiwanego dzięki jego zaangażowaniu)

• różne traktowanie finansowania własnego i obcego przez system podatkowy (udział w zysku jest obciążony podatkiem dochodowym, natomiast odsetki od kapitału obcego zmniejszają podstawę opodatkowania)

Wady finansowania z kapitału obcego:

• wzrost kosztów finansowych, które muszą być zapłacone niezależnie od tego czy firma wypracuje zysk czy nie

• uzyskanie kapitału obcego jest związane z zapewnieniem gwarancji i zabezpieczeń dla wierzycieli

Kapitał stały = kapitał własny + zobowiązania długoterminowe

Kapitał dostępny dla przedsiębiorstwa przez dłuższy okres; powinien finansować aktywa trwałe i część aktywów obrotowych

Kapitał pracujący = aktywa obrotowe - zobowiązania krótkoterminowe
= kapitał stały - aktywa trwałe

Dodatni kapitał pracujący jest niezbędny do zachowania płynności firmy

KREDYT BANKOWY

• finansuje potrzeby rozwojowe (kredyt inwestycyjny) jak i działalność bieżącą (obrotowy)

• podstawowym kosztem kredytu są odsetki ale także dodatkowe prowizje i opłaty (np. prowizja przygotowawcza czy prowizja od niewykorzystanego salda kredytu)

• oprocentowanie kredytu podawane jest jako nominalna stopa procentowa zwykle w skali eoku; jest to informacja jaki procent (rocznie) od aktualnego zadłużenia należy zapłacić bankowi za postawiony do dyspozycji kapitał

Rodzaje kredytów bankowych:

Kredyt inwestycyjny

• finansuje przedsięwzięcia modernizacyjne i zwiększające aktywa trwałe przedsiębiorstwa (zakup budynków, maszyn i urządzeń, środków transportu, technologii)

• jest zwykle udzielany na okres powyżej roku, jednak nie dłuższy od okresu amortyzacji kredytowanego środka trwałego

• w przypadku inwestycji o okresie realizacji rozłożonym w czasie (np. budowa) może być wypłacany transzami, bank może monitorować przebieg inwestycji i uzależnić wypłacenie kolejnej transzy od właściwego wykorzystania poprzedniej transzy

• spłata następuje najczęściej w ratach rocznych lub kwartalnych, których wysokość może być przedmiotem negocjacji, stosuje się także karencję w spłacie - odroczenie pierwszej płatności na np. 3m-ce)

• w zależności od wielkości realizowanego przedsięwzięcia bank wymaga udokumentowania (biznes plan, rachunek efektywności inwestycji, prognozy finansowe na okres kredytowania, opinie techniczne rzeczoznawców, sprawozdania finansowe)

• zabezpieczeniem spłaty długu może być hipoteka, zastaw rejestrowy lub przewłaszczenie majątku będącego przedmiotem kredytowania wraz z cesją stosownych polis ubezpieczeniowych na rzecz banku

Kredyt obrotowy

• przeznaczony do finansowania bieżącej działalności przedsiębiorstwa (składników majątku obrotowego, np. zakup surowców i materiałów)

• najczęściej krótkoterminowy, udzielany na okres do 1 roku z możliwością przedłużenia

• pomaga utrzymać płynność finansową (np. w przypadku wahań przychodw wynikających z sezonowości sprzedaży)

INNE RODZAJE KREDYTÓW

Na zakup samochodu

• ponieważ są one (samochody) łatwo zbywalne banki stosują w tym wypadku uproszczone procedury badania zdolności kredytowej

• zwykle przedmiot kredytowania jest wystarczającym zabezpieczeniem rzeczowym spłaty kredytu (zastaw rejestrowy wraz z cesją praw z polisy ubezpieczeniowej na rzecz banku)

• wymagany jest najczęściej pewien udział własny kredytobiorcy (ok. 10-20%) oraz odnawianie polisy ubezpieczeniowej przez cały okres kredytowania

Linia kredytowa

• kredyt jest stawiany na określony czas do dyspozycji kredytobiorcy, który może z niego korzystać w dogodnych dla siebie terminach i kwotach

• bank pobiera prowizję od niewykorzystanego salda kredytu jako wynagrodzenie za utrzymanie środków „w pogotowiu”

• ta forma kredytu może być odnawialna

W rachunku bieżącym

• udzielany firmom posiadającym w banku od pewnego czasu (powyżej kilku miesięcy) rachunek bieżący z stabilnymi wpływami, umożliwia firmie przekraczanie stanu rachunku do określonego salda debetowego

• kredyt jest automatycznie spłacany z wpływów na rachunek bieżący

• zabezpieczeniem spłaty jest najczęściej pełnomocnictwo dla banku do dysponowania rachunkiem firmy (z możliwością zablokowania możliwości wypłat włącznie)

• jest rezerwą środków pieniężnych, eliminuje konieczność utrzymywania wolnych środków finansowych na koncie

Pod zastaw należności

• specyficzna forma kredytu obrotowego podobna do faktoringu, kredytobiorca ceduje na bank prawo do swojej należności niewymagalnej

• kredyt jest automatycznie spłacany w momencie zapłaty kwoty należności przez dłużnika, a kredytobiorca jest zobowiązany tylko do zapłaty odsetek

Kredyt wekslowy

Weksel - papier wartościowy o określonej dokładnie przez prawo wekslowe formie, charakteryzuje się tym, że złożenie na nim podpisu powoduje powstanie zobowiązania wekslowego podpisującego; jedyną osobą uprawnioną do realizacji praw majątkowych z wskazanych na wekslu jest prawny posiadacz weksla

• kredyt na dyskonto wekslowe (dyskontowy) - przedsiębiorstwo sprzedaje weksel swojego klienta przed terminem płatności instytucji kredytowej (refinansowanie przez biorącego weksel), która finansuje należności wekslowe pochodzące z obrotu gospodarczego od wiarygodnych podmiotów; bank przejmuje wierzytelność, wypłaca kredytobiorcy kwotę należności pomniejszoną o pobrane z góry odsetki za cały okres kredytowania (dyskonto)

• kredyt akceptacyjny - dostawca nie mając pełnego zaufania do odbiorcy żąda aby wystawiony przez odbiorcę weksel zosta poparty akceptem przez bank; bank udzielając akceptu przyjmuje na siebie zobowiązanie odbiorcy; wykorzystanie głównie w handlu zagranicznym

Obligacje - papier wartościowy, w którym wystawca (emitent) potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu w ustalonym terminie właścicielowi obligacji oraz do zapłaty odsetek liczonych od nominalnej kwoty pożyczki

Cechy charakterystyczne obligacji:

