WYMAGANIA STAWIANE MAT. OPAKOWANIOWYM
1.Wzrost ze wzrostem gospodarczym i podnoszeniem życia ludności wzrasta ilość opakowań występujących na rynku. Obecnie ponad 98% wszystkich produktów wymaga op-a. W związku z tym op-m stawia się coraz to więcej wymagań, które wynikają bezpośrednio z roli i funkcji współczesnych opakowań.
2.Def. Opakowania - wyrób zapewniający utrzymanie określonej jakości pakowanych produktów, przystosowanie się do transportu i składowania oraz prezentacji, a także chroniący środowisko przed szkodliwym oddziaływaniem niektórych produktów.
3).Współczesne opakowanie musi spełniać szereg wymagań które można podzielić w następujący sposób:
1.Wymagania dotyczące spełnienia funkcji ochronnej
2. Wymagania w zakresie właściwości użytkowych
3. Wymagania promocyjno - reklamowe
4. Wymagania związane z mechanizacją procesów pakowania
5. Dostosowanie do systemu dystrybucji i sprzedaży produktu
6. Czynniki ekonomiczne
7. Wymagania ekologiczne
WYMAGANIA DOT- SPEŁNIENIA F- OCHRONNEJ
Op-e musi chronić przed niekorzystnymi zawartościami w produkcie. Musi chronić przed wpływami środowiska zewnętrznego. Szczególnie wysokie wymagania stawiane są mat. opak-m przeznaczonym do żywno-ści. Warunkiem jest spełnienie określonych wymagań- odnośnie opakowania jest to uzyskanie świadectwa PZH.
Procedura oceny jakości zdrowotnej op-ń
1.Producent albo importer aby uzyskać świadectwo PZH musi przedstawić :
-certyfikat dla surowca oraz deklaracje producenta wyrobu potwierdzającą że spełnia on wymagania dyrektyw UE dla mat przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
-Deklaracje dot. przewidywanego zastoso-wania wobec konkretnego produktu
-Raport z badań gotowego wyrobu - ma zgodność z dopuszczalnymi limitami migra-cji (globalnej, specyficznej) do żywności lub płynów modelowych imitujących środki spożywcze, zgodnie z zaleceniami w odpowiednich dyrektywach
-Wyniki oceny organoleptycznej tego wyrob
2.Badania wykonane w lab. WSS-E lub innych niezależnych lab. specjalistycznych (możliwość wycofania wyrobów z obrotu i cofnięcie świadectwa PZH).
3.Kontrola przeprowadzana jest przez PIS na wyrywkowo pobranych próbkach z obrotu handlowego.
4)Regulacje prawne: Problematykę wyma-gań stawianych materiałów do kontaktu z żywnością w krajach UE reguluje dyrektywa ramowa 89/109/EEC która określa:
a)ogólne zasady, które powinny być przestrzegane przy stosowaniu materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością
b)listę materiałów i wyrobów, które będą objęte dyrektywami szczegółowymi
c)zakres który mogą obejmować dyrektywy szczegółowe to:
-listy subst. występujących w materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
-wymagania dotyczące tych substancji
-specjalne warunki stosowania tych subst.
-limity migracji specyficznej i globalne
-procedury pobierania próbek
-metody badań subst. niskocząsteczkowych
Ustawodawstwo krajowe w zakresie materiałów opakowaniowych i opakowań do żywności
*Ustawa z dn. 11.05.2001r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia
*Ustawa z dn. 16.09.2001r. o mat. i wyrobach przeznaczonych do kontaktu ze środkami spożywczymi. Zgodnie z tą ustawą na opakowaniach do żywności powinien się znaleźć symbol kieliszka i widelca albo napis „przydatny do kontaktu z żywnością”
*Rozporządzenie MRiRW z dn. 16.12.2002r. w sprawie znakowania śr. spoż. i dozwolonych subst. dodatkowych.
Szczegółowe wymagania w zakresie doboru opakowań dotyczą ponadto takich wyrobów jak:
-wyroby farmaceutyczne, kosmetyki, subst. i preparaty chem. , materiały niebezpieczne.
AD 2. WYMAGANIA W ZAKRESIE WŁAŚCIWOŚCI UŻYTKOWYCH
Właściwości użytkowe op-ń to dostosowa-nie ich pojemności , kształtu i wymiaru i konstrukcji do wymagań wynikających z założonego programu użytkowania. *Kształt opakowania wpływa na jego funkcjonalność i ułatwia jego chwyt. *Sposób zamknięcia ułatwia jego dozowanie , a także zabezpie-cza przed niepożądanym otwarciem np. przed dziećmi. *Należy także zwracać uwa-gę na dostosowanie pojemności opakowań do aktualnych opakowań rynku.
AD 3. WYMAGANIA PROMOCYJNO- REKLAMOWE (WALORY)
1)W obecnym stanie rosnącej konkurencji na rynku coraz większego znaczenia nabiera funkcja promocyjna opakowań. Wg Bristona - op-e musi zabezpieczać to co sprzedaje i sprzedać to co zabezpiecza.
W nowoczesnych op-ch jest ważna promo-cja wzrokowa i zachęcanie potencjalnych nabywców do wyboru produktów danego producenta, na zasadzie efektu „półki”.
