Ergoterapia w rehabilitacji dzieci chorych i niepełnosprawnych.

Wstęp:

Jeszcze do nie tak dawna w wielu dziecinach panowało przekonanie, że chorego należy chronić przed jakąkolwiek aktywnością, należy ograniczyć ją do możliwego minimum, jednak znaczący postęp medycyny, neurologii i przede wszystkim psychologii znacząco zaczął przekształcać ten pogląd. Aktywność chorego zaczęto utożsamiać z jego powrotem do zdrowia.

Odnosząc się już konkretniej do naszego tematu m można powiedzieć, że ergoterapię można podzielić z dwóch punktów widzenia:

• Ergoterapia w psychiatrii dorosłych

• Ergoterapia w ortopedii dziecięcej

Ponieważ psychika, sposób patrzenia na świat oraz inne sposoby reagowania małych dzieci są znacząco różne od tych aspektów w ujęciu osoby dorosłej, należy rozróżnić warunki i organizację pracy w zależności do odpowiedniej grupy, należy również rozróżnić zakres wymagań wobec ergoterapeuty jakie stawia się na oddziale dziecięcym i oddziale dla dorosłych. Jasne jest że ergoterapeuta pracujący na oddziale dziecięcym powinien posiadać wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej, wychowawczej, pedagogiki ogólnej jak i specjalnej, oraz umiejętność. O umiejętnościach możemy mówić wówczas gdy posiadane wiadomości terapeuta potrafi wykorzystać i poprawnie zastosować w różnych sytuacjach. Ponieważ ergoterapeuta jest zawsze osobą dorosła, która myśli jako osoba dorosła jest mu prościej pracować z osobami dorosłymi, dlatego pracę ergoterapeuty z dziećmi określa się jako trudniejszą.

W kształtowaniu psychiki małego dziecka dużą role odgrywa jego najbliższe otoczenie. W pracy z dziećmi upośledzonymi fizycznie niejednokrotnie spotkać można podejście wycofania się dziecka, strach przed podjęciem aktywność, oraz zdanie „ ale ja tego nie potrafię”, jest to swoisty rezultat oddziaływania otoczenia. Zadania ergoterapeuty, które polegają na przywróceniu do norm procesów psychicznych dziecka i umożliwieniu mu włączenia się w normalny nurt życia ludzi zdrowych realizowane są przez swoiste metody. Metody te mają za zadanie wyzwolenie w dziecku niepełnosprawnym aktywnej postawy wobec potrzeb własnych i innych osób poprzez organizowanie jego własnego twórczego wysiłku podczas różnych zajęć manualnych. Dla rewalidacji psychicznej ważne będzie określenie przez ergoterapeutę celu zajęć i wynikającego z niego sposoby oddziaływań.

Celem zajęć może być zainteresowanie dziecka jakąkolwiek czynnością, dostarczenie mu przez nią przyjemności i radości. Czynności takie nie nakładają na dziecko żadnego plany, ograniczeń, są to czynności spontaniczne i dowolne, które mogą zostać w każdym momencie zmienione lub zakończone - tego typu zajęcia nazywamy terapia zabawową.

Inna formą zajęć będą zajęcia, podczas których dziecko będzie się kierowało pewnym zamierzonym planem, pewnym rezultatem, który pragnie osiągnąć : przykładem takiej czynności jest chęć ukończenia zabawki i wizja jest całościowej postaci. Nie przykłada się jednak uwagi do czasu wykonania, czy tez jakości, ważny jest sam akt twórczy, samo realizowanie tego planu. Jest to terapia zajęciowa.

Natomiast jeżeli zwiększymy naszą uwagę na sam końcowy efekt, na rezultat, na staranność, czas i odpowiednie wykonanie zgodne z pewnymi założonymi zasadami ćwiczenia takie nabiorą cech charakterystycznych dla terapii pracą.

Terapia zajęciowa, terapia zabawowa i terapia pracą stanowią system terapii czynnościowej ( terapii zajęciowej w szerszym znaczeniu). W praktyce należy je jednak rozumieć jako formy działania, które płynnie przechodzą jedna w drugą.

Teraz chciałabym przedstawić czynniki warunkujące dobór metody:

• Pierwszym takim czynnikiem jest oczywiście wiek dziecka, ponieważ zdolności takie jak koncentracja uwagi na jednym przedmiocie czy też planowanie związane są z wiekiem. Dlatego bardzo ważna jest znajomość możliwości dziecka na danym etapie rozwojowym.

• Następnym czynnikiem jest suma i rodzaj szkodliwych odchyleń, występujących w psychice dziecka, a spowodowanymi czynnikami takimi jak: bezpośredni wpływ choroby, reakcja dziecka na niepełnosprawność i reakcja otoczenia. Im w większy stopniu system nerwowy dziecka obciążony jest tymi defektami tym mogą być bardziej opóźnione pewne zdolności (koncentracja, planowanie) oraz tym mniej mogą być prawidłowe reakcje dziecka na wymagania. To właśnie suma czynników będzie skłaniać ergoterapeuty do obniżenia wymagań poniżej norm wieku, oraz do zmiany rodzaju działalności. Ergoterapeuta będzie dążył do stopniowego likwidowania obciążeń systemu nerwowego oraz do jego wzmocnienia. Konsekwencją tego będzie przesuwanie środka ciężkości z terapii zabawowej w kierunku terapii zajęciowej i terapii pracą.