• termin wykupu - termin po upływie którego emitent zobowiązany jest dokonać wykupu, tzn. zwrócić zaciągnięty kredyt właścicielowi obligacji

• wartość (cena) nominalna - wartość, którą emitent zwraca w dniu wykupu

• cena emisyjna - cena po której obligacja jest sprzedawana w momencie emisji pierwszemu właścicielowi

• oprocentowanie - określa wielkość odsetek od zaciągniętego kredytu, wyrażone jest w procentach wartości nominalnej

Podział obligacji

• kryterium emitenta - obligacje skarbowe (emitowane przez SP), obligacje przedsiębiorstw, obligacje komunalne (emitowane przez gminy, związki gmin)

• kryterium oprocentowania

• o stałym oprocentowaniu - oprocentowanie jest znane i nie zmienia się przez cały czas do terminu wykupu

• o zmiennym oprocentowaniu - oprocentowanie zmienia się w okresach odpowiadających płatnościom odsetek, zależy od ustalonego wskaźnika, którym może być np. stopa rentowności bonów skarbowych (w okresie poprzedzającym płatność odsetek)

• zerokuponowe (z kuponem zerowym) - nie są płacone odsetki ale cena obligacji jest zawsze niższa niż wartość nominalna

WYKŁAD 8 05.05.2007

KAPITAŁ WŁASNY

• podstawowe źródło finansowania

• pozostaje bezterminowo do dyspozycji przedsiębiorstwa

• stanowi zabezpieczenie dla aktualnych i potencjalnych właścicieli firmy

• wielkość kapitałów własnych powinna kształtować się na poziomie umożliwiającym rozszerzenie działalności inwestycyjnej, podjęcie prac rozwojowych bądź zaciągnięcie kredytu

• ma zróżnicowany charakter w zależności od formy prawnej jednostek prowadzących działalność

• to udział własny inwestorów w firmie

• to wartość środków finansowych wniesionych do firmy przez właścicieli (udziałowców, akcjonariuszy, wspólników) oraz środków wygospodarowanych przez przedsiębiorstwo w toku działalności

Kapitały własne dzielimy na:

• kapitały (fundusze) powierzone, czyli wkłady finansowe lub rzeczowe (aporty) właścicieli firmy

• kapitały (fundusze) samofinansowania, powstające z osiągniętego zysku zatrzymanego w firmie bądź innych źródeł charakterystycznych dla danej działalności

Kapitały powierzone i samofinansowania są elementami zewnętrznego finansowania przedsiębiorstwa

Kapitał własny w spółkach prawa handlowego składa się z:

• kapitału akcyjnego (SA) lub kapitału udziałowego (sp. zo.o.)

• kapitału zapasowego

• kapitału rezerwowego

Art. 154 KSH / sp. z o.o.:

1. Kapitał zakładowy nie może wynosić mniej niż 50 000zł

2. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50zł

Art 308 KSH / SA:

1. Kapitał zakładowy nie może wynosić mniej niż 500 000zł

2. Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1gr

Kapitał własny służący finansowaniu lub rozwojowi firm już istniejących:

• pochodzi głównie z zysków zatrzymanych

• właściciele kapitału godząc się na zainwestowanie zysków oczekują, że rozwój firmy podniesie jej wartość

Pozyskanie kapitałów własnych w sp. z o.o. następuje w drodze sprzedaży dodatkowych wkładów dotychczasowym udziałowcom bądź przyjęcia nowych udziałowców

W spółkach akcyjnych źródłami podwyższenia kapitału akcyjnego jest dodatkowa emisja akcji a w przypadku kapitału zapasowego nadwyżka osiągnięta ze sprzedaży akcji powyżej ceny nominalnej

REZERWY

• stanowią wraz z zyskiem netto roku bieżącego uzupełnienie kapitałów własnych

• tworzone są głównie dla zabezpieczenia się przed przejściowymi trudnościami finansowymi i bezpośrednio wynikającymi z nich problemami z terminowym regulowaniem zobowiązań

Koszty użycia kapitałów

• drogi pozyskiwania, powiększania i uzupełniania kapitałów własnych są różne w zależności od formy organizacyjno-prawnej jednostki, a także od indywidualnych zapisów w statucie bądź umowie notarialnej spółki

• koszt kapitałów z poszczególnych źródeł jest uzależniony od wymaganej stopy zwrotu, jakiej oczekują ich właściciele

• wypłaty jakich dokonuje przedsiębiorstwo na rzecz swoich wierzycieli i ich właścicieli decydują o osiąganej przez nich stopie zwrotu z inwestycji. Dla firmy te wydatki są kosztem wykorzystania kapitału

• należy zwrócić uwagę na fakt, że kapitał własny w przedsiębiorstwie nie jest darmowym źródłem finansowania działalności

• zainwestowanie własnych środków finansowych nie oznacza realnego odpływu środków pieniężnych z przedsiębiorstwa, wiąże się jednak z ponoszeniem przez przedsiębiorstwo kosztów

• zainwestowane w przedsiębiorstwo fundusze mogłyby być zaangażowane inaczej, poza przedsiębiorstwem w konkurencyjne przedsięwzięcia o dochodowości przewyższającej dochodowość tego przedsiębiorstwa

1. MODEL CAMP

• wypracowany w przedsiębiorstwie zysk może zostać wypłacony właścicielom w formie dywidend (wypłatach z zysku) lub zainwestowany (źródło zwiększenia wartości kapitału własnego przedsiębiorstwa)

• przy szacowaniu kosztu kapitału pochodzącego z zysków zatrzymanych przyjmuje się, że właściciele firmy decydując o pozostawieniu zysku w celu jego reinwestycji w przedsiębiorstwie, oczekują osiągnięcia stopy zwrotu nie mniejszej od możliwej do uzyskania z wypłaconej i zainwestowanej poza spółką dywidendy

• koszt kapitału z zysków zatrzymanych może być zatem wyliczony na podstawie oczekiwanej stopy zwrotu z akcji danej firmy

• ta minimalna wymagana stopa zwrotu jest kosztem zysku nie podzielonego reinwestowanego w przedsiębiorstwie

• jednym z częściej stosowanych sposobów szacowania kosztu kapitału własnego jest model równowagi rynku kapitałowego zwany modelem CAMP




gdzie: ks - koszt zysku zatrzymanego
k_rs - stopa dochodu (zwrotu) z inwestycji wolnych od ryzyka
k_m - stopa dochodu (zwrotu) od akcji przeciętnych (z portfela rynkowego)
β - współczynnik ryzyka beta właściwy dla danego przedsiębiorstwa
k_m-k_rs - premia za ryzyko związane z inwestowaniem w akcje danego przedsiębiorstwa

