Pedagogika specjalna - 12 wykładów, Pedagogika


WYKŁAD I i II

  1. potencjał indywidualny i społeczny (siły ludzkie i siły społeczne),

  2. ogólne cele działania: wartości i normy aksjologiczne (rzeczywistość jest przetwarzana w imię ideałów, zasad, godziwych potrzeb),

  3. warunki działania (na przykład możność działania w sensie sytuacyjnym),

  4. generalne sposoby działania: siłami własnymi - jednostek i środowiska - dokonuje się rzeczywista przemiana środowiska,

  5. środki działania (na przykład spożytkowanie sił ludzkich),

  6. podmiot działający (w szczególności możność działania w sensie dyspozycjonalnym),

  7. wyniki działania: przetworzone środowisko tak, i pod takim względem, aby korzystnie wpływało na samorealizację osobową, zapewniało byt wartościom, nasycało społeczne obszary wartościami.

Podstawowe kategorie pojęciowe pedagogiki społecznej:

  1. naturalny (przyrodniczy),

  2. kulturowo - cywilizacyjno - ekonomiczny,

  3. społeczny (relacje ludzkie i ich uwarunkowania),

  4. aspekty nieobserwowalne, psychiczne, duchowe, aksjologiczne,

  5. historyczny.

** Helena Radlińska wyróżnia następujące typy postaw jednostki wobec środowiska:

  1. Postawa czynna (twórcza) - polega na urzeczywistnianiu wartości, ulepszaniu warunków środowiskowych. Kształtują ją czynniki osobowe (zdrowie, wiek, cechy psychiczne) i czynniki pozaosobowe (społeczne) związane z działaniem innych, wzorcami pożądanych zachowań oraz dobrami kultury.

  2. Postawa bierna - może być warunkowana niskim stopniem psychofizycznej sprawności organizmu, niekorzystną sytuacją społeczną (przemoc) lub młodym wiekiem. Wyraża się w uleganiu wszelkim, nawet przypadkowym wpływom środowiska w postępowaniu społeczno - pedagogicznym, ważna jest wobec tych osób orientacja ochronna, wyrażająca się w ochronie jednostki oraz stwarzaniu jej warunków pomyślnego rozwoju.

  3. Postawa obronna - uwidacznia się w odrzucaniu wszelkich wpływów środowiska. Może wyrażać się w negowaniu wpływów środowiska (na przykład młodzież w okresie dorastania, ale także w ochronie skierowanej na siebie lub innych wyrażającej się na przykład w transgresji mającej miejsce w sytuacjach trudnych w rodzinie. Zatem obronny stosunek jednostki do środowiska może zaowocować korzystną zmianą w perspektywie rozwojowej.

** Przetwarzanie środowiska życia jego siłami znajduje współczesne odniesienia poprzez następujące kategorie:

  1. wsparcie społeczne,

  2. empowerment (wzmacnianie),

  3. edukację środowiskową.

Ad. a.

Ad. b.

Ad. c.

  1. koncepcja człowieka - podmiotu, osoby, która aktywnie uczestniczy w budowaniu świata, która dostrzega to, co ludzi łączy,

  2. koncepcja społeczeństwa otwartego (obywatelskiego), czyli zbiorowości, w której realizowane są idee pluralizmu i tolerancji,

  3. idea demokracji (W. Theiss, 1996).

Edukacja środowiskowa obejmuje między innymi:

  1. pracę środowiskową (community work), która polega na dostarczaniu jednostkom, grupom, organizacjom profesjonalnego wsparcia o charakterze technicznym, edukacyjnym czy organizacyjnym,

  2. wzmacnianie społeczne (empowering), które stanowi funkcję edukacji środowiskowej oraz pracy środowiskowej. Jest to proces rozwijania wiedzy, umiejętności i pewności siebie oraz docieranie do miejscowych zasobów i sił, odkrywanie pozytywnych czynników środowiska, źródeł zmiany,

  3. działanie środowiskowe (community action) jest aktywnością, która łączy osoby i grupy w celu realizacji określonych potrzeb lokalnych. Celem takiego działania w szerszym wymiarze może być rozwój społeczności lokalnej.

WYKŁAD III

Ekologiczna teoria rozwoju człowieka U. Bronfenbrennera.

W świetle tej teorii przyjmuje się, że:

MAKROSYSTEM jest to:

SIEDLISKO jest miejscem, w którym osoby mogą bez trudu nawiązywać bliskie, osobiste relacje - może to być dom rodzinny, ośrodek dziennej opieki, plac zabaw itp. (tamże).

