Zakres i przedmiot zainteresowań pedagogiki społecznej
Przedmiotem jest środowisko wychowawcze człowieka. Interesuje się nie tylko najbliższym środowiskiem, ale także tym, co dociera do niego w sposób pośredni np., przez media. Skupia się na tym jak środowisko wpływa na wychowanie, analizuje warunki umożliwiające zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka w różnych okresach jego życia i różnych sytuacjach, jest jednocześnie teorią i praktyką środowiska. Teoretyzuje to, co dzieje się w praktyce i dostarcza teorii, którą wykorzystuje się w praktyce.
Wg. Radlinskiej - pedagogika społeczna jest nauką praktyczną, rozwijającą się na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych z etyką i kulturoznawstwem ( teorią i historią kultury) dzięki własnemu punktowi widzenia. Można go najkrócej określić jako zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kręgu kultury na człowieka w różnych fazach jego życia, wpływem ludzi na zapewnienie bytu wartościom przez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie środowisk siłami człowieka w imię ideału.
Obszary zainteresowań:
* Środowisko życia człowieka:
- środowisko naturalne - rodzina, grupa rówieśnicza
- środowisko wychowania instytucjonalnego - kulturowo - oświatowe, opiekuńczo - wychowawcze
- instytucje wychowania pośredniego - telewizja, media, zakład pracy
Rodzaj działalności:
* działalność socjalno - wychowawcza w tym opiekuńczo - wychowawcza
* działalność kulturalna w tym społeczno - kulturalna
* Problemy sieroctwa: problem rodziny niepełnej, rodziny czasowo niepełnej, problem kompensacji sieroctwa poprzez rodzinne formy kompensacji np. rodziny zastępcze, kompensacja całkowita
* Formy pomocy rodzinie i dziecku
* Pozarządowe formy pomocy: Stowarzyszenia Społeczne, Fundacje Społeczne, Ruchy Społeczne
* Problemy czasu wolnego, badanie go w aspekcie wartości wychowawczych i patologii zachowań dewiacji
* Media, telewizja, multimedia w aspekcie szans rozwoju człowieka i zagrożeń
* Problem przemian zachodzących w środowisku życia człowieka na skutek transformacji społecznej, politycznej, ekonomicznej, kulturowej. Skutki tej transformacji: bezrobocie, bezdomność, ubóstwo, wzrost agresji, przestępczość. Bada te problemy z punktu widzenia dziecka, funkcjonowania rodziny, jej dysfunkcjonalności
* Problem wartości
* Mała ojczyzna - środowisko lokalne,
* Duża ojczyzna - problem integracji Europy, kształtowania określonych postaw, tolerancji wobec inności, kształtowanie tożsamości.
Początki pedagogiki społecznej, - kiedy powstała, przyczyny rozwoju pedagogiki społecznej jako nauki
Rozwój pedagogiki społecznej.
Po raz pierwszy pojęcie pedagogiki społecznej użył w 1834 roku F. Adolf Diesterweg w "Przewodniku do kształcenia nauczycieli niemieckich". Dostrzegał on, podobnie jak inni pedagodzy pod koniec dziewiętnastego wieku, zróżnicowanie społeczeństwa pod względem ekonomicznym i klasowym. Widzieli oni różnorodne warunki bytowe uczniów szkolnych. Chciał, aby nauczyciele byli przygotowani na różną sytuację dzieci, które będę trafiały do szkoły, aby umieli im świadczyć pomoc w różnych trudnościach. Pedagogika społeczna wychodziła jednakże poza teren szkoły, koncentrując się na środowisku życia ucznia. Poszerzeniu uległy, zatem tereny praktyki wychowawczej. Swoim zasięgiem pedagogika społeczna objęła także instytucje kulturalne i socjalne i doceniła ich ważne miejsce w procesie wychowania i nauczania. Można, więc powiedzieć, że pedagogika społeczna skoncentrowała się na społeczno - kulturalnych komponentach, składnikach procesu wychowania.
Zauważono, że los człowieka w duży sposób kształtuje środowisko społeczne, a nieraz nawet go determinuje. Wychowanie zaczęto traktować jako formę komunikowania kulturowego. Kultura określa pewien model wychowania i społecznego bycia człowieka. Kultura porządkuje życie społeczne według ogólnych i powszechnie akceptowanych wartości.
Omów podstawowe pojęcia pedagogiki społecznej
SAMOKSZTAŁCENIE samodzielne zdobywanie wiadomości, umiejętności i sprawności praktycznych z określonej dziedziny wiedzy. W szerszym ujęciu to kształtowanie własnej osobowości według własnego wzoru ideału.
KOMPONENTY WYCHOWAWCZE - czynniki, które kształtują siły społeczne. Mogą być to naturalne albo formalne systemy społeczne i kulturowe, których istnienie i funkcjonowanie jest związane z etapami życia.
1. Instytucje wychowania naturalnego.
2. Instytucje wychowania bezpośredniego.
3. Instytucje wychowania pośredniego.
SYNDROM - czynnik, który działa w danym komponencie wychowawczym i powoduje, że jednostka działa w określony sposób:
Pedagogiczny.
Osobowościowy.
Demograficzny.
Materialny.
Środowiskowy.
SAMOWYCHOWANIE indywidualna praca jednostki nad kształtowaniem samego siebie, swojej osobowości.
KULTURA wszystko, co społeczeństwo wytworzyło. Zachowanie wartości moralnych i norm społecznych. Elitarna i popularna.
CZAS WOLNY - czas do dyspozycji jednostki pozostały po obowiązkowych pracach.
ŚRODOWISKO jest to ogół prac politycznych, społecznych, gospodarczych, oświatowych, kulturalnych i wszystkie możliwe związki i zależności między nimi.
KAPITAŁ SPOŁECZNY - wzrasta jego znaczenie w gospodarce. Związany z tym, że wszystko, co chcemy osiągnąć związane jest ze współdziałalnością. Oparcie życia społecznego na wspólnocie. Zestaw nieformalnych wartości i norm etycznych wspólnych dla określonych członków grupy i umożliwiający skuteczne współdziałanie. Powstaje w wyniku sieci powiązań międzyludzkich, norm, wartości i zaufania.
KAPITAŁ LUDZKI - zasób wiedzy, umiejętności, zdrowia i energii życiowej, która tkwi w danym społeczeństwie. Jego cechą jest to, że częścią każdego człowieka. Ma stronę jakościową i ilościową. Wymaga inwestowania.
