ZACHOWANIA EMOCJONALNE [rozdz. 12]

• pojęcie emocji zawiera w sobie pojęcie świadomego doświadczania

• Antonio Damasio:

• emocje jako zachowania obserwowalne (możliwe do zdefiniowania operacyjnego)

oddzielone od uczuć

• emocja pojawia się tylko wtedy gdy obecna jest świadomość

• emocje są związane z pojęciem dobra i zła

• napady absencyjne: (rodzaj padaczki) trwający kilkadziesiąt sekund stan, w którym chorzy patrzą pusto przed siebie, nie poruszając się i nic nie mówiąc, później wykonują jakąś, zazwyczaj pozbawioną celu czynność

• aby odczuwać emocje potrzebny jest odpowiedni poziom pobudzenia i świadomości

CO TO JEST EMOCJA?

emocje a podejmowanie decyzji

• dylematy moralne- z tramwajem, kładką, tratwą ratunkową (myśl o tym, że przyczynimy się do czyjejś śmierci jest nieznośna emocjonalnie)

• osoby dokładnie wyczuwające własne zmiany autonomiczne, mogą dysponować „czuciem trzewnym”, będącym ważną wskazówką o niebezpieczeństwach, których nie da się świadomi zidentyfikować

• uszkodzenie kory przedczołowej- ubytki w odczuwaniu emocji, słaba ekspresja emocjonalna, trudności w przetwarzaniu inf. emocjonalnej

• uszkodzenie płata czołowego- podejmowanie nierozsądnych decyzji, postępowanie nieetyczne

• uszkodzenie ciała migdałowatego- trudności w przetwarzaniu inf. emocjonalnej

• zadanie „hazardowe”

emocje, reakcja autonomiczna i teoria Jamesa-Langego

• gotowością do działania kieruje uk. autonomiczny (cz. współczulna, cz. przywspółczulna)- każda reakcja wymaga innego, specyficznego wzorca pobudzeń

• teoria Jamesa-Langego:

• pobudzenie autonomiczne oraz mięśni szkieletowych następuje jako pierwsze; emocje są etykietą jaką nadajemy naszym reakcjom

• pobudzenie fizjologiczne jest zarówno konieczne i wystarczające do wystąpienia emocji

• reakcja organizmu poprzedza emocje

• potwierdzenie:

• mózg jest w stanie dokonać kategoryzacji zdarzeń na przyjemne/nieprzyjemne bardzo szybko, bez czekania na inf. zwrotne z organizmu

• hipotonia ortostatyczna- unerwienie narządów wewnętrznych przez układ autonomiczny nie działa w ogóle lub prawie w ogóle- mniej intensywne odczuwanie emocji

• syndrom zatrzaśnięcia- występuje przy uszkodzeniu brzusznej części pnia mózgu; zachowane jest czucie, ale zniszczeniu ulegają wszystkie szlaki wyjściowe prowadzące z mózgu do mięśni- wyciszenie, brak gwałtownych emocji (Damasio- mózg odbiera inf. o wyciszeniu)

• 
  
  
  zdarzenie potencjalnie emocjonalne składnik poznawczy aspekt odczuciowy

zmiany w uk. wydzielniczym i mięśni szkieletowych

• zespół lęku napadowego- występowanie stanów skrajnie silnego pobudzenia uk. współczulnego interpretowanego przez chorego jako lęk

• skrajne pobudzenie jest rozpoznawane jako silny lęk lub panika

• cokolwiek wywołuje śmiech jest uznawane za przyjemne lub zabawne

• aspekty emocji:

• poznawczy- identyfikacja sytuacji jako takiej, która wywołuje konkretne emocje

• odczuci owy- rzeczywiste czucie emocji

obszary mózgu związane z emocjami

• układ limbiczny- rejon przodomózgowia sąsiadujący z pniem mózgu

• czasowa dezaktywacja przyśrodkowej kory czołowej zmniejsza zdolność do rozpoznawania gniewnych twarzy, lecz nie wpływa na zdolność rozpoznawania radosnych twarzy

• obrzydzenie aktywuje korę wyspy (która jest pierwszorzędową korą smakową)

• prawa półkula reaguje silniej na bodźce emocjonalne niż lewa (jest aktywowana szczególnie przez emocje negatywne)

STRES I ZDROWIE

stres a autonomiczny układ nerwowy

• medycyna behawioralna: kładzie nacisk na to, jaki wpływ na zdrowie mają dieta, palenia, ćwiczenia, doświadczenie stresowe

• stres wg Selyego: niespecyficzna reakcja organizmu na jakiekolwiek wymaganie na niego nałożone

• stres aktywuje szybko uk. autonomiczny ora, nieco wolniej, oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczową

• choroby psychosomatyczne- na ich wystąpienie mają wpływ przeżycia osobiste, emocje, bądź też osobowość

