1.Wzrost znaczenia magnaterii
A. Parlamentaryzm
1493r-zebranie sejmu walnego, zbierają się przedstawiciele sejmików ziemskich z całego kraju w Piotrkowie. Poczatek parlamentaryzmu.
Podejmowanie decyzji:
-wiekszość głosów
-zasada jednomyslności- jeden poseł sprzeciwia się zrywano obrady, procedura liberum veto, wszystkie uchwały zrywano.
Inna zasada sprzeciwu- tamowanie czynnosci- sprzeciw wobec jednej uchwały
B. Podział szlachty:
-magnateria-posiadacze kilkudziecięciu wsi i miasteczek, najwazniejsze urzędy państwowe i kościelne, zasiadali w senacie
-szlachta srednia-niezalezna gospodarczo, aktywna politycznie
-szlachta drobna
-zagrodowa-posiadająca niewielki grunt uprawny
-gołota- nie posiadali ziemi, służa na dworach magnackich
Magnateria podejmowała wszystkie decyzje miała wpływ na króla.
Latyfundia- wielkie majatki ziemskie. Latyfundia magnackie rozwiniete na wsch kraju, na tym opierała się ich potega okreslano je jako państwo w państwie.
Wzmocnienie pozycji szlachty wobec monarchy w oparciu o przywileje szlacheckie w ten sposób uniezależniała się. Przywileje: koszycki, czerwiński, warcki, konstytucje piotrkowskie, nihil novi
1525 Ruch egzekucyjny- ruch sprzeciwiajacy się magnaterii wzrostowi jej przywilejów.
Zakładał: pozbawienie majątku magnaterii-królewczych , zmniejszenie pozycji politycznej, przestrzeganie praw należacych się szlachcie średniej, zbudowanie równowagi pom królem senatem i izbą poselską- równe sprawowanie władzy w państwie, odebranie części majątku duchowieństwu i ograniczenie praw.
Ruch nie odniósł sukcesu w XVII w magnateria dominuje w państwie.
Konsekwencje:
-XVIIIw zjawisko zaniku władzyw państwie
-XVIII upadek państwa, rozbiory
2. Gospodarka Folwarkowo- pańszczyźniana
Regiony najsilniej rozwinięte gospodarczo: Mazowsze, Małopolska, Wielkopolska, Pomorze Gdańskie
Najwieksze ośrodki: Lwów, Lublin, Kraków, Gdańsk, Poznań
Oszary folwarków powiększano przez karczunek, komesację gruntu, wykup stołecet, zagospodarowanie pustych gruntów i nieużytków.
W XVIw folwarki tworzonao wzdłuż dorzecza Wisły, gdyż umożliwiło to sprawny i tani transport zboża do Gdańska.
Rozwijały się 2 folwarki: autonomiczny związany z rynkiem wewnętrznym i ekspensjoniczny- rynek zagraniczny.
Z Polski eksportowano zboże, len, chmiel, bursztyn, skóry i futra, drewno do budowy okretów, bydło i konie. Najważniejszy szlak handlowy Wisła. Ośrodki: Sandomierz, Kazimierz, Warszawa, Gdańsk. Partnerzy handlowi: Niemcy-sukno, Węgry-wino, Włochy-oliwa, cytryny, Turcjaprzyprawy, tkaniny
Folwark pańszczyźniany-nastawione na zbyt gospodarstwo rolne lub rolno-hodowlane, którego funkcjonowanie opierało się na przymusowej pracy chłopów. Szlachta dominowała nad folwarkami.
3.Polska w czasach ostatnich Jagiellonów
A. Zygmunt I Stary
1515r Wiedeń zawarł układ o przekazaniu tronu w ręce Habsburgów w razie wygaśniecia linii Jagiellonów
1524-układ do utrzymania pokoju z Turcją
1533-wieczysty pokój z Turcja
8.04.1525-hołd lenny Hohenzollerna Prusy miały wejśc w skład Królestwa Polskiego
B. Zygmunt August
1563-układ z Hohenzollernem prawa do lenna pruskiego przeniesione na Hohenzollernów
Reformy na Litwie:
-zrównanie praw katolików i innowierców
-wprowadzenie sądownictwa takiego jak w Polsce
1569 zawarcie unii w Lublinie 1-4.07 utworzenie rzeczpospolitej obojga narodów
Zasady unii
-wspólny monarcha, sejm, przywileje szlacheckie, moneta, polityka zagraniczna
-odrębne urzędy, wojsko, skarb i sądownictwo
Konsekwencje
-wzmocnienie pozycji magnaterii
-przejecie przez Korone ciężaru polityki wschodniej
-zaognienie konfliktów religijnyvh i narodowościowych
-wchłonięcie Litwy do Polski polonizacja
1563-70 wojna północna o Inflanty
zainteresowani podziałem: Rosja, Szwecja, Dania, Państwo polsko-litewskie
D. pierwsze wolne elekcje
1573-sejm konwokacyjny ustalił zasady elekcji króla
elekcja vivente rege- monarchę wybierano za życia poprzedniego monarchy
elekcja viritim- szlachta wybiera monarchę
Artykuły henrykowskie- najważniejsze zasady ustrojowe, przestrzegania których wymagano od każdego władcy. Przedłożono je pierwszemu władcy elekcyjnemu Henrykowi Walezemu, ale zaprzysiągł je dopiero Stefan Batory 1576
Pacta conventa-osobiste zobowiązania władcy elekcyjnego wobec wyborców
Druga wolna elekcja 1575 Stefan Batory