METODOLOGIA BADAŃ SPOŁECZNYCH

Wykład

Cel badań naukowych

Celem badań naukowych jest badanie, poznanie, przewidywanie i wyjaśnienie otaczającej rzeczywistości, poznanie określonego fragmentu rzeczywistości. Ułatwia przewidywanie zjawisk z obszaru którego wyjaśnienia podjęliśmy się w naszych badaniach.

Nauka

Nauka prowadzi do poznania ściślejszego, pewniejszego, podlegającego kontroli i krytycznej refleksji.

Nauka prowadzi do poznania rzeczywistości w sposób obiektywny, w miarę uściślony, dostarczając człowiekowi zarówno wiedzy teoretycznej, jak i typu praktycznego służącego do kontroli, jak i opanowania świata.

Nauka charakteryzowana jest jako logiczno-empiryczna. A zatem można wskazać w niej 2 filary:

1. Logika

2. Obserwacja

Naukowe poznanie świata musi być zatem sensowne i zgodne z obserwacją. Oba te elementy odnoszą się do trzech głównych aspektów działalności nauk społecznych:

1. Teorii

2. Gromadzenia danych

3. Ich analizy

Nauki:

1. Empiryczne (społeczne: socjologia, psychologia, pedagogika)

2. Nie empiryczne (matematyka, logika)

Nauki nie empiryczne wyjaśniają fakty, zjawiska opierając się na przyjętym z góry apriorycznie pewnikach, dowodzą swych twierdzeń nie odwołując się do doświadczenia.

Np.: w fizyce metodą jest eksperyment, ale oparty na obserwacji.

Metoda wywiadu także stosowana jest w naukach przyrodniczych.

Testy, ankieta również stosowana jest w dyscyplinach zajmujących się rzeczywistością (np. testowanie jakości samochodu).

Socjometria także stosowana jest w tego rodzaju naukach - bardzo rzadko i tylko wtedy kiedy chodzi o funkcjonowanie ludzi, jednostek.

Teoria naukowa zajmuje się logiką podczas gdy gromadzenie danych oparte jest na obserwacji jako ważnym aspekcie nauki.

W trakcie analizy danych poszukuje się prawidłowości w obserwacjach a tam gdzie jest to stosowne porównuje się to co zaobserwowane z tym co logiczne daje się przewidywać

Podstawowymi składnikami nauki są twierdzenia mniej lub bardziej oparte na zespole faktów opisujących stałe zależności pomiędzy zjawiskami lub prawidłowości ich rozwoju. Twierdzenia określane mianem praw naukowych orzekają o występowaniu w otaczającej na s rzeczywistości regularnych związków i zależności między zjawiskami.

Cechy badan naukowych

Cechy badan naukowych:

1. OBIEKTYWIZM - który zachowujemy wówczas gdy określamy i badamy interesujące nas problemy i zapewniamy aby przynajmniej w kwestiach zasadniczych było możliwe porozumienie się między innymi badaczami gdyż badania naukowe wymagają by procedura i przedmiot badań były przez wszystkich jednakowo rozumiane, by przynajmniej w kwestiach zasadniczych było możliwe porozumienie między badaczami.

2. STOSOWANE METODY BADAŃ - to zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących całość postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego (T. Pilch, Bauman)

Inny sposób rozumienia metody np. wg Vasta - metoda rozumiana jako sposób obejmujący system reguł stosowanych przy gromadzeniu danych przez naukowców, przy gromadzeniu badań i ocenie ich wyników.

Kolejne określenie to określenie Kotarabińskiego. Rozumie on przez nią sposób systematycznie stosowany, tzn. stosowany w danym przypadku z intencją zastosowania go także przy powtórzeniu się analogicznego badania.

3. JĘZYK BADAŃ NAUKOWYCH - terminy używane przez naukowców różnią się od pojęć używanych w mowie potocznej, literaturz pięknej itd. Pojęcia używane w nauce powinny być:

• Jednoznaczne - używane w tym samym znaczeniu w różnych zdaniach i kontekstach

• Muszą być używane w sposób jasny tzn. taki gdzie bez trudności wobec pojęcia powinniśmy orzekać desygnaty

• Pojęcia powinny być wyraźne tzn. dokładnie starać się określać i wskazywać ich treść (sprecyzować je)

Sposób prowadzenia badań - proces badawczy

Proces badawczy składa się z szeregu występujących po sobie etapów, przy czym zapoczątkowuje go zawsze określenie zagadnienia głównego.

Przesłanki wyboru zagadnienia głównego:

1. Możliwości naukowe sproblematyzowania zagadnienia, literatura z zakresu danego zagadnienia i możliwości naukowego poznania tego zagadnienia,

2. Zapotrzebowanie społeczne i aktualność podejmowanych problemów (nowe problemy np.: euro sieroty, galerianki, dopalacze itp. - problemy ostatnich lat)

Ćwiczeni 1.

BADANIA LANGITUNALNE- badania trwałe. Nie można używać

słowa „wpływa” przy tworzeniu pytań tylko słowo „ determinuje” lub słowo „warunkuje”

Temat: Środowisko rodzinne a dojrzałość szkolna dziecka.

1. Jak sytuacja materialna sprzyja dojrzałości szkolnej?

2. W jakim Zakresie struktura rodzinny może determinować dojrzałość szkolną?

3. Jak przejawiane przez rodziców postawy sprzyjają osiągnięciu dojrzałości szkolnej

4. W jakim zakresie wspieranie edukacji dziecka sprzyja uzyskaniu dojrzałości szkolnej?

Co to jest zmienna zależna i zmienna niezależna?

Zmienna zależna- jest to przedmiot poznania

Zmienna niezależna- to co wpływa na przedmiot badań.

Temat: Środowisko rodzinne a dojrzałość szkolna dziecka

Zmienna niezależna- Środowisko rodzinne

Zmienna zależna- Dojrzałość szkolna dziecka.