MEZOSYSTEM tworzą wzajemne relacje pomiędzy dwoma lub więcej siedliskami, w których aktywnie uczestniczy rozwijający się człowiek, np. dla dziecka będą to relacje pomiędzy domem a szkołą czy sąsiedzką grupą rówieśników, dla dorosłego - relacje pomiędzy rodziną, pracą a życiem towarzyskim (tamże). Mezosystem jest „systemem mikrosystemów”, który powstaje wtedy, gdy rozwijająca się osoba przechodzi do innego środowiska (tamże, s. 25).

EGZOSYSTEM odnosi się do - jednego lub więcej siedlisk, w których rozwijający się człowiek aktywnie nie uczestniczy, ale to, co się w nich dzieje, pozostaje pod wpływem tego - bądź wpływa na to - co się dzieje w siedliskach, w których człowiek aktywnie działa (tamże) - dla dziecka egzosystemem może być zakład pracy rodziców, klasa, do której uczęszcza starsze rodzeństwo.

MAKROSYSTEM oznacza zawartość, na poziomie i formy i treści systemów niższego rzędu (mikro-, mezo- i egzosystemu), istniejąca lub mogąca istnieć w ramach danej subkultury lub kultury, ujmowania jako całości łącznie z leżącą u jej podstaw ideologią czy systemem przekonań (tamże, r. 26).

U. Bronfenbrenner wprowadza ponadto pojęcie CHRONOSYSTEMU odnoszącego się do wpływu na rozwój człowieka zmian zachodzących w tych środowiskach, w których dana osoba żyje. Najprostsza forma chronosystemu ogniskuje się wobec życiowych przejść (transition).

Rozpoznaje się dwa typy przejść:

  1. normatywne, taki jak: pójście do szkoły, dojrzewanie, rozpoczęcie pracy zawodowej, przejście na emeryturę,

  2. nienormatywne: śmierć lub poważna choroba w rodzinie, rozwód, przeprowadzka. Takie przejścia zdarzają się w ciągu całego życia i często wywołują zmiany rozwojowe (U. Bronfenbrenner, 1986, s. 724).

W trakcie życia jednostka zmienia środowiska (siedliska), w których funkcjonuje. Zmiany te nazywa Bronfenbrenner PRZEJŚCIEM EKOLOGICZNYM i traktuje je jako kluczowe momenty w rozwoju.

Przejście ekologiczne „występuje, gdy pozycja osoby w jej środowisku ekologicznym ulega zmianie w wyniku zmiany pełnionej roli, zmiany siedliska lub obu tych zmian jednocześnie”, przejście ekologiczne jest zarówno konsekwencją, jak i czynnikiem uruchamiającym dalszy rozwój (op. Cit., s. 26-27).

WYKŁAD IV

Kategoria działania społecznego w pedagogice społecznej.

Wyodrębnia się trzy poziomy działań profilaktycznych:

  1. poziom uprzedzający, zbliżony do pomocy wspierającej pomyślny rozwój, zachodzący wówczas, gdy nie występują jeszcze nawet zwiastuny zagrożenia,

  2. poziom hamowania najdrobniejszych symptomów zagrożenia, kierowany do osób i środowisk zagrożonych, grup tzw. wysokiego ryzyka społecznego,

  3. poziom interwencji, działań naprawczych i uzupełniających, którego celem jest niedopuszczanie do pogłębiania się sytuacji trudnych.

W pomocy występuje świadome uczestnictwo i współpraca pomagających i korzystających z pomocy w pełni za siebie odpowiedzialnych.

WYKŁAD V

Jakość życia.

Obiektywny i subiektywny aspekt określania jakości życia

Obiektywne warunki życia

Subiektywna ocena jakości życia

POZYTYWNA

NEGATYWNA

Korzystne

Zadowolenie uzasadnione A

Dylemat niezadowolenia B

Niekorzystne

Paradoks zadowolenia C

Niezadowolenie uzasadnione D

Ta tabela pokazuje, że warunki życia nie wyznaczają wprost poziomu zadowolenia z życia. Są ludzie, którzy pomimo trudnych warunków posiadają pozytywną ocenę życia (C). Są wśród nich także ludzie, którzy potrafili swoją obiektywnie niekorzystną sytuację zdrowotną (niepełnosprawność) tak przepracować psychicznie, ze odkrywają dzięki tej reinterpretacji nowy sens życia i czerpią z niego wiele satysfakcji. Dylemat niezadowolenia (B) sygnalizuje, że oprócz zewnętrznych wyznaczników, człowiek korzysta także z wewnętrznych czynników pozytywnej oceny życia; gdy ich nie ma zadowolenie z życia jest niskie. Sytuacje A i D wydają się oczywiste, występują w nich zgodność czynników zewnętrznych i wewnętrznych (źródło: H. Sęk, 1993, s. 11).

