Biuro Ochrony Rządu (BOR)
BOR - jednolita, umundurowana i uzbrojona formacja podległa Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji, której głównymi zadaniami są ochrona obiektów i osób, które są ważne ze względu na dobro i interes państwa
Osoby ochraniane przez BOR:
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej - od momentu podania oficjalnych wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą so momentu zaprzysiężenia jako prezydent RP (jako prezydent elekt) oraz od momentu zaprzysiężenia na urząd Prezydenta RP - dożywotnio (po zakończeniu kadencji ochrona BOR przysługuje byłemu prezydentowi tylko na terytorium Polski)
Marszałkowie (Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej) izb parlamentu oraz ministrowie - od momentu powołania lub wyboru przez okres 1 miesiąca po zakończeniu pełnienia funkcji
Prezes Rady Ministrów - od momentu nominowania przez Prezydenta RP do chwili uzyskania wotum zaufania przez Sejm RP oraz od momentu uzyskania wotum zaufania przez 6 miesięcy od chwili zakończenia pełnienia swej funkcji
Przedstawiciele delegacji państw obcych przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
Inne osoby ważne ze względu na dobro państwa, na podstawie decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
Obiekty ochraniane przez BOR:
Obiekty służące Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesowi Rady Ministrów, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych, budynki Sejmu i Senatu
Polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne
Urzędy konsularne oraz przedstawicielstwa przy organizacjach międzynarodowych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej
Inne obiekty i urządzenia o szczególnym znaczeniu
Podczas zagranicznych wizyt VIP-ów ochrona jest podwójna. Przyjeżdżają z własną ekipą bodyguardów, a goszczący kraj ze swej strony zapewnia im bezpieczeństwo. - Jak przyjeżdżał Bush czy Clinton, największy problem był z ludźmi z Secret Service. Zamiast współpracować z borowikami, strasznie się panoszyli, a naszych traktowali jak harcerzy ze służby porządkowej, choć teraz Polacy właściwie nie ustępują Amerykanom - opowiada osoba z otoczenia prezydenta.
Struktura organizacyjna i kierownictwo BOR-u:
Szef Biura Ochrony Rządu podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, jest przełożonym funkcjonariuszy oraz pracowników zatrudnionych w BOR.
Szefa BOR powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Zastępców Szefa BOR, na jego wniosek, powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw wewnętrznych.
W razie czasowej niemożności sprawowania funkcji przez Szefa BOR, minister właściwy do spraw wewnętrznych, do czasu ustania przeszkody w sprawowaniu tej funkcji przez dotychczasowego szefa, nie dłużej jednak niż na 6 miesięcy, powierza pełnienie obowiązków Szefa BOR jednemu z jego zastępców.
Dowódcy:
szef BOR: gen. Brygady Marian Janicki
Zastępcy szefa BOR: gen. Bryg. Jerzy Matusik
płk Paweł Bielawny
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 16 marca 2001 o Biurze Ochrony Rządu (Dz. U. Nr 27, poz. 298)
Skąd się ten BOR wziął ?
