III. Z zakresu przedmiotów specjalistycznych.

Specjalność: Administracja publiczna i Unii Europejskiej.

1. Pojęcie i elementy konstytuujące państwo- krótka charakterystyka.

Państwo jest po podstawowy podmiot prawa międzynarodowego publicznego, którego ranga jest oczywista.

Według XIX w. definicji G. Lile państwo to struktura publiczna składająca się z 3 elementów, a mianowicie z 1) TERYTORIUM, 2). LUDNOŚĆ, 3) SUWERENNA WŁADZA.

W 1933r z Konwencji z Montevideo powstała czteroelementowa struktura państwa w której z pojęcia suwerennej władzy wyodrębnione zostały: władza państwowa oraz możliwość utrzymywania stosunków z innymi państwami.

Władza państwowa implikuje różne systemy polityczne, które uwypuklają pewną rolę, np. prezydenta.

Możliwość utrzymywania stosunków z innymi państwami to sfera typowo prawno- publiczna.

Na czteroelementową strukturę państwa składają się również:

Terytorium- jest to obszar ograniczony granicami i przyjmuje się, że słup powietrzny ponad nim sięgający aż do granic atmosfery. Rodzaje obszarów:

1. Lądowy- traktowany jest jako najważniejszy, można mówić o obszarze lądowym:

• jednolitym (ciągłym)- np. kraje kontynentalne,

• rozczłonkowanym- obejmują wyspy oddzielone morzem od gł. teryt., np. Japonia.

W granicach można mówić o:

• enklawie- jest to taki fragment obszaru ląd, który jest otoczony przez inne państwa,

• półenklawie- jest również otoczony przez terytorium innego państwa, ale posiada również swoją morską granicę, np. Alaska, Obóz Kaliningradzki.

2. Morski- stanowią wody przybrzeżne (wewnętrzne), morza terytorialne oraz tzw. wody archipelagowe (w odniesieniu do państw leżących na wyspach).

3. Wnętrze Ziemi- jest to obszar, który położony jest zarówno pod powierzchnią lądu jak i morza. Przekłada się to na szereg ustaw regulujących wydobywanie, eksploatację.

4. Przestrzeń powietrzna- jest to słup powietrzny ponad terytorium państwa.

Ludność- związana jest z pojęciem obywatelstwa państwa. Państwo bez ludności nie może funkcjonować. Jest to element obligatoryjny. Bycie obywatelem rodzi pewne konsekwencje prawne zarówno pozytywne jak i negatywne. Pozytywne aspekty to: prawny obowiązek ochrony swoich obywateli w stosunkach o charakterze zewnętrznym jak i wewnętrznym, np. konsulaty- w przypadku zagubienia paszportu, dokumentów, okoliczności związane z różnymi wypadkami. Negatywne to: sytuacje konfliktów prawnych, np. europejski nakaz aresztowania, na o. rozciąga się jurysdykcja państwa, czyli stosowanie przymusu bezpośredniego, np. kara pozbawienia wolności.

Obywatelstwo jest to pojęcie które może być rozpatrywane w kontekście jednego państwa. Nabycie o. jest realizowane na dwa systemy, tzw. prawo krwi i prawo ziemi. Sytuacja w której nabycie o. związane jest z obywatelstwem rodziców to tzw. prawo krwi. Natomiast prawo ziemi to nabycie o. niezależnie od rodziców tylko urodzenie na terytorium danego państwa.

2. Organizacja międzynarodowa jako podmiot prawa międzynarodowego (pierwsze organizacje międzynarodowe, nazwy i daty powstania).

Pod pojęciem organizacji międzynarodowej można rozumieć szczególnego rodzaju zinstytucjonalizowaną formę współpracy międzynarodowej, która jest realizowana przez celowy i wszechstronny związek państw utworzony na mocy zawartego miedzy nimi porozumienia i wyposażony w system organów. Jego celem jest realizacja pewnych zamierzeń, których wymiar przekracza możliwości jednego państwa, więc musi być realizowany szerszy zakres

Org. międzynarodowa jest podmiotem prawa międzynarodowego. Nie ma jednego wzoru działania org. międzynarodowej. Warunki wystarczające, ale i konieczne do powołania org.m:

1. LICZEBNOŚĆ- co najmniej 3 państwa.

2. STATUT- funkcjonuje w oparciu o strategiczne cele i zasady działania, mechanizmy. Istotną jest zasada jawności.

3. SYSTEM JEJ STAŁYCH ORGANÓW

Pierwsze org. zaczęły powstawać w XIX w. Powodem utworzenia były przyczyny o charakterze gospodarczym (rewolucja przemysłowa).

Pierwsze organizacje międzynarodowe:

1. 1815 r.- Komisja d.s. żeglugi na Renie.

2. 1865 r.- Międzynarodowy Związek Telegraficzny.

3. 1878 r.- Związek Pocztowy.

Do 1915r. były 34 org. międzynarodowe.

LIGA NARODÓW- miała wymiar co najmniej europejski. Utworzona w 1919 r. jako pierwsza org. międzynarodowa o charakterze powszechnym. Była jednak org. niedoskonałą. Jej celem było utrzymywanie pokoju na świecie, a nie przeszkodziła w największym konflikcie zbrojnym.

ONZ- co najmniej 200 państw. Na jej łonie można wyróżnić powstanie innych org.m.

3. Pojęcie i podstawowe klasyfikacje umów międzynarodowych.

Umowa międzynarodowa jest to zgodne oświadczenie woli dwóch lub większej ilości podmiotów prawa, które rodzi prawa i obowiązki skuteczne w prawie międzynarodowym.

Terminy zamienne: traktat, konwencja, pakt, umowa międzynarodowa.

Traktat- jest to u.m., która uzyskuje taką nazwę ze względu na doniosłość regulacji, powołuje do życia instytucje o doniosłym znaczeniu.

Konwencja- z reguły zarezerwowana jest dla 3 zakresów:

1. ochrony praw człowieka,

2. w odniesieniu do prawa lotniczego,

3. w odniesieniu do prawa morskiego.

Pakty- są to najczęściej u.m.,które dotyczą kwestii militarnych, np.Pakt Ribbentrop- Mołotow

Umowa międzynarodowa- zarezerwowana jest dla umów zwykłych.