Zadania pedagogiki społecznej
Zajmowanie się instytucjami, które osobom i zbiorowością w różnym wieku udzielają wymaganej opieki i pomocy.
Działanie, tworzenie, przebudowywanie środowiska jednostki- jak postępować, jak zmierzać do wytyczonego celu.
Organizowanie środowiska wychowawczego. Analiza warunków umożliwiających zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka (grup ludzkich) w różnych fazach jego życia i różnorodnych sytuacjach życiowych ( w pracy, nauce, zabawie, czasie wolnym, w miejscu zamieszkania, rodzinie, grupie rówieśniczej, i towarzyskiej działalności kulturalnej i w innych formach aktywności ludzkiej).
Koncentruje się na środowisku życia jednostek lub grup oraz na instytucjach celowo powołanych w społeczeństwie do realizacji zadań wychowawczych.
Przekształcanie środowiska ze względu na cele.
Zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych
ulepszanie wpływów pozytywnych
Co to są „siły społeczne”? Definicja, charakterystyka zjawiska
Siły społeczne są to aktualnie ujawniające się albo ukryte potencjalne wartości jednostek i grup społecznych , urządzeń i instytucji , dające pedagogowi społecznemu oparcie w jego pracach , jeśli zostaną one zaktywizowane i staną się czynnikami przewodnimi w przebudowie i asymilowaniu wartości.
Kategorie sił społecznych :
jawne (mobilizujące do działania , do przekształcania środowiska)
ukryte (utajone , ujawniające się w sytuacjach krytycznych , w odpowiednich warunkach , w określonych okolicznościach - gdy zabraknie sił jawnych) ;
jednostek lub grup społecznych , urządzeń , instytucji - każdy człowiek może być siłą społeczną , ponieważ w każdym tkwi pewien potencjał możliwości ; siłą społeczną mogą być też urządzenia lub instytucje , które pomagają i ułatwiają pracę.
Kapitał społeczny i kapitał ludzki - zdefiniuj i omów pojęcia.
Kapitał społeczny - oparte działania na współdziałaniu, praca zespołowa, oparcie na wspólnocie.
Def. Pulmana: zestaw nieformalnych wartości i norm etycznych wspólnych dla członków grupy i umożliwiających wspólne działanie.
Powstaje dla sieci powiązań między ludzkich - wspólne wartości, normy, zaufanie ( związanie jednostki z grupą).
Kapitał ludzki - zasób wiedzy, umiejętności, zdrowia, energii życiowej, który tkwi w narodzie, w danym społeczeństwie, cecha charakterystyczna - dotyczy każdego człowieka.
To cała wiedza, umiejętności i możliwości jednostek mające wartość ilościową i jakościową np. kształcenie ( w skali makro ) i wychowanie ( w skali mikro ).
Prekursorzy polityki społecznej - omów krótko ich dokonania
Robert Owen (1771-1858), angielski socjalista utopijny, pisarz, działacz polityczno-społeczny i pedagog. Zorganizował kolonię komunistyczną, gdzie otworzył, szkołę realizującą jego własne założenia wychowawcze. Miała ona zapewnić wielostronną więź wychowanków ze środowiskiem społecznym, oparcie nauczania na rozwijaniu samodzielności, powiązanie nauczania z pracą wytwórczą, odpowiednie wychowanie moralne, estetyczne i fizyczne, przysposabiające młodych do życia społecznego.
Johann Heinrich Pestalozzi (1746 - 1827) - szwajcarski pedagog i pisarz zwany ojcem szkoły ludowej, twórca pierwszej teorii nauczania początkowego. Pestalozzi zajmował się dziećmi z ludu. Uważał, że najważniejszym zadaniem szkoły jest przygotowanie do życia, jednak nie wąsko utylitarne, ale jako przygotowanie do rozumienia rzeczywistości i odnajdywanie w niej swego miejsca. Twierdził, że szkoła spełni to zadanie, jeśli zatroszczy się o rozwój wszystkich trzech sił ludzkich tj.: moralnej, intelektualnej, fizycznej.
Główny cel nauczania to rozwijanie moralności i umysłu dziecka.
Diesterweg - w czasach upowszechniania oświaty, zwracał uwagę na różnice klasowe, zauważył, że dzieci chłopskie mają trudniejszy dostęp do szkoły, nie chcieli też rodzice, chciał przygotować nauczycieli do pomocy dzieciom, nazwał to pedagogiką społeczną, uważał, że nauczyciel musi też pracować w środowisku dziecka, nauka ma charakter bardziej dydaktyczny niż teoretyczny.
Bergemann - wychowanie jest procesem społecznym, pedagogika nakierowana na jednostkę, twierdził, że wychowanie odbywa się poza szkołą, w każdym wieku, główną rolę pełni rodzina, ale nie może działać sama, musi być kontrolowana.
Richmond - teoria opieki publicznej, patologie w życiu dziecka mają źródło w środowisku, w jakim przebywa, wywiad środowiskowy, wszyscy pracownicy pomocy społecznej - fachowcy, zajęła się kształceniem pracowników społecznych, unaukowienie społeczności.
Omów koncepcje „szkoły środowiskowej” Stanisława Szackiego
Główne tezy. Środowisko wychowuje dzieci poprzez oddziaływanie różnych czynników: fizycznych, ekonomicznych, społecznych. Zanim dziecko rozpoczyna naukę w szkole jest już w jakiś sposób kształtowany przez środowisko swego życia. Aby szkoła mogła osiągnąć zamierzone rezultaty powinna uwzględniać całokształt wpływów oddziaływujących na wychowanie. Nie można ograniczać się tylko do organizowania i realizowania procesów dydaktyczno- wychowawczych na terenie szkoły, trzeba kierować całym życiem dziecka, a więc również jego życiem w środowisku pozaszkolnym. W rezultacie Szacki wyznacza szkole cztery zakresy działalności:
· Szkoła wyposaża dzieci i młodzież w wiadomości i umiejętności, zatem daje dziecku wykształcenie racjonalne;
· Szkoła organizuje życie społeczności dziecięcej lub współdziała w jego organizowaniu;
· Szkoła wspomaga rodzinę w jej funkcjach wychowawczych;
· Szkoła może przetwarzać środowisko, dokonywać w nim pozytywnych zmian.