Jednoznaczne określenie wartości parametrów niezbędnych do wyceny nie jest praktycznie możliwe, co powoduje znaczną niedoskonałość modelu CAMP

Wsp. β

• określa poziom ryzyka rynkowego związanego z inwestowaniem w aktywa danego przedsiębiorstwa, zależy m.in. od rodzaju działalności prowadzonej przez dany podmiot gospodarczy oraz struktury jego majątku i źródeł finansowania, jego wartość rośnie wraz ze wzrostem ryzyka właściwego dla prowadzonej działalności

• równy jedności oznacza typowy przeciętny poziom ryzyka;

• β>1 - charakteryzuje przedsiębiorstwa o relatywnie podwyższonym ryzyku

• β<1 - to ryzyko należy ocenić jako stosunkowo niewysokie

Stopa dochodu wolna od ryzyka - ustalona jest zwykle na poziomie oprocentowania obligacji skarbu państwa lub krótkoterminowych bonów skarbowych

Przeciętna rynkowa stopa zwrotu - szacunek jest utrudniony nawet w warunkach dobrze rozwiniętego rynku kapitałowego; rozwijający się polski rynek kapitałowy jest dodatkowym czynnikiem utrudniającym ustalenie stopy zwrotu od przeciętnych akcji

Premia za ryzyko - przeciętna rynkowa stopa zwrotu pomniejszona o stopę dochodową od ryzyka po skorygowaniu o współczynnik beta właściwy dla danego podmiotu; można oszacować wysokość premii, którą spodziewają się uzyskać inwestorzy finansując ten podmiot

2. KOSZT KAPITAŁÓW Z AKCJI ZWYKŁYCH (K_t)

• koszt kapitału własnego gromadzony tym sposobem jest wyższy od kosztu kapitału w postaci zysku zatrzymanego, ponieważ przedsiębiorstwo musi ponieść dodatkowe koszty w związku z emisją i dystrybucją akcji

• koszt kapitału akcyjnego zwykłego (podobnie jak uprzywilejowanego i z zysku zatrzymanego) nie oznacza dla spółki rzeczywistego odpływu środków pieniężnych




gdzie: K_t - koszt kapitału akcyjnego zwykłego
D₁ - wysokość spodziewanej dywidendy w okresie 1
P₀ - bieżąca rynkowa cena akcji
g - oczekiwana stopa zwrotu dywidendy

Kapitał akcyjny zwykły w przedsiębiorstwie pozyskany w drodze emisji akcji stanowi zwykle najdroższe źródło finansowania działalności

3. KOSZT KAPITAŁU Z AKCJI UPRZYWILEJOWANYCH (K_U)

Kapitał akcyjny uprzywilejowany jest w przedsiębiorstwie kapitałem własnym szczególnego rodzaju w związku z przywilejami przysługującymi posiadaczom takich akcji (np. prawo głosu, prawo do stałej dywidendy)




gdzie: K_U - koszt kapitału uprzywilejowanego
D_U - dywidenda płacona posiadaczom akcji uprzywilejowanych
P_U - cena netto uzyskana ze sprzedaży akcji uprzywilejowanych (cena sprzedaży pomniejszona o koszty emisji sprzedaży)

4. KOSZT KAPITAŁU ZE SPRZEDAŻY OBLIGACJI (K_o)




gdzie: O - wartość rocznych odsetek od obligacji
V_o - skorygowana wartość rynkowa obligacji
P_o - rynkowa cena obligacji
i_o - oprocentowanie
m - liczba m-cy, które upłynęły od ostatniej wypłaty odsetek
T - stopa podatkowa

5. RZECZYWISTY KOSZT DŁUGU (K_D)

• efektywny koszt finansowania długiem uwzględnia korzyści z „osłony podatkowej” (tarczy podatkowej)

• odsetki płacone od zadłużenia są bowiem kosztem uzyskania przychodu co pozwala na zmniejszenie wydatków a podatek dochodowy

• warunkiem wykorzystania osłony podatkowej w pełnym zakresie jest uzyskanie zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem w wysokości co najmniej równej kwocie odsetek




gdzie: r_D - oprocentowanie długu
T - stopa podatkowa

6. ŚREDNI WAŻONY KOSZT KAPITAŁU (WACC)

• to koszt kapitału wykorzystywanego przez jednostkę mierzony średnią ważoną kosztów poszczególnych składników w kapitale całkowitym
  Aby obliczyć WACC należy więc ustalić koszt składników kapitału jednostki i jego strukturę

• WACC nie odzwierciedla rzeczywistych poniesionych w przeszłości kosztów kapitału będącego w momencie dokonywania obliczeń w dyspozycji przedsiębiorstwa

• WACC wyraża koszt, jaki należałoby ponieść gdyby posiadany kapitał o danej wielkości i strukturze był pozyskiwany w warunkach panujących na rynku w momencie dokonywania obliczeń

• wagi w formule WACC odzwierciedlają docelowa strukturę finansowania firmy. Każda firma ma optymalną strukturę kapitału maksymalizującą wartość firmy. Nowy kapitał powinien być, więc pozyskiwany w ten sposób (w takich proporcjach) by zachować określona wcześniej przez przedsiębiorstwo optymalną dla niego strukturę kapitału

• średni ważony koszt kapitału w przedsiębiorstwie nie jest wielkością stałą. Jego poziom zmienia się wraz ze zmianą struktury zainwestowanego kapitału oraz zmianą kosztu poszczególnych jego składników




gdzie: w_u - udział kapitału akcyjnego uprzywilejowanego w kapitale całkowitym
K_u - koszt kapitału akcyjnego uprzywilejowanego
w_E - udział kapitału akcyjnego zwykłego w kapitale całkowitym
K_E - koszt kapitału akcyjnego zwykłego
w_D - udział długu w kapitale całkowitym
K_D - koszt długu
w_O - udział kapitału ze sprzedaży obligacji w kapitale całkowitym
K_O - koszt kapitału ze sprzedaży obligacji

7. KRAŃCOWY KOSZT KAPITAŁU (MCC), PUNKT NIECIĄGŁOŚCI (BP)

• krańcowy (marginalny) koszt kapitału to koszt ostatniej jednostki pieniężnej nowego kapitału, który pozyskuje przedsiębiorstwo; koszt krańcowy rośnie, gdy w danym okresie pozyskuje się coraz więcej kapitału

• punkt nieciągłości (przełamania) określa całkowitą kwotę kapitału, którą przedsiębiorstwo może osiągnąć do momentu, w którym pozyskanie kapitału nie powoduje wzrostu WACC




gdzie: BPZZ - pkt nieciągłości dla zysków zatrzymanych
BPdl - pkt nieciągłości dla długu

- udział kapitału własnego w kapitale ogółem
dt - wielkość długu o tańszym koszcie

- udział długu w kapitale ogółem

PRZYKŁAD 1

Optymalna struktura kapitału przedsiębiorstwa to 40% długu, 60% kapitału własnego. W razie zwiększenia kapitału ogółem każda nowa jednostka kapitału powinna być pozyskiwana w 40% z długu i w 60% z kapitału własnego. Roczne oprocentowanie kredytu wynosi 10%, stopa podatku to 0,129 a koszt kapitału własnego = 14%.