Nieustabilizowana sytuacja polityczna i gospodarcza kraju stwarzała zagrożenia, których bezpośrednią konsekwencją był zamach na pierwszego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Gabriela NARUTOWICZA dokonany 16 grudnia 1922 roku przez malarza Eligiusza NIEWIADOMSKIEGO w salach warszawskiej "Zachęty". Okoliczności popełnienia tej zbrodni obnażyły nieudolność ówczesnych służb odpowiedzialnych za ochronę głowy państwa. W związku z powyższym w dniu 12 czerwca 1924 roku Minister Spraw Wewnętrznych Zygmunt HÜBNER powołał brygadę ochronną, której zadaniem było zapewnienie bezpieczeństwa osobie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Wydzielono z niej Oddział Zamkowy, zabezpieczający stałą siedzibę Prezydenta. Brygada ta działała na podstawie "Instrukcji o prowadzeniu służby ochronnej" wydanej 29 lipca 1924 roku. Dokument uwzględniał 4 stopnie zabezpieczenia stosowane wobec głowy państwa, prezydentów obcych mocarstw i wybitnych dygnitarzy polskich. Dotyczył zabezpieczenia tras kolejowych, mostów i stacji oraz zasad zapewnienia ochrony osobistej. Szczegółowego podziału zadań dokonał dopiero Minister Spraw Wewnętrznych Marian ZYNDRAM-KOŚCIAŁKOWSKI wydając 19 grudnia 1934 roku "Instrukcję Ochronną", której II część nosiła tytuł "Ochrona Prezydenta Rzeczypospolitej". Istotą dokumentu było wytyczenie zadań i podział kompetencji służb odpowiedzialnych za zapewnienie maksimum bezpieczeństwa Prezydentowi RP. Jeszcze podczas II wojny światowej, 22 sierpnia 1944 roku powołano Wydział Ochrony Rządu do wykonywania zadań ochronnych wobec nowego rządu. Ciągłe zmiany sytuacji politycznej w kraju i organizacja Ministerstwa Spraw Wewnętrznych doprowadza do powołania w grudniu 1956 roku Biura Ochrony Rządu - samodzielnej jednostki podporządkowanego bezpośrednio Ministrowi Spraw Wewnętrznych. Dyrektorem BOR został płk Jan GÓRECKI. Funkcję tę pełnił nieprzerwanie do 1981 roku. Po wyborach parlamentarnych z 1989 roku funkcjonariusze BOR z dniem 1 sierpnia 1990 roku stali się żołnierzami, pozostając nadal w strukturze resortu spraw wewnętrznych i realizując zadania ochronne wobec najwyższych dostojników państwa i przedstawicieli delegacji zagranicznych. Uchwalenie ustawy o działach administracji rządowej z 4 września 1997 roku spowodowało konieczność podporządkowania wszystkich jednostek wojskowych Ministrowi Obrony Narodowej. Rozpoczęto wtedy prace legislacyjne związane z prawnym uregulowaniem statusu formacji. W okresie styczeń 2000 - marzec 2001 Biuro Ochrony Rządu działało na podstawie ustawy z dnia 22 grudnia 1999 roku o czasowym podporządkowaniu niektórych jednostek wojskowych. W lutym 2001 roku zakończono prace dotyczące unormowań prawnych i propozycje zostały przyjęte przez Sejm i Senat. Ustawa z dnia 16 marca 2001 roku o Biurze Ochrony Rządu weszła w życie z dniem ogłoszenia, 30 marca 2001 roku (Dz. U. nr 27 poz. 298)
Biuro Ochrony Rządu wypełnia ustawowe zadania poprzez:
- planowanie zabezpieczenia osób, obiektów i urządzeń,
- rozpoznanie i analizę potencjalnych zagrożeń,
- zapobieganie powstawaniu zagrożeń,
- koordynowanie realizacji działań ochronnych,
- wykonywanie bezpośredniej ochrony,
- zabezpieczanie obiektów i urządzeń,
- doskonalenie metod swojej pracy.
W zakresie swoich zadań Biuro Ochrony Rządu wykonuje czynności administracyjno-porządkowe oraz podejmuje działania profilaktyczne.
Funkcjonariusz w toku wykonywania czynności służbowych jest obowiązany do respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka.
Funkcjonariusz, wykonując zadania służbowe ma prawo:
1) wydawać polecenia osobom, których zachowanie może stworzyć zagrożenie dla bezpieczeństwa osób, obiektów i urządzeń podlegających ochronie BOR, a w szczególności wydawać polecenia:
- opuszczenia przez osoby miejsca, w którym przebywanie może stanowić zagrożenie dla realizacji
zadania,
- zatrzymania pojazdu,
- usunięcia pojazdu z miejsca postoju,
2) legitymować osoby w celu ustalenia ich tożsamości,
3) zatrzymywać osoby stwarzające w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz dla mienia, a także osoby w sposób rażący naruszające porządek publiczny,
4) dokonywać kontroli osobistej, a także przeglądać zawartość bagaży, sprawdzać ładunki
i pomieszczenia, w sytuacjach, jeżeli jest to niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa ochranianych osób, obiektów i urządzeń,
5) żądać niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz jednostek gospodarczych prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej; wymienione instytucje, organy i jednostki są obowiązane, w zakresie swojego działania, do udzielenia tej pomocy,
6) zwracać się o niezbędną pomoc do innych jednostek gospodarczych i organizacji społecznych, jak również zwracać się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy.