Uważał, że pedagog to pracownik społeczny o szerokich horyzontach, organizator swojej pracy, wnikliwy obserwator i badacz procesów wychowawczych.
wychowanie dzieci i młodzieży przez udział w życiu i pracy środowiska oraz przekształcanie środowiska przez podnoszenie jego poziomu kulturalnego
Szkołą środowiskowa ma być powiązana z życiem i ze sztuką, ma wyrównywać szanse, powinna dać dzieciom to, czego im brak na co dzień w domu.
Praca ma wartość wychowawczą wtedy, gdy nie jest za ciężka i z pożytkiem dla ogółu.
Specyfika rozwoju pedagogiki społecznej w Polsce
Powstanie i rozwój polskiej pedagogiki społecznej w Polsce:
Faza wstępna lata 80 - te XIX do ok. 1925 (Powstanie Studium Pracy Społeczno- Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej).
Faza rozwoju i stabilizacji 1925-1945 - badania i kształcenie pracowników społecznych.
Faza adaptacji do warunków PRL- szkoła i środowisko, wychowanie pozalekcyjne, czas wolny, edukacja ustawiczna.
Faza readaptacji po 1980, pedagogika społeczna otwarta na zmianę społeczną i budowę społeczeństwa demokratycznego.
Działalność i dokonania Heleny Radlińskiej
Główna różnica w jej myśli polegała na tym, iż nie tylko zwracała ona uwagę na wzajemne współoddziaływanie środowiska i jednostki, unaoczniała elementy hamujące rozwój jednostki. H. Radlińska kładła w swej myśli duży nacisk na eliminowanie niesprzyjających czynników wpływających hamująco na rozwój jednostki. Zwracała uwagę na to, iż jednostka, oraz grupa społeczna własnymi siłami może doprowadzić do polepszenia się warunków środowiskowych.
Pedagogika społeczna jest nauka praktyczną. Umiejscowić ją można na skrzyżowaniu biologicznych i społecznych nauk o człowieku, a także zagadnień związanych z etyka, kulturą. Pedagogika społeczna interesuje się wpływem jaki wywiera jednostka na środowisko i odwrotnie, bada oddziaływania środowiskowe na człowieka i odnosi je do różnych faz życia. Zwraca także uwagę na kulturę i tradycje, wartości, które są podtrzymywana dzięki siłom ludzkim oraz na zmienianie środowiska przez człowieka w imię światłych myśli.
Zwraca uwagę na wpływ środowiska, konieczna pomoc w wyrównywaniu niedoborów różnych warstw społecznych, współzależność między pracą społeczną a środowiskiem. Nauczyciel powinien te warunki wychowanka poznać - to podstawa. Traktowała wychowanie jako proces obejmujący całokształt.
3 sfery rozwojowe:
- wzrost i rozwój jednostki ( wychowawca musi stworzyć warunki, by wyrównywać braki, uzupełniać niedostatki rozwoju fizycznego i psychicznego )
- wrastanie w społeczeństwo - stopniowe wkraczanie jednostki do coraz szerszych grup społecznych - wychowawca pomocny, pokazuje wartości
- inicjowanie i budowanie atmosfery, by dojrzeć inne środowiska i wybrać odpowiednie dla siebie.
Helena Radlińska i jej metodologia badań w pedagogice społecznej
Pedagogika Radlińskiej nie była tylko działaniami wychowawczymi. Brała pod uwagę instytucje, podkreślała związek z pedagogiką leczniczą. Do dziś przetrwała metodologia badań. Metoda opracowana w okresie międzywojennym, w latach 30, wprowadziła dwa rodzaje badań. Są to badania zespołowe (wykorzystywane przez zespół jednorodny) i badania kompleksowe ( polegające na zaproszeniu do badań ludzi z różnych dziedzin). Badania zespołowe, ponieważ wyniki wielostronnych badań pomagają we wprowadzeniu zmian.
Udowodniła, że takie badania są konieczne. Miały zawsze dwa cele:
Metodologiczny.
Praktyczny.
Uznawała, poznawanie czegoś nowego jako drugorzędne do zadań praktycznych. Poszukiwanie najważniejszych czynników w środowisku, które wyznaczały rozwój i wychowanie dzieci i młodzieży. Badania społeczne, pedagogowie muszą zbadać wszystkie sytuacje wychowawcze zachodzące w środowisku. W centrum uwagi badacza muszą się znaleźć sytuacje typowe jak i jednostkowe. Poznawanie rzeczywistości musi opierać się na metodach obiektywnych i subiektywnych. Pomocny był wzorzec pokazujący, w jakim kierunku środowisko powinno się rozwijać. Wzorzec powinien uwzględniać tryb życia. Droga do wniosku końcowego jest trudna, nie wolno niczego badać z założoną tezą. Etapy pracy badawczej:
Obserwacja swobodna (badacz musi wszystko zobaczyć na własne oczy, zapoznać się z literaturą, obserwacje części badanej rzeczywistości).
Gromadzenie i krytyka materiałów (materiały muszą być dokładnie opisane - to wpływa na wyniki. Zespól posługiwał się ankietami i testami.).
Technika utrwalania wyników badań (Radliska uważa, że nie należy nadużywać formularzy i kwestionariuszy).
Opracowanie materiału (przeglądanie i analizowanie materiałów, dostrzeżenie braków, materiały do opracowania badań: mierniki, średnia, wzorzec, norma. Miernik np. iloraz inteligencji).
Korzystanie z materiałów.
Aleksander Kamiński i jego koncepcje pedagogiki społecznej
Gdy już jesteśmy przy osobie A. Kamińskiego warto wspomnieć jak pojmował on proces wychowania. Był to dla niego proces obejmujący wszystkie etapy życiowe i zachodzących w różnych sytuacjach życiowych. Zwraca także uwagę, iż czynności zamierzone zmierzające do wychowania powinny być rozszerzone. Nie winny się ograniczać do środowiska szkolnego, rodzinnego. Winien on się rozszerzyć na grupy rówieśnicze, ośrodki kulturalne, poradnie, szpitale, instytucje publiczne. Jeśli natomiast mówimy o procesie wychowawczym, to należy tez wspomnieć o wychowawcy. Wychowawcą nie jest tylko nauczyciel, jako, iż proces ten ma się odbywać w szerszym kręgu społecznym, każdy, kto oddziałuje na jednostkę, w sposób intencjonalny może być nazywany wychowawcą.
Wymień typy diagnoz i opisz, z jakich elementów składa się diagnoza rozwinięta.
Rodzaje i typy diagnoz:
Rozwinięta - składa się z wielu uzupełniających się diagnoz cząstkowych.