Podział umów międzynarodowych:

• ze względu na liczbę stron:

1. dwustronne (biletarna),

2. wielostronne (multilateralna)- np. Karta Narodów Zjednoczonych.

1. powszechne (jest trudny do uzyskania),

2. regionalne.

• ze względu na potencjalną liczbę stron umowy:

1. zamknięte- nie przewidują żadnej możliwości przystąpienia innych podmiotów,

2. otwarte warunkowo- są to takie u.m. do których państwa mogą przystąpić dopiero po spełnieniu warunków określonych w umowie, np. Europejska Konwencja Praw Człowieka.

3. otwarte bezwarunkowo- są to takie umowy do których przystąpić może każde państwo, np. Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej z 1969r.

• ze względu na tryb zawarcia:

1. tryb prosty- są zawarte przez zwykłe ich podpisanie, rzadziej przez parafowanie bądź wymianę not.

2. tryb złożony- zawarcie ma b. uroczysty charakter.

4. Organizacja i zakres kompetencji NIK.

Podstawy dla organizacji i funkcjonowania Najwyższej Izby Kontroli dają przepisy zamieszczone w rozdziale IX Konstytucji. Zgodnie z art. 202 Konstytucji, NIK jest naczelnym organem kontroli państwowej, podlegającym sejmowi i działającym na zasadzie kolegialności.

Organizacja NIK

Na jej czele stoi Prezes NIK- u powoływany na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy min. 35 posłów przez Sejm bezwzględną większością głosów za zgodą Senatu na 6 letnią kadencję. Ten sam Sejm ma prawo go odwołać. Posiada immunitet, więc nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej, zatrzymany, aresztowany bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku lub jeśli jest to konieczne dla toku postępowania.

W skład Kolegium NIK wchodzą: Prezes NIK jako przewodniczący, wiceprezesi i dyrektor generalny NIK oraz 14 członków Kolegium(7 przedstawicieli nauk prawnych lub ekonomicznych i 7 dyrektorów jednostek organizacyjnych NIK spośród których Prezes NIK wyznacza sekretarza). Członkowie kolegium są powoływani na okres 3 lat. Kolegium NIK zatwierdza analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej, sprawozdania z działalności NIK w roku ubiegłym. Uchwala: opinię w sprawie absolutorium dla Rady Ministrów , wystąpienia zawierające wynikające z kontroli zarzuty, okresowe plany pracy NIK, projekt statutu NIK, projekt budżetu NIK, a także pełni funkcje opiniujące.

Do kompetencji NIK-u należy badanie legalności, gospodarności, rzetelności i celowości działań org.ad. państwowej i NBP, legalności, gospodarności i rzetelności samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych, a także legalności i gospodarności podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one środki publiczne. NIK podejmuje działania na wniosek Sejmu oraz jego organów, Prezydenta, Prezesa RM, a także z własnej inicjatywy. NIK podlega Sejmowi, któremu przedkłada m.in. analizę wykonania budżetu państwa, informacje o wynikach kontroli, a także przedstawia coroczne sprawozdanie ze swojej działalności.

Statut NIK określa jej organizacje wewnętrzną na którą składają się departamenty- wykonujące w szczególności zadania kontrolne (13 kontrolnych) i administracyjne (7 administracyjnych) i delegatury- są to terenowe organy kontroli państwowej o właściwości rzeczowej.

5. Relacje między rynkiem wewnętrznym UE, a swoboda przepływu towarów.

Swoboda przepływu towarów zaliczana jest do czterech podstawowych polityk gospodarczych w ramach tzw. I filaru UE. Artykuł 3 ust. 1 pkt. c TWE stanowi, iż w celu osiągnięcia zamierzeń wymienionych w art. 2 WE obejmuje utworzenie rynku wewnętrznego. Swoboda ta uważana jest za elementarny wymóg rynku wewnętrznego. Z kolei rynek wewnętrzny zdefiniowano w art.14 ust.2. Jest nim: obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału.

Właściwe przepisy TWE dotyczące omawianej swobody zawarte zostały w III części Traktatu, w I tytule obejmującym zagadnienia unii celnej oraz zakazu ograniczeń ilościowych w obrocie towarowym między państwami członkowskimi.

Unia celna polega na zniesieniu granic celnych pomiędzy państwami członkowskimi i na wprowadzeniu wspólnej, zewnętrznej taryfy celnej, a także na zastąpieniu ustawodawstw narodowych wspólnotową regulacją celną.

Zgodnie z art. 23 TWE unia celna rozciąga się na całą wymianę towarową i obejmuje zakaz ustanawiania krajowych ceł przywozowych i wywozowych oraz wszelkich opłat o skutku równoważnym. Opłatami o skutku równoważnym są wszelkie opłaty niebędące formalnie cłami, ale powodujące w praktyce ten sam skutek, tj. zwiększenie kosztów importu ponad nieunikniony koszt przewozu. Ponadto wszelkie opłaty o charakterze administracyjnym, w tym choćby statystycznym, są zakazane nawet, jeśli są w praktyce symboliczne.

Zgodnie z art. 29 TWE zakazuje się między państwami członkowskimi ograniczeń ilościowych w wywozie towarów (np. kontyngentów lub kwot wywozowych) oraz wszelkich środków o charakterze równoważnym. Z mocy Traktatu do art.29 stosuje się art. 30- dopuszczalne wyjątki w postaci wymienionych enumeratywnie przyczyn interesu publicznego oraz art. 31- dostosowanie monopoli państwowych o charakterze handlowym.

Zgodnie z art. 90 ust.1 zakazane jest również bezpośrednie lub pośrednie nakładanie na produkty innych p.czł. podatków wewnętrznych wyższych od tych, które nakłada się na podobne produkty krajowe- jest to opodatkowanie dyskryminacyjne.

Art. 90 ust. 2 zakazuje z kolei nakładania na produkty z innych p.czł. podatków wewnętrznych, które pośrednio chronią inne produkty- opodatkowanie protekcjonistyczne.

6. Pojęcie usługi i zakres jej świadczenia w prawie UE.

Pojęcie usługi uregulowane zostało w art. 50 TWE. Zgodnie z tym art. „Usługami są świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem, w zakresie, w jakim nie są objęte postanowieniami o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób”.