2)Istota wymagań promocyjnych- jest uzale-żniona od op-a produktu np.: upominki, art. luksusowe , natomiast w art. codziennego użytku rola op-a w strategiach marketingo-wej jest znacznie mniejsza. Szczególną grupę odbiorców stanowią dzieci , stąd pojęcie „Kinder marketingu”.
3)Z funkcją promocyjną ściśle powiązana jest funkcja przekazywania rzetelnych inf. o produkcje i producencie. Zakres tych inf. jest ściśle określony dla konkretnej gr. pro-duktów i znajduje odzwierciedlenie w odpowiednich przepisach. Dotyczą one:
-żywności (rozporządzenie z dn. 16.12.02r.), produktów genetycznie modyfikowanych, ekologicznych i żywności utrwalanych radiacyjnie. Żywność pakowana w modyfi-kowanej atmosferze np. orzeszki ziemne.
4)Znak otwartej księgi oznacza, że wszyst-kie inf. dot. składu chem. nie zostały umieszczone na op-u, lecz zostały dołączone na ulotce (dot. gł. kosmetyków)
5)Specyficzne znakowanie dot: wyrobów kosmetycznych- znaki otwartej księgi, tzn. że w op-u znajdują się dodatkowe informacje na ulotce.
6)Znakowanie dot. też towarów paczkowan-ych: symbol e tzn. że dokładnie taka sama ilość znajduje się w op-u. Znaczek 3 dot. butelek pojemności-j.w.
7)Funkcję informacyjną spełniają również kody ułatwiające przepływ inf.
8)Op-a inteligentne np. piwo żywiec, gdzie pod wpływem odpowiedniej temp. ukazuje się napis „można spożywać”. Jest to nowe rozwiązanie w zakresie przekazywania inf. o zapakowanym produkcie, które poprzez trwałą zmianę barwy inf. nas o niewłaści-wym przechowywaniu produktu.
9)Rola opakowania promocji pakowanych produktów znajduje również zastosowanie tzw. display - to jest jednostka sprzedażowa danego produktu przygotowana przez producenta .
10)Informacje przekazywane przez op-e muszą być przejrzyste, czytelne, w języku polskim i zgodne z przepisami prawniczymi do danego produktu.
11)Rozwój marketingu obecnie przyczynił się do poszerzenia roli op-a i rozszerzenia koncepcji marketingu ,,MIX” z zasady,, 4P” do ,,5P” (produkt, cena, dystrybucja, promo-cja + opakowanie)
AD 4. WYMAGANIA ZWIĄZANE Z MECHANIZACJĄ PROCESÓW PAKOWANIA.
1)Mat. opakowaniowe musza spełniać wymagania wytrzymałościowe wysoko wydajnych maszyn pakujących. Ważna jest grubość materiału, podatność do zgrzewu , szczelność i barierowość. W przypadku gotowych opakowań wymagania dotyczą sposobu zamknięcia, dozowania , etykietowania.
AD 5.DOSTOSOWANIE DO SYSTEMU DYSTRYBUCJI I SPRZEDAŻY PRODUKTU.
Wymagania te związane są z ujednoliceniem wymiarów stosowanych op-ń, gł. transporto-wych. W tym zakresie obowiązują odp. przepisy- system wymiarowy op-ń. Wyma-gania dot. wielkości i kształtu muszą być dostosowane do wymiarów powierzchni w punktach sprzedaży.
AD 6.WYMAGANIA CZYNNIKI EKONOMICZNE
Analizując wymagania stawiane op-om należy także brać pod uwagę koszty ich stosowania. Szacuje się że średni udział tych kosztów wynosi ok. 15% całkowitej wartości produktu.
Na koszty związane z op-m składają się:
a)koszty materiału opakowaniowego
b)koszty wytwarzania opakowań na maszynach pakujących
c)koszty magazynowania i amortyzacji materiału opakowaniowego
d)koszty związane z eksploatacją maszyn pakujących
e)koszty transportu
f)koszty zagospodarowania opakowań poużytkowych
Najważniejszy udział ok. 50% stanowią koszty materiałów.
celu obniżenia k-tu pakowania dąży się do:
-poszukiwania materiałów o odpowiednich parametrach jakościowych ale o mniejszej grubości.
-stosuje się również jednostopniowe systemy pakowania.
-poszukiwanie rozwiązań proekologicznych.
Stosowanie czasami nawet droższych opakowań i systemu opakowań w konsekwencji prowadzi do lepszego wyniku ekologicznego (większy okres trwałości).
AD.7 WYMAGANIA EKOLOGICZNE
1)Op-a po użytku stają się w większości wypadków trudnymi do zagospodarowania odpadami, ich udział w odpadach komunal-nych wynosi ok. 30%. W Polsce na wysypiska trafia rocznie ok. 2 mln. ton odpadów opakowaniowych.
2)Zagrożenie ze strony opakowań dla środowiska naturalnego należy rozpatrywać w całym cyklu ich życia tzn. od pozyskania surowca, wytworzenia op-a, ich użytkowa-nie i zaleganie na wysypiskach.
3)Odpady powstają w różnych miejscach łańcucha logicznego.