Cechy pracy twórczej:

• Jest to forma aktywności umysłowej, która skutecznie odwraca uwagę dziecka od jego problemów, przykrości, ogranicza także ilość rozmyślań na temat swojej ułomności jednocześnie ćwicząc zdolności umysłowe

• Zawiera elementy poszukiwania dotąd nieznanych rozwiązań, poszukiwania te są pewnego rodzaju pokonywaniem kolejnych przeszkód, praca twórcza wyzwala dziecko ze stanu apatii, bierności. Przynosi ona zadowolenie a kolejne nawet małe sukcesy powodują chęć dalszej pracy i wzrost samodzielności.

• Rezultatem takiej aktywności jest pewien wytwór, który wielokrotnie zostaje poddany ocenie przez otoczenie lub samego twórcę co skutkuje wzrostem poczucia własnej wartości, poczuciem spełnienia i dumy.

Zasady regulujące dobór metod:

Zasada oszczędzania i zasada wzmacniania systemu nerwowego dziecka -

Należy dziecku ograniczyć do minimum bodźce ujemne takie jak lęki, przykrości, znużenia co jest związane z organizacją zajęć, ponieważ bodźce te są marnotrawieniem sił dziecka, jego potencjału oraz utrudniają jego przystosowanie do sytuacji. Zasada wzmocnienia postuluje stopniowe dawkowanie trudności dziecku, stopniowe wdrażanie dziecka do ustalonego indywidualnie rytmu pracy oraz jego obowiązków. Energia zaoszczędzona wcześniej tutaj zostaje zużyta dla wszechstronnego rozwoju systemu nerwowego. Zasada ta wiąże się również ze stawianiem wymagań, tak by dziecko nie stało się niezdarą. Ważne jest aby te dwie zasady realizować równocześnie, nierozerwalnie, jaki i znajomość podstawowych zasad rehabilitacji systemu nerwowego.

Zasada indywidualizacji -

Nie oznacza ona że należy traktować jednostkę jako oderwaną od grupy, zespołu ani że należy ją izolować. Podstawa tej zasady jest znajomość indywidualnych cech dziecka poprzez niejednokrotnie długa obserwację.

Cele rewalidacyjne i wychowawcze na terenie terapii zajęciowej realizowane są dwutorowo: poprzez organizację warunków pracy oraz bezpośrednie oddziaływanie wychowawcy.

Terapia zajęciowa lecznicza - skoncentrowane są na usprawnianiu chorych kończyn, na przywracaniu im funkcji. tutaj dobór metod organizacji pracy i oddziaływań musi być ściśle podporządkowany nie tylko wskazaniom wychowawczym ale także leczniczym. Jej formą są ćwiczenia selektywne, uwzględniające tylko określony ruch lub zespół ruchów dla wzmocnienia określonej grupy mięśni, np. tkactwo. Inna formą ćwiczeń są ćwiczenia ogólno usprawniające, w których chodzi o reedukację całych zespołów czynnościowych np. zajęcia stolarskie, ceramika.

Terapia zajęciowa wychowawcza - ma na celu wpływanie na procesy psychiczne dziecka przez uaktywnienie go. Jest to terapia zajęciowa o najszerszym zasięgu, ponieważ obejmuje nie tylko dzieci z upośledzeniem czynności kończyn ale także pacjentów ośrodka ortopedycznego oraz dzieci z innymi typami schorzeń.

Terapia zajęciowa wychowawcza działa na drodze->

bodziec psychiczny -> czynność manualna -> rewalidacja psychiczna

Natomiast terapia zajęciowa lecznicza jest postępowaniem, które dla celów usprawniania fizycznego wykorzystuje metody terapii zajęciowej wychowawczej. Droga działania ->
bodziec psychiczny -> czynność manualna -> rewalidacja psychiczna i rewalidacja fizyczna

Z tego wynika, że terapia zajęciowa lecznicza jest wzbogaconą formą ergoterapii wychowawczej.

Organizacja warunków pracy dziecka jako metoda rewalidacyjnego oddziaływania terapii zajęciowej.

1. Organizacja warunków lokalowych

Odpowiednia temperatura pomieszczeń, czystość i estetyka, wentylacja, oświetlenie, określona przestrzeń dla każdego stanowiska pracy są bardzo ważnymi czynnikami, wpływającymi na samopoczucie dziecka i warunki jego rehabilitacji.

Oświetlenie

Odpowiednie oświetlenie przede wszystkim dobrze wpływa na wzrok, ale bardzo ważne jest aby w pomieszczeniu było jak najwięcej światła dziennego, naturalnego. Dzieci zazwyczaj najchętniej wybierają stanowiska przy oknach, lubią pracować na parapetach. Jeśli w pracowni nie ma dużej ilości okien lub gdy zimą szybko robi się ciemno ważne jest odpowiednie oświetlenie sztuczne. Nie powinno być rażące, ważne jest aby w pracowni było kilka silnych punktów ściennych oraz przy każdym stanowisku pracy powinna być lampa warsztatowa.

Estetyka i użytkowość pomieszczeń

Pomieszczenia do pracy powinny być estetyczne i często poświęca się temu dużo uwagi. Ważny jest aspekt konfliktów. Polega on na tym, że często sale są wymyślnie, niefunkcjonalnie przystrojone, np. kwiaty wiszą nisko (często dzieci o nie zahaczają), meble są koloru białego(szybko się brudzą), przedmioty są słabej jakości i szybko się psują. Wtedy często się zdarza, że terapeuta jest sfrustrowany, ciągle zwraca dzieciom uwagę: nie dotykaj bo pobrudzisz, uważaj, nie zepsuj. Dlatego bardzo ważne jest aby pracownie przede wszystkim były funkcjonale, aby możne było z nich korzystać, użytkować je. Dzięki temu na pewno atmosfera na zajęciach jest przyjemniejsza, swobodna.

