PODSTAWY PEDAGOGIKI RESOCJALIZACYJNEJ

21.02.2012

Temat: Pojęcie pedagogiki resocjalizacyjnej i reprezentacja osobowa - przedstawiciele.

W Polsce Pedagogika Resocjalizacyjna jest młodą dyscypliną naukową. Powstała w 1971 roku. Wcześniej tą dziedziną nauki zajmowała się pedagogika specjalna. Metody wychowania specjalnego były nieefektywne w wychowaniu jednostek niedostosowanych społecznie. Czesław Czapów i Stanisław Jedleński to polscy pedagodzy, którzy wrócili z USA. Zebrali oni wiedzę o wychowaniu jednostek niedostosowanych społecznie i swoje doświadczenia zdobyte w USA i w 1971 roku wydali pierwszą w Polsce teoretyczną pracę pt. „Pedagogika resocjalizacyjna”. W pracy tej spełnili 3 warunki umożliwiające powstanie pedagogiki resocjalizacyjnej jako subdyscypliny o wychowaniu specjalnym czyli pedagogiki specjalnej.

3 warunki:

• Nadali nazwę; pierwszy raz użyto w Polsce nazwy pedagogika resocjalizacyjna, wcześniej nie funkcjonowała ta nazwa w pedagogice.

• Określili przedmiot badań pedagogiki resocjalizacyjnej - WYCHOWANIE RESOCJALIZACYJNE

• Określili instrumentarium badawcze: metody, techniki, narzędzia, którymi w badaniach posługiwać się będzie pedagogika resocjalizacyjna.

Podstawą nauk muszą być badania naukowe. Nauki pedagogiczne należą do nauk stosowalnych.

Pedagogika resocjalizacyjna posiada swoich przedstawicieli:

• Czesław Czapów, Stanisław Jedlewski;; Jan Konopnicki autor książki „Niedostosowanie społeczne” a także autor narzędzi diagnozy m.in. orientacyjny punkt środowiska.

• Lipkowski - zajmował się problemem niedostosowania społecznego jednostki i ogólnie niedostosowaniem społecznym. W 1981 roku wydał pracę „Resocjalizacja”, prace ta jest aktualna do dziś.

• Bronisław Urban - zachowania przestępcze, problemy profilaktyki niedostosowań społecznych.

• Lesław Pytka - „Pedagogika resocjalizacyjna” podręcznik do diagnozy niedostosowań społecznych, autor narzędzia do diagnozy niedostosowań społecznych tj. skala nieprzystosowania społecznego.

• Marek Konopczyński - 2 prace: „Twórcza resocjalizacja”, a w niej nowatorskie metody; „Metody twórczej resocjalizacji”

• Krzysztof Zajączkowski - zajmuje się profilaktyką niedostosowań społecznych. Jego praca - „Profilaktyka zachowań dewiacyjnych dzieci i młodzieży”

DWUTOROWOŚĆ - teoretycy nie mieli możliwości prowadzenia badań ze względu na ustrój państwa, który nie zgadzał się na ujawnianie patologii społecznych i wykolejeńców społecznych, dla których jeśli nie było innego wyjścia to zamykano ich w zakładach karnych, poprawczych. Działalność i zakłady związane z pedagogiką resocjalizacyjną stanowiły państwo w państwie, teren zamknięty. Naukowcy swoje pomysły opierali na rozważaniach teoretycznych i nie mieli możliwości ich sprawdzić. Praktycy też musieli swoje problemy sami rozwiązywać, bo nie byli przygotowani teoretycznie, nie mieli wiedzy. Niektórzy teoretycy nawet nie widzieli osoby niedostosowanej społecznie. Zaś działania praktyków były nieefektywne, miały kiepską efektywność.

Przełom lat 80/90 zakłady resocjalizacyjne zaczęły szukać kontaktów z naukowcami i teoretykami, rozpoczęła się współpraca teoretyków i praktyków.

Resocjalizacja - działanie złożone i odpowiedzialne. Popełnienie błędu może mieć skutki dla osoby niedostosowanej społecznie ( przekreślenie i izolowanie) i dla społeczeństwa (dodatkowe koszty).