Traktat stanowi, że usługami są zwłaszcza przejawy działalności przemysłowej, handlowej, rzemieślniczej oraz działalność w ramach wolnych zawodów. Zawarta w art.50 ust.2 lista działalności ma charakter katalogu otwartego. Z kolei na mocy art. 51 z zakresu traktatowego pojęcia usługi wyraźnie wyłączone zostały usługi transportowe, bankowe i ubezpieczeniowe (ponieważ wchodzą w zakres innych polityk Wspólnoty).

Cechy usługi w rozumieniu prawa WE:

• niematerialność- przedmiotem usługi mogą być jedynie dobra niematerialne, w tym prawa (o ile ich przenoszenie bądź obciążanie wykonywane jest w ramach działal.gosp.)

• samodzielność- u. ma zawsze charakter samodzielnej czynności, podejmowanej na własne ryzyko gospodarcze, we własnym imieniu i na własny rachunek.

• odpłatność- oznacza, że świadczenie nieodpłatne nie podlega ochronie gwarantowanej przez s. świadczenia usług.

• transgraniczność- musi ona przekroczyć granicę między co najmniej dwoma państw. czł.

• tymczasowość- ma charakter przejściowy, tj. musi mieć określone z góry określone granice czasowe.

Swoboda świadczenia usług zawiera dwie podst. normy o nieco odmiennym zakresie:

• zakaz ograniczeń w swobodnym świadczeniu usług,

• zakaz dyskryminacji (usługodawcy lub usługobiorcy) ze wzg. na ich obywatelstwo.

7. Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy- międzynarodowa organizacja w ramach ONZ, zajmująca się kwestiami stabilizacji ekonomicznej na świecie. Powołana 1-22 lipca 1944 roku, na konferencji w Bretton Woods w USA.

Państwa członkowskie MFW zobowiązane są udostępniać szczegółowe informacje gospodarcze, dzięki którym władze MFW mogą oceniać ich sytuację gospodarczą i finansową oraz podejmować określone decyzje. Finansowanie działalności MFW jest oparte na kapitale zakładowym, który powstał z wpłat udziałów przez państwa członkowskie. Wysokość udziału poszczególnych państw-członków MFW jest uzależniona od stopnia rozwoju gospodarczego danego kraju, jego pozycji w światowej gospodarce, udziału w handlu światowym oraz zdolności płatniczej.

Do zadań MFW należy przede wszystkim: popieranie międzynarodowej współpracy walutowej oraz uporządkowanych stosunków walutowych, tworzenie warunków dla wielostronnego regulowania należności za bieżące operacje w handlu międzynarodowym, udzielanie pomocy w likwidacji trudności płatniczych, wpływanie na zachowanie pożądanego stopnia płynności międzynarodowych systemów płatniczych, podejmowanie działań zmierzających do uporządkowanego rozwoju i wzrostu handlu międzynarodowego.

W celu realizacji wymienionych zadań MFW pełni cztery istotne funkcje:

• regulacyjną - polegającą na ustanawianiu norm i wzorców działania w sferze międzynarodowych stosunków finansowych

• kredytową - przez dostarczenie krajom członkowskim dodatkowych źródeł finansowania w postaci różnych kredytów;

• konsultacyjną - przez usługi konsultacyjne i współpracę krajów członkowskich oraz jako forum wymiany doświadczeń między krajami w radzeniu sobie z problemami natury gospodarczej,

• kontrolną - polegającą na nadzorowaniu przez MFW uzgodnionych programów dostosowawczych i weryfikacji celów, na jakie przeznaczane są środki kredytowe

Polska należała do MFW od chwili jego założenia do 1950, kiedy to wystąpiła z niego, by następnie, po złożeniu w 1981 wniosku o ponowne przyjęcie, zostać w 1986 jego członkiem.

Bank Światowy (Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju) utworzony został na konferencji w Bretton Woods z lipca 1944 roku. Główną przesłanką dla jego stworzenia była przede wszystkim chęć odbudowy zniszczonych II wojną światową krajów Europy i Japonii. Obecnie zrzesza on 187 krajów członkowskich. Siedzibą Banku Światowego jest Waszyngton.

Termin Bank Światowy odnosi się do dwóch z pięciu wyspecjalizowanych agencji ONZ, działających razem w Grupie Banku Światowego: Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju i Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju, ale powszechnie używa się tego terminu na określenie jedynie banku. Pozostałe trzy agencje działające w ramach Grupy Banku Światowego to: Międzynarodowa Korporacja Finansowa, Międzynarodowe Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych i Agencja Wielostronnych Gwarancji Inwestycji.

Bank Światowy nie jest bankiem w ścisłym tego słowa znaczeniu. Zapewnia długoterminowe pożyczki o preferencyjnym oprocentowaniu dla najbardziej potrzebujących krajów członkowskich oraz przedsiębiorstw publicznych (po otrzymaniu gwarancji rządowych), dotacje, pomoc techniczną - obecnie wszystko do celów walki z ubóstwem i finansowania rozwoju takich dziedzin życia społecznego jak ochrona zdrowia, edukacja, ochrona środowiska czy też rozbudowa infrastruktury. W zamian za to wymaga jednak pewnych działań politycznych, takich jak walka z korupcją, rozwój demokracji, czy też najważniejszego - rozwoju sektora prywatnego.

Fundusze na udzielanie kredytów państwom słabiej rozwiniętym pochodzą ze składek państw członkowskich, spłaty przez państwa wcześniejszych długów oraz dzięki emisji obligacji na światowych rynkach kapitałowych.

8. Organizacje Narodów Zjednoczonych, skład, funkcje. Karta Narodów Zjednoczonych.

Organizacja Narodów Zjednoczonych- jest to organizacja powstała po II wojnie światowej 24.04. 1945r. na konferencji w San Francisco z udziałem delegacji 50 państw, która zakończyła się podpisaniem 25.06.1945 r. Karty Narodów Zjednoczonych. Cele, strukturę i zasady funkcjonowania opracowali na wcześniejszych wspólnych konferencjach przywódcy 3 mocarstw- prezydent USA, Franklin Delano Roosevelt, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill i przywódca ZSRR Józef Stalin. 51 państwem-założycielem była Polska, która nie wzięła udziału w konferencji (podpisała Kartę Narodów Zjednoczonych 15 X 1945, a dokumenty ratyfikacyjne złożyła po 11 dniach).