WYKŁAD VI

Pomoc w rozwoju.

Kategoria rozwoju może być interpretowana dwojako:

  1. zmiany rozwojowe są rozumiane jako ilościowy przyrost,

  2. rozwój jest rozumiany jako zmiany jakościowe.

  1. indywidualny (jednostkowy) - wewnętrzny wyrażający się w odwoływaniu się do indywidualnych możliwości rozwoju i przekraczania siebie (transgresji),

  2. społeczny (grupowy), który można inaczej określić jako wewnętrzny /zewnętrzny. Wyraża się w poszukiwaniu możliwości pomocy w rozwoju w najbliższym środowisku, np. w rodzinie i dla rodziny, w grupach wsparcia organizowanych dla / z osobami mającymi podobne problemy,

  3. instytucjonalny i pozainstytucjonalny (zorganizowany formalnie) określa kontinuum od instytucjonalnej pomocy w rozwoju i towarzyszenia społecznego do różnych form dezinstytucjonalizacji.

  1. sfery rozwoju (biologiczna, społeczna, kulturalna),

  2. próg zagrożenia rozwoju (ostrzegawczy, zaawansowany, krytyczny),

  3. kierunki oddziaływania (ratownictwo, kompensacja, profilaktyka wychowawcza),

  4. zakres oddziaływania (jednostka, grupa społeczna, zbiorowość).

WYKŁAD VII

Kategoria instytucji społecznej i jej tworzenie - zastosowanie w praktyce wychowawczej.

Wg Radlińskiej immanentną cechą każdej instytucji jest prawo (reguły), czyli jej wymiar aksjologiczny. Ponadto autorka ta zwraca uwagę nie tylko na instytucje formalne, ale również nieformalne (prawo zwyczajowe).

Każda instytucja jest żywym organizmem o własnej dynamice, dążącym do zrównoważenia elementów wyobrażeniowych z rzeczywistymi.

Wykład VIII

PRACA SOCJALNA A PEDAGOGIKA SPOŁECZNA

** Integratywność (całościowość) wyraża się w zainteresowaniu „pełnym” człowiekiem i uwzględnianiu :pełnych” wpływów, tj. warunków bytu i kręgu kultury na człowieka w różnych fazach jego życia.

** Dynamika wyraża się w twórczym, tj. aktywnym i poszukującym stosunku do rzeczywistości.

** Kompensacja polega na takim uzupełnianiu braków, aby zaistniały warunki społeczne i biologiczne umożliwiające pomyślny przebieg rozwoju.

** Wartościowanie polega na przekształcaniu środowisk życia człowieka w oparciu o wartości i normy stanowiące punkt odniesienia w podejmowanych działaniach społecznych.

„Praca socjalna jest profesją wspierającą zmianę społeczną, rozwiązywanie problemów powstających w relacjach międzyludzkich oraz wzmacnianie (empowerment) i wyzwalanie ludzi dla wzbogacenia ich dobrostanu. Wykorzystując teorie ludzkich zachowań i systemów społecznych, praca socjalna interweniuje w miejscach, gdzie ludzie wchodzą w interakcje ze swoim środowiskiem. Fundamentalnymi dla pracy socjalnej są zasady praw człowieka i sprawiedliwości społecznej”.

Interwencje obejmują także administrowanie placówkami służb socjalnych, organizowanie społeczności lokalnej i angażowanie w społeczne i polityczne działania mające wpływa na politykę społeczną i rozwój gospodarczy (Nowe definicje pracy socjalnej, IFWS, 2000).

(Globalne standardy edukacji i szkolenia do pracy socjalnej, 2004 (W: E. Marynowicz - Hetka (2006), Pedagogika społeczna, t. 1, s. 361-362).