Przedmiot pedagogiki resocjalizacyjnej

Pedagogika resocjalizacyjna jest to nauka o wychowaniu resocjalizacyjnym. Przedmiotem badań jest wychowanie resocjalizacyjne (resocjalizujące). Wychowanie resocjalizujące - wychowanie jednostek niedostosowanych społecznie (specyficznie zaburzonych) i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (osoby, u których występują wczesne objawy niedostosowania społecznego - łatwe do usunięcia lub osoby wychowujące się w niekorzystnym środowisku bądź pod wpływem tych środowisk).

Jednostki niedostosowane społecznie - występują u nich objawy charakterystyczne dla niedostosowania społecznego - jednostka wymaga działań o charakterze naprawczym.

Jednostki niedostosowane wymagają specjalnych, odmiennych niż stosowane w wychowaniu masowym sposobów postępowania wychowawczego, kontynuowanie działań (…) jest niecelowe, szkodliwe, bo te działania są nieskuteczne.

Jednostki zagrożone niedostosowaniem - działania mają polegać np. na niedopuszczeniu do pogłębiania się negatywnych zjawisk społecznych; wspomaganiu podstawowych środowisk wych w realizacji ich funkcji; pomocy jednostkom, u których występują pojedyncze, niezbyt nasilone objawy niedostosowania społecznego.

Pedagogika resocjalizacyjna - przedmiotem jest opracowanie teoretycznych podstaw resocjalizacji i profilaktyki. Teoretyczne podstawy jest to zbiór (system) wiedzy dotyczący jednostki niedostosowanej społecznie, celów wychowania resocjalizującego, metod resocjalizacji (sposobów) efektywnej resocjalizacji.

Im wiedza bardziej oparta na badaniach, tym jest ona bardziej przydatna w profilaktyce resocjalizacyjnej, co korzystnie wpływa na poprawienie efektów działań resocjalizacyjnych (działalności) w aspekcie naprawczym i profilaktycznym.

Zakres wiedzy niezbędny do efektywnej resocjalizacji - musi on być znacznie szerszy niż w przypadku wychowania masowego.

Wychowanie masowe - działania mają charakter działań kreacyjnych (są to działania, których celem jest kształtowanie w wychowankach pożądanych wychowawczo i społecznie cech, właściwości i zachowań = ideał wychowawczy - jest on nie do osiągnięcia, stanowi wzorzec, do którego dąży pedagogika.

Wychowanie masowe opiera się na dwóch mechanizmach:

- dojrzewaniu

- rozwoju

Wychowanie resocjalizacyjne - mamy w nim do czynienia z jednostką, u której proces wychowanie nie powiódł się. Działania składające się na wychowanie resocjalizacyjne myszą mieć inny charakter, nie mogą to być działania kreacyjne (przynajmniej na początku). Działania powinny mieć charakter naprawczy (preparacyjny), dopiero potem możemy podjąć działania kreacyjne. Działania o charakterze naprawczym muszę być oparte na wiedzy dotyczącej przyczyn (etiologii), teorii wychowania resocjalizującego, wiedza z zakresu terapii różnych zaburzeń (emocjonalnych, postaw, charakteru) - osoby powinny mieć wiedzę z zakresu pedagogiki

Czynnik, który ma niekorzystny wpływ na efektywność resocjalizacji to konieczność usunięcia zaburzeń. Naprawianie jest działaniem złożonym, nie zawsze naprawianie przynosi oczekiwane efekty (przyczyną tego może być np. brak wiedzy, ograniczony zakres działań profilaktycznych)

Lesław Pytka - 3 podstawowe działy pedagogiki resocjalizacyjnej, aby sprecyzować obszar badań pedagogiki resocjalizacyjnej:

1) Teleologia wychowania resocjalizującego - zajmuje się określaniem celów wychowania resocjalizującego - ostatecznych i etapowych (szczegółowych)

2) teoria wychowania resocjalizującego - zajmuje się opracowywaniem teoretycznych podstaw wychowania resocjalizującego (terminologia, ustalane związków, zależność, prawidłowości w aspekcie naprawczym i profilaktycznym) - gdyby nie to to wychowanie było by metodą prób i błędów

- wiedza będąca podstawą usunięcia lub zmniejszania niedostosowania społecznego

-……

3) metodyka wychowania resocjalizującego - zajmuje się szukaniem skutecznych metod, środków itp., skutecznej resocjalizacji - korzysta z teorii wychowania resocjalizującego.