• wrzody rozwijają się pomiędzy sytuacjami stresowymi

• choroba serca jest bardziej rozpowszechniona wśród osób , które są wrogo usposobione i mają słabe wsparcie społeczne

• w pewnych przypadkach nagła śmierć w sytuacji przerażenia może być spowodowana nadmierną aktywnością układu przywspółczulnego

stres a oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa

• oś HPA :

• podwzgórze+ przysadka+ kora nadnerczy

• pobudzenie podwzgórza → uwolnienie przez przedni płat przysadki hormonu adrenokortykotropowego ACTH→stymulacja kory nadnerczy do wydzielenia kortyzolu → podniesienie poziomu cukru we krwi i zwiększenie metabolizmu

• uaktywnia się przy przedłużającym się stresie

• kortyzol pomaga organizmowi zmobilizować energię i na krótką metę jest korzystny dla zdrowia

• układ immunologiczny

• choroba autoimmunologiczna (np. miastenia, reumatoidalne zapalenie stawów)

• leukocyty:

• powstają w szpiku kostnym

• są magazynowane w grasicy, śledzionie i węzłach chłonnych

• rozpoznają białka powierzchniowe wirusów, bakterii i transplantowanych organów- antygenty

• makrofag- otacza bakterię i wystawia jej antygen na swojej własnej powierzchni

• limfocyt B- dojrzewa w szpiku kostnym; przyłącza się do ciała obcego i wytwarza swoiste przeciwciała, które mogą atakować jego antygen; część staje się białkami osocza, wyspecjalizowanymi w wytwarzaniu przeciwciał przeciw określonemu antygenowi, z którym ten limfocyt miał wcześniej kontakt; pozostałe przekształcają się w komórki pamięci krążące we krwi

• przeciwciała- białka w kształcie litery Y, krążące we krwi; każdy typ przeciwciała przyłącza się do jednego rodzaju antygenu; organizm wytwarza przeciwciała przeciwko antygenom z którymi miał styczność

• limfocyt T - dojrzewa w grasicy;

• limfocyt T cytotoksyczny- bezpośredni atak

• limfocyt T pomocniczy- pobudza inne limfocyty T lub B do szybkiego namnażania się

• naturalni zabójcy- kom. krwi przyłączające się do określonych rodzajów kom. rakowych i kom. zainfekowanych wirusem; niespecyficzni jeżeli chodzi o obiekt działania

• cytokininy:

• związki uwalniane przez limfocyty T w celu zwalczania infekcji, a także do komunikowania się z mózgiem, aby wywołać odpowiednie zachowanie

• są informacją, jaką uk. immunologiczny przekazuje do mózgu, że organizm jest chory

• cytokininy działające na obwodzie pobudzają nerw błędny, który przekazuje inf. do ko. w podwzgórzu i hipokampie, które z kolei same uwalniają cytokininy

• inicjują zachowania zmierzające do likwidacji infekcji (gorączka, senność, obniżona aktywność mięśni i zredukowany popęd seksualny oraz apetyt)

• uk. nerwowy ma znaczna kontrolę nad uk. immunologicznym

• psychoneuroimmunologia- bada relację między uk. immunologicznym a nerwowym

• krótkotrwały stres poprawia działanie systemów mózgowych, które są zaangażowane w procesy pamięciowe

• długotrwały lęk, gniew lub stres powoduje wzrost kortyzolu we krwi- zmniejszenie syntezy białek odpornościowych, wzrost wrażliwości neuronów hipokampa tak, że mogą ulec one zniszczeniu na skutek nadmiernego pobudzenia lub działania toksyn

• zespół stresu pourazowego PTSD:

• objawy (trwają co najmniej miesiąc po zdarzeniu): dręczące wspomnienia, koszmary nocne, unikanie rzeczy mogących przypominać o traumatycznym wydarzeniu, zbyt intensywne pobudzenie w odpowiedzi na przypadkowe odgłosy oraz inne bodźce

• większość chorych na PTSD ma mniejsze niż przeciętnie hipokampy

zachowania agresywne i obronne:

• większość gwałtownych zachowań emocjonalnych związanych jest z atakiem bądź ucieczką

• to co w rzeczywistości wywołuje energiczny atak to zwykle pewien rodzaj bólu lub zagrożenia

• w dorosłym życiu jest bardziej obserwowalny wpływ genów na popełnianie przestępstw

• wpływ środowiska prenatalnego- palenie papierosów przez matkę

• zachowania agresywne samców silnie zależą od testosteronu

• testosteron zmienia sposób reagowania na różne bodźce (może powodować, że ludzie będą się bardziej angażowali bądź będą reagowali energiczniej w sytuacjach agresji lub konfliktu)

• zespół okresowych napadów agresji jest czasami związany z padaczką płata skroniowego- halucynacje, cmokanie, mlaskanie, czy też inne czynności powtarzalne, a czasami zachowania emocjonalne (niekoniecznie agresywne)