Diagnoza kwalifikacyjna (typologiczna) - zalicza dane zjawisko do określenia typu zjawisk.
Diagnoza genetyczna (etiologiczna) - wyjaśnia zjawisko albo stan rzeczy w kategoriach zjawiskowych, jak doszło do zjawiska.
Diagnoza znaczenia (celu) - wyjaśnia, jaką rolę, funkcję spełnia dane zjawisko w szerszym kontekście.
Diagnoza fazy - określa, na jakim etapie rozwoju znajduje się zjawisko w chwili diagnozowania, zakłada się, że będzie ewoluowało.
Diagnoza prognostyczna (rozwojowa) - jak, naszym zdaniem zjawisko będzie rozwijać się w przyszłości.
Typologiczna (kwalifikacyjna) - wstępne określenie badanego stanu rzeczy, która wymaga uściślenia przez opis, jak na fazę rozwoju, podanie przyczyn. W medycynie diagnoza to są diagnozy choroby, a nie chorego. Nie uwzględnia swoistych elementów środowiska (choroby), nie podaje się stopnia nasilenia zjawiska. Określa stosunek badanego zjawiska do jednego typu danego zjawiska (jak blisko jest idealnego typu choroby)
Genetyczna - poszukiwanie przyczyn danego zjawiska, szukamy odpowiedzi na pytanie: jak to się mogło stać, że…
Znaczenia - badamy znaczenie, jakie diagnoza ma dla danej osoby
Fazy - jaki jest etap danego zaburzenia, ważna ze względu na decyzję o podjętych środkach.
Prognostyczna - rozpoznanie.
Wymień i omów podstawowe błędy w procedurze diagnostycznej
błąd orzekania - przypisywanie komuś jakiejś cechy bez podstaw , wg pierwszego wrażenia ( ten uczeń sprawi kłopoty, ten geniusz 0
błąd pominięcia - pomija się b.ważne zjawiska, bo są złe, nieważne
błąd obserwacji - widzi coś, czego nie ma lub nie zauważy ważnych rzeczy ( np. przy ocenie zachowania )
błędy techniczne - np. niewłaściwy czas na test
Metoda indywidualnych przypadków - koncepcja Mary Richmond i jej następców
Metoda indywidualnych przypadków.
Z powstaniem metody indywidualnego przypadku należy kojarzyć nazwisko Mary Richmond - amerykańskiej działaczki społecznej, która w swej publikacji pt., „Czym jest praca społeczna z przypadkiem indywidualnym?", dała podstawy do opracowania metody indywidualnego przypadku w pracy socjalnej.
Mary Richmond podaje zasady, według, których należy pracować z indywidualnym przypadkiem. Apeluje by:
Uwzględniać zasadę indywidualizacji w pracy z jednostką, nie traktować jej jak książkowego modelu, ale analizować jej problem w sposób indywidualny. Przez co dostosować metody rozwiązania kłopotów jednostki w sposób indywidualny i najlepszy dla jednostki. Nie można dokonywać uogólnienia problemów klientów i traktować wszystkich jednako.
Pomagać z rozmysłem, nie pochopnie, nie przemyślawszy wpierw indywidualnych cech jednostki i jej środowiska.
Oprócz zadatków indywidualnych pracownik socjalny kształcił się i rozwijał swoje kompetencje wiedzą specjalistyczną.
Poza tym podczas pracy z jednostką pracownik winien uwzględniać następujące zasady:
Zasada akceptacji klienta, winien starać się go zrozumieć i dawać mu poczucie, iż jest akceptowany pomimo swych wad.
Zasada komunikacji. Jest ona niezmiernie ważna w kontakcie pracownika socjalnego ze swym klientem. Nie można oczekiwać, że klient będzie miał te same poglądy, co caseworker, należy jednak dążyć do wspólnej komunikacji, dyskusji i otwartości na propozycje partnera w komunikacji.
Zasada indywidualizacji. Polega na konieczności podejścia do problemu człowieka w sposób indywidualny. Nie można, bowiem uogólniać problemu i np. wszystkie depresje rozwiązywać w ten sam sposób, bo często przyczyny są odmienne. Należy, więc dostosować oddziaływania do cech i możliwości jednostki.
Zasada akceptacji. Polega ona na tym, iż pracownik socjalny powinien darzyć szacunkiem swojego Zasada uczestnictwa. Należy dążyć do tego by klient zaangażował się w działania naprawcze tyczące jego problemu. Sam musi chcieć zmierzyć i przezwyciężyć swój problem. W przypadku, gdy takiej chęci nie będzie, wszelki oddziaływania pracownika socjalnego są nieskuteczne.
Zasada zaufania i poszanowania prywatności. Klient powinien mieć świadomość, iż jego problem nie zostanie ujawniony osobom trzecim, nie zaangażowanym w niesienie mu pomocy. Pracownika obowiązuje więc obowiązek tajemnicy, problemy klienta nie mogą być przedmiotem rozmowy poza miejscem pracy.
Metoda pracy grupowej
Definicję, tej metody na polskim gruncie stworzył A. Kamiński cytując za nim "wychowawca ma przed sobą zespolony przez wspólne zadanie zbiór osób; wiąże go nie tylko dialog z pojedynczymi członkami tej zbiorowości - jego talent wychowawczy wyraża się w umiejętnościach przewodzenia lub przodowania grupie i takiego oddziaływania na grupę, aby na straży zadań i zwyczajów sugerowanych przez wychowawcę - stał nie tylko on, lecz także członkowie grupy"(Kamiński A. 1972, s. 221)
Wg Zastrowa
grupy rekreacyjne - samoorganizujące się
grupy umiejętności - mają za cel rozwijanie umiejętności np. grać w piłkę +trener
grupy socjalizacyjne dążą do rozwijania współżycia w grupie, do radzenia sobie w życiu, podwyższyć swoją wartość
grupy terapeutyczne-problemowe z terapeutą. Psychologiem
grupy spotkaniowe - treningowe - jak inni nas odbierają ( zwłaszcza w Ameryce )
grupy edukacyjne - zdobycie lub rozszerzenie wiedzy ( językowe, gry na instrumencie )
grupy samopomocy - ludzie o podobnych problemach wzajemnie się wspierają
grupy oparte na celach ( problemowo-decyzyjne )
Metoda organizowania środowiska
Istotą pracy ta metodą jest aktywizowanie, wyłuskiwanie ze społeczeństwa, oraz jednostki sił twórczych, zmierzających do zmiany niekorzystnego środowiska, bądź poprawy na bardziej korzystne warunki.