Udział dziecka w zagospodarowaniu powierzchni użytkowych.

Oczywiście sprzęty meble w pracowni powinny mieć swoje miejsce, ale należy dać odrobinę swobody, aby dziecko miało wpływ na to gdzie będzie pracowało, w jakiej pozycji, w którym miejscu sali. Dlatego stoły, krzesła, pomoce nie powinny być przytwierdzone do jednego tylko miejsca, powinny być lekkie, aby dziecko mogło je przestawić, przesunąć w dogodniejsze dla siebie miejsce. Ważne jest to aby pracownie nie były ogromnymi halami ze stanowiskami pracy. Jednak gdy tak jest, pracownia powinna dysponować ściankami działowymi, parawanami, aby dziecko jeśli ma ochotę to może się odizolować, mieć własny kąt do pracy. Takie kąciki pracy często są dobrym rozwiązaniem dla dzieci nowych, wstydliwych, znerwicowanych, mających kłopot z koncentracją lub gdy robią własne projekty, prace i potrzebują swojego odpowiedniego miejsca do pracy. Takie ścianki mogą całkowicie izolować, ale również mogą być uchylone, gdy dziecko powoli się oswaja z nowym miejscem.

,,Zielone pracownie”

,, Zielone pracownie” to nic innego jak zajęcia na świeżym powietrzu. Dość rzadko są one wykorzystywane, ale za to bardzo lubiane przez dzieci. Przy każdym ośrodku leczniczym jest park, weranda, ogród. Organizując zajęcia na świeżym powietrzu należy pamiętać, aby ujednolicić temat pracy, ograniczyć ilość narzędzi, aby nie sprzątać ich dużej ilości, gdy zacznie padać deszcz, aby nie zagubiły się gdzieś w trawie. Ważne jest również wyznaczenie taśmą terenu pracy.

2. Liczebność grup na zajęciach

Ergoterapeuta bardzo często musi wybrać kompromis między zapewnieniem dzieciom w pracowni optymalnych warunków pracy, a z drugiej strony musi udostępnić pracownie jak największej ilości dzieci. Jest to tzw. przepustowość pracowni.

Liczba dzieci w pracowni powinna być taka, aby ergoterapeuta w każdym momencie mógł kontrolować wzrokiem wszystkie ich ruchy i poczynania. Powinien mieć możliwość opieki, uwagi, pomocy, podejścia, a w chwilach znużenia dziecka, zainteresować go innym działaniem.

Czynniki regulujące liczebność grup:

- rodzaj techniki (ujednolicony temat)

- system prowadzenia zajęć (praca zespołowa lub indywidualna)

- wskazania do usprawniania leczniczego (ciągłe korygowanie, poprawianie)

- rodzaj schorzenia (porażenia, upośledzenie w stopniu znacznym)

- wiek dzieci (młodsze dzieci- większe uczestnictwo w zabawę przez terapeutę)

3. Regulacja ruchu dzieci w pracowniach

Dzieci mogą przychodzić na zajęcia do pracowni w jednakowych grupkach, regularnie, albo mogą przychodzić w sposób nieregularny.

Stały harmonogram

Dzieci uczęszczające na zajęcia objęte są stałym harmonogramem, mają wytyczone dni i godziny zajęć. Dzięki temu działania mogą być przemyślane zorganizowane, przeznaczone dla konkretnego dziecka, są ciągłe, regularne. Minusem tego systemu jest odebranie dziecku możliwości swobody, inicjatywy, możliwości wyboru. Takie narzucone działania przez starsze osoby może prowadzić do niechęci uczestnictwa, do braku zadowolenia z zajęć, a przecież w terapii zajęciowej o to nie chodzi.

Swobodny ruch dzieci

Czyli swobodne przychodzenie na zajęcia do pracowni i odchodzenie z niej według uznania dziecka. Dochodzi wtedy do naturalnego zainteresowania się dziecka pracą, na pewno dziecko pracuje wtedy całym sercem. Taka praca daje szybkie i efektowne rezultaty a przede wszystkim nie jest obowiązkiem tylko przyjemnością, która przynosi same korzyści. Minusami swobodnego ruchu są niemożliwość zaplanowania zajęć, utrudnienia związane z prowadzeniem zajęć, zajęcia są chaotyczne. Ważną kwestią jest to, że bardzo często skoro zajęcia nie są obowiązkowe to nowe dzieci nie przychodzą na nie, wstydzą się, obawiają się, jeśli już przyjdą to nieregularnie, sporadycznie, a przecież te zajęcia są im bardzo potrzebne.

W terapii zajęciowej leczniczej, gdzie zajęcia muszą być regulowane i dawkowane pod kątem działania usprawniającego, gdzie dziecko ma trudności do przezwyciężenia, należy stosować system grupowy według stałego harmonogramu. Wtedy ćwiczenia odbywają się regularnie, przygotowane są starannie i dzieci na zajęciach są właściwie dobrane.