1. 
   (obecnie)

2. Przedsiębiorstwo planuje inwestycję, której nie będzie w stanie pokryć ze wzrostu kapitału własnego (poprzez zatrzymanie zysku). Przedsiębiorstwo zakłada zatrzymać zysk w wysokości 3 000 000zł a w razie emisji nowych akcji koszt kapitału akcyjnego wyniósłby 15%. Aby nie zmienić optymalnej struktury kapitału zanim wyczerpią się zyski zatrzymane i trzeba będzie dokonać emisji akcji, co spowoduje zwiększenie WACC przedsiębiorstwo może pozyskać następującą kwotę kapitału na sfinansowanie inwestycji:




Przedsiębiorstwo może pozyskać ogółem kapitał 5 000 000zł składający się z 3 000 000zł zysków zatrzymanych oraz z 2 000 000zł nowego długu przy dotychczasowym koszcie kapitału 11,4%

3. Od kwoty 5 000 000zł nastąpi skokowy wzrost kosztu kapitału do poziomu:




Wzrost WACC nastąpi, ponieważ powyżej BP_ZZ każde 60gr kapitału własnego kolejnej złotówki kapitału kosztować będzie 15% zamiast 14%

W miarę zwiększania kwoty długu w przedsiębiorstwie nawet przy zachowaniu jego stałego udziału w finansowaniu opłat, kredytobiorcy żądają wyższej ceny za udostępniony kapitał.

Jest to związane ze zwiększonym ryzykiem w związku ze wzrostem zadłużenia. Dla przedsiębiorstwa będzie to równoznaczne ze wzrostem kosztu zaangażowanego długu.

Przy zaciągnięciu nowego kredytu powyżej 2 000 000zł stopa procentowa wzrośnie do 12%. Rzeczywisty koszt długu:




4. Aby ustalić ile nowego kapitału może pozyskać przedsiębiorstwo zanim wyczerpie tańszy kapitał obcy i będzie musiała pozyskać go po nowym, wyższym koszcie (co spowoduje zwiększenie WACC) należy obliczyć pkt nieciągłości dla długu:




Od kwoty 7 500 000zł nastąpi kolejny, skokowy wzrost kosztu kapitału do poziomu:




PODSUMOWANIE

Poziom nowego kapitału	WACC
do 5 000 000	11,64%
5 000 000 - 7 500 000	12,24%
powyżej 7 500 000	12,89%

• Koszt ostatniego nowo pozyskanego 1PLN po dotychczasowym koszcie jest krańcowym kosztem kapitału.

• Krańcowy koszt kapitału w przedsiębiorstwie jest tym większy im większa jest kwota kapitału zaangażowanego w tym przedsiębiorstwie.

• Przedsiębiorstwo nie zawsze jest zainteresowane utrzymaniem udziału poszczególnych form finansowania na niezmienionym poziomie. W wielu jednostkach prowadzących działalność gospodarczą zmiana struktury zainwestowanego kapitału jest świadomie zamierzonym celem.

WYKŁAD 9 16.05.2007

EFEKT TARCZY PODATKOWEJ

• efekt zmniejszenia obciążeń podatkowych w wyniku poniesienia kosztów, uznanych przez przepisy podatkowe za koszty uzyskania przychodów.
  np. zaciągnięcie kredytu: odsetki (koszt kredytu) powodują wzrost kosztów uzyskania przychodów a tym samym spadek podstawy opodatkowania i zmniejszenie podatku

• tarcza podatkowa funkcjonuje tylko w przedsiębiorstwach o dobrej sytuacji finansowej.

Efekt tarczy podatkowej:


gdzie: Pd₁ - podatek dochodowy przy finansowaniu w 100% z kapitału własnego
Pd₂ - podatek dochodowy przy finansowaniu mieszanym
K_K - koszt kredytu (odsetki w zł)
T - stopa podatku

Efektywny (rzeczywisty) koszt kredytu:


gdzie: r_K - oprocentowanie kredytu

Działanie tarczy podatkowej

• polega na zmniejszeniu wysokości obciążeń podatkowych w związku ze wzrostem kosztów finansowych (odsetki od kredytu) będących kosztami uzyskania przychodu

• następuje wzrost ryzyka związany ze wzrostem finansowania kapitałem obcym; niezależnie od sytuacji finansowej obciążenia z tytułu kredytu pozostają na tym samym poziomie

DŹWIGNIA FINANSOWA, OPERACYJNA I CAŁKOWITA

Ryzyko operacyjne i finansowe

Dźwignia finansowa:

• określa zwiększenie rentowności kapitałów własnych spowodowane finansowaniem działalności jednostki kapitałem obcym

• informuje w jakim stopniu zmiana EBIT o 1% wpłynie na zmianę zysku netto na jedną akcję (EPS)

• jest wykorzystywana w celu zwiększenia rentowności kapitału własnego (czyli dochodów uzyskiwanych przez właścicieli); jeżeli dzięki pożyczeniu kapitału firma zarobi więcej niż wynosi wartość płaconych od niego odsetek, to zysk z kapitału należącego do właścicieli jest powiększany czyli lewarowany

• wraz ze wzrostem zadłużenia zwiększa się ryzyko finansowania kapitałem obcym; wykorzystanie dźwigni finansowej w zbyt dużym zakresie powoduje problemy finansowe wynikające z utraty płynności

Dźwignia operacyjna:

• obrazuje powiązanie pomiędzy kosztami zmiennymi i stałymi jednostki

• wysoki udział kosztów zmiennych w koszcie całkowitym oznacza niską dźwignię i odwrotnie - niski udział kosztów zmiennych oznacza wysoką dźwignię operacyjną

• dźwignia informuje w jakim stopniu zmiana sprzedaży o 1% wpłynie na zmianę zysku przed opodatkowaniem i płatnością odsetek (EBIT)

Dźwignia całkowita:

• określa połączony wpływ dźwigni operacyjnej i finansowej; pozwala stwierdzić w jakim stopniu zmiana sprzedaży o 1% wpływa na zmianę zysku na jedną akcję (EPS)

DŹWIGNIA OPERACYJNA:


DŹWIGNIA FINANSOWA:


DŹWIGNIA ŁĄCZNA:


gdzie: S - sprzedaż
EBIT - zysk brutto przed opodatkowaniem i płatnością odsetek (zysk brutto powiększony o koszty odsetek)
EPS - zysk netto na jedną akcję

Interpretacja:

• DOL [%] - wzrost (spadek) sprzedaży o 1% powoduje wzrost (spadek) EBIT o wartość DOL

• DFL [%] - wzrost (spadek) EBIT o 1% powoduje wzrost (spadek) EPS o wartość DFL

• DTL [%] - wzrost (spadek) sprzedaży o 1% powoduje wzrost (spadek) EPS o wartość DTL

ŚREDNI WAŻONY KOSZT KAPITAŁU A ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORSTWA, STRUKTURA KAPITAŁU A WARTOŚĆ FIRMY. STRATEGIE FINANSOWANIA.