• uszkodzenie kory przedczołowej- zachowania agresywne, angażowanie się w bójki, grożenie innym, ogólnie osłabione hamowanie i tendencja do różnych, społecznie nieakceptowanych zachowań (nie tylko agresywnych)

• Luigi Valzelli:

• badania obrotu serotoniny u myszy w przypadku izolacji

• obrót:

• ilość neuroprzekaźnika uwalnianego oraz resyntezowanego przez neurony presynaptyczne

• o obrocie serotoniny można wnioskować ze stężenia kwasu 5-hydroksyindolooctowego (5-HIAA)-metabolitu serotoniny we krwi, płynie mózgowo-rdzeniowym, moczu (im wyższy poziom tym wyższy obrót)

• u samców myszy: zmniejszenie obrotu serotoniny- wzrost zachowań agresywnych

• obrót serotoniny prawdopodobnie wpływa na zmniejszenie hamowania zachowań impulsywnych

• najniższy poziom u ludzi na wiosnę

• synteza serotoniny z tryptofanu

• strach- przeżycie chwilowe

• od lęku trudniej jest uciec

• wrodzony lęk- odruch wzdrygnięcia: reakcja na niespodziewany głośny dźwięk (modyfikowalna przez aktualny nastrój lub przeszłe doświadczenia); miernik strachu i lęku

• ciało migdałowate:

• rola w wyuczonym strachu

• komórki (zwłaszcza w jądrach podstawno-bocznym i środkowym) dostaje inf. ze szlaków bólowych, wzrokowych i słuchowych- warunkowanie strachu

• połączenie do podwzgórza: kontrola nad reakcjami autonomicznymi towarzyszącymi strachowi, takimi jak podwyższone ciśnienie krwi

• połączenie z korą przedczołową: modyfikacja korowej interpretacji bodźców potencjalnie zagrażających

• 
  połączenie do istoty szarej okołowodociągowej jądra mostu (kontrola odruchu wzdrygnięcia)

• zniszczenie ciała migdałowatego u małp- zespół Klϋvera- Bucy'ego: mniejszy niż normalnie strach, przejawianie spokoju i łagodności

• zdjęcia przedstawiające przstraszone twarze wywołują z reguły silniejszą i zlokalizowaną w innych rejonach ciała migdałowatego aktywację, niż zdjęcia przedstawiające twarze radosne

• choroba Urbacha-Wietha: uszkodzenia skóry, atrofia (stopniowe zanikanie) ciała migdałowatego spowodowane gromadzącym się w nim wapniem

• fobia- przesadny lęk określonych sytuacji lub przedmiotów

• zespół lęku napadowego- okresy niepohamowanego lęku w sytuacjach zupełnie nieprzewidywalnych (+wrodzona wiotkość stawów; więcej kopii tego samego genu)

• osoby nadmiernie bojaźliwe mają nadpobudliwe ciało migdałowate

• CKK (cholocystokinina)- neuromodulator pobudzający w ciele migdałowatym, zwiększa lęk

• GABA- neuroprzekaźnik hamujący

• barbiturany-leki uspokajające

• benzodiazepiny (diazepan, chlordiazepoksyd, alprazolam)

• wiążą się w części kompleksu receptora GABAa

• zawiera zarówno miejsca wiążące neuroprzekaźnik GABA, jak i miejsca wiążące związki modulujące czułość miejsca wiążącego GABA

• w „sercu” znajduje się kanał chlorkowy

• gdy jest otwarty przepuszcza jony Cl do wnętrza neuronu, powodując hyperpolaryzację komórki

• otaczają go 4 podjednostki białkowe, z których każda ma jedno bądź więcej miejsc wrażliwych na GABA; 3 z 4 podjednostek zawierają również miejsca wiążące benzodiazepiny

• przyłączenie czt. benzodiazepiny nie powoduje otwarcia lub zamknięcia kanału tylko zmienia kształt receptora w taki sposób że GABA przyłącza się mocniej i silniej (podobnie działa alkohol)

• działanie przeciwlękowe w ciele migdałowatym i podwzgórzu

• wzgórze i kora mózgowa- senność, hamowanie napadów padaczkowych, osłabienie pamięci

• endozepiny:

• wiążą się z tymi samymi receptorami co benzodiazepiny

• np. białko hamujące wiązanie diazepamu DBI

• wydzielane głównie przez komórki glejowe

• alkohol:

• zmniejszenie niepokoju oraz hamowanie zachowania związanego z karą

• zwiększa przepływ jonów chloru przez receptor GABAa

• tolerancja krzyżowa:

• osoba, która używała alkoholu benzodiazepin lub barbituranów wystarczająco długo, aby wytworzyć na niego tolerancję, będzie wykazywała częściową tolerancję na pozostałe środki uspokajające z tej grupy

2