Zmienne niezależne wpływające na zmienną zależną:

1. Sytuacja materialna

2. Struktura rodziny

3. Postawy rodziców

4. Wspieranie edukacji

Ćwiczenia 2

Problemy badawcze:

1. Jak sytuacja materialna sprzyja dojrzałości szkolnej?

2. Jak przejawiane przez rodziców postawy sprzyjają osiągnięciu dojrzałości szkolnej.

HIPOTEZY do problemów badawczych:

1. Korzystne warunki mieszkaniowe zapewniające odrębne miejsce do zabawy, zaspokojenie jego potrzeb materialnych stymulujących rozwój (literatura, środki dydaktyczne) stymulujące dojrzałość szkolną.

2. Przejawianie przez rodziców pozytywnych postaw korzystnie warunkuje rozwój wszystkich obszarów determinujących dojrzałość szkolną.

Wyróżniamy dwa rodzaje obserwacji:

1. Obserwacja potoczna, swobodna- charakteryzuje wygląd zewnętrzny oraz temperament.

Obserwujemy- wysokość ciała, wagę, kolor włosów, gęstość, kolor skóry, rysy twarzy, blizny, znamiona, obserwujemy postawę czy naprzykład ma ktoś wadę postawy, obserwujemy styl ubierania, kolor ubrań, czy ubiór ten jest wzbogacany błyskotkami, czyn np. ktoś ubiera się skromnie czt też nie, obserwujemy ekspresję emocjonalną np. pocenie się dłoni, czerwienienie twarzy.

2. Obserwacja naukowa- powinna być celowa, planowa, selektywna. Materiał musi być rzetelnie gromadzony.

Co to są wskaźniki?

WSKAŹNIKI- Jakieś zjawisko „z” nazywamy zjawisko „w” którego zastosowanie pozwoli nam (w sposób bezwyjątkowy lub choćby wyższy od przeciętne prawdopodobieństwa) określić że zaszło zjawisko „z”.

Ustalając wskaźniki należy wziąć pod uwagę określone zjawisko i dokonać dokładnej analizy określonych kategorii na podstawie literatury i ustalić związki funkcjonalne, przyczynowe, definicyjne, pomiędzy desygnatem pojęcia a wprowadzonymi wskaźnikami.

Dobór wskaźników do tematu „Niewłaściwe zachowanie na lekcji”.

1. Nie wykonuje poleceń nauczyciela

2. Przeszkadza innym

3. Atakuje słownie i fizycznie

4. Prowokuje niewłaściwe zachowanie

5. Zakłada nogę na nogę

6. Wierci się

7. Niewłaściwe używanie sprzętu

8. Ściąganie

9. Nieposłuszeństwo wobec nauczyciela

10. Demonstruje perfidne zachowanie na lekcji

Wykład 26-11-2011

Etapy prowadzenia badań:

1. Problem badawczy- zdanie rozpoczynające się od partykuły badanej, która zawiera zmienne obserwowalne oraz algorytm poszukiwania odpowiedzi. Jest to pytanie lub zespół pytań na które odpowiedzi ma dostarczyć podjęte badanie

2. Pytania badawcze powinny być:

1. Konkretne

2. Zawierać zmienne obserwowalne

3. Określać bądź związki między zmiennymi

4. Powinny być powiązane z celem badań oraz definicją zmiennych

5. Dotyczyć istotnych dla teorii zagadnień

6. Ukierunkowywać badania i jego etapy

Kazimierz Ajdukiewicz wyodrębnił dwa rodzaje pytań badawczych:

1. Pytania rozstrzygnięć, które zawsze rozpoczyna partykuła „czy” i wymagają potwierdzenia lub negacji.

2. Dopełnienia- rozpoczynają się zwrotem :Jak, Jaki, Jakie” i w swej strukturze gramatycznej nie zawierają informacji, gdzie należy szukać odpowiedzi.

Możemy jeszcze z uwagi na poszukiwany rodzaju zależności między zmiennymi możemy wyodrębnić:

1. Problemy ilościowe- gdzie zmienne niezależne „x” są istotne dla zmiennych „y”,

2. Problemy zależnościowe- które wskazują jaka jest zależność zmiennej zależnej „y” od zmiennych niezależnych „x”.

3. Trzeci etap badań to przyporządkowanie hipotez badawczych.

HIPOTEZA- ukazuje zależności między zmiennymi. Jest zdaniem wyprowadzonym z teorii, które odnosi się do warunków empirycznych, pozwalających na zweryfikowanie teorii. Jest domniemanym rozwiązaniem problemu. Jest wnioskiem wyprowadzonym z dotychczasowych badań teoretycznych .

HIPOTEZA- umożliwia:

1. Empiryczną weryfikację twierdzeń teoretycznych

2. Zawiera zmienne obserwowalne

3. Określa warunki, w których twierdzenie teoretyczne możemy zweryfikować

4. Jest formułowana tylko w badaniach teoretycznych weryfikalnych

4. Kolejnym etapem badań jest dobór osób badanych:

Całość grupy stanowiącej przedmiot naszego zainteresowania- nazywamy populacją generalną.

Populacja - to zbiór obiektów, który jest przedmiotem badania lub z którego wyłania się próbkę do badań.

Grupa badawcza- to pobrany z populacji zbiór obiektów, objętych badaniem.

Próbka badawcza-powinna reprezentować wszystkie cechy populacji generalnej. Dobiera się ją podczas losowania.

Kroki niezbędne do losowego pobrania próbki z populacji:

1. Zdefiniowanie populacji

2. Sporządzenie spisu elementów populacji i ich zakodowanie

3. Dokonanie losowania elementów z populacji

LOSOWANIE- to metoda doboru badanych osób zapewniająca wszystkim elementom populacji jednakowe dostanie się do próbki.

Sposoby losowania:

1. Prosty wybór losowy np. lotto

2. Systematyczny wybór losowy, który polega na wybieraniu wszystkich elementów populacji w oparciu o wcześniej ustalony algorytm

3. Warstwowy wybór losowy-polega na wydzieleniu w obrębie których dokonuje się losowania indywidualnych obiektów, np. średnia ocen.