Główne cele działalności ONZ dotyczą współpracy politycznej, gospodarczej i społecznej między narodami, utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, obrony praw człowieka, poszanowania zobowiązań międzynarodowych, pomocy krajom rozwijającym się. Karta Narodów Zjednoczonych ustanowiła szereg organów i instytucji oraz ich kompetencje:

1. ZGROMADZENIE OGÓLNE- to organ plenarny złożony z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich. Obraduje podczas corocznych sesji zwyczajnych, a sesje nadzwyczajne mogą być zwoływane przez Radę Bezpieczeństwa lub na wniosek większości członków ONZ. W Z.O. każde państwo dysponuje 1 głosem. W najważniejszych sprawach (utrzymanie pokoju, wybór członków Rady Bezpieczeństwa, budżet) uchwały zapadają większością 2/3 głosów), natomiast w mniej ważnych- zwykłą większością głosów. Podejmuje decyzje dotyczące czł. w organizacji, wybiera Sekretarza Generalnego i niestałych czł. Rady Bezpiecz., bada i zatwierdza budżet.

2. RADA BEZPIECZEŃSTWA- składa się z 15 członków- 5 stałych i 10 niestałych. Stałymi są: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Chiny, Rosja i Francja. Niestałych wybiera Zgromadzenie Ogólne na 2-letnią kadencję. Pracuje ona nieprzerwanie. Przy podejmowaniu najważniejszych decyzji, w tym o zastosowaniu środków przymusu, Rada decyduje większością 9 głosów, przy czym muszą się na to zgodzić wszyscy stali członkowie (mają oni prawo weta), natomiast w sprawach proceduralnych- większością 9 głosów. Jest org.odpow. za rozstrzyganie sporów i innych sytuacji zagrażających pokojowi oraz wybiera sędziów MTS.

3. RADA SPOŁECZNO- GOSPODARCZA- w której skład wchodzi 54 czł. wybieranych na 3 lata przy zachowaniu zasady corocznej rotacji 1/3 członków. Jedyn z jej najważniejszych zadań jest współpraca z organizacjami wyspecjalizowanymi ONZ.

4. RADA POWIERNICZA- której rola wygasła wraz z ogłaszaniem niepodległości terytoriów powierniczych.

5. MIĘDZYNARODOWY TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI- to najważniejszy organ prawny w ONZ. Składa się z 15 sędziów wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne i Radę Bezpieczeństwa na 9-letnią kadencję. Podst.jego zadaniem jest rozstrzyganie sporów między państw.czł. i wydawanie opinii prawnych na zlecenie tych 2 org.

6. SEKRETARIAT- kieruje Sekretarz Generalny. Wybierany jest na kadencję 5-letnią przez Zgromadzenie Ogólne na wniosek Rady Bezpieczeństwa. Do jego zadań należy: zarządzanie Sekretariatem, reprezentacja ONZ w stosunkach z państwami i organizacjami, utrzymywanie kontaktów z państwami członkowskimi, koordynowanie systemu działalności ONZ, nadzór nad przestrz. praw czł. i akcjami humanitarnymi.

9. Pojęcie i podstawowe źródła prawa pierwotnego i wtórnego UE.

PRAWO PIERWOTNE, PRAWO TRAKTATOWE, PRAWO KONSTYTUCYJNE

Elementy, które wytłumaczone razem oddają charakter tego segmentu.

Prawo pierwotne- (etymologicznie „pierwotny”- to pierwszy, uprzedni, stanowiący podstawę) to prawo które powstało jako pierwsze, jest najistotniejsze, nadrzędne; stoi na szczycie hierarchii prawa, jest zawsze podstawą oceny, dokonujemy oceny aktów prawa wtórnego w stosunku do pierwotnego.

Prawo traktatowe- zwraca uwagę na formę prawną w jakiej to prawo jest wyrażone. Ta forma to traktaty.

Traktat jest to szczególnego rodzaju u. międzynarodowa zastrzeżona dla umów bardzo doniosłych, tworzone są na jej podstawie pewne struktury. Do sfery traktatów p. pierwotnego należą traktaty zmieniające te traktaty główne, czyli nowelizacje oraz tzw. traktaty akcesyjne, czyli przystępowania państw do UE.

Prawo konstytucyjne zwraca uwagę na przedmiot regulacji zawarty w p.p. Ten przedmiot jest materią rangi konstytucyjnej, w traktatach jest określony system instytucjonalny, określa strukturę organizacyjną i system organów- materia konstytucyjna.

PRAWO WTÓRNE, PRAWO STANOWIONE

Prawo wtórne- czasem nazywane też pochodne, tzn. konsekwencja prawa pierwotnego, oddaje charakter relacji tego segmentu z p.p., prawo wtórne powstaje na podstawie p.p., te traktaty stanowią podstawę do tworzenia tych aktów, jest źródłem p.p.

Prawo stanowione- są to akty normatywne tworzone przez siatkę instytucji UE.

Rozporządzenie- jest najważniejszym aktem normatywnym prawnie wiążącym; polega na tym że najbardziej upodabnia się do ustawy, która związana jest z charakterystyką regulacji; dają podstawę norm abstrakcyjno- generalnych, czyli ten przepis jest wykorzystywany wielokrotnie, odnosi się do wszystkich adresatów, nie jest kazuistyczne; kierowane jest do wszystkich organów i instytucji państw członkowskich oraz ich obywateli; jest uchwalane z uczestnictwem 3 podmiotów- inicjatywa ustawodawcza- Komisje Europejską, natomiast uchwalane jest przez Radę i Parlament. Tworząc rozporządzenia finansowe partycypuje Europejski Bank Centralny. Ogłaszane są w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, vacatio legis- 21 dni. Dzielą się na 2 kategorie: podstawowe i wykonawcze. Podstawowe jest wydawane w jednej z 4 procedur, współpracy i współdecydowania- najważniejsza obecnie. Wykonawcze jest wydawane wówczas gdy istnieje potrzeba doprecyzowania zbyt ogólnych zapisów- KE ustanawia zawsze.

Dyrektywa- jest to akt, który opiera się o rozporządzenia, powstaje przy partycypacji 3 organów tak jak w rozporządzeniach, jest to akt skutkowy, czyli wskazane są skutki jakie mają być osiągnięte, ale nie ma sposobu ich osiągnięcia. W d. nie ma wzoru zachowania, czyli postępowania państwa. D. nie jest bezpośrednio obowiązująca, ale jest bezpośrednio skuteczna, stosowalna i nadrzędna. Jest wiarygodnym instrumentem dyscyplinowania państw.