Wykład IX

METODY PRACY SOCJALNEJ

  1. Metoda indywidualnych przypadków:

  1. Metoda grupowa - zasady:

„Praca grupowa stwarza kontekst, w którym jednostki pomagają sobie nawzajem, jest to metoda pomagania grupom i jednostkom; może dawać jednostkom i grupom możność wpływu i zmian w zakresie osobowych, grupowych, organizacyjnych i społecznych problemów (A. Brain, 1984).

  1. Metoda środowiskowa (organizowania środowiska):

♠ Na użytek głównie pomocy socjalnej uruchamiana jest jakaś akcja cykliczna lub stała,

♠ przedmiotem zainteresowania lub działania jest jedna grupa społeczna - na przykład ludzie starzy lub wybrane zjawisko - czas wolny młodzieży,

♠ działania i przedsięwzięcia środowiskowe prowadzone są przez jedną grupę osób lub jedną instytucję.

⇒ Istnienie „sił społecznych”. Tym mianem określa się potocznie ochotniczych, najczęściej nieprofesjonalnych organizatorów - wychowawców. Ich oparciem, a także „inkubatorem” powinny być samorządy lokalne.

⇒ Zaangażowanie w dzieło społeczności lokalnej przedstawicieli wszystkich jej grup.

Wykład X

KONSTRUKCJA PROJEKTU SOCJALNEGO

Opis i ocena problemu, który jest tematem projektu, stanowią podstawę podjęcia dalszych kroków projektowych. Poparcie ich założeniami teoretycznymi zwiększa szanse pozytywnej ewaluacji projektu dokonywanej przez osoby rozstrzygające o jego wdrożeniu do realizacji.

Przykład:

Cel główny: kompensacja samotności i poczucia osamotnienia mieszkańcom gminy, pozbawionym ciepła rodzinnego.

Cele szczegółowe: zaspokojenie potrzeby uznania, dostarczenie rozrywki, poszerzanie kontaktów towarzyskich mieszkańców.

Określając zadania, należy przewidywać zasoby niezbędne do ich realizacji oraz terminy wykonania zadań. Na zasoby składają się: ludzie (zasoby ludzkie), rzeczy (zasoby materialne), miejsca (zasoby lokalowe i terytorium działania), usługi (czynności towarzyszące realizacji zadania) i finanse, dzięki którym można zrealizować zadanie.

Ocena zrealizowanego działania stanowi ostatni etap projektowania socjalnego. W jej przygotowaniu pomocne mogą być wskaźniki osiągnięcia celów projektu, czyli zdarzenia, zjawiska, fakty, których wystąpienie takich wskaźników jak: częstsze odwiedziny u dzieci, zabieranie dzieci na przepustki, uczestnictwo rodziców w imprezach przygotowywanych w placówce, robienie zakupów dla dzieci - czego wcześniej nie było - potwierdzają osiągnięcie celu.

WYKŁAD XI

Podejścia do pracy socjalnej (wybór z perspektywy podejść do pracy socjalnej z jednostką)

Podejście

Cel działania

Możliwość zmian

Rola pracownika socjalnego

Metoda (dominująca)

1. Funkcjonalne

Wyzwolenie energii

„W” jednostce

Rola „katalizatora” tego, co podopieczny może zrobić

Angażująca podopiecznego

2. Psychospołeczne

Diagnostyczny

(słabe i silne punkty)

Jednostka usytuowana w kontekście

Diagnosta i prognostyk

Oparta na relacji „case work”

3.Zorientowane na rozwiązanie problemu (klasyfikacja problemu)

Rozwiązanie problemu i promocja zdolności (umiejętności, rozwoju)

Jednostka i jej problem

Stymulacja do zmiany

Praca indywidualna

4.Zorientowane na zmianę zachowania (behawioralne)

Widoczna zmiana

Zachowanie uwarunkowane przez innych

„strażnik bezpośredniej zmiany zachowania” w „roli nauczyciela”

Kontrakt i kontrola

5.Interwencji w sytuacji kryzysowej

Powrót jednostki do równowagi

Zmiany w jednostce

Towarzyszy osobie w kryzysie, wyjaśnia, wspiera, pomaga w tworzeniu nowych relacji

Budowanie relacji - mediacje

6.Uczestniczące (partycypacyjne)

Partcypacyjne wykonanie zadania

Jednostka i system

Pomocnik, sekretarz

Metody relacyjne, skoncentrowane na zadaniu, kontrakt

7.zorientowane na przekształcenie i pomoc (towarzyszenie) w rozwoju i na rozwój społeczności

Zmiana i towarzyszenie w pokonywaniu przeszkód doświadczanych przez jednostkę i społeczność

Związana z siłami ludzkimi i walorami środowiska

Przewodnik, towarzyszy zmianom,

Pomoc w rozwoju, towarzyszenie, animacja i organizowanie społeczności

WYKŁAD XII

Diagnostyka w pedagogice społecznej

  1. Wyjaśnienie terminu

  1. Diagnoza pełna rozwinięta i jej aspekty.

  1. diagnoza przyporządkowująca do gatunku lub typu,

  2. diagnoza genetyczna (geneza),

  3. diagnoza znaczenia dla całości,

  4. diagnoza fazy,

  5. diagnoza rozwojowa.