5. Kolejny etap badań to Dobór metod badawczych- rodzaje

6. Przeprowadzenie badań:

• zadbać o to by atmosfera badan była pozbawiona napięć, by była naturalna

• zwrócić uwagę, na to by nie było zakłóceń z zewnątrz

• dobre samopoczucie, brak zmęczenia u osób badanych

• Zadbać o utworzenie u nich pozytywnej motywacji do udziału w     badaniach

• unikać dodatkowego dopingu

• zadbać o poprawne warunki przeprowadzenia badań i rzetelną   rejestracją wyników.

7. Opracowanie uzyskanych wyników

8. Dokonanie analizy ilościowej i jakościowej

9. Podsumowanie i wyciągnięcie wyników.

Charakterystyka Badań Naukowych:

1. Cele badań

2. Strategie badań

3. Typy badań

4. Schematy badań

Trzy typy badan wyodrębnione są z uwagi na cel poszukiwań empirycznych, naukowych- sprawdzić.

1. Badania Teoretyczne- podejmuje się w celu budowania teorii naukowej. Badania teoretyczne kierowane są do społeczności uczonych.

Teoria naukowa- to uznana konstrukcja umysłowa, która pozwala zrozumieć związki między zjawiskami. Cechy:

1. Teoria przypomina model tzw. uproszczoną kopię oryginału

2. Poziom teorii jest podzielony od empirii czyli twórczo wykracza ona poza zgromadzone dane

3. Jest konstrukcją umysłową tzn. została uznana przez społeczność uczonych.

Badania teoretyczne możemy podzielić na:

a)Badania eksploracyjne- dostarczają wskazówek do budowania teorii

2. Badania weryfikacyjne-sprawdzają przewidywania teorii z myślą o jej potwierdzeniu lub podważeniu.

Badania eksploracyjne i weryfikacyjne dzielą się na:

1. Uogólniające- które odnoszą się do całej klasy obiektów

2. Indywidualizujące- które odnoszą się do pojedynczego obiektu.

Podział na badania uogólniające i indywidualizujące zdeterminowany jest rodzajem teorii.

1. Badania praktyczne - podejmuje się po to, by udoskonalić jakoś teorię poprzez dostarczanie impulsów do określonej dziedziny praktyki społecznej. Są kierowane do określonego odbiorcy.

W badaniach praktycznych można wyodrębnić:

1. Badania rozpoznawcze- dostarczają odbiorcy informacji o rodzaju , zasięgu, głębokości praktycznej trudności.

2. Badania oceniające- dostarczają wiedzy o zamierzonych i nie zamierzonych następstwach programu działania.

Badania rozpoznawcze i oceniające dzielą się na:

1. Badania uogólniające np. jakie są rozmiary spożycia alkoholu wśród młodzieży

2. Badania indywidualizujące- np. dziecko niedostosowane społecznie.

SCHEMATY BADAWCZE

Badanie można opisać na poziomie koordynacji czynności lub samych czynności.

Na poziomie samych czynności możemy wyodrębnić następujące schematy badawcze:

1. Eksperyment- ujawnienie skutków ściśle określonych oddziaływań w sztucznych populacjach eksperymentalnych

2. Badania porównawcze- celem jest ujawnienie różnic między realnymi populacjami.

3. Badania przeglądowe- poznawanie określonej klasy obiektów, ich własności, które należą do realnej populacji i ujawnianie związków między tymi własnościami.

4. Badanie etnograficzne- zbieranie i przetwarzanie różnorodnych danych o pojedynczym obiekcie bądź o grupie obiektów i towarzyszącym im kulturowych sposobach funkcjonowania realnej grupy społecznej.

5. Studium przypadku- zbieranie i przetwarzanie różnorodnych danych o pojedynczym obiekcie reprezentującym zjawisko ogólne.

Każdy z wymienionych schematów uprawnia do podobnej interpretacji wyników w obrębie danego schematu. Zaś każdy ze schematów ma swoje indywidualności w interpretacji uzyskanych wyników.

STRATEGIE BADAŃ

1. Ilościowe

2. Jakościowe

Cont- socjologia

Tylor-antropologia

James- po raz pierwszy wprowadza samodzielny kurs psychologii

1878 r. - psychologia

Narasta napięcie do przywiązywania uwagi do badań ilościowych i jakościowych.

THORNDIKE- wszystko co psychiczne powinno być mierzone. Podkreśla że uznanie pozytywizmu jako jednej uprawomocnionej formy badań jest nieuniknione.

KERING- podkreśla, że jedna droga dochodzenia praw ogólnych powinna być poznanie praw.

Zainteresowanie indywidualnym przypadkiem jest niepotrzebne.

1962 r. Maslow-piramida potrzeb

Roger - twórca koncepcji humanistycznej- podkreślają, że nauki społeczne nie są naukami mechanistycznymi, które są zbyt wąskie i ograniczone by poznawać jednostkę i społeczności i charakteryzują akademików zamkniętych w wierzy z kości słoniowej nie znających rzeczywistości. Spostrzeżenia ich wzmocnione zostają przez Amerykańskie towarzystwo Badań Edukacyjnych, które zorganizowało zespół osób zainteresowanych badaniami jakościowymi w 1986 r.

Współcześnie strategia ilościowa i jakościowa w badaniach społecznych traktowane są jako równorzędne i żadna z nich nie jest posądzana o nienaukowość czy powierzchowność. Współcześnie badacze zdają sobie sprawę ze obie strategie poznania mają swoje słabe i mocne strony jednak pozwalają i przyczyniają się do rzetelnego gromadzenia wiedzy naukowej z obszaru nauk społecznych.

W badaniach jakościowych jest możliwe podjęcie tematów wykraczających poza to co jest obiektywne mierzalne. Jednak cel badań ilościowych jest taki sam, gdyż, obydwie strategie dążą do lepszego poznania interesujących nas zagadnień.