4. Czas trwania zajęć

Czas trwania zajęć zależy od wieku dziecka, od jego niepełnosprawności, schorzeń, charakteru, rozwoju społecznego, tematu pracy do wykonania. Wydaje się, że dzieci młodsze nie potrafią się skupić przez dłuższy czas. Ale często zdarza się , że dziecko w wieku 7 lat potrafi bez przerwy pracować 4-5 godzi, na tematem, który go fascynuje. A 13 latek po 15 minutach znuży się pracą. Więc nie ma reguły jednej jeśli chodzi o wiek. Czasami dziecko ma dobry nastrój i przez dłuższy czas będzie pracowało, a w przypadku gdy dziecko jest nieśmiałe, lękliwe, to od razu nie będzie chciało przebywać w pracowni przez długi czas.

Na sprawy wstępne, instrukcje potrzebne jest 10 minut, na posprzątanie i zakończenie pracy ok. 15 minut. Przed rozpoczęciem pracy należy wprowadzić dziecko w temat, zachęcić, porozmawiać, aby dziecko widziało jakiś sens w pracy, którą wykona. Czas pracy dla dzieci 7-9 lat to ok. 2 godziny, a dzieci 10-15 lat to 2 godziny bardzo często są przekraczane.

Dzieci bardzo często nerwowo reagują na wiadomość, że trzeba już kończyć pracę. Dlatego powinny być informowane ile zostało do końca pracy. Wtedy oswajają się z tą myślą, akceptują ją. Oczywiście czas pracy może zostać zawsze skrócony, gdy widać, że dziecko nie jest zainteresowane, znużone pracą, lub wydłużyć gdy praca jest bardzo twórcza, szczegółowa.

Gdy znużenie pracą u dziecka występuje dość często ergoterapeuta powinien być przygotowany na zaproponowanie dziecku kolejnego tematu lub kilku prac na raz. Jest to system prac równoległych. W ciągu zajęć dziecko może zmieniać temat pracy, odpoczywając od poprzedniego. System prac równoległych może być stosowanych przez wszystkich uczestników terapii, nie tylko przez dzieci szybko nużące się.

Prace zespołowe w terapii zajęciowej

Terapia zajęciowa polega raczej na indywidualnym podejściu do dziecka i jego pracy, która ma mu pomóc, usprawniać. Trudno w ośrodku leczniczym znaleźć grupę dzieci o takich samych potrzebach, które stworzyłyby grupę, zespół. Każda praca zespołowa, można powiedzieć jest odejściem od tej indywidualizacji. Ale system ten jest dużo łatwiejszy do przeprowadzenie przez terapeutę. O wiele łatwiej jest prowadzić jednolitą grupę według jednolitych metod i zasad. Praca zespołowa obciąża każde dziecko wymaganiami w jednakowym stopniu lecz pozbawia go poczucia jednakowych możliwości. Dziecko mniej sprawne obserwujące dzieci bardziej sprawne ze swojej grupy będzie zniechęcone, będzie się wstydziło pracować, ponieważ jego praca nie będzie tak dobra jak pozostałych członków zespołu. Terapeuci nie rezygnują z metody pracy grupowej, po prostu stosują ją ze szczególną uwagą i rozsądkiem. Praca zespołowa niesie za sobą wiele pozytywów: współodpowiedzialność za wynik pracy, satysfakcja współdziałania, poczucie przynależności do grupy, tworzenie między członkami grupy wartościowych postaw społecznych. Przykładowe prace zespołowo to np. grupowe wykonanie dekoracji świetlicy, wykonanie pomocy szkolnych, karmników dla ptaków, upominków dla wychowawczyń, naprawa zabawek dla maluchów. Najważniejsze jest to, aby pomysł takiej wspólnej pracy wyszedł od dzieci. Nauczyciel powinien nakierować dzieci, porozmawiać na temat, który by sprowokował takie wspólne działanie.

Błędy w prowadzeniu prac zespołowych:

• narzucenie dzieciom przez terapeutę celu, jaki mają podjąć, bez żadnego przygotowania, bez pobudzenia, rozbudzenia zainteresowań dziecka;

• standaryzacja rytmu pracy w odniesieniu do dzieci upośledzonych fizycznie, która może prowadzić do niezdrowej rywalizacji, może być ryzykowna (mniej ryzykowne będzie wprowadzenie współzawodnictwa pomiędzy małymi grupami, dobranymi tak, aby dzieci z każdej z grup czuły się potrzebne, równe)

Metodą najlepszą, która odpowiada założeniom terapii zajęciowej i ma charakter grupowy jest metoda pracy o jednolitym temacie i swobodnie zmieszanym rytmie. Polega ona na tym, że jeśli wszystkie dzieci robią karmniki dla ptaków, to z czasem, każde dziecko będzie na innym etapie pracy. Jedno dziecko szybciej zmontuje daszek a inne szybciej ustawi ścianki. Dzięki tej metodzie dzieci nie patrzą na szybkość wykonania kolegów sprawniejszych, ale na swoje postępy, porównują je z tą pracą, którą wykonywali dawniej i zauważają, że teraz idzie im lepiej. Zauważalne własne postępy dziecka są dla jego rehabilitacji psychicznej i fizycznej niezmiernie ważne.