Służbę w BOR może pełnić osoba posiadająca:
- obywatelstwo polskie;
- nieposzlakowaną opinię;
- co najmniej średnie wykształcenie;
- zdolność fizyczną i psychiczną do służby w formacji uzbrojonej;
- uregulowany stosunek do służby wojskowej
oraz niekarna za popełnienie przestępstwa, korzystająca z pełni praw publicznych i gotowa do podporządkowania się dyscyplinie służbowej.
Cechy preferencyjne:
1. Praktyczne umiejętności zawodowe.
2. Wyższe specjalistyczne wykształcenie.
3. Ukończenie specjalistycznych kursów przydatnych w służbie.
4. Uprawianie dyscyplin sportowych przydatnych w służbie, zwłaszcza:
- sportów walki, wodnych i samochodowych;
- strzelectwa.
5. Znajomość języków obcych.
6. Posiadanie prawa jazdy kategorii co najmniej C (dla przyszłych kierowców).
7. Wzrost co najmniej 175 cm.
8. Wiek do 28 lat.
Poza wymienionymi wymaganiami oczekujemy umiejętności pracy w zespole, kreatywności, otwartości na zmiany i zachowania neutralności politycznej.
Podczas rocznego szkolenia kandydat na funkcjonariusza BOR przechodzi wiele testów psychologicznych, w tym dwudniowy "marsz prawdy" z licznymi próbami słabości oraz test abduction, który polega na odbiciu człowieka z rąk terrorystów.
Obowiązki i prawa funkcjonariusza BOR:
-Funkcjonariusz jest obowiązany wykonywać obowiązki wynikające z roty złożonego ślubowania.
-Funkcjonariusz ma możliwość odmówić wykonania rozkazu lub polecenia, jeżeli ich wykonanie wiązałoby się z popełnieniem przestępstwa.
-O odmowie wykonania rozkazu lub polecenia funkcjonariusz jest obowiązany zameldować Szefowi BOR z pominięciem drogi służbowej.
-Funkcjonariusz otrzymuje bezpłatne umundurowanie i wyposażenie.
-Funkcjonariusz nie może bez zezwolenia przełożonego podejmować dodatkowych zajęć zarobkowych poza służbą.
-Funkcjonariusz nie może być członkiem partii politycznych ani też uczestniczyć w działaniu tych partii lub na ich rzecz. Z chwilą przyjęcia funkcjonariusza do służby ustaje jego dotychczasowe członkostwo w partii politycznej.
-Funkcjonariusze nie mogą zrzeszać się w związkach zawodowych.
-Funkcjonariusz w związku z pełnieniem obowiązków służbowych korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
-Funkcjonariusz, który w związku ze służbą doznał uszczerbku na zdrowiu lub poniósł szkodę w mieniu, otrzymuje odszkodowanie na zasadach i w trybie określonych w przepisach dla funkcjonariuszy Policji. W razie śmierci funkcjonariusza poniesionej w związku ze służbą odszkodowanie otrzymują pozostali po nim członkowie rodziny.
-Funkcjonariusz otrzymuje uzbrojenie i wyposażenie specjalne niezbędne do właściwego wykonywania obowiązków służbowych.
-Szef BOR lub upoważniony przez niego szef komórki organizacyjnej przydziela funkcjonariuszom wyposażenie specjalne niezbędne do wykonywania obowiązków służbowych.
-Funkcjonariuszowi - kobiecie przysługują szczególne uprawnienia przewidziane dla pracownic według przepisów prawa pracy, jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej.
-Funkcjonariuszowi, który po zwolnieniu ze służby podjął pracę, okres służby wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z prawa pracy.
-Funkcjonariuszowi przysługuje prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni roboczych (przez dni robocze rozumie się dni od poniedziałku do piątku, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy).
-Z ważnych względów służbowych funkcjonariusza można odwołać z urlopu wypoczynkowego, a także wstrzymać mu udzielenie urlopu w całości lub w części.
-Szef BOR może udzielić, na pisemny wniosek funkcjonariusza w służbie stałej, uzasadniony ważnymi względami osobistymi, urlopu bezpłatnego w wymiarze do sześciu miesięcy.
- w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem służby lub na wniosek funkcjonariusza, może w każdym czasie odwołać funkcjonariusza z urlopu.