Celem badań jakościowych jest:

1. Przyjrzenie się zjawiskom w ich całościowym kontekście

2. Badania często dotyczą zjawisk drażliwych, zaś osobami badanymi są jednostki o wysokim stopniu samoświadomości.

3. Problemy badawcze i hipotezy

W badaniach jakościowych podejmujemy problemy mało znane, które czasami badań tylko przeczuwa. Nie stawiamy hipotez

4. Dobór osób badanych.

Rezygnujemy z postulatu reprezentatywności próby, gdyż o doborze osób badanych decydują przesłanki merytoryczne. Badanie jakościowe traktowane jest jako swoiste zjawisko, które nie może być powtórzone w tej samej postaci, formie, atmosferze.

Cechy charakterystyczne badania jakościowego:

• Relacje badacz-badany- rezygnuje się ze standardowego traktowania osób badanych lecz kreuje się indywidualne relacje pomiędzy badanym a badaczem.

• Badany jest informowany o prawdziwym celu badań i jego intencjach.

• badacz nie działa z pozycji lepiej wiedzącego lecz traktuje badanego jako współtwórcę badania

• Badany jeśli tylko wyrazi gotowość w różnym stopniu jak badacz wpływa na przebieg badania.

• Badacz w pełni musi angażować się w podjęte badanie, czasami rezygnując z innej działalności.

• badacz musi mieć świadomość własnej subiektywności w odbiorze i ocenie faktów

• Badanie powinno być traktowane jako partnerska wymiana informacji pomiędzy badaczem a badanym.

• przedmiotem poznania są podjęte kwestie podmiotowe stanowisko zajmuje zarówno badacz i badany nie przeciwstawiając się sobie wzajemnie.

• język powinien być wypadkową języków obu stron interakcji jest to język potoczny

• kontekst- badanie jakościowe prezentuje do ujmowania danego zjawiska w szerokim kontekście zarówno w wymiarze indywidualnym jak i społecznym.

Mając na uwadze sposób gromadzenia danych możemy wyróżnić badanie:

1. Opisowe

2. Korelacyjne

3. Eksperymentalne

Z uwagi na ten sposób gromadzenia danych psychologowie mówią a analogicznych typach badań.

Wykład 04.12

Badania opisowe polegają na obserwowaniu dzieci i rejestrowaniu tego co się widzi. Polegają na obserwacji bez prób poszukiwania systematycznych związków między zmiennymi.

W badaniach tych nie stosuje się żadnych środków formalnych służących wyjaśnieniu informacji czy też wykrywaniu związków między zmiennymi.

Podać też należy, że podejmuje się taki rodzaj badań wówczas gdy wiedza na dany temat jest bardzo niewielka.

Obserwacja może być inspiracją do badań opisowych.

Badania korelacyjne (korelacja to inaczej związek między dwoma zmiennymi określony pod względem kierunku i siły)

Zmienna w badaniach korelacyjnych jest to dowolny czynnik, który może przybierać różne wartości tworząc tym samym określony wymiar czyli dymensję.

Inaczej korelacja jest stwierdzeniem, które opisuje jak powiązane są dwie zmienne.

Typ związku, który polega na tym, że obie zmienne zmieniają się w tym samym kierunku nazywa się korelacją dodatnią np. wzrost i wiek (im starszy tym wyższy).

Korelacja ujemna to taka, której zmienne zmieniają się w przeciwnym kierunku. Siła korelacji oznacza, że dwie zmienne są ze sobą ściśle związane. A zatem możemy powiedzieć, że znajomość wartości jednej zmiennej pozwala na przewidywanie wartości drugiej zmiennej.

Kierunek korelacji oznaczamy liczbą , którą możemy wyliczyć za pomocą prostej formuły statystycznej umożliwiającej otrzymanie współczynnika korelacji. Współczynnik korelacji mówi nam o sile i kierunku korelacji. Najwyższy współczynnik może być 1 (+1,00, -1,00)

Współczynnik korelacji : 0,30^r - oznaczone jako mało znaczące, 0,75^r - to silna korelacja, 0,15^r - słaba korelacja.

Na siłę nie ma wpływu znak + i - . Oznaczenie jest również literką r.

Na podstawie korelacji nie można mówić o związku przyczynowym między zmiennymi i możemy dodać, że właśnie na tym polega słabość badań korelacyjnych. Np. czas oglądania przez dzieci „ulicy sezamkowej” koreluje z umiejętnością czytania. Błędna interpretacja: oglądanie „ulicy sezamkowej” wpływa dodatnio gdyż im więcej oglądają tym lepiej czytają (wzrasta sprawność czytania).

Możemy wymienić także badania eksperymentalne.

Charakteryzują się tym , że w eksperymencie badacz w sposób systematyczny oddziałuje na jedną zmienną, bada jak to wpływa na drugą zmienną.

Zmienna która poddana jest oddziaływaniu, czyli manipulacji nazywa się zmienną niezależną a zmienna na którą ta manipulacja wpływa - zmienną zależną.

W badaniach eksperymentalnych wykorzystujemy metody umożliwiające porównywanie zachowań grup osób poddanych różnym oddziaływaniom.

Wyróżniamy także:

Badania podłużne, poprzeczne i badania tworzące kombinację badań podłużnych i poprzecznych.

Badania te wykorzystywane są do określenia zachowań dzieci w różnym wieku oraz do porównywania tych zachowań.

Badania podłużne to badania longitudinalne. Badania te polegają na wielokrotnym badaniu dzieci w pewnych odstępach czasowych.

Zaletą tych badań jest to, że umożliwiają one bezpośrednie określenie jak z wiekiem zmienia się zachowanie dziecka. Niektóre kwestie, można rozstrzygnąć w stosunkowo wąskich ramach czasowych. Niektóre badania zaś trwają parę dziesięcioleci. (Np. krótkotrwałe : sposób pielęgnacji dziecka i wpływ na czas rozpoczęcia chodzenia. Długotrwałe: jak doznawanie przemocy w dzieciństwie wpływa na stosowanie przemocy w stosunku do własnych dzieci).