Wytwórca surowców →Wytwórca op-ń→Wytwórnia wyrobów →Jednostka handlowa→Konsument.
4)Opakowania są źródłem wielu zagrożeń ekologicznych takich jak:
-emisja do atmosfery szkodliwych subst
-zanieczyszczenie wody i gleby
-zawartość w op-ch i mat. opak-ych metali ciężkich (chrom, cynk) oraz innych szkodli-wych subst., które mogą być szkodliwe dla zdrowia i życia
-obciążenie środowiska nat. odpadami opak. pochodzącymi z produkcji i dystrybucji
-przeciążenie składowisk na skutek zwięk-szenia się masy i objętości op-ń poużytko-wych w odpadach komunalnych, wynikające z niewykorzystania różnych metod ich utylizacji
-nieekonomiczne korzystanie z zasobów naturalnych prowadzące do nadmiernego ich zużycia
5)W związku z tak dużym zagrożeniem ze strony op-ń dla środowiska nat. w poszcze-gólnych krajach opracowywane są zasady funkcjonalnej gosp. odpadami opak-mi.
6)W krajach UE gosp. opak-mi powinna się opierać na podstawowych zasadach określo-nych w dyrektywie 94/62/EC o op-ch i odpadach opakowaniowych
a)Przeciwdziałanie powstawaniu odpadów
-zmniejszenie ilości i masy opakowań
-projektowanie zgodnie z wymaganiami ekologicznymi
-stosowanie op-ń wielokrotnego użycia
b)Stosowanie odp.metod utylizacji odpadów już wytworzonych
-wtórne przetwarzanie (recykling)
-spalanie z odzyskaniem energii
-kompostowanie
7)Projektując op-a należy już myśleć o odp. metodach zagospodarowania poużytkowego. W poszczególnych fazach prac projektowych należy uwzględnić:
-możliwość zastosowania opakowań wielokrotnego użytkowania
-eliminowanie nadmiaru op-ń i unikanie pakowania wielostopniowego
-dobór op-ń dostosowanych do utylizacji i systemu selektywnej zbiórki
-dobór materiałów i formy konstrukcyjnej op-ń ułatwiających wtórne przetwórstwo lub kompostowanie
-dobór elementów dodatkowych łatwo usuwalnych, które nie ograniczają ponownego przetwórstwa
-dla op-ń, które są przedmiotem selektywnej zbiórki stosowanie jednorodnych mater.
-dla op-ń przewidzianych do kompostowa-nia zastosowanie mat. biodegradowalnych
-dla op-ń kombinowanych łatwość oddzielenia poszczególnych materiałów
-nanoszenie na op-ch symbolu materiału i innych znaków stosowanych w ramach systemu gosp. odpadami ułatwiającymi ich dalsze wykorzystanie
Recykling- proces technol., pol. na odzyskiwaniu mat. z op-ń i ich wtórne wykorzystanie
Spalanie-3 parametry spalania: temp. spalania większa od 850C, czas nie krótszy niż 2 sek., ilość tlenu nie mniejsza niż 6% spalonej masy
Kompostowanie- op-a biodegradalne, które pod wpływem organizmów (bakterie, grzyby) rozpadają się do biomasy.
7)Podstawowe wymagania ekol. stawiane op-m określane mianem zasady 4R:
-Reduction (ograniczenie np. ilości wymia-rów , masy) -Re-use ( powtórne użycie) -Recover- (odzysk surowców wtórnych z op-ń poużytkowych) -Recykling(powtórne odzyskanie)
8)Na podstawie wymagań dyrektywy opakowaniowej określono ponadto 5 grup wymagań stawianych opakowaniom w aspekcie ochrony środowiska.
I-Związane z wytwarzaniem op-ń i ich składem surowym
II-dot. opakowań wielokrotnego użycia
III-dot. przydatności do różnych form utylizacji
IV-dot. znakowania opakowań
V-dot. zawartości metali ciężkich w op-ch
9)Znakowanie ekologiczne jest jednym ze sposobów przeciwdziałania powstawania odpadom gdyż umożliwia selektywną zbiórkę
Znaki ekologiczne stosowane w UE
a)identyfikujące materiał opakowaniowy
b)dotyczące op-ń wielokrotnego użycia
c)wskazujące przydatność do recyklingu
d)przydatność do ponownego przetwórstwa
e)określająca zawartość materiału wtórnego
f)Przydatność do biodegradacji
g)mówiące o przynależności do systemu organizacyjno-prawnego dot. gosp. op-mi
Znakowanie ekologiczne w Polsce reguluje tu rozporządzenie MŚ z dnia 4.06.2003r. w sprawie oznaczania opakowań .
a)znaki identyfikujące mat opakowaniowy:
b)przydatność do wielokrotnego użytku
c)przydatność do recyklingu
*dodatkowo: znaki dot. zawartości metali ciężkich w op-ch, przydatności op-a do ponownego przetwórstwa wydawany przez COBRO, znak ekologiczny.
10)W celu ograniczenia negatywnego wpływu op-ń na środowisko wprowadzono obowiązek minimalizacji zawartości 4 metali ciężkich: Ołowiu, Kadmu, Rtęci i Chromu 6 wartościowego. Limit- 100 ppm
11)Gospodarka odpadami opakowaniowymi w Polsce ujęta jest w 2 podstawowych założeniach:
I-Polityka ekologiczna państwa do 2025r.