Analizując metodę organizowania środowiska należy wymienić jej podstawowe cele. Warto tu wspomnieć o następujących zadaniach:
wspomaganie rozwoju;
opiekuńcze;
wyrównywanie braków, kompensacja;
tworzenie wspólnoty (Zapobieganie izolacji, osamotnienia, rozwój więzi emocjonalnych. Zmniejszanie anonimowości życia społecznego.);
rozbudzanie sił społecznych.
Praca metodą środowiskowa winna odbywać się według następujących etapów:
Rozpoznanie, diagnoza potrzeb.
Organizowanie zespołu i pracy.
Planowanie i koordynacja działań.
Wtórne pobudzanie - inspiracja i umacnianie zespołu.
Systematyczne poprawianie warunków życia.
Kontrola i doskonalenie działań.
Szkoła funkcjonalna i jej krytycy
Szkoła funkcjonalna:
- była sposobem podejścia do zadań pracy społecznej na rzecz jednostki wypływającym z systemowej analizy ich znaczenia
- za twórcę uznaje się J. Tafta i V. Robinsona, które na bazie swoich doświadczeń postulowały powołanie specjalnej agencji zatrudniającej osoby, które zajęły by się pomocą poszczególnym ludziom
- uzyskała ostateczną linie programową w latach 30 - tych
- cechą charakterystyczną funkcjonalnego podejścia w pracy socjalnej było stwarzanie możliwości, administrowanie świadczeniami publicznymi, a równocześnie ograniczenie uzależniającego wpływu opiekuna na przebieg działań naprawczych w procesie pomocy
Szkoła funkcjonalna może być także kojarzona z Gordonem Hamiltonem, który podejmował krytykę podejścia funkcjonalnego. Apelował on, iż błędem jest segregowanie pracowników społecznych, a także funkcji pracy socjalnej ze względu na specyficzny rodzaj klienta. Sami możemy pomyśleć, iż może wystąpić problem alkoholizmu, bezrobocia i przykładowo niezamężnych matek w przypadku jednej osoby. Co wtedy? Czy pomocy, wedle podejścia funkcjonalnego, mają udzielać 3 różne osoby? Według G. Hamiltona takie podejście prowadzi do "dehumanizacji pracy socjalnej".
Praca socjalna w pedagogice społecznej
Nurty refleksji nad pracą socjalną i wyróżniane kierunki myślenia w pedagogice społecznej wyraźnie się przenikają - w praktyce pracy socjalnej poszukuje się inspiracji teoretycznej w myśli pedagogów społecznych. Sama zaś pedagogika społeczna wykazuje zainteresowanie pracą socjalną jako istotnym obszarem praktyki społecznej, szukając w treści działań socjalnych inspiracji własnych poszukiwań badawczych.
Pedagogika i praca socjalna stanowią „praktykę” konstruowaną przez określoną semantykę. Pomimo różnicy perspektyw związki pomiędzy różnorodnymi nurtami teorii pedagogicznych oraz koncepcjami pracy socjalnej pozostają bardzo bliskie, gdyż łączy
je wspólny namysł nad społecznym sensem działań oraz projektami zmian.
Praca socjalna definiuje problemy jednostek i zbiorowości w rezultacie ich całościowego doświadczenia w osobistym kontakcie. Zachowuje tym samym perspektywę jednostkową w definiowaniu zjawisk, dążąc do uchwycenia ich cech specyficznych - unikalności, niepowtarzalności. W pedagogice społecznej relacja pomiędzy jednostką
i społecznym kontekstem jej życia stanowi kluczową kategorię teoretyczną, dzięki czemu sytuacje jednostek i zbiorowości definiowane są głownie ze względu na ich skalę i cechy ogólne. Konsekwencją odmienności perspektyw staje się tworzenie w praktyce pracy socjalnej i pedagogiki społecznej odmiennej praktyki językowej, odzwierciedlającej zróżnicowane stanowisko teoretyczne, projekty działań oraz strategie i taktyki rozwiązywania problemów.
Praca socjalna jest dla pedagogiki społecznej istotnym zadaniem poznawczym
i wyzwaniem praktycznym.
Co to są świadczenia socjalne i społeczne? Rodzaje świadczeń społecznych
Świadczenia społeczne są to środki zaspakajania indywidualnych potrzeb jednostki i rodziny, których uzyskanie nie jest bezpośrednim efektem własnej pracy. Są one podstawowym instrumentem polityki społecznej i formą realizacji- zabezpieczenia społecznego. Prawo do świadczeń społecznych mieści się w katalogu podstawowych- praw człowieka.
Świadczenia społeczne mogą mieć:
1. formę pieniężną:
− renty
− zasiłki
2. rzeczową:
− sprzęt rehabilitacyjny
− świadczenia w naturze
3. usług społecznych:
− publiczna służba zdrowia
− oświata
Główne funkcje świadczeń społecznych :
1. zabezpieczenie bezpieczeństwa socjalnego ( dostarczanie całości lub części dochodów osobom niepracującym, np. zasiłki dla bezrobotnych, oraz uzupełnienie dochodów z pracy, np. zasiłki rodzinne)
2. ochrona przed skutkami różnych rodzajów- ryzyka socjalnego- ( bezzwrotna pomoc, np. dla ofiar klęsk żywiołowych, wypadków przy pracy, w przypadku śmierci głównego żywiciela rodziny)
3. łagodzenie nierówności społecznej i wyrównywanie szans życiowych ( stypendia, bezpłatne obiady w szkołach dla dzieci najuboższych rodzin).
Świadczenia społeczne mogą mieć zasięg powszechny (np. państwowe bezpłatne szkolnictwo, szczepienia ochronne dzieci) lub, z różnych względów, ograniczony (np. prawo do emerytury uzyskuje sie pod warunkiem płacenia składek i osiągnięcia odpowiedniego wieku, bezzwrotny zasiłek z pomocy społecznej może być przyznany tylko rodzinom o bardzo niskich dochodach, zapomogi ze związków zawodowych przysługują tylko ich członkom). Świadczenia społeczne są finansowane z budżetu państwa, budżetów lokalnych, funduszy celowych, ubezpieczeniowych, zakładowych funduszy socjalnych.
Świadczenia społeczne stanowią bardzo ważną część polityki społecznej nie tylko ze względu na swoją masowość i skalę wydatków, ale z tytułu funkcji, jakie spełniają, zasad ich przekazu oraz struktury odbiorców.