W ramach badań longitudialnych możemy wyróżnić badania dotyczące trwałości czy stałości zachowań. Np. jak się zmienia wraz z wiekiem system wartości albo temperament.

Te badania nie są popularne. Badania te (longitudialne/podłużne) maja ujemne strony. Są to:

• Wykruszanie się uczestników z powodów biologicznych (śmierć), wyjazdu czy odmowy

• Powtarzalność testów (np. badanie inteligencji w stałych odstępach czasu)

• Istnieje groźba, że podejmowane problemy i wykorzystywane narzędzia staną się przestarzałe

• Są kosztowne

Badania longitudialne najczęściej są wykorzystywane do badania życia jednostek i starają się uchwycić jak wpływają na jednostkę, ważne wydarzenia zachodzące w jej życiu środowiskowym np. jak na rozwój dziecka ma wpływ wiek matki.

Badania poprzeczne - analizuje się tu zmiany w zachowaniu badanych dzieci w różnym wieku . Polegają na jednoczesnym badaniu dzieci w różnym wieku w celu określenia jak wiek wpływa na dany aspekt zachowania np. procesy pamięciowe - grupa 5, 10 i 15-latków.

Wady tych badań:

• Nie można tą metodą badać roli wczesnych doświadczeń życiowych ani stałości zachowań

• Wpływ kohorty . Jest to zjawisko wynikające stąd, że pewne aspekty zachowań są zależne od niepowtarzalnych wydarzeń i doświadczanych okoliczności . Gdy badania w określonym wieku należą do generacji ukształtowanej przez niepowtarzalne czynniki np. ludzie którzy przeżyli II Wojnę Światową.

Kombinacja badań podłużnych i poprzecznych - badania te polegają na tym, że najpierw zaczynamy badanie od zwykłego badania poprzecznego obejmującego kilka grup osób w różnym wieku np. 4, 10 i 15- Latków. Potem te same badane grupy bada się później ?. Np. poziom zależności od rodziców 5,10-latków.

Badania te umożliwiają określenie na ile różnią się w kolejnych w drugich badania tej samej grupy i na ile te różnice mogą być determinowane wpływem kohorty , wpływem ponownego badania bądź też przesłanek związanych z funkcjonowaniem dzieci czy osób badanych.

ZASADY PISARSTWA NAUKOWEGO

Warunki zewnętrzne: stwarzanie dobrego warsztatu pracy, dostępność do Internetu, stałe miejsce, przestrzeń, dobre oświetlenie

Warunki wewnętrzne: wewnętrzna możność pisania-powinienem chcieć ustanowić sobie cel, mieć w sobie ciekawość, entuzjazm i zapał do pracy.

I ZASADA STRUKTURYZACJI OPRACOWANIA:

Każdy tekst powinien posiadać określoną strukturę. Typowe doniesienia naukowe zawierają: tytuł, spis treści, część podstawową teoretyczną, opis plus metodologię badań, prezentację i interpretację wyników, przypisy i bibliografię.

Tytuł powinien zaciekawiać, powinien być sformułowany jasno i czytelnie . Nie może być stereotypowy, powinien zgadzać się z treścią. Powinny być zawarte zmienne. Z tytułu powinno wnioskować się cel pracy. Może być także zawarta populacja, ale nie musi.

Spis treści powinien znajdować się na początku pracy.

Część teoretyczna pracy powinna zawierać logiczną podstawę do podjęcia badań (I część dotyczy zmiennych niezależnych a II zależnych). Część teoretyczna powinna być logiczna.

Opis metodologii badań - opisujemy w nim cel i problemy badawcze, metody. Charakteryzujemy tylko swoje, uwzględniamy rzeczy przydatne d pracy, teren badań i osoby badane.

Prezentacja wyników zróżnicowana jest od jakości materiału empirycznego. Interpretacja ilościowa i jakościowa. Wyniki badań mają odpowiedzieć na podstawowe problemy badawcze.

Zakończenie - charakterystyka co do celu, sposobu gromadzeni wyników i ich prezentacja, odpowiedź na problemy, hipotezy.

Bibliografia

Narzędzia (aneks)

II ZASADA STRUKTURYZACJI TEKSTU:

Tekst powinien być przejrzysty, powinny być odpowiednie marginesy, czcionka (12), akapity, pogrubiona czcionka najważniejszych rzeczy, odstępy między wersami, rozdziały i podrozdziały (6-10 stron). Każdy podrozdział powinien być autonomiczny, powinien zawierać charakterystykę danego zagadnienia. Rozdziały muszą mieć własne tytuły - po tytule nie stawiamy kropek !!!

Powinna być inna struktura treści teoretycznej a inna empirycznej. W teoretycznej nie mamy w zasadzie tabeli. Mamy rysunki , schematy, numerujemy wszystko razem. Część empiryczna rozpoczyna się wstępem , wprowadzeniem. Potem reprezentujemy wyniki badań w tabeli i robimy wprowadzenie . Pod tabelami mogą być odniesienia do innych badań w literaturze. Pod koniec podsumowujemy.

III ZASADA STRUKTURYZACJI TEKSTU:

Zasada źródłowości, której respektowanie jest warunkiem bycia w pracy rzetelnym i obiektywnym. Źródłowość to kanon obowiązujący zarówno w metodologii jak i epistemologii , mówiący o tym, że w swojej pracy możemy zapożyczać myśli innych autorów, ale konsekwentnie musimy sporządzać notatki biograficzne.

Przypisy możemy nanosić w 2 standardach

1. Standard europejski

2. Standard amerykański.

Ćwiczenia 18.12.2011

Do diagnozowania badań wykorzystujemy techniki socjometryczne które umożliwiają wskazanie jak członkowie grupy postrzegają wzajemne relacje.

Techniki socjometryczne wykorzystuje się w naukach społecznych zarówno: psychologii, socjologii, jak i pedagogice.

Socjometria jest nauka zajmującą się ilościowym mierzeniem właściwości psychicznych cechujących grupę jako całość oraz stosunkami w niej panującymi.