Różnica - wychowanie masowe i resocjalizacyjnym

- podmiotem wychowania masowego jest jednostka w okresie rozwojowym, celem wychowania jest kształtowanie jednostki - pożądanych wychowawczo i społecznie cech, właściwości i zachowań, działania składające się na wychowanie masowe to działania kreacyjne, te działania opierają się na dwóch naturalnych procesach: na procesie rozwoju i dojrzewania

- wychowanie resocjalizujące - działanie podejmujemy, gdy w zachowaniu jednostki pojawiają się jakieś nieprawidłowości, działania mają charakter naprawczy, powinny polegać na usuwaniu zaburzeń w zachowaniu jednostki, stąd mechanizmy, które musimy ukształtować, pobudzić mają charakter wymuszony, zorganizowany.

06.03.2012 Charakterystyka wychowania resocjalizacyjnego.

Działania resocjalizacyjne:

- naprawcze

- profilaktyczne

Przedmiotem wychowania resocjalizacyjnego jest jednostka niedostosowana społecznie, u której został zaburzony proces socjalizacji. Wychowanie resocjalizacyjne ma charakter działań naprawczych. Celem jest względnie trwała zmiana zachowań negatywnych i ukształtowanie u jednostki samodzielności i prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. Trzeba zrealizować cały szereg działań, spełnić określone warunki. Im więcej ich zrealizujemy, tym efekty będą gorsze.

Wyróżnić można 2 podstawowe aspekty:

1) Strategia wychowania resocjalizującego

- rodzaj i kolejność działań, które muszą być zrealizowane, jeśli chcemy osiągnąć zamierzony cel.

Na strategie składają się trzy podstawowe rodzaje działań (muszą być zrealizowane w określonej kolejności; oprócz nich można realizować też np. opiekuńcze, ale jeśli nie zrobimy tych trzech to nie ma wychowania resocjalizującego)

1. działania etiotropowe - od nich należy zaczynać, polegają na naprawianiu psychologicznych mechanizmów niedostosowania społecznego. Im lepiej to zrealizujemy, tym lepiej kolejne działania będą zrealizowane. Powinny pojawić się pozytywne zmiany.

2. Działania ergotropowe - polegają na kształtowaniu u jednostki najbardziej pożądanych wychowawczo i społecznie cech, właściwości i zachowań. Efektywność zależy od realizacji pierwszych działań.

Dwa sposoby działań ergotropowych:

1. wykorzystanie mechanizmów uczenia się (edukacji) poprzez prezentowanie wychowankowi prawidłowych wzorów i stosowaniu wzmocnień (nagród i kar)

2. wykorzystanie mechanizmu konfliktu wewnętrznego - prezentujemy wychowankowi akceptowane społecznie sposoby zaspakajania ważnych jego potrzeb, które wychowanek do tej pory zaspakajał w sposób negatywny (nieakceptowany społecznie). Efektywność zależy od oceny korzyści, jakie daje mu nowy prezentowany sposób zaspakajania potrzeb (konieczna jest znajomość potrzeb wychowanka, znalezienie wzorów pozytywnych, które będą konkurencyjne dla zachowań negatywnych). Powinny pojawić się pozytywne zmiany, zachowania te, które się najbardziej społecznie akceptowane.

3. działania semiotropowe (utrwalające) - im lepiej utrwalimy pozytywne zachowania, tym istnieje szansa, że zastąpią negatywne zachowania wychowanka. Podstawowe rodzaje działań semiotropowych:

1. organizowanie sytuacji, w których wystąpić powinny pozytywne (kształtowane) zachowania - im częściej sytuacji uda się zorganizować, tym większa szansa na utrwalenie pozytywnych zachowań.

2. Właściwe stosowanie nagród i kat - możemy poprzez to utrwalać zachowania pozytywne i unikać negatywnych

2) procedura wychowania resocjalizującego

Na nie składają się techniki i metody resocjalizacji.

Techniki - są to działania wyróżnione ze względu na środek, który wykorzystujemy w oddziaływaniu na wychowanka w procesie socjalizacji

Metody - są to działania wyróżnione ze względu na sposób wykorzystania wybranego środka.

Techniki resocjalizacji:

Środki:

1. Ludzie - od Atropos (człowiek), antropotechnika

- pojedynczy człowiek - osoby te poprzez cechy osobowości mogą wywierać wychowawczy wpływ na inne osoby. Warunkiem wpływu jest pozytywna więź emocjonalno - antropotechnika interakcji dwuosobowej

- antropotechnika grupy - warunkiem efektywności jest odpowiednie ukształtowanie tej grupy, poczucie więzi z grupą musi być.