Decyzja- jest to akt normatywny, który upodabnia się do polskiego wyroku. Jest indywidualna i konkretna, co oznacza że jest to akt za pomocą którego będzie można porządkować organy, podmioty. Jest konkretnie wskazany adresat, np. państwo- Polska, do ściśle określonych podmiotów szczegółowy sposób zachowania.

10. Międzynarodowe dokumenty dotyczące ochrony praw człowieka.

Za narodzenie współcześnie obowiązującego systemu ochrony praw człowieka uznaje się moment ogłoszenia 26 czerwca 1945 roku Karty Narodów Zjednoczonych. Przestrzeganie praw człowieka gwarantowało pokój i stabilizację na świecie.

W 1946 roku przy ONZ powstała komisja powołana przez Radę Społeczno-Gospodarczą w celu opracowania dokumentu chroniącego prawa człowieka. Wynikiem pracy tej komisji było ogłoszenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela 10 grudnia 1948 roku podczas Zgromadzenia. Deklaracja uznaje, że „przyrodzona godność wszystkich członków wspólnoty ludzkiej jest podstawą wolności, sprawiedliwości i pokoju na świecie” i wiąże się z uznaniem fundamentalnych praw człowieka, np. prawo do życia, do wolności. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela jest pierwszym kompletnym katalogiem praw człowieka.

W dniu 16 grudnia 1966 roku w Nowym Jorku podpisano Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka (są one kodyfikacją praw ogłoszonych w PDCiO). W skład tych umów wchodzą dwa odrębne dokumenty tj.:

• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych- zawierający cztery części, dotycz. podst. praw i wolności człowieka oraz zobowiązań państwa wobec obywatela.

• Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych (zawierający 31 artykułów w pięciu częściach dokumentu). Pakt rozszerza i konkretyzuje prawa zawarte w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

Prawa człowieka zawarte w Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela znalazły swoje odzwierciedlenie w innych aktach prawnych, bardziej wyspecjalizowanych:

1. Konwencja w sprawie wyeliminowania wszelkich form dyskryminacji rasowej (1966),

2. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (1979),

3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania oraz karania (1984),

4. Konwencja Praw Dziecka (1989),

5. Konwencja o ochronie pracowników migrujących i członków ich rodzin (1990),

6. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej (1996).

11. Skład i kompetencje Rady Unii Europejskiej.

Rada Unii Europejskiej- (Rada Ministrów) główny organ decyzyjny Unii Europejskiej, posiada siedzibę w Brukseli. W zależności od rozpatrywanych spraw, składa się bądź z ministrów spraw zagranicznych każdego z państw członkowskich UE (jest to wtedy tzw. Rada Ogólna, bądź z takiej samej liczby ministrów innego resortu (Rada Branżowa). Członkowie Rady reprezentują interesy poszczególnych państw. Istnieje od 1967, kiedy to na mocy Traktatu fuzyjnego połączono odrębne dotąd Rady EWWiS, Euratomu i EWG. Przybrała obecną nazwę na mocy własnej decyzji w 1993 roku. Jednakże w traktatach stanowiących podstawę Unii cały czas widnieje nazwa Rada (gdyż do 30 listopada 2009 roku była oficjalnie nie organem Unii, ale Wspólnot Europejskich. Przewodniczącym jest minister z kraju sprawującego aktualnie prezydencję.

Kompetencje Rady UE:

1. Prawodawcze:

• wydawanie aktów prawotwórczych (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje)

• wydawanie aktów nie mających mocy prawnie wiążącej (zalecenia, opinie, memoranda, stanowiska)

• wzywanie KE do określonych działań, w tym do inicjatywy ustawodawczej

• zmiana traktatów założycielskich

• kompetencje w zakresie zawierania umów międzynarodowych- negocjuje je KE,

• decyzje dotyczące zawierania wzmocnionej współpracy

Kreacyjne:

• zatwierdzanie list członków Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

• prawo składania wstępnego projektu budżetu przysługuje Komisji i jest on następnie przedkładany Radzie, która działając większością kwalifikowaną ustala projekt budżetu, przesyłając go następnie do Parlamentu, aby ten wydał opinię. Rada UE decyduje o kształcie wydatków obligatoryjnych, PE zaś o nieobligat.

• koordynuje politykę gospodarczą w przypadku braku kompetencji wyłącznych Wspólnoty

• realizuje politykę w ramach II i III filaru

• Kontrolne:

• może kierować skargi do TS UE o stwierdzenie nieważności aktów prawa wspólnotowego, oraz skargi na bezczynność organów

12. Komisja Europejska jako organ wykonawczy Unii Europejskiej.

Komisja Europejska organ wykonawczy Unii Europejskiej będący instytucją odpowiedzialną za bieżącą politykę Unii, nadzorujący prace wszystkich jej agencji i zarządzającą jej funduszami. Jej główną siedzibą jest Bruksela.

Funkcjonowanie komisji jest wzorowane na rządzie gabinetowym, a 27 komisarzy odpowiada randze ministra w rządach poszczególnych państw. Na każde państwo członkowskie Unii Europejskiej przypada jeden komisarz, choć w założeniu mają oni reprezentować interesy całej Unii, a nie państw, z których pochodzą. Jeden z grona komisarzy jest wybierany przez Parlament Europejski na przewodniczącego Komisji (obecnym przewodniczącym jest José Manuel Barroso, w 2009 roku został wybrany na drugą kadencję).

Obecnie Komisja liczy tylu członków, ile jest państw członkowskich Unii (27).

Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określoną dziedzinę, analogicznie do ministrów w rządzie. Członkowie komisji nie mogą czuć się związani żadnymi instrukcjami płynącymi z krajów ich pochodzenia - są politykami, których powołanie rekomenduje Rada Unii Europejskiej i zatwierdza Parlament Europejski, a mianuje Rada Europejska. Ich zadaniem jest nadzór nad przydzielonymi im dyrekcjami generalnymi.