Techniki socjometryczne polegają na podaniu przez badane osoby nazwisk i imion członków danej grupy zgodnie z określonymi kryteriami wyboru, wyrażonymi w formie specjalnie skonstruowanych pytań używanych podczas badań. Techniki socjometryczne umożliwiają identyfikowanie osób posiadających jakieś właściwości, umiejętności, wiedzę, osób które pełnią określone role w grupie. Klasyfikowanie osób w różnych kategoriach. Identyfikowanie osób wymagających specjalnego sposobu postępowania, zabiegów wychowawczych itp.

Identyfikacja osób szczególnie atrakcyjnych dla grupy . identyfikacja osób odrzuconych społecznie. Umożliwiają poznanie struktury wewnętrznej grupy, porównywanie grup między sobą, podgrup, zachodzących w niej zmian. Wśród technik socjometrycznych możemy wyróżnić:

1. Technikę klasyczną Jacoba Moreno która po raz pierwszy została zastosowana w 1934r.

2. Techniki nieklasyczne- wśród których można wyróżnić:

A) zgadnij kto

B) plebiscyt życzliwości i niechęci

C) techniki szeregowania rangowego.

O użyteczności badań socjometrycznych decyduje właściwy dobór kryteriów. HOFFMAN mówi że formułując kryteria należy być świadomym tego do czego są potrzebne i jak zostaną wykorzystane, zgromadzone w oparciu o ich dane.

Marka PILKIEWICZA kryterium jest określoną specyficzną sytuacją społeczną założoną przez eksperymentatora bądź rzeczywistą będącą podstawą do dokonywania wyboru osoby społecznej odpowiadającego wymogom zawartej w instrukcji.

M. Pilkiewicz (1973, s.219) przedstawia następującą klasyfikację kryteriów socjometrycznych:

1) Kryterium ogólne- dotyczy szerszej dziedziny aktywności np.: chęci bawienia      się razem. Np.: Z kim chciałbyś spędzić wolny czas?

3. Kryterium specyficzne- szczegółowo określa interakcje np.: chęć uczenia się razem historii Np.: Z kim z grupy chętnie chciałbyś zaśpiewać piosenkę.

4. Kryterium silne- ujawniają podstawowe i stałe związki miedz osobnicze, są jednocześnie ogólnymi kryteriami. Np.: Kto z grupy zawsze pożyczył by Ci notatki?

5. Kryterium słabe- dają powierzchowny i nietrwały obraz tych stosunków ze względu na słabe zainteresowanie i małe doświadczenie w zakresie tego kryterium: mają małą wartość diagnostyczną. Np.: Komu z grupy zaproponował byś lody?

6. Kryterium realne- przedstawiane sytuacje mające odniesienie do rzeczywistości. Np.:

7. Kryterium nierealne- sytuacje hipotetyczne. Np.: Z kim z grupy najchętniej poleciał byś w kosmos?

8. Kryterium indywidualne- pozwalają wyodrębnić z grupy osoby do wykonywania czynności odbywających się w oderwaniu od grupy: o wyborze osób decydują ich cechy osobowościowe. Np.: z kim z grupy poszedł byś do księgarni?, Kto grupę mógłby reprezentować w konkursie plastycznym?

9. Kryterium społeczne- dotyczą sytuacji ściśle związanych z życiem grupy, zaleca się stosowanie obydwu kategorii. Np.: Z kim najchętniej organizował byś wycieczkę klasową, dyskotekę?, Z kim z grupy chciałbyś pokierować ustaleniem terminu egzaminu?

10. Kryterium jednostronne- uniemożliwiają wybór wzajemny, badają przydatność do ról społecznych np.: przywództwo. Np.: Kogo z grupy wybrałbyś na przewodniczącego grupy?, Kto z grupy najlepiej jest predysponowany do tytułu mgr.?, Z kim z grupy chciałbyś przygotowywać się do egzaminu.

11. Kryterium dwustronne- wybór wzajemny jest możliwy, badają stosunki miedzo osobowe. Z kim z grupy najchętniej poszedłbyś na zakupy?

12. Kryterium pozytywne- na ich podstawie uzyskujemy rozkład sympatii w grupie. Np

13. Kryterium negatywne- pozwalają uchwycić rozkład antypatii w grupie. Np

Badania socjometryczne posiadają wiele zalet mają szeroki zakres zastosowania, można je stosować w grupach: kilku lub kilkunastoosobowej, wśród osób różnej płci, o różnym doświadczeniu życiowym, o różnych predyspozycjach, o różnych poziomie wykształcenia. Krótki jest czas badania. Łatwość udzielania odpowiedzi . możliwość przeprowadzenia badań, zarówno indywidualnych jak i zbiorowych. Możliwość powtórzenia badań przy zastosowaniu równoważnych kryteriów. Uzyskanie dużej ilości informacji o relacjach panujących w grupie.

TECHNIKA KLASYCZNA badań socjometrycznych polega na podaniu wszystkim członkom grupy starannie przemyślanych i specjalnie sformułowanych pytań. W odpowiedzi osoby badane wymieniają nazwiska członków grupy którzy ich zdaniem spełniają wymagania sugerowane w pytaniu.

Według GRONLUNDA pytania powinny spełniać następujące warunki:

1. Wskazywać rodzaj aktywności dobrze znanej wszystkim członkom grupy.

2. Dotyczyć sytuacji dobrze znanych członkom grupy.

3. Dotyczyć trwałych relacji międzyosobniczych w grupie np. praca, zabawa.

4. Powinny łatwo umożliwiać dokonanie wyboru.

5. Powinny być ciekawe.

6. Powinny dotyczyć sytuacji rzeczywistej bądź upozorowanej. Mogą być w nich wybory pozytywne i negatywne.

Jednak metodolodzy podkreślają że gdy chcemy uzyskać dodatkowe dane kierując pytania z wyboru kryterium negatywnego powinniśmy je umieścić stosownej obudowie uniemożliwiającej negatywny wydźwięk pytania np. gdybyś miał we autokarze ograniczoną liczbę miejsc, kogo z grupy, klasy nie udało by Ci się zabrać na wycieczkę.