Trzy podstawowe środowiska społeczne:

- rodzinne

- szkolne

- rówieśnicze - najlepiej formalne, np. sekcja sportowa, koła zainteresowań, żadko się stosuje tą antropologię

2. Elementy kultury

Kulturotechnika - rodzaje

- kulturotechnika aktywności szkolnej - środkiem oddziaływania są: wiedza, uczenie się i nauczanie

- kulturotechnika aktywności pracowniczej - np. praca zawodowa, prace społecznie użyteczne celem jest wyprodukowanie czegoś, może to być np. idea, ideologia, normy. Rodzaje pracy: 1) zawodowa - przygotowanie do wykonania pracy zew „stworzenie” odpowiedniej postawy; 2) społecznie-użyteczne - na rzecz innych osób; 3) porządkowe - cel - utrzymanie ładu i porządku, higieny estetycznego wyglądu

- kulturotechnika aktywności zabawowej, sportowej, rekreacyjnej. Zabawa jest naturalnym rodzajem aktywności. Wiąże się z pozytywnymi przeżyciami emocjonalnymi (zadowolenie itp.). Zabawa jest najpóźniej wprowadzonym do resocjalizacji środkiem. Kiedyś najskuteczniejsza była kara, praca - im cięższa tym poprawa skuteczniejsza. Nauka i praca - odbierana z uciążliwym obowiązkiem. Zabawa - środkiem przywracania równowagi emocjonalnej. Pozytywne emocje przybliżają nas do ludzi.

Właściwy wybór metody resocjalizacji. Metoda to sposób postępowania wyróżniony ze względu na sposób wykorzystania wybranego środka. W metodologii - metoda podporzadkowana technice.

Klasyfikacje są różne.

Wg Czesława Czapowa - metoda resocjalizacyjna jest efektywna, gdy:

1) Wybrana metoda pobudza aktywność jednostki, która jest niezbędna do oduczenia się zachowań negatywnych i uczenie pozytywnych

2) ukierunkowuje pobudzoną aktywność na uczenie się najbardziej pożądanych zachowań

3) umożliwia dobre utrwalenie pozytywnych zachowań.

Metody wg Czesława Czapowa:

1) pobudzania

a) metoda oddziaływania (pobudzania) na emocje - bazujemy na wrodzonych mechanizmach

b) metoda oddziaływania na refleksje - pobudzanie procesów intelektualnych, takich jak pamięć, uwaga, myślenie, wyobraźnia. To jest trudniejsze, bo wymaga pewnego poziomu rozwoju intelektualnego

2) ukierunkowania aktywności - w wyniku właściwie ukierunkowanej aktywności powinny pojawić się pozytywne zmiany.

a) informowanie

b) instruowanie

c) przykład własny

d) kontrolowanie zachowania jednostki

3) utrwalania - poprzez

- organizowanie doświadczeń

- stosowanie nagród i kar (nagrody - wiążą się z pozytywnymi stanami emocji, kary mają funkcję hamująca)

Inna klasyfikacja metod wg Czesława Czapówa i Jedlewskiego

I) metody indywidualne

1) metody pobudzania i ukierunkowania aktywności jednostki:

a) metody przekazywania informacji i decyzji - musimy wziąć pod uwagę możliwości percepcyjne, musimy używać prostego języka, określać oczekiwania

b) metoda przekonywania - polegająca na doborze i stosowaniu odpowiednich argumentów wyjaśniających, jakie zachowania są pożądane, a jakie nie oraz dlaczego

- strategia małych kroczków - stopniowo

- w sposób lawinowy „z grubej rury”

c) doradzanie - warunkiem efektywności jest pojawienie się potrzeby uzyskania porady. Polega na przedstawieniu różnych możliwości rozwiązywania problemu wraz ze skutkami. Wychowanek sam wybiera rozwiązanie.

2) metody utrwalające pozytywne zachowania

a) organizowanie doświadczeń

b) metoda nagradzania i karania

c) metoda wzorów osobowych - polega na oddziaływaniu za pomocą posiadanych cech osobowości czy wzorów osobowych. Warunkiem efektywności jest więź z wychowankiem.