-Ustawa o prawie do ochrony środowiska
-Ustawa o odpadach
-Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
-Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców
II-Krajowy plan gospodarki odpadami opakowaniowymi do 2006 r. (uchwała RM z dn. 29.10.2002r.) Działania w tym zakresie zostały oparte na następujących zasadach:
•zrównoważonego rozwoju i zapobiegania powstawaniu odpadów opakowaniowych oraz ograniczenia deponowania tych odpadów na składowiska.
•odzyskanie z odpadów surowców lub energii na określonym poziomie
•stosowanie ekonomiczne i ekologiczne uzasadnionych metod odzysku oraz budowy i wdrażania systemu gospodarki odpadami uwzględniającej współodpowiedzialność ogniw łańcucha opakowaniowego
12)Metody oceny ekologicznej opakowań:
-metoda LCA (analiza cyklu życia ), tj. kompleksowa analiza oddziaływań op-a na środowisko, związana z realizacją procesów: jego wytwarzania, użytkowania i utylizacji.
Kryteria oceny ekologicznej opakowania w metodzie LCA to:
-zużycie energii -skażenie środowiska
-skażenie wody -skażenie i degradacja gleby
-odpady finalne -zużycie zasobów natural
II-Ekobilans - metoda bilansów ekologiczn-ych oparta na modelu obliczeniowym , ściśle związana z metodą LCA.
III-Metoda klasyfikacji ekologicznej oparta przez COBRO w Warszawie.
Kryteria klasyfikacji ekologicznej op-ń:
-rodzaj materiału z którego wykonano op-e
-funkcję ochronną pełnioną przez op-e
-przydatność do ponownego użycia
-przydatność do ponownego przetwórstwa
-przydatność do spalania z odzyskaniem energii
IV-Ocena zgodności op-a w wymaganiami ekologicznym, i zawartymi w dyrektywie 94/62/EC na podstawie PN/EN - deklaracja zgodności.
13)Wymagania stawiane op-m transport:
*Op-a transportowe- op-a służące do przemieszczania, składowania bądź to produktów luzem, bądź znajdujących się w op-ch zbiorczych lub jednostkowych.
*Od tych op-ń wymaga się aby zabezpieczały produkty przed działaniem narażeń zarówno mechanicznych jak i klimatycznych i aby umożliwiały ich dostarczenie do miejsca docelowego w stanie nieuszkodzonym.
*Właściwe op-e powinno obecnie oprócz parametrów wytrzymałościowych spełniać także wymagania związane z wyglądem zewn., przekazywanymi inf., aspektem ekologicznym. W tym celu dąży się do ujednolicenia kształtów, stosowania op-ń wielokrotnego użytku oraz max wykorzy-stania pow. magazynowych i śr transportu.
RYNEK OPAKOWAŃ W POLSCE NA TLE RYNKU UNII EUROPEJSKIEGO I ŚWIATOWEGO
Gospodarka opakowaniowa- to całokształt działań technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych związanych z pakowaniem dóbr materialnych, prowadzonych w celu zapewnienia właściwej działalności gosp. dot. produkcji, zużycia i zagospodarowania opakowań.
2)Na rozwój gosp. opakowaniowej wpływa wiele różnych czynników:
I-Czynniki ekonomiczne
•rozwój przemysłu i handlu (wzrost PKB)
•rozwój wymiany międzynarodowej i informacji
•wzrastająca rola konsumenta w określeniu jakości opakowań
II-Czynniki demograficzne:
•wzrost liczby ludności (6 mld)
•starzenie się populacji w krajach rozwiniętych przemysłowo
•rosnąca liczba kobiet pracujących (50% Świat, 44% Polska)
•zróżnicowanie etniczne rynków - ruchy migracyjne
•zmiany poziomu i stylu życia
•wzrost poziomu higienicznego i zdrowotnego ludności.
•kształtowanie się nowych potrzeb i preformacji konsumentów
III-Rozwój kanałów dystrybucji i logistyki w transporcie i magazynowanie wyrobów
•rozwój sprzedaży w wielko powierzchnio-wych obiektach handlowych (hypermarkety, sklepy magazynowe).
•wzrost znaczenia dużych przedsiębiorstw hurtowych
•rozwój regionalnych i branżowych centrów dystrybucji oraz centrów logistycznych
•uproszczenie kształtów opakowań
•ujednolicenie wymiarów i pojemności
IV-Ustawodawstwo w zakresie ochrony konsumenta , ochrony zdrowia oraz ochrony środowiska.
• w UE obowiązuje jest ok. 100 dyrektyw , w Polsce 71 wiążących się z op-mi. Przystąpienie Polski do Unii obliguję do dostosowania naszego ustawodawstwa do wymogów UE. Grupy zagadnień, czynni-ków, kształtujących rozwój gosp. op-mi:
-bezpieczeństwo zywności
-materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z prod. spoż.