• Jednym z najważniejszych zadań zarządzających przedsiębiorstwem jest wybór sposobu finansowania tak, aby przyczynić się do wzrostu jego wartości

• Pomiędzy kosztem kapitału a wartością przedsiębiorstwa występuje zależność odwrotna, czyli im droższy kapitał pozyskiwany na sfinansowanie inwestycji tym niższy wzrost wartości przedsiębiorstwa

• Wybór struktury kapitału jest istotnym problemem polityki finansowej, który rozwiązuje się w ramach ogólnego modelu optymalizacyjnego, tzn. należy wybrać taką strukturę, która minimalizując koszt kapitału maksymalizowałaby wartość firmy

• Według tradycyjnej teorii dla każdej firmy istnieje optymalna struktura kapitału, przy której, jego koszt jest najniższy a w konsekwencji wartość firmy osiąga maksymalny poziom

• Trudno jest jednak określić wpływ struktury kapitału na jego koszt, oraz relację między strukturą kapitału a wartością przedsiębiorstwa

• Możliwość zwiększania wartości rynkowej przedsiębiorstwa poprzez obniżkę kosztu kapitału (dzięki zróżnicowaniu struktury finansowania) umożliwiałoby podjęcie decyzji o źródłach finansowania inwestycji (środki własne, dług)

Teorie struktury kapitału

1. Teoria nieistotności struktury kapitału Modiglianiego i Millera

• przy pominięciu uwarunkowań podatkowych i niedoskonałości związanych z funkcjonowaniem rynków kapitałowych struktura kapitału nie wpłynęłaby na wartość firmy

• z teorii wynika, że uwarunkowania podatkowe i kondycja rynku kapitałowego są ważnymi czynnikami wpływającymi na wybór optymalnej struktury kapitału firmy

• przy uwzględnieniu podatków dochodowych od firm z uwagi na występowanie odsetkowej tarczy podatkowej, wraz ze zwiększaniem wielkości zadłużenia w kapitale firmy, większa część dochodów operacyjnych będzie trafiać do inwestorów i wartość takiej firmy będzie wyższa

• wynika stąd, że optymalna struktura kapitału przedsiębiorstwa może zostać osiągnięta przy prawie 100% finansowaniu długiem

• Teoria nieistotności struktury kapitału uwzględniająca podatki dochodowe i osobiste

Podkreśla słuszność tezy o nieistotności struktury kapitału, gdyż korzyści podatkowe ze zwiększonej dźwigni finansowej na szczeblu firmy zostaną zniwelowane podatkami od dochodów osobistych

3. Teoria wyboru struktury kapitału (model zrównoważonego wyboru)

Optymalna struktura kapitału może zostać osiągnięta poprzez równoważenie korzyści podatkowych wynikających z działania tarczy podatkowej przy zwiększonym poziomie zadłużenia i kosztów związanych z ewentualnymi trudnościami finansowymi, które mogą być skutkiem wyższego długu

4. Teoria sygnałów

• kolejna emisja akcji wpływa negatywnie na ich cenę, powoduje bowiem zmniejszenia wartości rynkowej firmy i majątku akcjonariuszy

• koszt ten wpływa na decyzje dotyczące kształtowania struktury kapitału

5. Teoria „porządku dziobania”

• przedsiębiorstwa preferują wewnętrzne sposoby finansowania, korzystając najpierw z zysków zatrzymanych oraz sprzedając zbywalne papiery wartościowe ze swego portfela

• jeśli konieczne jest finansowanie z zewnątrz firma wybiera najpierw finansowanie długiem

• jeżeli dalsze finansowanie będzie konieczne przedsiębiorstwo będzie kierować się „porządkiem dziobania” - wyemituje bezpieczny, potem obarczony większym ryzykiem dług, a następnie obligacje zamienne, akcje uprzywilejowane oraz akcje zwykłe

Próbą kompleksowego rozwiązania struktury kapitału i pogodzenia różnych teorii podjęli Barelay i Smith:

• wykorzystali oni teorie wyboru struktury kapitału do określenia optymalnego poziomu zadłużenia, a teorię „porządku dziobania” do stwierdzenia czy firmie się opłaca dostosować obecną strukturę kapitału do optimum

• przy kształtowaniu struktury kapitału należy więc najpierw ustalić wskaźnik zadłużenia do kapitału własnego, przy którym obciążenia podatkowe oraz koszty trudności finansowych będą minimalne

STRATEGIE FINANSOWANIA AKTYWÓW OBROTOWYCH

Podejście konserwatywne:

• finansowanie trwałego stanu aktywów obrotowych za pomocą kapitałów własnych bądź długoterminowego kredytu bankowego (przez kapitał stały)

• znaczna część potrzeb zmiennych (sezonowych) finansowana jest za pomocą kapitałów o długoterminowym charakterze

• zwracanie szczególnej uwagi na zachowanie wysokiej (często zbyt wysokiej) płynności finansowej

• struktura nie wykorzystuje możliwości dźwigni finansowej oraz prowadzi do wzrostu kosztów (kredyt długoterminowy jest zazwyczaj wyżej oprocentowany niż krótkoterminowy)

Podejście agresywne:

• znaczna część stałego zapotrzebowania na kapitały finansujące aktywa obrotowe pokrywana jest za pomocą kredytu krótkoterminowego

• sprzyja minimalizacji kosztów finansowania aktywów obrotowych (niższe oprocentowanie kredytów krótkoterminowych) oraz poprawia poziom stopy zwrotu kapitałów własnych (zjawisko dźwigni finansowej)

• występuje zagrożenie wzrostu stopy procentowej (w większym stopniu dotyczy kredytów krótkoterminowych niż długoterminowych), oraz możliwość trudności w pozyskiwaniu nowych kredytów (a w konsekwencji trudność terminowego regulowania zobowiązań)

• strategia stwarza możliwość osiągania wysokich zysków jednak kosztem wysokiego ryzyka

Podejście umiarkowane:

• zmierza do dostosowania długości okresu, na który pozyskiwane są kapitały do długości „okresu życia” aktywów sfinansowanych za pomocą tych kapitałów

• umożliwia to synchronizację w czasie strumieni pieniężnych wydatków przedsiębiorstw ze strumieniami dochodów, co powinno sprzyjać zachowaniu płynności finansowej

• strategia jako pośrednia między konserwatywną i agresywną stara się w sposób optymalny układać relacje między ryzykiem a dochodami

Strategia finansowania, jaką wybierze przedsiębiorstwo wiąże się nierozłącznie z formami finansowania, jakie ono wybierze.