II) metody grupowe - poprzez ukształtowanie grupy wpływanie na zmianę zachowania

1) metody podnoszenie, pobudzania i kształtowania pozytywnego wpływu grupy na jednostkę:

a) metoda kształtowania celów grupowych - polega na dopilnowaniu, żeby cele były zgodne z celami społecznymi, bo w ten sposób możemy skłonić do zachować akceptowanych społecznie

b) metoda kształtowania norm grupowych - doprowadzenie, by normy grupowe były zgodne z normami społecznymi, bo wtedy zachowania grupy będą zgodne z oczekiwaniami społeczeństwa

c) metoda kształtowania struktury grupy

2) metody utrwalające pozytywny wpływ grupy:

a) metoda podnoszenia prestiżu grupy

b) metoda podnoszenia spoistości grupy

27.03.2012

Temat: Współczesne tendencje w resocjalizacji nieletnich i dorosłych niedostosowanych społecznie.

1. Odejście od odwetu i karania na rzecz opieki i wychowania.

Środki:

Izolacja- umieszczanie w różnych zakładach. Im będzie dokładniejsza tym poprawa w zachowaniu jednostki powinna być większa. Wiązała się z pogłębieniem deprywacji wielu potrzeb.

Karanie- im większa tym poprawa większa. Karanie zawsze powoduje chęć zemsty.

Połączenie tych dwóch źródeł i negatywne stany emocjonalne związane z karanie uniemożliwiały jednostką niedostosowanych poprawę zachowania.

Obserwacje i ocena negatywnych skutków stosowania kary i odwetu oraz rozwój pedagogiki spowodowały ukształtowanie się tendencji, która polega na preferowaniu działań opiekuńczych w resocjalizacji. Ma na celu poprawienie równowagi emocjonalnej i im lepiej te działania zrealizujemy tym jest większa szansa na poprawę w zachowaniu.

Działania wychowawcze- usunięcie negatywnych skutków wcześniejszych działań wychowawczych i kształtowanie takich zachowań i cech które są zgodne z oczkowaniami społecznymi.

W działaniach takich daje szanse jednostce na pozytywną zmianę w zachowaniu. Nie wyklucza to stosowanie kar w połączeniu z nagrodami. Uczy to zachowań pozytywnych i negatywnych.

2. Odejście od resocjalizacji w warunkach zakładowych, sztucznych na rzecz resocjalizacji w warunkach naturalnych.

Warunki zakładowe zwykle nigdy nie będą takie jak warunki życia w społeczeństwie. Pracownicy zdają sobie sprawę z stworzenia bardziej komfortowych warunków sprzyjających zmianom zachowań negatywnych na pozytywne. Pracownicy zdają sobie sprawę ze kontakty z nie letnimi wymaga większej wyrozumiałości, okazywania im akceptacji.

W placówka resocjalizacyjnych wychowaniem zajmują się specjaliści przygotowaniu do działań naprawczych. Nie ma ja oni jednak większego wpływu na zachowania społeczeństwa.

Działania w warunkach naturalnych wymagają objęcia pomocą nie tylko jednostki niedostosowanych ale również jego środowiska szkolnego, rodzinnego, rówieśniczego.

Kuratorzy zawodowi mogą mieć do pomocy ochotników- osoby które z własnej woli chcą pomóc jednostkom niedostosowanych społecznie- kuratorzy społeczni.

Żeby resocjalizacja w warunkach naturalnych była efektywna kurator nie może prowadzić więcej niż 15 nadzorów.

Rolą kuratora powinno być kształtowanie otoczenia społecznego, i uświadamiać konieczność udzielania pomocy takim osobom.

Kurator określa listę obowiązków które na zrealizować nieletni w określonym czasie.

Rozlicza potem tego nieletniego z realizacji tych obowiązków.

Tendencje dotyczące dorosłych:

1. Tendencja humanizacji warunków odbywania kary pozbawienia wolności i nasilenia działań resocjalizacyjnych.

Podstawa realizacji tej tendencji jest dokument pt. „Europejskie struktury więzienne” uchwalony w 1952r przez państwa stowarzyszone w radzie europy (również Polska) zobowiązując się do realizacji postanowień zawartych w tym dokumencie.

Pobyt w zakładzie karnych ma negatywny wpływ na społeczne funkcjonowanie jednostek bo wiąże się to z kumulacja wielu niekorzystnych czynników występujących w środowisku:

• utrudnienia w zaspokojeniu potrzeb

• zaburzenia emocjonalne, seksualne

• zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu

• poczucie osamotnienia

• ujawnianie się lub nasilanie zaburzeń psychicznych

Pedagogika penitencjarna- nowa dziedzina pedagogiki resocjalizacyjnej. Zajmuje się realizacją teoretycznych podstaw.