Kontrola trudności dziecka w trakcie pracy - planowanie pracy dziecka

Każda praca dziecka może i często prowadzi do momentów krytycznych, niemocy, niezrozumienia i są to trudności technologiczne. Każdy ergoterapeuta powinien znać i zdawać sobie sprawę z tych momentów krytycznych, które są związane z danym tematem pracy. Powinien on zwrócić również uwagą na możliwości dziecka, na jego upośledzenie i bariery z tym związane. Ergoterapeuta musi kontrolować przez cały czas trzy czynniki, które pomogą zmniejszyć trudności do pokonania przez dziecko:

1. szczegółowa znajomość trudności technologicznych danej pracy, warianty technologiczne - Każde nowe zadanie przyniesie w końcu dziecku w pewnym momencie trudność. Wychowawca powinien najpierw sam przeanalizować pracę, najlepiej powinien ją wykonać osobiście lewą ręką, na pewno pomoże mu to w odnalezieniu jakiś wad zadania, które będzie mógł ulepszyć. Ważne jest, aby wychowawca przygotował przykłady prac, szablony, na których początkowo dzieci będą mogły się wzorować. Może to doprowadzić braku własnej inicjatywy do pracy. Zdarza się, że są dzieci, które szybko rozumiej zadanie, nie potrzebują szablonów, inne dzieci potrzebują szablon, ale po jakimś czasie tworzą własne pomysły, ale są i dzieci, które zawsze będą pracowały na przykładowych pracach, bo zawsze napotkają przeszkodę w samodzielnej pracy.

2. znajomość technologiczna w danej grupie wieku, montaż swobodny a montaż z dopasowanych części - Często zdarza się, że dziecko samo potrafi zbudować, wykonać dość skomplikowaną własną pracę, np. samochód, a gdy przyjdzie mu zbudować pudełko zgodnie z instrukcją, to ma problem. Dlatego terapeuta musi dobierać zadania do wieku, nie może się kierować wrażeniem, ze dziecko jest zdolne, bo samo zbudowało takie imponujące auto.

3. znajomość indywidualnej wydolności dziecka upośledzonego ruchowo - Ergoterapeuta powinien znać niepełnosprawność dziecka, anatomię narządu ruchu, stopień upośledzenia i dopiero wtedy powinien dobierać pracę z odpowiednim stopniowaniem trudności, co pomaga kontrolować te niepowodzenia i sukcesy dziecka.

Dziecko - współgospodarz pracowni - możliwości i metody oddziaływania

Dziecko jako uczestnik zajęć terapeutycznych w pracowni powinien dbać o narzędzia, materiały, pomoce występujące w niej, jego zadaniem jest również utrzymanie ładu, estetyki w pracowni, a także przygotowanie pomocy, elementów na bieżące zajęcia. Im dziecko chętniej gospodarzy w pracowni, tym lepsza jest w niej atmosfera. Bycie gospodarzem dla dziecka nie jest rzeczą łatwą. Dbanie o wspólne dobro nie jest kwestią zrozumiała dla dziecka, ono dopiero wzrasta, jest egocentryczne, żyje chwilą teraźniejszą, słabo przewiduje potrzeby, nie ma wielu doświadczeń praktycznych w korzystaniu z przedmiotów w sposób celowy.

Dziecko nie rozumie na początku, że należy oszczędnie wykorzystywać materiały, nie wolno ich marnować, należy dbać o sprzęty, odpowiednio z nich korzystać, sprzątać w pracowni i na swoim stanowisku pracy, przeglądać i naprawiać sprzęty, narzędzia oraz produkować nowe pomoce, sprzęty, narzędzia do terapii zajęciowej.

Ergoterapeuta powinien dziecku pokazać jak korzystać z narzędzi, jaką powinno mieć postawę, jakie zachowania są niepożądane. Podczas zajęć powinny być w zasięgu ręki te pomoce, które są dziś do pracy potrzebne. Zbyt wiele narzędzi, materiałów może prowadzić do niepożądanych zachowań. Dziecko powinno wiedzieć, że za wyrządzone szkody, popsucie sprzętu ponosi konsekwencje. Nie powinny być przykre, budzić lęku ani niechęci.

Dzieci powinny brać systematyczny udział w pracach porządkowych. To ergoterapeuta ustala co ma zostać posprzątane, w jakim stopniu. I tak będzie on musiał sam jeszcze raz wszystko posprzątać, bo wiadomo, że dziecko na wózku nie posprząta idealnie. Ważna jest sama czynność sprzątania, odkładania na miejsce, dbania o własne stanowisko pracy.

Co jakiś czas wychowawca przegląda sprzęt i robi wraz z dziećmi drobne naprawy i konserwacje. Dzieci uwielbiają być pomocnikami, są dumni z tej funkcji, chętnie pracują. Wspólna naprawa uświadamia dzieciom jak nie należy posługiwać się danym narzędziem. Przy okazji wychowawca ma bezpośredni kontakt z dzieckiem. Bardzo pozytywnym działaniem jest organizowanie przez ergoterapeutę indywidualnej lub zespołowej pracy przy produkcji nowego sprzętu. Dzieci są dumne ze swoich własnoręcznie zrobionych sprzętów, cieszą się, że ich wytwory są wykorzystywane do pracy.

Dzieci również bardzo chętnie pomagają wychowawcy lub przygotowują samodzielnie materiały na bieżące zajęcia. Dzięki temu na zajęciach będzie więcej czasu na samą pracę, a nie na przygotowywanie materiałów, popełnianie przy tym błędów czy marnowanie pomocy.