CZYNNIK WPŁYWAJĄCE NA STRUKTURĘ KAPITAŁÓW POSZCZEGÓLNYCH PRZEDSIĘBIORSTW

• stabilność sprzedaży - względnie stabilna sprzedaż umożliwia w większym stopniu wykorzystanie długu, ponieważ stwarza relatywnie wysoką pewność wywiązania się ze zobowiązań wobec kredytodawców

• struktura aktywów firmy - składnik aktywów służące jako zabezpieczenie potencjalnego kredytu pozwalają w większym stopniu korzystać z długu jako źródła finansowania

• dynamika wzrostu - przedsiębiorstwa o wysokiej dynamice wzrostu z reguły charakteryzują się większym udziałem długu, gdyż osiągnięty zysk nie jest wystarczający do sfinansowania inwestycji a koszty emisji i sprzedaży akcji są większe niż koszty emisji długu

• rentowność produkcji - wysoka rentowność wskazuje na mniejsze zadłużenie, gdyż wysokie zyski samofinansują przedsięwzięcia inwestycyjne

• sprawowanie kontroli nad firmą - akcjonariusze, którzy nie mają zamiaru zwiększać swoich udziałów, będą bardziej zainteresowani udziałem długu jako źródła finansowania, kierownictwo przedsiębiorstwa prowadzi własną praktykę (konserwatywną, umiarkowaną, agresywną)

• sytuacja wewnętrzna przedsiębiorstwa i oceny jego perspektyw rozwojowych

WPŁYW ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA NA SYTUACJĘ FINANSOWĄ JEDNOSTKI

• kapitał własny - finansowanie działalności przedsiębiorstwa kapitałem własnym zwiększa jego płynność i stabilność finansową
  W większości form prawnych przedsiębiorstw wniesiony kapitał jako własny nie podlega zwrotowi w okresie funkcjonowania przedsiębiorstwa, dlatego też obok trwałej podstawy jego finansowania jest również gwarancją dla wierzycieli

WYKŁAD 10 02.06.2007

• kapitał obcy - jeśli odsetki od kapitału obcego zaliczane są do kosztów uzyskania przychodu, to zmniejszając podstawę opodatkowania obniżają poziom podatku dochodowego

W przypadku kapitału własnego właściciel nie otrzymuje odsetek od wniesionego kapitału, lecz uczestniczy w podziale zysku

Jeśli jego udział w zysku potraktować jako zapłatę za wniesiony kapitał, to zapłata ta podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym; kapitał obcy przy spełnionych określonych warunkach podwyższa również rentowność kapitału własnego
Zjawisko to tłumaczy efekt dźwigni finansowej

Wraz ze wzrostem zadłużenia rośnie ryzyko przedsiębiorstwa. Kapitał obcy oddany jest przedsiębiorstwu na określony czas, po którym musi ulec zwrotowi, zazwyczaj wraz z odsetkami, niezależnie od sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

Ponadto uzyskanie obcego kapitału wymaga często spełnienia szeregu warunków, udzielenia gwarancji i zabezpieczeń. Wierzyciel może żądać dodatkowego zabezpieczenia lub gwarancji, np. w postaci przyznania wierzycielowi praw do zmiany długu na udziały kapitałowe. W porównaniu do finansowania kapitałem własnym, finansowanie kapitałem obcym jest znacznie bardziej elastyczne. Umożliwia ono realizację przedsięwzięć, które przekraczają własne możliwości finansowe przedsiębiorstwa, wpływa na obniżenie obciążeń podatkowych i podwyższa rentowność kapitału własnego.

Kapitały firmy powinny być kształtowane tak, aby maksymalizować zyskowność kapitałów własnych przy utrzymaniu bezpiecznego poziomu ryzyka. Kształtując strukturę kapitałów trzeba także uwzględnić strukturę majątku, tak, aby majątek trwały i część obrotowego był w pełni pokryty kapitałem stałym (aby był dodatni kapitał pracujący - żeby firma była płynna)

Relacja kapitału własnego do obcego powinna kształtować się jak 1:1 lub 1:2 (w praktyce nieprzestrzegane, bo baza kapitałowa firmy jest zbyt mała, by sprostać postępowi technicznemu i rozwojowi gospodarczemu, angażując na cele inwestycyjne w dużej mierze tylko własne środki)

Przedsiębiorstwo powinno dążyć do ukształtowania takiej struktury kapitałów aby uzyskać najwyższą stopę rentowności kapitałów własnych

Udział kapitałów obcych w finansowaniu zależy od kształtowania się relacji między rzeczywistą stopą procentową a rynkową stopą procentową (jeśli rynkowa stopa procentowa jest niższa od rzeczywistej to firma powinna zwiększać kapitały obce do momentu zrównania się stóp)

Jak długo osiągany zysk z zaangażowanego kapitału obcego jest większy niż płacone odsetki od tego kapitału tak długo wzrasta rentowność kapitałów własnych

NOWOCZESNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA

Factoring - forma finansowania należności od odbiorców, w której faktor przejmuje całkowicie lub częściowo zobowiązania klienta wobec partnerów handlowych

• nie jest kredytem, umowa faktoringowa nie powoduje powstania zobowiązania, a tylko przeniesienie (cesję) stwierdzonej fakturą należności korzystającej z faktoringu firmy na rzecz banku lub innej wyspecjalizowanej firmy (faktora)

• wynagrodzeniem faktora jest pobierane z góry oprocentowanie w formie dyskonta zależnie od terminu płatności oraz ewentualnie prowizja

• umowa zawierana jest na określony czas (zwykle do 1 roku), określana jest w niej także maksymalna kwota wykupionych jednocześnie należności faktoranta (limit faktoringowy odnawialny w miarę płacenia przez dłużników za poprzednio wykupione wierzytelności)

• w praktyce są dwa rodzaje faktoringu:

• pełny, w którym faktor przejmuje pełne ryzyko związane z odzyskaniem wierzytelności od dłużnika (i nie ma w tym względzie regresu w stosunku do faktoranta)