Temat: Ustawa o postępowaniu w sprawie nieletnich jako podstawowy dokument regulujący działania w zakresie postępowania dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem społecznym i niedostosowane społecznie.

Uchwalony przez sejm 26 października '82 roku jednak w praktyce jest realizowany od maja roku '83r.

Porządkowanie spraw związanych z postępowaniem,wychowaniem jednostek niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem.

Wcześniej brak tego dokumentu powodowało ze to postępowanie było nie właściwe, popełniano szereg błędów.

Dokument tej był jednym z nowocześniejszych dokumentów w Europie oraz na świecie i w sposób jednoznaczny określał:

• pojęcie nieletniego

• uwzględniał dwie współczesne tendencje postępowe w zakresie postępowania z nieletnimi,

• preferował odejście od karania i odwetu na rzecz opieki i wychowania

• preferował odejście od resocjalizacji w warunkach zakładowych, sztucznych a rzecz resocjalizacji w warunkach naturalnych.

Ważnych osiągnięciem było zdefiniowanie pojęcia nieletniego.

W świetle ustawy Nieletni obejmuje 3 grupy osób

1. 13-18 lat - objawy demoralizacji, wagary, niepowodzenia szkolne, ucieczki z domu, z placówek szkolnych, zachowania agresywne, przemoc, palenie papierosów, picie alkoholu, używanie środków psychoaktywnych, odurzających.

2. 13-17 lat- popełniły czym przestępczy, naruszyły przepisy obowiązującego kodeksu karnego, włamania kradzież itp.

3. 13-21 lat- wobec nich stosowane są orzeczone przez sąd środki wychowawcze i poprawcze.

Postępowanie wobec tych trzech grup osób regulowane jest przez przepisy zawarte w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Współczesne tendencje postępowania w sprawie nieletnich.

• preferował odejście od karania i odwetu na rzecz opieki i wychowania

• preferował odejście od resocjalizacji w warunkach zakładowych, sztucznych a rzecz resocjalizacji w warunkach naturalnych.

Środki, które powinny być stosowany wobec nieletnich:

• upomnienie

• zobowiązanie nieletniego do określonego zachowania

• odpowiedzialny nadzór rodziców

• nadzór organizacji młodzieżowej lub innej instytucji

• nadzór kuratora

• skierowanie nieletniego do ośrodka kuratorskiego

• orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych

• orzeczenie przepadku mienia, dóbr uzyskanych w wyniku popełnienia przestępstwa

• orzeczenie umieszczenia nieletniego w instytucji bądź organizacji przygotowującej do uzyskania zawodu

• orzeczenie w umieszczenie nieletniego w rodzinie zastępczej, domu dziecka itd.

• Umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym- ten środek może być wykorzystany po wyczerpaniu środków wcześniejszych, ma charakter represyjny, warunki resocjalizacji w zakładzie poprawczym maja sztuczny charakter, odbiegają od warunków w środowisku naturalnym.

Generalną dyrektywą w postępowaniu z nieletnimi przyjętą przez ustawę jest dobro i wychowanie nieletniego. W świetle ustawy dobro nieletniego polega na osiągnięciu korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego. Zgodnie z dokumentem jakim jest ustawa sprawy dotyczące nieletnich rozpatrują wydziały rodzinne i nieletnich sądów rejonowych. Żadna inna instytucja nie może podnajmować żadnych decyzji dotyczących nieletniego.

Uporządkowanie tych spraw jest bardzo ważne ponieważ jasno i wyraźnie określa kogo dotyczą regulacje prawne, zawarte w ustawie postanowienia mają charakter postępowy i zgodny ze współczesnymi tendencjami w postępowaniu z nieletnimi, przyjęcie założenia, że instytucje zajmujące się nieletnimi w Polsce stanowią system czyli układ wzajemnie ze sobą powiązanych elementów, które realizują wspólny cel jakim jest dobro nieletniego oraz pomoc nieletnim w przezwyciężeniu problemów, trudności oraz w przygotowaniu do powrotu do społeczeństwa i prawidłowego funkcjonowania w tym społeczeństwie.

17.04.2012r. 24.04.2012r.