Rożne formy pracy socjalnej - wymień i omów
Podejmują interwencję np. danej sytuacji lub całego problemu dokonują zmian.
Organizowanie wsparcia:
- pomoc doraźna ( po pożarze, powodzianom )
- opieka w zw. z sytuacją życiową
- pomoc - działanie np. wspieranie w rozwoju, moralne
- wsparcie - doraźna pomoc np. zapomogi, wspieranie w rozwoju
- kompensacja - wyrównywanie braków rzeczywistych lub subiektywnych
- kompensacja społeczna - obiady w szkołach, braki w środowisku
- profilaktyka - system działań utrzymujące dotychczasowe, by się nie
pogorszyło lub małe symptomy likwidowane w zalążku
- praca opiekuńcza - opieka nad osobami niesamodzielnymi
Środowisko a środowisko wychowawcze - zdefiniuj i omów pojęcia
ŚRODOWISKO stanowi zespół warunków w środowisku, których bytuje jednostka i czynników kształtujących jej osobowość, jest ono zespołem zjawisk przyrodniczych, kulturalnych i osobowych.
ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE to „złożony układ powtarzających się lub względnie stałych sytuacji, do których rozwijający się człowiek przystosowuje się w wychowawczym okresie swojego życia: znaczy to, pod których wpływem działa i rozwija swoją osobowość. (...). Środowisko wychowawcze stanowi tę część świata zewnętrznego (rzeczywistości obiektywnej), do której rozwijający się człowiek przystosowuje się odpowiednim trybem życia, odpowiednimi nawykami, zaś na ich gruncie odpowiednimi strukturami osobowości”.
„Warunki rozwojowe dziecka w środowisku rodzinnym wpływają w znacznej mierze na poziom sprawności umysłowej. Środowisko jest siłą kształtującą różnice intelektualne między ludźmi".
Rodzina jako środowisko wychowawcze
Spośród wszystkich grup o więzi osobistej rodzina zajmuje miejsce szczególne ze względu na zadania i funkcje, jakie spełnia, a które posiadają ogromne znaczenie zarówno dla całości życia społecznego, jak i dla jednostki. Rodzina jest pierwszą grupą społeczną, do której dostajemy się z chwilą urodzenia, w niej przede wszystkim kształtują się nasze wyobrażenia o świecie i własnym w nim miejscu, ona przekazuje nam podstawowe normy moralne i wzory kulturowe społeczeństwa, w niej odbywa się proces naszego uspołecznienia. Rola rodziny w kształtowaniu się postaw i osobowości jest najbardziej plastyczna i podatna na wpływy otoczenia. Ponadto wpływy na młode pokolenie potęguje istnienie silnej więzi emocjonalnej między członami rodziny.
Jest rzeczą oczywistą, że tylko zdrowa, spójna rodzina, jako najwcześniejsza w życiu jednostki instytucja wychowawcza, zaspokajająca w sposób prawidłowy wszystkie jej najistotniejsze potrzeby i przeciwdziałająca w porę wszelkim odchyleniom od przyjętych norm, jest w stanie dać społeczeństwu zdrowe, młode pokolenie. Wszelkie natomiast przejawy dezorganizacji życia rodzinnego takiej jak: rozluźnienie się więzi między jej członkami, zła atmosfera, niewłaściwe metody wychowawcze, kłótnie i zdrady małżeńskie, choroba, śmierć lub rozwód rodziców, alkoholizm, przestępczość i prostytucja powodują, że równowaga psychiczna dzieci zostaje zachwiana, pojawiają się trudności wychowawcze, które często zapoczątkowują proces wykolejenia się nieletnich.
Przemiany rodziny we współczesnym świecie
Podstawowymi przyczynami zmian we współczesnej rodzinie są:
- procesy typowo społeczne i zewnętrzne, do których należą zmiany
struktury społecznej i zmiany funkcji społecznych,
- procesy ścisłe indywidualne i wewnętrzne, do których należą zmiany w funkcjach rodziny oraz zmiany w strukturze jej potrzeb.
Najważniejsze zmiany jakie zachodzą we współczesnej rodzinie to:
- zmniejszenie autorytetu ojca i męża
- wzrost pzamalżeńskich kontaktów seksualnych
- wzrost liczby rozwodów
- zmniejszanie rozmiarów rodziny
- zwiększona zdolność do modyfikacji i adoptowania się do warunków szybkich
zmian społecznych
- większa swoboda dzieci w sferze manifestowania swojej osobowości,
- industrializacja i urbanizacja życia społecznego,
- trudne warunki materialne i mieszkaniowe
- bezrobocie
Rodzaje środowisk wychowawczych i ich oddziaływanie na dzieci i młodzież (wychowanie intencjonalne, nieintencjonalne itd)
Rodzaje środowisk:
Środowisko naturalne - czyli układ geograficzny, obejmujący elementy otoczenia, będące dziełem samej natury i na których istnienie nie miał wpływ człowiek
Środowisko społeczne - stanowi układ ludzi oraz stosunki społeczne otaczające jednostkę
Środowisko kulturowe - stanowi oddziałujące na jednostkę elementy dziedzictwa kulturowego człowieka
Te trzy rodzaje środowisk (środowisko naturalne, społeczne i kulturowe) nie istnieją jednak w izolacji, lecz w ścisłym ze sobą sprzężeniu; środowisko naturalne jest niezbędnym warunkiem życia społecznego, a więc również i tworzenia dóbr kultury.