-towary paczkowane - ustawa o towarach paczkowanych
-ochrona środowiska
-subst. i preparaty chemiczne
-śr. kosmetyczne
-ochrona konsumentów
-transport materiałów niebezpiecznych
3)Rynek opakowań na świecie i w UE:
*wielkość produkcji opakowań na świecie 1999r. wynosiła około 1420 mln ton. Najwyższy udział miały :38%/ 38% op-a z papieru i tektury ,28%/ 34% op-a szklane , 22%/ 17% op-a z tw. szt., 9%/ 8% Op-a metalowe, Pozostałe opakowania 3%/ 3%
*Najwięcej opakowań produkują: USA, Japonia, Niemcy, Francja ,Włochy
*Rynek maszyn pakujących wynosi ok.20 mld. USD rocznie . Najwięcej Niemcy, Włochy, USA, Japonia.
*Średnie zużycie (kg/os) zużywa się 156kg/os rocznie , w Japoni ok. 250kg/os.
Kraje UE- zużycie opakowań średnio: ogółem 155,2 (z papieru i tektury 60,6; Szklane 38,8; Metalowe 11,2; z tw. szt. 25,3
*Największe firmy opakowaniowe pochodzą z: USA, Japonii, Francji,. Niemiec
4)Gospodarkę odpadami opakowaniowymi w krajach UE określa dyrektywa z 1994 r. O opakowaniach. Ponadto w każdym kraju są określone są wewn. wymagania dot. gosp. opak-mi, np.:w Austrii - zakaz wprowadza-nia na rynek op-ń jednorazowych dla wody mineralnej, piwa oraz napojów gazowych.
*Przewiduje się że na świecie ilość produkcji opakowań w skali do 2006r. Będzie wzrastała o ok. 2% do 3% rocznie.
5)Rynek opakowań w Polsce :
*Wielkość produkcji w 2000r. Wynosiła 2,2 mln ton co stanowi 0,6 % produkcji światowej op-ń w Polsce.
*Struktura % zużycia: Op-a z papieru i tektury 37% , Op-a szklane 34%, tw. szt. 19%, Op-a metalowe 6%, pozostałe 4%.
*Wielkość produkcji i zużycia opakowań w kg w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Polce w 2000r.
Rodzaj op-a |
Prodkg |
Zużycie kg |
Op z papieru i tektury |
23,3 |
24,9 |
Op szklane |
28,1 |
23,2 |
Op z tw. szt. |
10,4 |
12,7 |
Op metalowe |
3,6 |
3,7 |
Ogółem: |
65,4 |
64,5 |
Jedynie op-a szklane są eksportowane .
*W Polsce przewiduje się do 2006r. Ok. 5% do 6% wzrost produkcji op-ń w skali roku
*Rynek maszyn pakujących: 90% maszyn pochodzi z importu z czego większość z Niemiec, Włoch, Szwecji i Japoni. Polska eksportuje jedynie maszyny pakujące produkty płynne oraz gęste i pastowate do takich krajów jak: Litwa , Łotwa , Estonia, Białoruś.
POSTĘP TECHNICZNY W ZAKRESIE OPAKOWAŃ I TEKTURY
1)Opakowania te stanowią największy udział w rynku op-ń zarówno na świecie, UE i w Polsce. Należy szczególną uwagę zwrócić na op-a z tektury w UE zużywa się 35kg/os, w Polsce 15kg/os.
2)Zalety: łatwość i dostępność surowca, łatwość formowania, mała masa i gramatura, łatwość nanoszenia nadruków farbami wodnorozcieńczalnymi, tani i odnawialny surowiec, możliwość recyklingu, surowiec wtórny, nie ma wymagań dot. maszyn, ulegają biodegradacji, ponownego użycia, łatwość łączenia np. z tw.szt. i aluminium
3)Wady: mała barierowość co do zapachów, mała stabilność wymiarowa konstrukcji, mała wytrzymałośc mechan., podatność na starzenie, łatwopalny, żółknie, podatność do biodegradacji (podczas użytkowania), op-a z makulatury nie mogą być stosowane do kontaktu z żywnością, nadruki i połysk musi być wzbogacony
4)Kierunki rozwoju w zakresie tych op-ń zmierzają do całkowitej likwidacji lub zmi-nimalizowania powyższych wad tych op-ń.
Postęp technologiczny w produkcji stosowa-nych op-ń z papieru i tektury będzie kierował się na:
-zmniejszeniu zużycia mat. na jednostkę pakowanego towaru zmniejszenie gramatury i ulepszenie konstrukcji opakowań:
-zwiększenie udziału makulatury w składzie surowym
-zwiększenie wodoodp tektury falistej
-szerszym stosowaniu op-ń i ich wyposa-żenia, wytworzonych z masy papierniczej (wytłacznki)
-wprowadzeniu papierów termoformowal-nych do wyrobu op-ń porcjowych do prod. spożywczych.
-stosowaniu włókien papierniczych z dodatkiem skrobi (przyspieszenie biodegradacji)
-zwiększeniu tłuszczoszczelności kartonu stosowanego do wyrobu op-ń spożywczych , w celu wyeliminowania konieczności powlekania go tw. sztucznymi.
-ułatwianiu otwierania i zmykania op-ń oraz ich recyklingu
-wzbogacenia szaty graficznej w celach reklamowych
-zwiększenie konkurencyjności
-w projektowaniu zostanie zwiększony nacisk na ułatwienie recyklingu materiałów
-postęp w zakresie op-ń trans. (Bag in Box)
5)Systemy pakowania które mogą być wykorzystywane w op-ch z papieru lub tektury bądź ich elementy.