• niepełny, gdzie faktorowi przysługuje prawo do regresu w stosunku do faktoranta w przypadku gdy dłużnik nie spłaca wierzytelności w określonym terminie; w tym wypadku faktorant musi zapłacić całą kwotę faktorantowi

Leasing - usługa, gdzie poprzez umowę dawca zobowiązuje się zakupić rzecz wybraną przez leasingobiorcę do używania przez oznaczony czas za wynagrodzeniem równym co najmniej cenie zakupu rzeczy

• leasing w porównaniu do kredytu jest zwykle droższą ale za to łatwiej dostępną formą finansowania przedsięwzięć rozwojowych

• istnieją dwa podstawowe rodzaje leasingu:

• operacyjny - umowa podobna do dzierżawy; leasingobiorca nie zalicza przedmiotu leasingu do swoich środków trwałych

• finansowy - zbliżony do kredytu

Wyższa cena leasingu wynika z faktu, że często przedsiębiorstwa leasingowe refinansują się w bankach komercyjnych sprzedając im wierzytelności z tytułu umów leasingowych. Opata leasingu zawiera, zatem zysk zarówno banku jak i firmy leasingowej.
natomiast większa dostępność tej formy finansowania wynika z łagodniejszych procedur oceny klienta stosowanych przez firmy leasingowe, co związane jest z tym, że leasingowany przedmiot przez cały czas trwania umowy jest własnością firmy leasingowej, która może go w przypadku zaniechania spłaty rat leasingowych, odebrać

Franchising - nie jest formą finansowania w ścisłym tego słowa znaczeniu, może jednak w znacznym stopniu ułatwić rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, a także ograniczyć początkowe koszty związane z inwestycjami, bieżącym finansowaniem działalności i marketingiem (a w związku z tym zapotrzebowanie na zewnętrzne źródła finansowania)

• franchising jest długoterminowa umową udzielenia biorcy przez dawcę pozwolenia na używanie jego firmy (nazwy, znaków towarowych, nazw handlowych, związanych z prowadzeniem działalności technologii i systemów dystrybucji) oraz udzielenie wszelkiej niezbędnej pomocy w tym zakresie

• dawcami są najczęściej duże, znane na rynku firmy, często są to międzynarodowe korporacje, biorcami są natomiast firmy dopiero rozpoczynające działalność gospodarczą

• w systemie franchisingu działają firmy takie jak: McDonalds, Pizza Hut, Burger King, Benetton, Bata, Coca-Cola, Pepsi_Cola, Rema1000, Ford i wiele innych międzynarodowych korporacji a z firm Polskich m.in. Orbis, Gabriel

• wynagrodzeniem dla dawcy, a kosztem dla biorcy są opłaty licencyjne i opłaty w formie stałych kwot miesięcznych lub określonego procentu od obrotów płacone na rzecz dawcy

• franchising jest formą odpowiednią dla przedsiębiorców nie mających wizji stworzenia wielkiej firmy, chcących poprzestać na małym i przynoszącym stabilne dochody przedsiębiorstwie, ceniących bezpieczeństwo bardziej niż niezależność i w niewielkim stopniu skłonnych do ryzyka

Venture Capital (VC)

• fundusze VC są to wyspecjalizowane firmy, często powiązane z bankami i innymi instytucjami finansowymi, zajmujące się inwestowaniem w przedsięwzięcia charakteryzujące się wysokim ryzykiem ale zarazem umożliwiające osiągnięcie bardzo wysokiej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału

• podmiotem zainteresowania funduszy VC są przedsięwzięcia innowacyjne i firmy o dużym potencjale wzrostu; VC interesują się głównie małymi i średnimi firmami, które dysponują innowacyjnym produktem lub usługą

• środki funduszy VC inwestowane są na pewien czas (z reguły na 3-10lat); po ustabilizowaniu się pozycji rynkowej VC odsprzedają posiadane udziały wprowadzając akcje firmy na giełdę, znajdując inwestora branżowego lub odsprzedając posiadane akcje pozostałym właścicielom w zależności od tego, która forma przyniesie im największy zysk

WYCENA PRZEDSIĘBIORSTWA

Istota wyceny przedsiębiorstwa jest podanie jego wartości wyrażonej w określonych jednostkach pieniężnych za pomocą ustalonych ocen, reguł i analiz. Znajduje ona szerokie zastosowanie przy okazji:

• zmiany formy prawnej działalności przedsiębiorstwa

• zmiany stosunków użytkowania (leasing, dzierżawa)

• wewnętrznych nieporozumień lub rozliczeń

• łączenia i podziału przedsiębiorstwa

Wycena przedsiębiorstwa - polega na oszacowaniu jego wartości. Do tego celu można wykorzystać następujące grupy metod:

1. metody majątkowe

2. metody dochodowe

3. metody mieszane

Wartość przedsiębiorstwa - jest to cena jaką można uzyska za dany biznes w danej chwili na rynku

Cztery funkcje wyceny wynikające z powodów jej dokonywania:

1. doradcza

2. argumentacyjna (uzasadniająca)

3. mediacyjna

4. komunikacyjna

Wybór danej metody wyceny zależy od przedsiębiorstwa, jego pozycji na rynku, stanu finansowego oraz zdolności do generowania dochodów

METODY MAJĄTKOWE

• „Przedsiębiorstwo warte jest tyle, ile wart jest majątek do niego przynależny.”

• są metodami najbardziej rozpowszechnionymi i historycznie najstarszymi

• podmiotem wyceny jest majątek przedsiębiorstwa, czyli różnica pomiędzy całością aktywów a pasywami obcymi

• metody te służą wycenie tylko majtku przedsiębiorstwa

Rodzaje metod majątkowych:

• księgowa

• odtworzeniowa

• likwidacyjna (upłynnienia)

Dają różne wyniki - nie wiadomo która jest najlepsza.