Komisja Europejska zajmuje się wszystkimi bieżącymi zagadnieniami dotyczącymi funkcjonowania Unii, a więc polityką rolną, gospodarczą, społeczną, obronnością i polityką międzynarodową itp. Oprócz tego Komisja jest instytucją zajmującą się konstruowaniem i przedstawianiem pod głosowanie Radzie Unii Europejskiej lub Parlamentowi Europejskiemu wszystkich aktów prawnych Unii. Komisja przygotowuje też zazwyczaj propozycje traktatów i innych aktów prawa międzynarodowego, które są później dyskutowane na zebraniach Rady Europejskiej. Komisja Europejska nadzoruje też rządy państw członkowskich w sprawie wdrażania zmian prawa poszczególnych krajów wynikających z przystosowywania prawa krajowego do ustaleń unijnych. Komisja prowadzi też bieżące negocjacje z krajami kandydującymi do Unii. Przewodniczący Komisji Europejskiej jest oficjalną "głową" Unii, reprezentując ją w kontaktach międzynarodowych.

Komisja Europejska jako jedyny organ unijny ma prawo tzw. bezpośredniej inicjatywy legislacyjnej oraz jest uprawniona do wydawania rozporządzeń wykonawczych.

13. Zakres kompetencji Parlamentu Europejskiego.

Kompetencje PE dzielą się na:

1. OPINIODAWCZE- jest wyrażenie przez PE zgody na nominacje Przewodniczącego Komisji Europejskiej. Parlament ma również możliwości przesłuchiwania kandydatów na komisarzy. Wydaje także opinie w sprawie składu Trybunału Obrachunkowego, przy czym brak jego zgody nie pociąga za sobą żadnych sankcji prawnych. Samodzielnie Parlament Europejski może powoływać na 5- letnią kadencje Rzecznika Praw Obywatelskich.

2. KONTROLNE- posiada możliwość analizowania sprawozdań przedstawionych przez inne instytucje Komisje Europejską, Rade Unii Europejskiej, Trybunał Obrachunkowy. Kontroluje także roczny raport z wykonania budżetu UE przez Komisje Europejską. Posiada prawo zadawania pytań Komisarzom oraz zwyczajową możliwość zadawania pytań Radzie. Ma prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów). Ma prawo do ustanawiania komisji śledczych na wniosek ¼ swoich członków do badania domniemanych wykroczeń lub niewłaściwego zarządzenia w stosunku do prawa Wspólnoty.

3. BUDŻETOWE- zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania, może decydować o kształcie wydatków nieobligatoryjnych poprzez procedurę współdecydowania, przewodniczący podpisuje budżet, bez jego podpisu nie może wejść w życie.

4. PRAWODAWCZE- współudział w tworzeniu prawa poprzez procedury konsultacji, współpracy, współdecydowania i akceptacji (zgody; uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej).

14. Ogólna charakterystyka systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej.

Zgodnie z postanowieniami Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) Unia dysponuje jednolitymi ramami instytucjonalnymi, które zapewniają spójność, skuteczność i ciągłość polityk oraz działań podejmowanych do osiągnięcia jej celów.

W przepisach TUE wymienia się następujące instytucje Unii: Parlament Europejski, Radę Europejską, Radę UE, Komisję Europejską, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejski Bank Centralny i Trybunał Obrachunkowy. Każda z tych instytucji działa w granicach kompetencji przyznanych jej postanowieniami traktatów. Instytucje Unii są wspomagane przez organy pomocnicze, takie jak: Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów oraz wiele komitetów, agencji, urzędów i grup roboczych.

15. Zasady biurokracji Maxa Webera.

1. stałość- wykonywanie czynności urzędowych w zakresie określonym przez prawo jest stałą działalnością urzędu. Jednocześnie czynności urzędowe musza być wykonywane przez urzędników jako stałe i podstawowe zajęcie, a nie praca dodatkowa. Sprzyja to rzetelnemu i terminowemu załatwianiu spraw.

2. kompetencja- zakres zadań, uprawnień i odpowiedzialności powinien być trwale określony i niezmienny. Należy ściśle określić zakres oraz warunki prawa wydawania poleceń, stosowania środków przymusu, itp. Osoby mające stosować te narzędzia powinny mieć przyznane uprawnienia w sposób formalny poprzez akty prawne. Ma to zapobiegać nieprawidłowemu stosowaniu metod czy narzędzi lub niewłaściwemu świadczeniu usług,

3. hierarchia urzędowa- dla zapewnienia sprawnego i legalnego działania konieczne jest zachowanie hierarchii, w której urzędnicy niższego stopnia podlegają urzędnikom wyższego stopnia uprawnionym do kontrolowania, wydawania poleceń i regulowania pracy tych pierwszych. Taki sposób organizacji ma służyć eliminowaniu potencjalnych błędów wynikających z nieuwagi lub braku wiedzy czy doświadczenia.

4. rozdział spraw służbowych i prywatnych- stanowiska służbowe nie mogą być wykorzystywane przez pracowników do celów osobistych. Należy zapewnić, że pracownicy wykonują swoje obowiązki w sposób obiektywny, w rozdzieleniu od spraw prywatnych. Urzędnik nie może również wykorzystywać zasobów urzędu prywatnie.

5. kwalifikacje- niezbędna wiedza, doświadczenie, poziom wykształcenia powinny być określone dla każdego stanowiska w urzędzie, aby zapewnić, że przyjmowani pracownicy będą realizowali zadania w najlepszy możliwy sposób

6. dokumentowanie- praca urzędnika musi być oparta na dokumentowaniu nawet takich spraw, które są załatwiane ustnie. Ma to zapewnić możliwość weryfikacji poprawności załatwiania spraw.

7. bezosobowość- praca urzędnika jest określana przez przepisy, które powinny jasno i jednoznacznie określać sposoby załatwiania spraw. Urzędnik powinien stosować się ściśle do przepisów, dzięki czemu uzyskać można znamiona bezosobowości podejmowanej decyzji.

16. Struktura samorządu terytorialnego w Polsce- podstawy prawne.

Konstytucja z 1997 r. nie wymienia jednostek zasadniczego podziału terytorialnego. Wynika z niej, jedynie że podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina, a inne jednostki samorządu regionalnego lub lokalnego i regionalnego określa ustawa. Konstytucja nie przesądziła ilustopniowy ma być zasadniczy podział terytorialny, pozostawiając tę kwestię do uregulowania w drodze ustawy. Wskazała jedynie, iż ma on zapewniać decentralizację władzy publicznej, zaś zasadniczy podział terytorialny państwa powinien uwzględniać więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniać j.t. zdolność wykonywania zadań publicz.