Wpływ środowiska na rozwój człowieka
→ J.B. Lamarck uważał, iż wpływ środowiska ma decydujące znaczenie dla rozwoju i kształtowania się różnorodnego świata organicznego
→ John Locke z kolei był zdania, iż decydujący wpływ na proces kształtowania się umysłu psychiki człowieka, ma zewnętrzne doświadczenie
→ Stanley Hall twierdził, iż w naturze człowieka kryją się doświadczenia historycznego rozwoju całej ludzkości, tak więc podstawowym celem wychowania miało by być stwarzanie jak najbardziej korzystnych warunków dla naturalnego rozwoju wychowanka, którym to miały być podporządkowane zamierzona działalność wychowawcza oraz wpływy środowiskowe
→ Alfred Adler uważał, iż podstawowym źródłem przeżyć psychicznych człowieka oraz rozwoju jego psychiki jest właśnie środowisko społeczne, a przede wszystkim najbliższe środowisko życia, czyli rodzina
Naturalne środowiska wychowawcze dzieci i młodzieży:
- rodzina
- środowisko lokalne
- grupy rówieśnicze
Intencjonalne środowiska wychowawcze (instytucje opiekuńcze):
- instytucje opieki nad dziećmi z różnego typu upośledzeniami rozwojowymi - są to zakłady specjalne dla dzieci opóźnionych w rozwoju, głuchoniemych i ociemniałych, w których dzieci i młodzież dotknięte pewnym kalectwem, poddawane są wielostronnym procesom adaptacji społecznej i zawodowej
- pogotowia opiekuńcze i zakłady wychowawcze - są to jednostki sprawujące opiekę nad dziećmi i młodzieżą niedostosowaną społecznie i wykolejoną; pogotowia opiekuńcze stanowią ośrodkami obserwacyjne, natomiast zakłady wychowawcze sprawują całkowitą opiekę nad swoimi wychowankami
- instytucje opieki zdrowotnej skupiające dzieci chore lub chorobą zagrożone; zalicza się tutaj sanatoria i prewentoria dziecięce, które stanowią ośrodki o charakterze przede wszystkim leczniczym, jednak pomoc pedagoga jest w nich również niezbędna (przypadku dłuższego przebywania w zakładzie należy zorganizować dziecku życie i naukę, tak aby zapewnić mu możliwie pełny rozwój, zbliżyć jego warunki życia do normalnych oraz ułatwić powrót do normalnego życia i do szkoły po opuszczeniu zakładu)
- instytucje opieki całkowitej - czyli domy dziecka i rodziny opiekuńcze
Placówki wspomagające rozwój dzieci (instytucje wychowania pozaszkolnego)
- świetlice i czytelnie (dziecięce, młodzieżowe) - stanowią one często zorganizowaną formę spędzania wolnego czasu, a jednocześnie przygotowywania się do lekcji przez dzieci i młodzież, która ze względu na trudną sytuację rodzinną wymaga pomocy wychowawczej
- tereny zabaw i gier ruchowych - np. ogrody jordanowskie czy boiska
- kolonie dla dzieci i młodzieży
- poradnie różnego rodzaju
Środowisko rówieśnicze
Środowisko rówieśnicze - zaspokaja potrzebę akceptacji, kontaktu emocjonalnego w środowisku rówieśniczym pozarodzinnym, posiada także pewne odrębne wartości.
Grupa rówieśnicza - organizm społeczny wyróżniony spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną - wieku, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo.
Podstawę istnienia grup rówieśniczych stanowią ich cele:
* wspólne - to cele indywidualne, ale osiągane wspólnie np. grupowe pójście do kina, gdyż każdy z członków chce obejrzeć film
* zespołowe - wymagana jest zespołowa działalność całej grupy np., przy organizowaniu zespołu muzycznego. Sprzyja to jej konsolidacji będącej rezultatem wspólnego przeżywania sukcesów bądź porażek.
Grupy rówieśnicze mają swoje:
* miejsce spotkań np. cukiernie czy puste garaże
* nazwy wywodzące się z tzw. żargonu ulicznego lub popularnych filmów, książek itp.,
* sygnały w postaci haseł, umownych znaków, wyrazów, służące do podkreślenia odrębności
* insygnia, odznaki lub określone elementy w wyglądzie np. fryzura czy ubrania
* obrzędy inicjacyjne badające sprawność i wytrzymałość kandydata
Stopień uznania pozwala na wyróżnienie w grupie:
* członków najbardziej aktywnych
* członków mniej aktywnych, ale pełnoprawnych
* tzw. margines jednostek najmniej popularnych, lecz gotowych przyjąć wszelkie warunki, aby utrzymać członkostwo.
TYPY GRUP RÓWEŚNICZYCH:
1.Wiek: homogeniczne - skupiające rówieśników, heterogeniczne - w różnym wieku
2. Płeć: jednorodne, mieszane
3.Stopień spoistości: zwarte - funkcje złożone, częste spotkania, luźne: funkcje proste, 4.Społeczna postawa funkcjonowania grup: celowe - działalność oparta na regułach, przewidziana liczba członków; spontaniczne - brak sformalizowanych zasad
5. Typ więzi: formalne -kluby, nieformalne - struktura i zasady we wzajemnych interakcjach.
Czas wolny - szanse i zagrożenia
Obiektami niechęci stają się nowinki, z którymi nie zetknęły się poprzednie pokolenia. Zarówno konserwatyści jak i liberałowie patrzą z niechęcią na nowe rozrywki zajmujące czas wolny dzieci. Z jednej strony mówi się o niewłaściwym korzystaniu, nadużywaniu, w drugiej teorii uważa się, że należy dzieciom w ogóle nowych rzeczy nie pokazywać.
Syndrom tępawego warzywa - dziecko ogląda telewizję, siedzi w miejscu, co prowadzi do wzrostu cholesterolu, szeregu innych chorób, ale trzeba zwrócić uwagę, że czytając dziecko również siedzi w jednym miejscu.
Pokolenia poprzednie uważają, że każde nowe pokolenie jest mniej spokojne, zdemoralizowane przez nowe wynalazki jak telewizja, komputer. Dzieje się tak, ponieważ nie miały one dostępu do tego typu rozrywki. Kiedyś uważało się, że książki i telewizja wpływają niekorzystnie na dziewczęta, czytanie demoralizuje kobiety.
Od stuleci mamy do czynienia z dwoma zjawiskami:
Niechęć wychowawców do rozrywki, która jest tylko rozrywką, a nie nauczaniem
Niechęć rodziców do rozrywki, której nie znają, z którą wcześniej sami się nie zetknęli.
Ubóstwo - definicja pojęcia, mierniki ubóstwa
Ubóstwo występuje, gdy człowiek nie ma, za co żyć, gdzie mieszkać (ubóstwo bezwzględne). Istnieje spór o to czy ubóstwo to stan, gdzie ludzkość nie może zaspokoić potrzeb, czy jest to coś związane z zamożnością ludzi. Kwestia czy jest to brak wszystkiego, czy brak tego, co ma większość społeczeństwa. W krajach rozwiniętych za ubogich przyjmuje się także tych, którzy mają mniej niż większość społeczeństwa.
Ubóstwo liczy się przez statystykę (procent narodowy brutto) - nie do końca się sprawdza, wyliczenie ile hamburgerów można kupić za pensję, trzeci wskaźnik użyty przez
ONZ - HPI - bierze się pod uwagę inne wskaźniki (długość życia, wykształcenie, zasobność materialna). W krajach rozwiniętych liczy się procent ludzi nieprzekraczających 60 r. ż, liczy się funkcjonalnych analfabetów. Dwie inne miary to minimum egzystencji i minimum socjalne.