Temat: Instytucje resocjalizacyjne dla nieletnich w Polsce.

System wzajemnie powiązanych elementów, których celem są wychowanie jednostek niedostosowanych społecznie o charakterze naprawczym oraz profilaktyka niedostosowania społecznego.

Działalność tych instytucje jest wzajemnie powiązana ze sobą.

Można wyróżnić trzy ze względu na funkcje realizowane w zakresie resocjalizacji:

• Instytucje zajmujące się diagnoza na potrzeby resocjalizacji, czyli rozpoznawaniem potrzeb jednostek.\

Do tej grupy zaliczamy: Rodzinny ośrodek diagnostyczno-konsultacyjny; Pogotowie opiekuńcze; Izba dziecka komendy miejskiej policji (policyjna izba dziecka); Schronisko dla nieletnich.

Charakterystyka działalności: rozpoznanie potrzeb jednostek, im lepiej poznamy przyczynę niedostosowania, możliwości jednostki tym łatwiej jest dobrać odpowiednie środki, techniki resocjalizacja. Diagnoza musi być przygotowana przez specjalistów i oparta na badaniach. Diagnoza w Rodzinny ośrodku ma charakter zespołowy żeby uwzględnić szeroki zakres informacji, wykluczyć subiektywizm, możliwość pomyłek. Taka diagnoza jest podstawą dla sądu rodzinnego do podejmowania odpowiednich decyzji.

Praca w Pogotowiu opiekuńczym polega na zapewnieniu opieki dzieciom i młodzież, której nie może zapewnić rodzina bądź krewni. Pobyt w nim nie powinien przekraczać 3 miesięcy. W czasie pobytu nieletni jest obserwowany, przeprowadzane są badania pedagogiczne, psychologiczne w celu ustalenia aktualnego stanu jednostki, opóźnień w rozwoju. Diagnozę przygotowuje zespół diagnostyczny (pedagog, psycholog, wychowawca grupy, lekarze). Jest ona podstawą podjęcia decyzji o dalszych losach wychowanka niedostosowanego.

W Izbie dziecka pobyt jest krótki. Pracownicy muszą przez ten czas zebrać informacje decydujące o podjęciu decyzji o jego dalszych losach. W czasie pobytu dziecka w izbie przeprowadzane są z nim rozmowy, obserwowany w różnych sytuacjach, w tym czasie w miejscu zamieszkania policjanci przeprowadzają wywiad środowiskowy. Przed zakończeniem pobytu pracownicy opracowują diagnozę, które zdecyduje o jego dalszych losach.

Funkcja Schroniska dla nieletnich to zabezpieczania kontaktu z nieletnim, zapobiegać zacierania śladów, nakładania środków do zmieniania zeznań, zbierać wnikliwe informacje do diagnozy tego nieletniego. Czas nie pobytu nie powinien przekraczać miesięcy. Na podstawie diagnozy są może zdecydować o powrocie nieletniego do swojego środowiska rodzinnego bądź może podjąć decyzje o skierowaniu do domu dziecka, do zakładu poprawczego itp. W przygotowaniu diagnozy biorą udział pedagodzy, psycholog, wychowawca, lekarze.

• Instytucje zajmujące się resocjalizacją w warunkach zakładowych, a więc często odbiegające od warunków w środowisku naturalnych, stwarzane po to aby osiągnąć jak najlepsze skutki resocjalizacji.

Do tej grupy zaliczamy: Młodzieżowy ośrodek wychowawczy; Zakłady poprawcze; Młodzieżowe ośrodki adaptacji społecznej

Charakterystyka działalności: Zmiana środowiska naturalnego na zakładowe może działać niekorzystnie na resocjalizacje.

Młodzieżowy ośrodek wychowawczy przeznaczony są dla mniej zdemoralizowanych nieletnich, u których zachowania negatywne mają charakter reaktywny (reakcja na niekorzystne warunki życia). Zmiana tych warunków powinna w sposób trwały poprawić zachowania jednostek. Działania mają charakter terapeutyczny, wychowawczy. Podlegają Ministerstwu Edukacji Narodowej. Prawidło przygotowane nauczanie, wyrównywania luk w nauce. Czas pobytu w MOW zależy od tego jak szybko uda się nieletniemu ukończyć odpowiednią szkołę. Przywiązuje się dużą uwagę do kontaktu dziecka w rodzicami z środowiskiem pozazakładowym, lokalnym, udziały w różnych uroczystościach. Zmniejszenie możliwości popełniania przez rodziców kolejnych błędów wychowawczych. W czasie wakacji zapewniają możliwość uczestniczenia w koloniach lub obozach.