Dysponowanie pracami dzieci

Dziecko podczas pobytu w ośrodku leczniczym, wykonuje wiele prac, które są wkładane do pudła i gdy dziecko opuszcza ośrodek dostaje je dla siebie, ale może mieć stały dostęp do tych prac. Zdarza się tak, że wykonywane narzędzia pozostają w pracowni i są na jej użytek. Wytworzone przedmioty ostre oddawane są dzieciom przy rodzicach. Na koniec pobytu dziecko oddaje jedną pracę na pamiątkę dla pracowni. Opłata za materiały wykorzystane do pracy jest symboliczna, często te pieniądze przeznaczone są na nowe materiały, wyposażenie pracowni czy na gips, opatrunki, gorsety. Gdy dziecko podczas pobytu w ośrodku nie produkuje zabawek i nie ma co wziąć ze sobą na koniec, a za to bardzo intensywnie pomagał w pracach naprawczych zabawek, narzędzi, ozdabianiu świetlicy, sal, egrgoterapeuta powinien wręczyć dziecku zabawkę pamiątkę z pracowni.

Postawa wychowawcza ergoterapeuty

Pod tym pojęciem rozumie się najczęściej dwie zsynchronizowane skłonności: życzliwość dla wychowanków i konsekwencje dążeń wychowawczych. Wyróżniamy dwa typy braku synchronizacji z jednej strony jest to pedagog ,,komenderujący" czyli taki który stosuje nakazy zakazy z drugiej strony ,,cieplarnianego" który jest lubiany przez dzieci, ale unikający z nimi konfliktu. W zakładach leczniczych spotyka się częściej drugi typ, ponieważ dziecko kalekie wzbudza troskę i sympatie. W pracowni terapii zajęciowej będzie chodziło oto jaką atmosferę stworzy ergoteraputa przez swoje zachowanie i sposób kontaktowania się z dziećmi.

Atmosfera pracowni

Atmosfera zależy przede wszystkim od cech osobowości wychowawcy. Życzliwość i sympatia- wiadomo iż spokój, pogoda i humor naturalność przyciągają dzieci. Te wszystkie cechy wyzwalają w dzieciach bardziej swobodne zachowanie. Dziecko z zachowania wychowawcy z mało uchwytnych objawów potrafi wykryć zniecierpliwienie czy chłód. Można spotkać się z potrzebą zachowania autorytetu przez wychowawcę, który w procesie wychowania i wszystkich sytuacjach z nim związanym ma odgrywać rolę wiodącą. Stwierdzone jest jednak, że sztuczne przybieranie pozy dzieci natychmiast kontrują biernym oporem.

Ingerencje wychowawcze

Zadaniem znacznie trudniejszym jest zachowaniem odpowiednich warunków pracy. Ingerencje wychowawcze dotyczą ogólnych zasad współżycia i współpracy w stosunkach dziecka z zespołem, w którym się znajduje, a także wewnętrznych norm porządkowych i organizacyjnych samej pracowni. Po drugie stosunku dziecka do jego własnej pracy. Ingerencje zazwyczaj przybierają postać pochwał, pouczeń, kar, nagród. Po uporządkowaniu tych określeń okazuje się, że chodzi o cykl konsekwentnego oddziaływania, który składa się z trzech elementów: instrukcji, oceny i sankcji. Należy dziecko uświadomić czego się od niego oczekuje i dlaczego, potem należy porównać jego postępowanie realne z oczekiwanym i nadać mu określoną wartość ujemną bądź dodatnią. W końcu trzeba doprowadzić do tego aby odpowiedzialność za skutek swojego postępowania pojęło ono jako coś realnego obowiązującego.

Instrukcje

Podstawą powodzenia jest zwrócenie uwagi dziecka na dane zagadnienie, zainteresowanie go nim i doprowadzenie do świadomej akceptacji danej zasady postępowania. Dziecko może nie przyjąć do świadomości instrukcji przekazanej w formie nakazu, pouczeń. Dziecko na takie polecenie może zareagować jako obronę przed bodźcami. Zaabsorbowane pracą może także w opóźnionym tempie zorientować się o co chodzi. Drugim powodem w trudności przyjmowania poleceń jest wynikający z natury dziecka empiryczny sposób patrzenia na świat. Nie słuchanie poleceń wynika z tego, iż dziecko łączy teorie z praktyką musi samo zobaczyć co się stanie, dlatego nie rozumie przestróg dorosłych. Dziecko upośledzone fizycznie, jeśli jego upośledzenie jest znaczne ma zwykle mniejszy zasób spostrzeżeń i doświadczeń niż dziecko zdrowe. Jednak z racji tego, iż jest uzależnione od opieki dorosłego jest bardziej podatne na jego pouczenia. Z powyższych spostrzeżeń wynika, że powodzenie daje zastępowanie pouczeń- doświadczeniami w myśl znanej zasady poglądowości, czyli uczenia na własnych błędach. Przekazywanie instrukcji pośrednio przez własne doświadczenia dziecka przynosi doraźne efekty wychowawcze. Taki system uczy przewidywania skutków postępowania uczy świadomego kierowania tym postępowaniem i odpowiedzialności za nie. Dziecko, które ma wyrobione takie nawyki bierze czynny udział w procesie wychowania.