Miary relatywne - dochód równy ok. 60% wszystkich dochodów, inna miara to luka dochodowa - pytanie ludzi ile zarabiają, a ile ich zdaniem powinni zarabiać.
Skala ekwiwalentności - głowa rodziny liczona jako jeden, partner - 0,7, dziecko - 0,5. Oblicza się w ten sposób minimum socjalne.
Ludzie dorośli zaciągają kredyty, więc są sami sobie winni swojego niższego poziomu życia, dzieci nie wybierają sobie tego. Dużo rodziców oszczędza, dlatego jest coraz więcej dzieci ubogich z rodzin zamożniejszych. Studenci nie mając pieniędzy nie czują się biedni, uważają, że jest to chwilowe, emeryci uważają się za najbiedniejszych, za biedne uważają się też rodziny z dziećmi.
Ubóstwo a marginalizacja
Problem z ubóstwem nie polega wyłącznie na tym, że nie ma się pieniędzy. Ubóstwo prowadzi do marginalizacji jednostki i społeczeństwa. Ubóstwo ma konsekwencje dla społeczeństwa (kradzieże). Osoby zamożne przestają wiedzieć, co się dzieje, nie rozumieją społeczeństwa, osoby biedne są natomiast poza społeczeństwem. Zakłada się, że świadczenia społeczne są złe. Osoba, która nie zarabia jest uważana za niepotrzebną dla społeczeństwa. Ubóstwo prawie zawsze prowadzi do marginalizacji, wykluczenia, może mieć wiele powodów jak bezrobocie, bezdomność.
W ubóstwie nie ma wystarczających środków do życia, przy wykluczeniu osoba nie ma wystarczających praw np., do nauki. Przyczyną ubóstwa jest niezaspokojenie podstawowych potrzeb, a wykluczenia - dyskryminacja. Ubóstwo jest stratyfikacją pionową, wykluczenia - poziomą.
Marginalizacja pojawiła się dopiero z demokracją. Coraz więcej osób nie potrafi utrzymać pracy, skończyć studiów, nie mają swojego miejsca w społeczeństwie. Mówi się, że ludzie z marginesu powinni być minimalizowani, nie powinni się nawet rozmnażać, lepiej żeby dziecko nie miało rodziców niż wychowywało się w rodzinie zmarginalizowanej. Często uważa się za ludzi marginalizowanych tych, którzy są poza pewnymi zasadami państwa.
Ludzie ubodzy dostający nagle pieniądze, szybko z niego wychodzą. Osoby zmarginalizowane cały czas żyją w świadomości odrzucenia. Nie jest im tak łatwo wyjść z tego świata. Osoby wywodzące się z grup zmarginalizowanych to te, w rodzinach, których jest osoba pijąca. Osoby niepełnosprawne pozostaną w kręgu ludzi ubogich.
Zagrożenia - ze szczególnym uwzględnieniem rodziny i dzieci - wynikające z marginalizacji
Skutki marginalizacji dla społeczeństwa w Polsce:
Zwiększanie się grup zmarginalizowanych zagraża spokoju społeczeństwa, zwiększa się zagrożenie.
Wyższa zachorowalność, za co płaci państwo.
Przestępczość.
Niszczenie mienia.
Rodziny zmarginalizowane pozostawione same sobie powiększają się.
Przyczyny ubóstwa i marginalizacji
Przyczyny ubóstwa:
Niewłaściwe zachowanie osób ubogich, ludzie są albo leniwi, albo nie mają powodzenia na rynku, część osób uważa, że zasiłki rozleniwiają, lewica obarcza system gospodarczy, jest wiele zawodów niedofinansowanych.
Istnieją 3 teorie:
Skażonych charakterów - ubóstwo skutkiem braku umiejętności, możliwości, można to zmienić, a biedny jest sobie winny, bo nie angażuje się w to, nie stara się tego zmienić.
Ograniczonych możliwości - ubóstwo rezultatem siły pozostającej poza kontrolą jednostki, biedni, dlatego, że urodzili się w takiej rodzinie, mają mniejszy dostęp do nauki, nie mają znajomości.
Wielkiego brata - państwo samo powoduje ubóstwo, niszczy bodźce przez podatki, programy socjalne.
Obecnie uważa się, że przyczyny ubóstwa mają 4 aspekty:
Związane z daną osobą, ale niezależne od niej.
Zależne częściowo od jednostki, ale trudno czynić zarzuty wobec niej.
Zależne od jednostki.
Kryzys, bezrobocie, klęski żywiołowe.
Bezrobocie - definicja pojęcia, rodzaje bezrobocia
Nie każdy, kto nie ma pracy jest bezrobotny. Bezrobotny to ten, który jest zdolny do pracy na etat w pełnym wymiarze godzin, nie pracuje i nie uczy się. Osoba pobierająca rentę nie jest bezrobotna, tak samo student. Są osoby zarejestrowane jako bezrobotne, mimo że pracują za granicą. Bezrobocie jest jednym z czynników marginalizacji, zrywa się kontakty, ludzie wstydzą się przyznać.
Przyczynami bezrobocia są brak kwalifikacji, wykształcenia, niedostateczna ilość miejsc pracy na rynku, trudności mieszkaniowe, oferowanie zbyt niskich stawek płac, sytuacja w państwie.
Metody przezwyciężania bezrobocia:
Prace interwencyjne
Aktywne pośrednictwo pracy
Obniżanie podatków
Skracanie czasu pracy
Zasiłki dla bezrobotnych
Społeczne skutki bezrobocia
Powoduję, że rodzina nie zawsze dobrze wypełnia swoje funkcje. Z powodu bezrobocia rodzina zazwyczaj ulega marginalizacji. Bezrobotny mężczyzna nie jest wzorem, jeśli kobieta nie pracuje nie powoduje to takiej dysfunkcjonalności rodziny. Bezrobocie jest ogromnym zagrożeniem dla dzieci, nie ma pieniędzy, dochodzi do marginalizacji i rozbicia rodziny. W wyniku braku pracy rodzice wyjeżdżają za granicę, odbija się to na dziecku, opuszcza się w nauce, sądzi się, że w wyniku tego, iż zostaje z dziadkami, 18 - letnie dziecko staje się nagle głową rodziny.