PRZEPROWADZENIE BADAŃ:

1. Osobom badanym wskazujemy grupę w której należy dokonać wyboru.

2. Prezentujemy cel badań przy czym chcielibyśmy poznać waszą grupę.

3. Zwracamy uwagę że wybór rozpoczynamy od osoby która najbardziej odpowiada kryterium zawartego w pytaniu.

4. Mówimy o proponowanej liczbie wyborów lub podkreśla się że może być ona dowolna.

5. Sygnalizujemy że wybory mogą być dokonywane w obrębie różnej płć.

6. Mówimy że w wyborach uwzględnia się osoby aktualnie nieobecne.

7. Nie używamy nazwy badanie, test.

8. Zapewniamy o dyskrecji.

Uzyskane w badaniach socjometrycznych wyniki nanosimy na matrycę socjometryczną. Na górze w rubryce poziomej umieszczamy osoby wybierane a z lewej strony pionowo osoby wybierające. Wybieranych i osoby wybierające nanosimy w tej samej kolejności.

MATRYCA SOCJOMETRYCZNA- umożliwia odczytanie kto kogo wybrał, ile wyborów uzyskała każda z osób. Kto został wybrany przez kogo i przez ile osób. Ile wyborów dokonała grupa jako całość, Czy dominują wybory pozytywne czy negatywne.

Uzyskane w badaniach socjometrycznych wyniki możemy opracować graficznie. Najstarszy jest test NORTWAYA . Socjogam z tylu spiralnych kół ile wynosi największa liczba wyborów plus jedno koło. W środku umieszczamy j osoby z największą liczbą wyborów, natomiast na zewnątrz umieszczamy osoby bez wyboru.

DORYSOWAĆ RĘCZNIE Koło

TECHNIKI NIEKLASyCZNE

1. Technika zgadnij kto: dostarcza informacji jak członkowie grupy postrzegają wzajemne powiązania, a więc dostarcza informacji jakie jest odbicie struktury grupy w świadomości jej członków. Służy wyselekcjonowaniu osób spełniających określone role lub charakteryzujących się określonymi cechami osobowości.

ZADANIE:

ZDIAGNOZOWAĆ OSOBĘ KÓRA JEST NAJBARDZIEJ KOLEŻEŃSKA?

NAPISAĆ 3 pytania klasyczne i 1 nieklasyczne.

KLASYCZNE:

1. Gdybyś był głodny, kto z klasy podzieliby się z tobą kanapką?

2. Gdybyś był chory kto z kasy chętnie przyniósł by Ci lekcje?

3. Gdybyś miał problemy z nauką kto z klasy chętnie by ci pomógł ?.

NIEKLASYCZNE:

1. Która osoba a klasy chętnie pomoże ci przy odrabianiu lekcji.

2. Która osoba chętnie podzieliła by się z tobą kanapką?

Ćwiczenia 07.01.2012

2. Technika plebiscytu życzliwości i niechęci została wprowadzona przez J. Korczaka technika ta stawia każdego ucznia w obowiązku oceniania wszystkich uczniów w skali pięciostopniowej:

a) bardzo lubie ++

b) lubie +

c) jest mi obojętny 0

d) nie lubie -

e) bardzo nie lubie - -

skale tą należy napisać na tablicy albo dać na karteczkach wszystkim osobom z grupy podobnie należy zrobić z listą członków z grupy. Jeżeli przeprowadzamy badanie warto podkreślić że „bardzo lubię” jest najwyższą oceną a „bardzo nie lubię” najniższą. W edukacji wczesnoszkolnej należy wyjaśnić co to znaczy „jest mi obojętny”. Plebiscyt ten umożliwia wgląd w całokształt stosunków panujących w grupie, znalezienie osób potrzebujących pomocy, nie lubianych, nie popularnych jest miernikiem społecznego wyrobienia grupy. Umożliwia obliczenie wskaźnika ocen dla grupy poprzez podporządkowanie ocenom określanych wartości liczbowych. Zsumowanie i podzielenie przez wszystkie otrzymane oceny. Najwyższy wskaźnik wynosi 5 a najniższy 1.

3. technika szeregowania rangowego polega na wyliczaniu ocenianych osób kolejno według ściśle przyjętego kryterium oceny. Instrukcja jest następująca: „proszę wymienić wszystkich członków waszej grupy poczynając od osoby która najbardziej odpowiada kryterium zawartego w pytaniu” kryteria mogą być następujące: atrakcyjność towarzyska, najbardziej pomocny, o predyspozycjach lidera itp. Czyli możemy powiedzieć że kryteria mogą być bardzo różnorodne.

Etapy badań socjometrycznych

1. określenie celu badania

2. wskazanie grupy w której będzie przeprowadzane badanie

3. zredagowanie pytań badawczych z przyjętymi kryteriami wyboru

4. przeprowadzenie badań

5. naniesienie wyników na matryce socjometryczne

6. opracowanie graficzne wyników (socjogram)

7. analiza ilościowa i jakościowa

8. opracowanie wskaźników socjometrycznych w celu dokonania pełnej analizy.

Możemy obliczyć wskaźnik ekspansywności grupy, spoistości, zwartości i integracji grupy. Wskaźniki umożliwiają uchwycenie zmian zachodzących w grupie ukazujących dynamikę porównanie grup między sobą.

Testy pojęcie to zostało wprowadzone przez J. Cattella w 1898r. jest tłumaczony jako próba, jednak test musi się charakteryzować specjalnymi cechami różniącymi go od innych prób wśród testów możemy wyodrębnić następujące cechy

1. dokładność testu - polega na tym że test tak jak każdy inny instrument pomiaru powinien nam dawać identyczny wynik przyczym dokładność testu nie określa się według dosłownej identyczności lecz poprzez wyliczenie współczynnika korelacji między wynikami dwóch kolejnych grup ten współczynnik jest wysoki (0,75)

2. czułość testu - polega na tym że wykazuje on nawet najmniejsze różnice wyników uzyskiwanych przez badane osoby co umożliwia szeregowanie osób według uzyskanych wyników. Tą cechę zapewnia dobór wyników zadań o wzrastającym stopniu trudności np. od zadań łatwych do trudnych itp. Ta czułość testu powoduje iż w wynikach badań testowych nie ma pozycji równoważnych tak zwanych egzekwio.