Ad. 1

Diagnoza przyporządkowująca do gatunku lub typu dzieli się na:

  1. klasyfikacyjną - jest najbardziej rozwinięta w naukach przyrodniczych (botanika, zoologia) ze względu na konieczność znalezienia w badanych przedmiotach, gatunkach lub procesach cech specyficznie istotnych i zarazem podstawowych, pozwalających jednocześnie odróżnić jeden gatunek od drugiego.

  2. typologiczną - znajdują zastosowanie w naukach społecznych, humanistycznych i częściowo przyrodniczych. Diagnozy typologiczne w opisie posługują się zgrupowaniem cech niestałych tworzących charakterystyczne kompleksy, np. syndromy. Np., aby przyporządkować dane zaburzenie w organizmie chorego do właściwego syndromu, lekarz musi dojść na drodze obserwacji i rozumowania do wyboru najbardziej typowego syndromu chorobowego spośród licznych znanych mu i podobnych syndromów.

Ad. 2

Diagnoza genetyczna stanowi drugi etap pełnej diagnozy rozwiniętej. Diagnoza ta ma dwie odmiany. Pierwsza z nich przedstawia ciąg zmieniających się z pewną prawidłowością funkcji lub form, który doprowadził do aktualnej struktury przedmiotu (np. w celu wyjaśnienia struktury budowli gotyckiej trzeba przedstawić przejściowe formy od budowli w stylu romańskim do stylu gotyckiego). Druga odmiana diagnozy genetycznej wyjaśnia ciąg przyczyn i skutków.

Ad. 3

Diagnoza znaczenia dla całości wyjaśnia, jakie zmiany w funkcjonowaniu ukłądu całości wywołuje dany proces.

Ad. 4

Diagnoza fazy: ustalenie fazy pozwala określić stopień rozwoju badanych procesów i stanowi podstawę do przewidywania dalszego ich rozwoju.

Ad. 5

Diagnoza rozwojowa lub prognostyczna to przewidywanie dalszego rozwoju badanego procesu czy stanu rzeczy. Opiera się na poprzednich etapach - częściach diagnozy, jest ich bezpośrednim wynikiem. Prognoza jest tym pewniejsza im bliższych dotyczy skutków. Wnioskowanie o coraz dalszych fazach i odleglejszych skutkach jest obarczone coraz większym prawdopodobieństwem błędu.

  1. Diagnoza pedagogiczna w metodzie indywidualnych przypadków.

WYKŁAD XIII

Wybrane aspekty procesu diagnostycznego i diagnozy.

SCHEMAT DIAGNOZY (I. Obuchowska, 2000, s. 43-44).

Diagnoza zaburzeń (obj., mechanizmów, przyczyn)

Diagnoza zasobów (jednostkowych, środowiskowych)

1

27



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Pedagogika specjalna Wszystkie wykłady
Pedagogika specjalna 12 12
program z Podstaw przedsiębiorczości dla APS październik 2013, Studia - Pedagogika Specjalna, Notatk
PEDAGOGIKA SPECJALNA wszystkie wykłady
Pedagogika specjalna notatki wykłady
socjologia.wykład zagadnienia, Studia - Pedagogika Specjalna, Notatki - wykłady, I rok, semestr I, S
wiercinska pedagogika specjalna, euhe wykłady różne
Pedagogika specjalna Wszystkie wykłady
#12 Wykłąd o śnieniu 28 11 1993
IS 2011 12 wyklad 11 15 12 2011 MDW
Farmakologia, 12 wykład
biochemiawykady, Wykład 12, Wykład 12
Katechetyka specjalna trzeci wykład  01 10
Higiena i epidemiologia 17.12-wyklad, Ratownictwo Medyczne, Pomoce naukowe, Higiena i epidemiologia

więcej podobnych podstron