Ocena

Rola ocen pozytywnych jest w sumie oczywista. Wiadomo, że pochwały zaspokajają naturalną niezwykle ważną dla każdego dziecka potrzebę akceptacji. Jeśli jakaś pochwała może działać źle na dziecko to tylko sztuczna narażająca je na śmieszność ze strony rówieśników. Każda inna o dodatnim działaniu powinna jak najczęściej stosowanym środkiem wychowawczym. Negatywne oceny niosą za sobą poczucie niepełnowartościowości, które jest kompensowane przez dziecko w szkodliwy dla niego sposób, zachwianie równowagi uczuciowej, obniżenie aktywności. U dziecka kalekiego wywołanie tych skutków jest znacznie większe, już samo kalectwo dostarczyło mu ich wystarczająco dużo. U tych dzieci reakcja alergiczne na krytykę są zjawiskiem zupełnie zrozumiałym. Stosowanie ocen negatywnych jak i ich niestosowanie daje szkodliwe rezultaty, dlatego można sądzić, iż jest to ślepa uliczka. Więc ocen negatywnych należy unikać wtedy gdy dziecko nieświadomie popełniło błąd w takim wypadku stosujemy tutaj przypomnienie norm i ponowną instrukcją. Inna sytuacja jest, gdy dziecko doskonale zdaje sobie sprawę z tego że działa na czyjąś szkodę, wtedy bezcelowe staje sie powtarzanie instrukcji i w tym wypadku należy użyć oceny krytycznej. Najczęstszym błędem w formułowaniu oceny negatywnej jest uogólnianie. Często wychowawcy robią to całkiem nieświadomie, lecz wtedy następuje stan gdzie większość będzie się czuła winna za coś czego nie zrobiła, inne bardziej krytyczne poczują się skrzywdzone tym faktem. Negatywna ocena ma korygować odchylenia od norm. Pierwsza zasadą o podstawowym znaczeniu w stosowaniu oceny negatywnej jest wyizolowanie winowajcy z grupy. Niezbędnym warunkiem jest ukazanie dziecku, że normy są czymś naturalnym i powszechnie szanowanym, a ponieważ grupa jest silnym autorytetem to powinna być wzorem. Nauczyciel jeżeli jakaś osoba z grupy jest wyśmiewana może wymyślać jakąś osobę, która miała dużo występków i wtedy jej kosztem bawią się wszyscy włącznie z osobą, która do tej pory była na jej miejscu. Drugą zasadą jest wyizolowanie przewinienia z całościowej, dodatniej oceny dziecka. Chodzi o przekonanie dziecka, że jego wykroczenie było czymś zupełnie niezgodnym z jego prawdziwą naturą. W ten sposób oszczędza się poczucie własnej wartości dziecka jest w dalszym ciągu lubiane i szanowane, a krytyce podlega tylko jeden konkretny uczynek. Zdziwienie jako forma oceny negatywnej Zdziwienie nie ma nic wspólnego z gniewem dorosłego więc eliminuje poczucie zagrożenia. Dziecko słysząc, że dorosły ocenia je dobrze, a tylko jest zdziwiony jego zachowaniem czuje się zażenowane. Zagadnienie ostrzejszych reakcji słownych. W większości wypadków w stosunku dzieci o normalnej wrażliwości uczuciowej upomnienie w postaci upomnienia działa skutecznie. Jednak ergoterapeuta może zetknąć się z dzieckiem o obniżonej wrażliwości uczuciowej, z dzieckiem zaniedbanym wychowawczo. Z całą pewnością dziecko takie będzie chciało dokonać ,,próby sił". Istnieją sytuacje kiedy wychowawca musi odezwać się do dziecka ostro i kategorycznie. Jeżeli w pracowni znajdują się jednak dzieci o zwiększonej pobudliwości i o zachwianej równowadze uczuciowej należy zamienić ostre upomnienie na usunięci winowajcy z zajęć, i żeby ten zgłosił się po zajęciach. Oceny perspektywiczne, a oceny statyczne. Zasada ta odnosi się do dziecka, które zna niewłaściwość swojego postępowania, ale nie potrafi nad nim zapanować. Można tu wymienić skłonność do bójek, skarżenie. Można by tę zasadę nazwać zasadę pomyślnych perspektyw. jej istotą jest by ocena negatywne nie była czymś jednorazowym, lecz obejmowała dłuższy okres.

Sankcje

Trzeci etap ingerencji wychowawczej, lecz należy do tematów niechętnie omawianych. Wielu wychowawców uważa, iż niestosowanie sankcji świadczy o wysokim poziomie umiejętności pedagogicznych. Jest w tym trochę słuszności, ponieważ jeśli dwa poprzednie etapy informacyjny i oceniający są realizowane z pełnym zrozumieniem wówczas konieczność stosowania sankcji ogranicza się do sporadycznych przypadków. Pojęcie to kojarzy się z kara za złe przewinienie. Jest realizowana w formie przymusu bądź przemocy fizycznej, która jest czymś w rodzaju odwetu na winowajcy. Sankcja jako realna odpowiedzialność za skutki błędu- istotą sankcji o których jest tu mowa jest po pierwsze: całkowite lub częściowe obciążenie dziecka skutkami jego błędu, po drugie dostarczenie mu realnych możliwości naprawienia tych skutków i dopilnowanie by możliwości te wykorzystało. Dziecko kalekie jednak bardzo często z winy otoczenie wzrasta w przekonaniu, że jego upośledzenie zwalnia go z kierowania własnymi poczynaniami. Jeśli celem rewalidacji fizycznej jest uczynienie człowieka zdolnym do samodzielnego podejmowania wysiłków związanych zarówno z codziennym życiem jak i pracą zawodową tak w rewalidacji psychicznej konieczne jest wyrobienie pełnej odpowiedzialności za swoje czyny też na równi z ludźmi zdrowymi. Od rodzaju popełnionego wykroczenia zależy formy ponoszonych konsekwencji. Musi być współmierna do winy i możliwości dziecka inaczej mija się z celem i traci swój sens. W większości przypadków obniża się nawet wymagania. Udział dziecka w ustaleniu odpowiedzialności, sankcja jako własne zobowiązanie. Ustalenie winy i konsekwencji powinno odbywać się w obecności dziecka nie powinno być narzucone z góry. Konsekwencje można uzasadnić jako naprawienie szkody, wynagrodzenie przykrości. Sankcja powinna być ustalana na zasadzie umowy z dzieckiem.