3. Adresat testu - czyli określenie wieku lub poziomu nauczania osób które z danym testem mogą być z powodzeniem badane. Charakteryzując adresata moglibyśmy stwierdzić z Ferre, że wszelkie formy są ważne w odniesieniu do ściśle określonego środowiska ograniczonego w czasie i przestrzeni.

4. Skala ocen - test musi być tak skonstruowany aby odpowiedź dana przez badanego mogła być uznana za pomocną „+” lub „-” lub też prostym stwierdzeniem „tak” lub „nie” każdy test musi być zaopatrzony w odpowiedni klucz klasyfikacyjny czyli informacje ile punktów dawać za wszystkie możliwe warianty na określone pytania testu.

5. Instrukcja określająca sposób stosowania testu - która musi towarzyszyć każdemu badaniu testowemu i możemy wyodrębnić instrukcje dla badających i badanych. Informacje dla badających zawierają:

1. pełny dokładnie sformułowany tekst jaki należy odczytać badanym przed przystąpieniem do badania testowego

2. powtarzana dosłowność interpunkcji wstępnej jest warunkiem niezbędnym do uzyskania porównywalnych wyników

3. musi być dokładnie określony czas w jakim test ma być wykonywany gdyż test musi być oddany przez wszystkich w identycznym czasie

4. opis warunków materialnych i technicznych jakie muszą być zapewnione rozwiązującym zadanie testowe. Nawet najmniejsze różnice w tym względzie mogą spowodować zmianę wyników.

Informacje dla badanych:

1. omówienie celu badań by u badanych uzyskać pozytywne postawy intelektualne i uczuciowe

2. omówienie sposobów rozwiązywania danego testu z przytoczeniem jednego przykładu prawidłowego działania

3. charakterystyka znaków umownych które będą np. oznaczały rozpoczęcie, zakończenie pracy

6. materiał do zastosowania musi być koniecznie jednakowy dla wszystkich grup i to zarówno treści jak i formy. Materiał ten zdeterminowany jest przede wszystkim celem badania.

Test jest prowadzony w ściśle kontrolowanych warunkach jakie spotykamy w badaniu eksperymentalnym.

Test to specjalna próba identyczna dla wszystkich badanych prowadzona intencjonalnie w ściśle kontrolowanych warunkach umożliwiająca obiektywny i dokładny pomiar badanej cechy procesu psychicznego bądź jego zewnętrznych rezultatów.

Możemy wyodrębnić dwa rodzaje testów:

1. to testy pedagogiczne które wykorzystujemy dla zbadania, przyswojenia treści informacyjnych w których możemy określić wiedzę i umiejętności uczniów dostosowanych do określonych treści nauczania i wśród tych testów możemy wyodrębnić testy statyczne które wymagają tylko odtworzenia zapomnianych treści z książki i testy dynamiczne które zawierają sformułowania nowe zupełnie nie znane uczniom

2. testy psychologiczne

Ćwiczenia 15.01.2012

Wiek pedagogiczny jest to stopień postępów szkolnych wyrażony w latach, przy których normą jest średnia wyników uzyskiwanych przez dostatecznie dużą liczbę osób tego samego wieku, tej samej płci.

Iloraz pedagogiczny wylicza się tak jak iloraz inteligencji.

Iloraz pedagogiczny oblicza się poprzez zestawienie wieku pedagogicznego do wieku życia.

Iloraz wydajności oblicza się przez stosunek ilorazu pedagogicznego do ilorazu inteligencji.

Iloraz wydajności jest liczbowym wyrażeniem stopnia wykorzystania możliwości intelektualnych w nauce szkolnej.

Pytania otwarte pozwalają zapytać pośrednio o informacje. Za pomocą pytań otwartych możesz wyjaśniać zagadnienia, uzupełniać utracone informacje i powodować wzrost

zainteresowania u rozmówcy. Pytania te adekwatne są w szczególności do sytuacji, w której chcesz dowiedzieć się czegoś więcej o ocenie rozmówcy, poznać motywy jego działania oraz

sposób postrzegania spraw. Ważne jest, aby pytania otwarte zadawać tylko wtedy, kiedy istnieje szczere zainteresowanie udzielaniem odpowiedzi! Zaleca się zadawanie takich pytań na początku rozmowy w grupie albo jako wprowadzenie do nowego tematu, ponieważ z reguły stymulują one rozmowę.

Pytania zamknięte zawierają jedynie informację, o którą pytano i prowadzą do powstania pomiędzy rozmówcami jednoznacznego stanowiska. Ten rodzaj pytań szczególnie nadaje się do tego, aby

• sprowokować decyzje,

• zakończyć temat składowy rozmowy, jeden z jej aspektów,

• stworzyć struktury,

• uzyskać jednoznaczne stanowisko od członków grupy,

• zahamować „słowotok”.

Rodzaje pytań zamkniętych

• Alternatywne - mają dwie wykluczające się odpowiedzi TAK - NIE

• Dysjunktywne / wykluczające / - spośród więcej niż dwóch odpowiedzi badany wybiera jedną.

• Koniunktywne - wymagają dokonania wyboru więcej niż jednej spośród podanych odpowiedzi.

Przykłady przekształcanie pytań zamkniętych w pytania otwarte

Pytanie zamknięte:

„Czy można ulepszyć ten sposób postępowania?”

Pytanie otwarte:

„Co można zrobić, żeby ulepszyć ten sposób postępowania?”

Pytanie zamknięte:

„Czy potrzebujesz wsparcia?”

Pytanie otwarte:

,„W jaki sposób możemy cię wesprzeć?”

14

---