I-op-a aseptyczne- kartony (Tetra Pack)
II-opakowania typu ,,Bag in box””
III-Utrwalenie radiacyjne - papier i tektura są podobne na uszkodzenia radiacyjne, które dot. głównie utraty barwy, mocy i połysku. Dlatego nie powinny być stosowane jako materiały jednowarstwowe . Dawka promieniowania do 10 kgy.
IV-Op-a do żywności wygodnej całkowicie przepuszczają promieniowanie mikrofalowe, stosowane w postaci torebek papierowych jak i tekturowych tacek i pudełek powleka-nych tw. sztucznymi (PP ,PET) o lepszych wł. barierowych dla nadania odporności na wilgoć, tłuszcze i zapachy. Tacki wykazują odp. na temp. 40-2200C i ciepło wytwarzane jest w op-u.
Zaprezentowane przykłady możliwości stosowania op-ń z wyrobów papierniczych w nowoczesnych systemach pakowania produktu wskazują na dużą ich przydatność wykazują w połączeniu z tw. sztucznymi. Dot. to zarówno op-ń z papieru jak i tektury litej oraz falistej. Rozwój tektury falistej związany jest gł. ze zwiększeniem liczby warstw pofalowanej które mogą stanowić nawet 9 elementów.
6)Nowoczesne przykłady:
-op-a ,,Bag in box”, Tetra, bębny zwijane, worki papierowe na śmieci z udziałem skrobi, dekoracyjne papiery pakunkowe i torebki papierowe, pudła składane z tektury falistej, pudełka z urozmaiconym sposobem zamykania i dozowania produktu.
Op-a z papieru i tektury ze wzgl. na szeroki zakres ich zastosowania w dalszym ciągu będą dominującym segmentem rynku op-ń. Op-a te jako wyroby produkowane z surowców odnawialnych i przyjazne środo-wisku w najbliższym okresie będą się rozwijały ok. 10 15 % w skali roku.
OPAKOWANIA SZKLANE
Tendencje i kierunki w zakresie opakowań.
1).Op-a te przeżywają obecnie swoje odro-dzenie renesansowe. Na świecie zużywa się 28% a w UE34%;w UE40kg/os,w Pl 34kg/ os; poziom recyklingu- 15% (`06-40%)
2).W najbliższym okresie przewiduje się w Polsce wzrost zużycia tych op-ń o ok. 42% do 2005 r. dot. to gł.słoików i butelek.
3)Zalety: recykling, duża barierowość do prawie wszystkich mediów, możliwość wielokrotnego użytku, brak migracji skład-ników szkła do zapakowanego produktu, trwałość konstrukcji , stabilność, możliwość zdobień kształtów, trwałość w szerokim zakresie temperatur, możliwość powlekania tw. sztucznymi, dostępność surowca, stosunkowo tanie
4)Wady: ciężar, kruchość
5)Kierunki postępu techn. w zakresie op-ń szklanych związane są przede wszystkim z eliminowania ich wad i polegają na :
*Zmniejszenie energooszczędności procesu produkcji.
*Zmniejszenie ich masy na jednostkę pakowanego produktu
*Zwiększenie wytrzymałości (poprzez powlekanie tw.szt.)
*W walce z konstrukcją przemysł szklarski podejmuje działania zmierzające do unowo-cześnienia i uatrakcyjniania op-ń. Działania te prowadzone są w różnych fazach powsta-wania butelki lub słoja, :od projektu (nowe, ciekawe kształty) poprzez topienie szkła o dużej bezbarwności lub barwnego , aż do zdobienia gotowych wyrobów.
*Próbuje się również zastąpić produkcję op-ń szklanych w postaci pojedynczych sztuk procesem wyciskania masy szklanej w kształcie płaskiej wstęgi, formowanej następnie w cienkościenne opakowania.
*Ulepszanie istniejących technol poprzez doskonalenie powierzchni form oraz wprowadzenie nowych technol, powlekanie butelek tw. polimerowymi, znaczne zmniej-szenie ich ciężaru oraz zwiększenie wytrzymałości.
6)Kryteria oceny opakowań szklanych pod względem ich nowoczesności
1.Kształt- dąży się do wprowadzenia ciekawych kształtów tych opakowań, ale należy pamiętać o ich funkcjonalności.
2.Sposób zamknięcia
3.Ciężar- dąży się do zmniejszenia ciężaru op-ń, minimalizacja masy i f. ochronna
4.Wygląd zewn.- zdobienia, promocje prod., producenta, elementy marketingowe.
5.Łatwość napełniania opakowań w procesach technologicznych.
7)Przykłady nowoczesnych op-ń szklanych
-Butelki o różnych kształtach (do win, alkoholi)
-Słoiki z zamknięciem zatrzaskowym
-Kolorowe ręczne malowane butelki do alkoholi
-„Glaspak”- system pakowania integrujący butelkę szklaną ze szklaneczką do picia zawartego w nim napoju.