Metoda wartości księgowej

• wartość księgowa majątku przedsiębiorstwa zawarta jest w każdym bilansie

• jest to suma aktywów przedsiębiorstwa pomniejszona o zobowiązania długoterminowe i pasywa bieżące (zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne)

• metoda rzadko odzwierciedla rzeczywistą wartość przedsiębiorstwa z powodu:

• historycznego charakteru cen (inflacja sprawia, ze ceny nabycia środków trwałych nie uwzględniają zmian siły nabywczej pieniądza)

• różnicy pomiędzy zużyciem ewidencyjnym a zużyciem fizycznym i ekonomicznym

• szacowania wartości majątku w sposób arbitralny przez zespoły dokonujące wyceny

Metoda wartości odtworzeniowej

• metoda ta polega na określeniu kosztów jakie należy ponieść aby odtworzyć majątek wycenianego przedsiębiorstwa

• alternatywą do zakupu jakiegoś przedsiębiorstwa jest wybudowanie od podstaw nowego i nowocześniejszego

• wyznaczenie wartości odtworzeniowej w ujęciu szczegółowym wymaga ustalenia aktualnych cen poszczególnych składników majątku trwałego oraz rzeczywistych wskaźników ich zużycia

Metoda wartości likwidacyjnej

• wartość likwidacyjna majątku to suma cen jakie można byłoby uzyskać na rynku ze sprzedaży poszczególnych składników przedsiębiorstwa

• następnie od sumy przychodów uzyskanych ze sprzedaży należy odjąć koszty i zobowiązania związane z likwidacją firmy

• powodem likwidacji przedsiębiorstwa jest zazwyczaj jego upadłość, co oznacza brak kontynuacji jego działalności

Wady i zalety metod majątkowych:

Zaleta: aktywa trwałe można łatwo oszacować, gdyż są ściśle sformalizowane i szeroko udokumentowane

Wada: wycena nie obejmuje powiązanych ze składnikami majątkowymi składników niematerialnych firmy, takich jak reputacja firmy, pozycja firmy na rynku, kwalifikacje pracowników

METODY DOCHODOWE

• „Przedsiębiorstwo jest warte tyle ile przyniesie dochodu, począwszy od dzisiaj do nieskończoności.”

• dochodowe podejście do wyceny przedsiębiorstwa generalnie opiera się na porównaniu wartości przedsiębiorstwa z osiąganymi przez nie dochodami
  Istnieje wiele wariantów (w ramach podejścia dochodowego) określenia powiązań między dochodami a wartością przedsiębiorstwa

• jednakże poszczególne warianty możemy przyporządkować do dwóch grup:

• grupy metod wyceny opartej na zdyskontowanym dochodzie

• grupy metod mnożnikowych (oparte na podejściu porównawczym, zwane inaczej metodami wyceny wielokrotnej)

• metody mnożnikowe polegają na wykorzystaniu odpowiednich wskaźników (relacji ekonomicznych)

• aby móc stosować te metody należy posiadać wiarygodne informacje na temat kształtowania się wyników rynkowych wycen innych przedsiębiorstw; wartość przedsiębiorstwa określa się podstawie jego porównania do innych, podobnych podmiotów gospodarczych

Metoda mnożnika cenowo-dochodowego

• wskaźnik:
  - iloraz ceny rynkowej 1 akcji przedsiębiorstwa oraz jego rocznego zysku netto przypadającego na 1 akcję

• jest to jeden z podstawowych wskaźników oceny papierów wartościowych na rynku kapitałowym i dla przedsiębiorstw notowanych na giełdzie jest codziennie publikowany w sprawozdaniach

Metoda wyceny na podstawie dywidendy

• wskaźnik
  (określany jako stopa dywidendy) - iloraz dywidendy przypadającej na 1 akcję zwykłą oraz ceny rynkowej 1 akcji przedsiębiorstwa

• metoda ma charakter statyczny, nie uwzględnia zmian wielkości dywidendy w przyszłości

Model przepływów pieniężnych przynależnych właścicielom

• FCFE=zysk netto+amortyzacja-wydatki inwestycyjne-spłata zadłużenia+zaciągnięcie nowych kredytów

• model zdyskontowanych przepływów pieniężnych o stałej stopie zwrotu




gdzie: K - wartość kapitału własnego
FCFE₁ - całkowita wartość przepływów pieniężnych przynależnych właścicielom w pierwszym roku prognozy
k_T - oczekiwana stopa zwrotu z kapitału własnego (koszt kapitału własnego)
g_C - stała stopa wzrostu przepływów pieniężnych przynależnych właścicielom

Wartość rezydualna - wartość przedsiębiorstwa na koniec ostatniego roku prognozy

• wiąże się ona z założeniem, ze przedsiębiorstwo nie przestanie funkcjonować w następnych latach po prognozie lecz będzie przynosić dochód

METODY MIESZANE

• powstały z połączenia podejścia dochodowego i majątkowego wyceny przedsiębiorstwa

• sztuczne połączenie tych przeciwstawnych koncepcji powoduje, że metody te nie mają rozsądnej interpretacji ekonomicznej i służyć mogą jedynie jako techniczne parametry wykorzystywane w analizie technicznej przedsiębiorstwa

Metoda struttgarcka




gdzie: W_M - wartość majątku przedsiębiorstwa
W_D - wartość dochodowa przedsiębiorstwa odpowiadająca rencie wieczystej
k_T - oczekiwana stopa zwrotu (koszt kapitału) netto (po uwzględnieniu opodatkowania)

Metoda niemiecka (Schmalenbaha)

• wartość przedsiębiorstwa jest określona jako połowa sumy wartości netto majątku oraz wartości dochodowej




• nie może zostać zastosowana gdy wartość dochodowa jest większa od wartości majątkowej przedsiębiorstwa

• jednakże ta metoda w niektórych przypadkach może nie być wiarygodna
  wiąże się to z możliwością przeszacowań w wycenie (np. gdy przedsiębiorstwo posiada majątek o dużej wartości ale ma niską rentowność) lub z możliwością niedoszacowania (mała wartość majątku, wysoka rentowność)

Metoda szwajcarska

• próbuje niwelować niedociągnięcia metody niemieckiej




• w metodzie tej położony jest nacisk na zdolność przedsiębiorstwa do generowania dochodów, zaakceptowane również są elementy pozamajątkowe czyli wartość reputacji

• jednakże w mniejszym stopniu uwzględnia przyszłe ryzyko rynkowe

KONIEC

1

ZARZĄDZANIE FINANSAMI PRZEDSIĘBIORSTW

Utworzony przez Ania Marzec

państwo i jego instytucje
(US, UC, ZUS, ZFŚS)

zarządzający przedsiębiorstwem
(pracownicy: związki zawodowe, zarządzający - współdziałanie z nimi; wynagrodzenia; rejestracja pracownika; wymiar etatu)

rynek dóbr i usług
(kontrahenci, dostawcy i odbiorcy)

PRZEDSIĘBIORSTWO

rynek finansowy
(rachunek w banku; ubezpieczenia majątkowe)

Przychody

Koszty stałe

Koszt całkowity

PR_w

PR_i

Pole
straty

Pole
zysku

PR_w

C₁

Przychody

Koszty stałe

Koszt całkowity

PR_i

i₁

strefa bezp. ilościowa

strefa bezp. wartościowa

gotówka

zobowiązania wobec dostawców

należności od odbiorców

zakup
materiałów

wyrób gotowy
(usługa)

---