Trudno nawet się dowiedzieć, ilu pracowników zatrudnia BOR. Szacuje się, że około 3,5 tysiąca, z czego 80 procent to funkcjonariusze. Około 2,8 tysiąca osób to dawne Jednostki Nadwiślańskie, których zadaniem jest ochrona polskich ambasad na całym świecie. 500-700 osób należy do Formacji Ochrony Specjalnej strzegącej polskich VIP-ów. Ustawa zalicza do nich prezydenta, premiera i wicepremierów, marszałka Sejmu, marszałka Senatu, ministra spraw wewnętrznych, ministra spraw zagranicznych, byłych prezydentów (dożywotnio).
Samochód dla VIP-a
Od funkcjonariuszy BOR nie dowiemy się więc, co w wolnym czasie robi premier Marcinkiewicz ani o co się kłóci para prezydencka, choć Jolanta Kwaśniewska zapewnia, że z funkcjonariuszami BOR spędza więcej czasu niż z mężem. - Większość polityków traktuje swoją ochronę jak dozorców i lokajów chodzących po zakupy - mówi osoba znająca BOR.
Najważniejsi ludzie w państwie są chronieni 24 godziny na dobę, ale w różnym stopniu. "VIP-y drugiej kategorii", a więc wicepremierzy, marszałkowie, szefowie MSZ i MSW, premierzy do pół roku po zakończeniu urzędowania, mają do dyspozycji jedynie ochroniarza pełniącego zwykle funkcję kierowcy i specjalny samochód.
Do pierwszej kategorii należy prezydent i premier. Każdemu z nich przysługuje ochrona złożona z kilkunastu osób (prezydentowi liczniejsza niż premierowi), trzy albo cztery samochody, helikopter i samolot. Samochody robione są na specjalne zamówienie, każdy kosztuje około pół miliona euro. Są całkowicie opancerzone, dzięki czemu można przeżyć pożar na zewnątrz (w środku włącza się wtedy specjalny obieg świeżego powietrza), ostrzelanie, wybuch bomby, uderzenie jednego granatu. Taki samochód ma silnik o mocy 400 koni mechanicznych, waży trzy tony i jeździ średnio pięć lat (potem dziedziczą go urzędnicy niższego szczebla). Na całym świecie głowy państw jeżdżą przeważnie bmw lub cadillacami. Wałęsa jeździł samochodem trasco - VIP-owską odmianą mercedesa, Kwaśniewski przesiadł się do bmw. Podobno najbardziej żałuje, że sam nie może go prowadzić - prezydent i premier mają w myśl ustawy "całkowity zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych".
Nie wolno im nawet samodzielnie otworzyć drzwi. - Gdy byłem premierem, o to toczyły się największe spory z borowikami - zdradza Józef Oleksy. - Na początku nie mogłem się przyzwyczaić, że to oni decydują, kiedy mogę wyjść z samochodu, bo najpierw sprawdzają, czy teren jest bezpieczny.
Wyposażenie BOR
Do pojazdów wykorzystywanych przez BOR należą m.in. specjalnie wzmocnione i wyposażone:
Funkcjonariusze są uzbrojeni w:
Korpus i stopnie funkcjonariuszy:
Korpus szeregowych:
Korpus podoficerów:
Korpus chorążych:
Korpus oficerów:
Struktura własnościowa i majątek BOR-u:
Biuro Ochrony Rządu jest jednostką budżetową zarządzającą majątkiem Skarbu Państwa. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych (tj. Dz.U. z 2005 r. Nr. 249 poz. 2104 z późn. zm.) swoje wydatki pokrywa bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadza na rachunek dochodów budżetu państwa.Aktywa trwałe Skarbu Państwa będące w zarządzie Biura Ochrony Rządu w 2008r. opiewają na kwotę 122.509 tys. zł.
W ustawie budżetowej na 2009 rok (z dnia 23 stycznia 2008 r. Dz. U. Nr 19 poz. 117) w części 42 - Sprawy wewnętrzne, w dziale 754 - Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa, w rozdziale 75408 - Biuro Ochrony Rządu określone dla BOR kwoty dochodów i wydatków wynoszą odpowiednio:
- dochody 435 tyś. zł,
- wydatki 211.075 tyś. zł.