Kwestię wielostopniowości zasadniczego podziału terytorialnego rozwiązała ustawa z 24.07.1998r o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa w sposób wynikający z samego tytułu ustawy. Wprowadzono go z dniem 1.01.1999 r.

Jednostkami zasadniczego podziału terytorialnego są: gminy, powiaty i województwa. Ustawa o której mowa, utworzyła 16 województw ustalając ich nazwy, siedziby wojewodów i sejmików województwa.

Zagadnienia związane z podziałem terytorialnym na gminy reguluje ustawa z 08.03.1990 r. o samorządzie gminnym. Zagadnienia związane z tworzeniem, łączeniem, dzieleniem i znoszeniem powiatów- ustawa z 05.06.1998 r. Ustawa ta przewiduje również istnienie miasta na prawach powiatu. Natomiast zagadnienia zw. z istnieniem województw- ustawa o samorządzie wojewódzkim z 05.06.1998 r.

Samorząd terytorialny w Polsce nie jest zorganizowany w sposób hierarchiczny . Oznacza to że zakres działań poszczególnych j.s.t nie narusza samodzielności innych jednostek. Ponadto, j.s.t mają osobowość prawną. Przysługuje im prawo do posiadania własności, a ich samodzielność podlega ochronie prawnej.

17. Formy współdziałania jednostek samorządu terytorialnego.

W celu realizacji zadań publicznych wspólnoty samorządowej wykraczających poza daną jednostkę samorządu terytorialnego samorząd może podejmować współdziałanie z innymi podmiotami. To współdziałanie może odbywać się w formach prawa publicznego, jaki i prywatnego. W formach prawa publicznego współdziałanie może być realizowane przez tworzenie związków i porozumień komunalnych, jak i stowarzyszeń na podstawie prawa o stowarzyszeniach.

Ustawa o samorządzie gminnym z 08.03.1990 r. zawiera przepisy dotyczące związków i porozumień międzygminnych oraz stowarzyszeń gmin. Związek gminny mogą tworzyć gminy w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych. Rady zainteresowanych gmin podejmują uchwały o jego utworzeniu i związek o którym mowa wykonuje te zadania w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Związek ma osobowość prawną, którą nabywa po zarejestrowaniu, z dniem ogłoszenia statutu związku (przyjętego bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady). Organem stanowiącym i kontrolnym związku jest zgromadzenie związku, zaś organem wykonawczym- zarząd związku. Porozumienia międzygminne mogą być zawierane przez gminy w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. Gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin ustalane wzajemnie na zasadzie dobrowolności związane z powierzonymi jej zadaniami. Gminy powierzające swoje zadania mają obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania. Od tych związków należy odróżnić stowarzyszenia gmin, które mają status stowarzyszenia w rozumieniu ustawy- Prawo o stowarzyszeniach z 07.04.89 r. Ustawa nie przewidziała jednak ogólnopolskiej reprezentacji gmin, natomiast taka istnieje w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, gdzie s.t. reprezentują osoby wskazane przez statutowe władze ogólnopolskich organizacji jednostek s.t.

Podobnie jak gminy, powiaty mogą tworzyć związki, stowarzyszenia oraz zawierać porozumienia powiatów. Miasto na prawach powiatu może tworzyć związki i zawierać porozumienia z gminami i wojewodą. Powiaty mogą tworzyć stowarzyszenia nie tylko z innymi powiatami, ale również z gminami i województwami.

Natomiast ustawa o samorządzie województwa stanowi, że do wyłącznej kompetencji sejmiku województwa należy podejmowanie uchwał w sprawie tworzenia stowarzyszeń, fundacji oraz ich rozwiązywania, a także przystępowania do nich lub występowania z nich. Nie zawiera ona jednak regulacji dotyczącej tworzenia, organizacji i zasad funkcjonowania stowarzyszeń.

18. Pojęcie i cele polityki regionalnej.

polityka regionalna- jest polityka administracyjna kształtowana przez organy rządu administracji rządowej i samorządu regionalnego, która oznacza przede wszystkim wybór celów działania kolejności i sposobów ich realizacji pod kątem zaspokajania zbiorowych potrzeb regionalnej wspólnoty samorządowej. Związana jest nierozerwalnie z regionem, czyli przestrzenią wytyczoną granicami województwa.

Politykę regionalną dzieli się na politykę inter regionalną, czyli politykę prowadzoną wobec regionu przez organy rządu i administracji rządowej oraz politykę intra regionalną prowadzoną w regionie przez organy samorządu regionalnego.

Szczególną rolę w kształtowaniu polityki regionalnej należy przypisać rządowi, który jest wspomagany w tym zakresie przez rządowe centrum studiów strategicznych. Za wykonanie polityki regionalnej rządu na obszarze województwa odpowiada wojewoda.

Na politykę regionalną składają się następujące działania (cele):

• tworzenie warunków rozwoju gospodarczego,

• utrzymanie i rozbudowywanie infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim,

• wspieranie i prowadzenie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia

• wspieranie rozwoju kultury oraz ochrona i racjonalne wykorzystanie dziedzictwa kulturowego,

• promocja walorów i możliwości rozwojowych województwa

• określenie priorytetów współpracy zagranicznej województwa.

19. Zasady samorządowego prawa wyborczego.

Zgodnie z art. 62 polskie prawo wyborcze opiera się na następujących zasadach:

1. Zasada powszechności -głosi że prawo wyborcze posiadają wszyscy pełnoletni obywatele, pod warunkiem że:

• najpóźniej w dniu wyborów skończą 18 lat,

• maja obywatelstwo polskie,

• oraz nie są: ubezwłasnowolnieni lub pozbawieni praw publicznych na podstawie prawomocnego wyroku sądu lub pozbawieni praw wyborczych przez Trybunał Stanu.

2. Zasada równości- stanowi, że każdy wyborca dysponuje taką samą liczną głosów (równość formalna), a każdy głos ma równą wagę (równość materialna).

3. Zasada bezpośredniości- stanowi, że każdy obywatel wybiera swoich przedstawicieli bezpośrednio, czyli osobiście tak aby mieć bezpośredni wpływ na kształt przyszłego organu władzy.