Zakłady poprawcze są to instytucje przeznaczone dla starszych nieletnich 15-21 lat. Wyróżnić można rodzaje: Zakłady poprawcze dla dziewcząt i dla chłopców (Koronowo, Zawiercie i Mrozy); Zakłady poprawcze dla chłopców ( normalne, specjalne- dla chłopców z upośledzeniem umysłowym i dla chłopców z zaburzeniami psychicznymi); Zakłady o wzmożonym nadzorem wychowawczym ( Trzemeszno, Grodzisk mazowiecki); Zakład dla notorycznych uciekinierów ( Nowe nad Wisłą). Podstawa przyjęcia do zakładu poprawczego jest decyzja sądu rodzinnego. Organizacja resocjalizacji: szkoła (podstawówka, gimnazja, szkoła zawodowa) , internat, warsztaty. Realizowane są w tych szkołach programy nauczania szkół masowych. Indywidualne traktowanie wychowanków, duża uwaga wyposażeniu szkół. W internacie są realizowane różne zajęcia rozwijające zainteresowania.
Zakłady poprawcze finansowane są przez Ministerstwo Sprawiedliwości jemu tez podlegają.

Młodzieżowe ośrodki adaptacji społecznej jest instytucja nową ( lata 90). Efekty są pozytywne niestety rozwój MOAS nie jest adekwatny do efektywności tego sposobu resocjalizacji. Chodzi tu o kadrę i wyposażenie. Istotnym czynnikiem resocjalizacji jest zgoda wychowanka. Ta zgoda oparta jest na dostarczeniu wychowankowi wyczerpujących informacji i celach metodach resocjalizacji w tej placówce i po zapoznaniu się wychowanka z tymi problemami wychowanek wyraża zgodę. W większość wypadków wychowankowie wyrażają zgodę. Mogą uczęszczać do szkoły masowej, maja możliwość większego kontaktu w otoczeniem społecznym, brać udział i imprezach okolicznościowych, kołach okolicznościowych. Każda osoba zainteresowana problemem resocjalizacji w MOAS może przyjść i uzyskać interesujące ją informacje.

• Instytucje zajmujące się resocjalizacją w warunkach naturalnych czyli dotychczasowych środowiskach życia jednostki. Zaleta jest to, że zmniejsza się stres związany ze zmiana środowiska

Do tej grupy zaliczamy: Kuratele sądową; Ośrodki kuratorskie ( Kuratorskie ośrodki pracy z Młodzieżą); Ogniska wychowawcze; Świetlice terapeutyczne, socjoterapeutyczne; Ochotnicze hufce pracy; Rodziny zastępcze zajmujące się resocjalizacją.

3 grupa instytucji: resocjalizacja w środowisku naturalnym

• Została pozytywnie oceniona

• Korzystne jest to, że jednostka pozostaje w swoim naturalnym środowisku ( zmniejsza stres)

• Zaliczamy:

1. Kuratela sądowa

2. Ośrodki kuratorskie

3. Ogniska wychowawcze

4. Świetlice socjoterapeutyczne

5. OHP

6. Rodziny zastępcze

W Polsce najbardziej efektywne są kuratele i ośrodki kuratorskie, natomiast ogniska wychowawcze wykazują tendencje schyłkowe ( obecnie istnieją tylko 2: Łódź i Warszawa, powód- brak pieniędzy). Podobnie źle się dzieje z rodzinami zastępczymi- jest zbyt mało chętnych rodzin. W innych krajach rodziny tego typu mogą liczyć na pomoc specjalistów, natomiast w Polsce są zdane tylko na siebie, a to rodzi strach i obawy przed pracą z trudną młodzieżą.

Kuratela sądowa sprawia się najlepiej (po niej dopiero są ośrodki kuratorskie). Wpływ na poprawę miała ustawa o zawodzie kuratora z 2002 roku. Powstał zawód kuratora, uzyskali różne prawa oraz powstał:

1. Kurator zawodowy- wykształcony specjalista

2. Kurator społeczny- chętny do pomocy, podpada pod zawodowego

W Polsce obowiązuje kuratela zawodowo-społeczna

---