Op-a szklane przez wiele lat użytkowania sprawdziły się jako higieniczne, bezpieczne dla zdrowia człowieka i budzące jego zaufanie . Ponadto dzięki nowoczesnym technologią zapewniają one wysokie walory estetyczne dzięki temu jako materiały przyjazne środowisku w najbliższym okresie w coraz większym stopniu będą wykorzyst-ywane w opakowalnictwie towarów.
OPAKOWANIA METALOWE
1)Postęp techniczny:
Metale w opakowalnictwie są stosowane w postaci: op-ń jednostkowych i transport, laminaty z udziałem folii Al , metalizowane materiały oraz elementy pomocnicze. Dzielimy op-a na: lekkie (puszki, pudełka) i ciężkie (bębny, teczki)
*W najbliższym okresie na rynku będzie wzrastała ilość op-ń lekkich np. puszki, pudełka natomiast op-a ciężkie typu bębny, teczki coraz częściej będą zastępowane przez tw. sztuczne.
*zużycie i udział w rynku: Na świecie 9%, w UE- 8%; gł. państwa- Niemcy, Wlk. Brytania; w Polsce- 6%, zużycie ok. 4kg/os
*W Polsce obecnie na 1 osobę zużywa się 41 puszek a Anglii 100 a w USA aż 400/rok
*Przewiduje się że ilość tych op-ń do 2005r. wzrośnie o ok. 29% i będzie to dot. gł. puszek.
2)Zalety : recykling, stabilność konstrukcji, stosunkowo lekkie, możliwość łączenia z innymi materiałami, wysoka barierowość (p. woda, powietrze),wysokie walory estetyczne
3)Wady: korozja, możliwość migracji np. metali ciężkich do pakowanych produktów, duży ciężar w stosunku do op-ń ciężkich
4)Kierunki postępu w zakresie tych op-ń dot. przede wszystkim
-modyfikacji materiału w celu uzyskania coraz cięższych blach i folii
-wytwarzanie puszek dwuczęściowych a nie trzy częściowych (puszki trzyczęściowe- zastosowanie do konserw i dezodorantów- dezod. Mogą być 2 lub 3 częściowe)
-doskonalenie sposobu zamknięcia
5)Przykłady nowoczesnych opakowań:
-puszki pudełka dwuczęściowe
-różnego rodzaju tuby aluminiowe z nowoczesnym zamknięciem
-tacki z folii aluminiowej (zastosowanie do kuchenek mikrofalowych)
-butelki Al do alkoholi, dezodoranty dwuczęściowe z urozmaiconą grafiką
-pudełka ozdobne-do herbaty, kawy, alkoholi.
OPAKOWANIA Z TW. SZTUCZNYCH
1)Postęp technologiczny
Op-a te mimo że stosowane są na rynku dopiero od ok. 90 lat jednak charakteryzują się b. dużą różnorodnością i praktycznie b. dużą możliwością modyfikacji.
*na świecie zużywa się 22%, w UE- 17%, w Polsce- 24 kg.
*struktura zużycia 25 kg/os, najmniej - kraje skandynawskie
*poziom recyklingu w PL- 11% (`07- 25%)
* ilość op-ń będzie rosła do `05r. o ok. 65%.
*najczęściej stosowane op-a z : PP,PE,PET, PS, PA, PCV
2)Zalety: lekkie, możliwość nadawania wszelkich kształtów, zdobień i możliwości łączenia z materiałami typu papier, Al, barierowość(p.wodna, tlen, tłuszcz, zapach), walory estetyczne wygląd zew. (aspekt marketing.), łatwość odzyskiwania mater.- recykling (gł. opakowania PET), są odporne na szeroki zakres temp.
3)Wady: możliwość migracji składników tworzyw (barwników)do produktu, aspekt ekologiczny w przypadku materiałów wieloskładnikowych (laminaty).
4) Postęp techniczny w zakresie folii giętkich z tworzyw sztucznych.
Wyraża się przede wszystkim w dalszym rozwoju produkcji i stosowania:
-laminatów wytwarzanych przez współwy-tłaczanie (bezpośrednio z granulatów uzy-skiwany jest laminat, stosowanie cienkich warstw, nowoczesne techniki współwytła-czania, opracowanie szerokiej gamy śr. wiążących różne polimery, kombinacje kilkunastu warstw).
-Orientowanych folii polipropylenowych i laminatów z ich udziałem gł. metalizowa-nych- obniżenie użycia folii AL. (korzyści ekologiczne) łatwość laminowania, drukowania międzywarstwowego.
-Folii z PE-LLD- polietylen liniowy małej gęstości lub z udziałem tego polimeru, a także z polietylenów metalocenowych- nazwa od zastosowanego katalizatora obniżającego temp. zgrzewania (wyższa wytrzymałość i przyczepność wykorzysty-wane gł. w produkcji folii, rozciągliwych).
-Folii o podwyższonej barierowości uzyski-wanej nie tylko przez metalizację (nie są przezroczyste, nie przepuszczają promienio-wania mikrofalowego) ale też przez nakła-danie powłok ceramicznych (stosowanie tlenków krzemu, przezroczyste).
-Folii biodegradowalnych- folie poliolefino-we PE,PP z dodatkiem skrobi lub celulozy ulegają biodegradacji (rozkład na biomasę, wodę i metan).