4. Zasada tajności- stanowi, że wybory mają charakter anonimowy (karty do głosowania nie są podpisane), głosowanie odbywa się bez udziału osób trzecich. Stwarza to możliwość samodzielnego podejmowania decyzji i wyklucza sytuacje wywierania nacisków.

5. Zasada proporcjonalności- polega ona podziale mandatów między poszczególne ugrupowania polityczne proporcjonalnie do uzyskanej liczby głosów- obowiązuje w wyborach do samorządów lokalnych w gminach powyżej 20 000 mieszkańców.

Zasada większości- jest odmiennym rozwiązaniem także często stosowanym i oznacza, ze w danym okręgu mandat uzyskuje kandydat, który uzyskał największą liczbę głosów. obowiązuje w przypadku wyborów samorządowych w gminach poniżej 20 000 mieszkańców.

20. System dochodów jednostek samorządu terytorialnego.

Według Konstytucji dochodami jednostek samorządu terytorialnego są dochody własne, subwencja ogólna i dotacje celowe z budżetu państwa.

Dochody własne są to dochody ze źródeł przekazanych jednostką samorządu terytorialnego na mocy ustaw bezterminowo i w całości.

Na dochody własne składają się: wpływy z określonych podatków: od nieruchomości, rolny, leśny, od środków transportowych, od osób fizycznych opłacanych w formie karty podatkowej, od spadków i darowizn, od czynności cywilno-prawnych; wpływy z określonych opłat: skarbowa, targowa, uzdrowiskowa, eksploatacyjna, miejscowa, od posiadania psów; dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe oraz wpłaty od gminnych zakładów budżetowych, dochody z majątku gminy, spadki i darowizny, zapisy na rzecz gminy; kary i grzywny wynikające z odrębnych przepisów; odsetki od pożyczek udzielonych przez gminę, od nieterminowo przekazywanych należności na rzecz gminy, od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych; dotacje z budżetu innych jednostek sam .ter., wpływy z budżetu państwa wynikających z realizacji zadań adm. rządowej ale realizowanej przez jst (gminy 5%, powiaty 25%), udział w podatku dochodowym od osób fizycznych ( gminy 39,34%; powiaty 10,25%;województwa 1,6%), udział w podatku dochodowym od osób prawnych gminy 6,71% ; powiaty 1,4%; województwa 14%)

Subwencje są to środki pieniężne przekazywane j.s.t z budżetu państwa bez wskazywania przeznaczenia tych środków i bez konieczności rozliczania się z nich. Są to środki należne j.s.t., są mechanizmem wyrównywania i równoważenia nierównego dostępu do źródeł dochodów własnych..

Subwencja ogólna dla gmin podzielona jest na części: wyrównawczą, równoważącą, oświatową oraz rekompensującą, dla powiatów na część wyrównawczą, równoważącą i oświatową, natomiast dla województw podzielona jest: na część wyrównawczą ,regionalną i oświatową.

Dotacje celowe są to środki pieniężne przekazywane j.s.t na realizację konkretnych zadań z zastrzeżeniem określonych zasad wykorzystania . Dotacje mogą być przekazywane z różnych źródeł: z budżetu państwa, między jednostkami samorządu terytorialnego, z funduszy celowych, ze źródeł zagranicznych .

Celowy charakter dotacji pociąga za sobą konieczność rozliczania się z otrzymanych dotacji Dotacje nie wykorzystane lub wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem podlegają zwrotowi w określonym terminie wraz z odsetkami od dnia otrzymania dotacji. Jest to także naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

21. Samorząd wojewódzki: kompetencje i zadania.

Do zakresu działania samorządu województwa należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim, nie zastrzeżonych ustawami na rzecz organów administracji rządowej. Organy samorządu województwa działają na podstawie i w granicach określonych przez ustawy. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy, a organy samorządu województwa nie stanowią wobec powiatu i gminy organów nadzoru lub kontroli oraz nie są organami wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym. Samorząd województwa wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, dysponuje mieniem wojewódzkim oraz prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie budżetu.

Samorząd wojewódzki wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, zwłaszcza w zakresie 16 kategorii spraw wymienionych w art.14 ust.1 ustawy o samorządzie województwa. Wśród tych kategorii spraw znalazły się: edukacja publiczna, w tym szkolnictwo wyższe; promocja i ochrona zdrowia; kultura oraz ochrona zabytków i opieka nad zabytkami; pomoc społeczna, polityka prorodzinna; modernizacja terenów wiejskich; zagospodarowanie przestrzenne; ochrona środowiska; gospodarka wodna, w tym ochrona przeciwpowodziowa; transport zbiorowy i drogi publiczne; kultura fizyczna i turystyka; ochrona praw konsumentów; obronność; bezpieczeństwo publiczne; przeciwdziałanie bezrobociu i aktywizacja lokalnego rynku pracy; działalność w zakresie telekomunikacji.

Ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd województwa. Ustawy mogą nakładać na województwo obowiązek wykonywania zadań z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów. Ponadto, do s.w. należy określanie strategii rozwoju województwa.

22. Istota gospodarki komunalnej- cele i zadania.

Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, którym celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Do takich usług należy np. zaopatrzenie w wodę, utrzymanie czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, lokalny transport zbiorowy, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną, ochrona środowiska, utrzymanie zieleni i porządku, zamówienia publiczne. Zadanie te realizowane są w zakresie administracji, zapewnienia środków finansowych oraz organizacji przez wydzielone jednostki odpowiedzialne za ich wykonanie w j.s.t. Zasady i formy gospodarki komunalnej j.s.t. (gmin, powiatów i województw) w tym wykonywanie zadań o charakterze użyteczności publicznej określa ustawa z 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej.

J.s.t. mogą prowadzić gospodarkę komunalną w szczególności w formach zakładu budżetowego lub spółek handlowych. Mogą też powierzać wykonywanie zadań z zakresu zadań z zakresu g.k. osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom nie posiadającym osobowości prawnej , w drodze umowy na zasadach ogólnych, z zastosowaniem przepisów o zamówieniach publicznych. Jeżeli do prowadzenia danego rodzaju działalności wymagane jest zezwolenie, j.s.t. może powierzyć wykonywanie takiego zadania wyłącznie podmiotowi posiadającemu takie zezwolenie.

---