-Folii aktywnych- są takie opakowania, w których produkt, opakowanie i otoczenie wzajemnie na siebie oddziaływują np. folie ,,Sprytne”- regulują przepływ tlenu i CO2 pomiędzy opakowaniem., otoczeniem i folie ,,wyrozumiałe”- jednakowe właściwości w niskich i wysokich temperaturach.
5)Postęp techniczny w zakresie folii sztywnych do termoformowania :
-zastępowanie folii jednowarstwowych PS i PP przez wytłaczanie struktury z kilku warstw nawet od 2 do 9 i więcej warstw.
-Materiały wielowarstwowe umożliwiają zagospodarowanie odpadu poprodukcyjne-go, w tym również tzw. ażur po termofo-rmowaniu - warstwa środkowa folii wielowarstwowej.
6)Opakowania formowane przez wtrysk
-równomierna grubość
-lepsze odtwarzanie b. złożonych kształtów
-minimalizacja odpadów
-stosowane do szerokiego asortymentu prod. spożywczych, szczególnie napełnianych na gorąco oraz utrwalanych termicznie.
7)Butelki formowane metodą rozdmuchu (PET)
W najbliższym okresie na rynku ich ilość będzie szybko wzrastać, będą się pojawiać nowe kształty sposoby zamknięcia i pojemności tych opakowań.
8)Skrzynki z tworzyw sztucznych
-zwiększenie wytrzymałości
-zmniejszenie masy przez powlekanie odpowiednimi składnikami
-aspekt promocyjny
-polepszenie warunków prom-reklamowych
9) Możliwości stosowania op-ń z tw. sztucznych bądź laminatu z ich udziałem w nowoczesnym systemie op-ń.
-pakowanie w modyfikowanej atmosferze (MAP)- materiały wielowarstwowe z tw. sztucznych giętkie i sztywne o wysokiej barierowości w stosunku do pary wodnej i tlenu np. PA/PE , PET/PE, PET/AL/PP.
-Pakowanie aseptyczne- kartony PE/karton /Al., butelki z poliwęglanu, pudełka z PS np. (kartony i pudełka do mleka).
-System ,,Bag in Box” - ,,Torba w pudle”- torba wew. z PE, a zew. z laminatu
-Op-a do kuchenek mikrofalowych - odp. odporność termiczna i dielektryczna np. tacki PET, PS, torebki z papieru i tektury powlekane PET, tacki z tw. termoplast.
-Utrwalanie radiacyjne - folie PE, OPP, PA, wiskozowe laminaty PA/PE, PS/PE , tworzywa papiernicze powlekane PE.
-Utrwalanie wysokociśnieniowe - giętkie laminaty PA/PE met.
-Op-a aktywne - laminaty wielowarstwowe o odp. barierowości czułości na zmianę barwy, zapachu, światła itd.
Opakowania z tw. sztucznych poprzez stosow. Różnego rodzaju modyfikacji w najbliższym okresie będą stosow. na rynku ze wzgl. Na to że w niektórych systemach pakowania nie mogą być zastąpione przez inne materiały.
POSTĘP W ZAKRESIE OPAKOWAŃ WYRAŻA SIĘ PRZEDE WSZYSTKIM:
-wzrostem ogólnej ilości opakowań na rynku spowodowany rozwojem wymiany międzynarodowej, nowymi koncepcjami dystrybucji towarów (np. zakupy przez Internet).
-Oszczędnym stosowaniem op-ń (zmniejsze-nie masy op-a na jednostkę pakowanego produktu)
-Zwiększeniem udziału op-ń wielokrotnego użytku w ogólnej ilości op-ń znajdujących się na rynku w przypadkach ekologicznie uzasadnionych
-Przystosowaniem op-ń do wymogów utylizacji
-Eliminowaniem substancji szkodliwych z materiałów opakowaniowych
-Zwiększeniem funkcji ochrony op-a w związku z ochroną zdrowia oraz z podnoszeniem się poziomu jakości produktu pakowanego.
-Wprowadzeniem nowych materiałów i konstrukcji przystosowanych do nowoczes-nych technologii produkcji żywności.
-Doskonaleniem konstrukcji maszyn pakują-cych i wprowadzeniem nowych instalacji stwarzających możliwość wykorzystania mater. opakowaniowych preferowanych ze względu na ochronę środowiska naturalnego np. biodegradacji.
-Dostosowanie op-ń do nowych technik transportu i magazynowania wyrobów.
-Wprowadzeniem międzynarodowej normalizacji wymiarów i pojemności op-ń.
-Nadawanie op-m coraz to nowych funkcji użytkowych i informacyjno-reklamowych, ułatwiających konsumpcję wyr, chroniących przed niepowołanym otwarciem (zamknię-cia gwarancyjne) i ułatwiających identyf. zawartości oraz zachęcających do zakupu.
-Doskonaleniem metod drukowania mat. opakowaniowych i op-ń
-Przystosowania op-ń do nowoczesnych technologii informacyjnych np. stosowanie kodów kreskowych.
-Opracowaniem założeń kompleksowej oceny jakości i doboru optymalnych op-ń.
Kompleksowa ocena jakości opakowań
Wartość wartość wartość
Techniczna promocyjna ekologiczna
Wybór optymalnego opakowania