Konsekwencja oddziaływań wychowawczych, a potrzeba swobody.

W praktyce zapomina się, że dziecko powinno być nie tylko przedmiotem ale i podmiotem wychowania, czyli powinno brać w procesie wychowania czynny udział, że wychowanie powinno być harmonijną współpracą dorosłego i wychowanka. Wciąż zbyt mało uwagi zwraca się na potrzebę swobody u dziecka. Może się wydawać, iż konsekwencja oddziaływań wychowawczych koliduje ze swobodą dziecka. Wynika to z utożsamiania konsekwencji z przymusem. Ergoteraputa dostaje pod opiekę dziecko tylko na krótki okres czasu jakim jest pobyt dziecka w zakładzie leczniczym. Ma nauczyć je samodzielnej wędrówki do celu, którego ono najczęściej nie znało i który od razu może nie umieć zaakceptować. Może być to także dziecko, które nie zna żadnego kierunku, bo nauczono je tylko biernie oczekiwać pomocy.

Rola ergoterapeuty w rozwijaniu twórczej aktywności dziecka.

Stan początkowy- objawy i przyczyny, przekształcanie bodźca hamującego w bodziec pobudzający

Rozwój możliwości dziecka nie ma, ani nie powinien mieć punktu końcowego. Rola ergoterapeuty polega na likwidacji wtórnego kalectwa i należy stwierdzić, że udaje się to niemal całkowicie. Pozostaje upośledzenie realne i tutaj praca ergoterapeuty może doprowadzić najczęściej do częściowego tylko przezwyciężenia jego skutków. Istotnym momentem jest zmiana czynnika będącego bodźcem paraliżującym działanie na bodziec pobudzający do działania. Zamiana prosta, ponieważ słowa ergoterapeuty poparte są realną rzeczywistością, w pracowni rzeczywiście są dzieci z chorymi rękami i rzeczywiście robią piękne zabawki. Od tego momentu zaczyna się proces wyzwalania, rozwijania i regulowania aktywności dziecka.

Zasada maksymalnego zaangażowania uczuciowego dziecka

Jest jedną z zasad obciążenia dziecka jakimkolwiek zajęciem. Trudno o pobudzenie aktywności dziecka, o rozwój jej form i zakresu jeśli nie znajduje ona żywej przyjemności w zajęciu, jeżeli zajęcie nie wiąże się z poczuciem radości. Praca powinna wynikać ze spontanicznych dążeń.

• Zgodność tematu pracy z aktualnymi zainteresowaniami- Aby praca sprawiała dziecku radość musi być dla niego atrakcyjna, wybrana swobodnie, a nie narzucona. Dlatego kierując doborem tematu ergoterapeuta nie będzie forsował dziecka w sposób kategoryczny.

• Perspektywa powodzenia- Aby praca sprawiała dziecku radość musi także mieć perspektywę powodzenia. Ważne tutaj jest by kolejne etapy wykonania danego przedmiotu nie były dla dziecka tajemnicą.

• Uznanie otoczenia- Pochwały i podziw wypowiadane w prosty sposób bardzo podnoszą samopoczucie dziecka jak i jego zapał do dalszej pracy.

• Zainteresowanie dorosłego- Ważne jest uczestnictwo nie czynne, lecz objawy zainteresowania tokiem pracy, bliskość ergoterapeuty. Dzieci bardzo lubią robić coś z dorosłymi.

Zasada stopniowania trudności

• Wytwarzanie nowych stereotypów dynamicznych jako czynnik obciążający- Każda nowa nieznana czynność wymaga wytworzenia nowych nawyków zachowań. Zbyt duże nagromadzenie nowych elementów ruchowych może być przeszkodą ponad siły dziecka. Nie można się wtedy dziwić, że płacze i nie chce dalej kontynuować pracy. Należy więc dawkować poziom trudności, aby ich ,,porcje" były niewielkie, by walka dziecka z nimi nie przeciągała się zbyt długo.

• Regenerująca rola zabawy wyuczoną czynnością- kolejnym etapem jest wykonywanie czynności z pewnym stopniem swobody. Etap ten jest dla niego nagrodą, a dla systemu nerwowego odpoczynkiem.

• Uprzedzenie dziecka o możliwych trudnościach- Należy poinformować dziecko o możliwości powtarzania jakiejś czynności, ponieważ dziecko przeważnie zakłada, iż efekt powinien być widoczny od razu. Przeszkody widoczne z daleka są pokonywane o wiele spokojniej

Zasada indywidualizacji w kierowaniu aktywnością dziecka, zespoły istotnych cech- chodzi tutaj o wczesne i trafne rozpoznanie cech indywidualnych dziecka, które mają bezpośredni związek z jego aktywnością.

 

Inteligencja

Ergoterapeuta, aby móc dobrać odpowiednie metody do przygotowania terapii zajęciowej musi ocenić również inteligencję dziecka, z którym będzie współpracował. Inteligencja dzieli się, wg najprostszych podziałów na werbalną i konkretną, inaczej nazywaną praktyczną. W toku przygotowywania terapii zajęciowej ta druga jest ważniejsza, gdyż chodzi w niej o wykorzystanie w praktyce swoich wiadomości i umiejętności. Poziom inteligencji można poznać poprzez badanie psychologiczne ilorazu inteligencji, jest on obliczany z poziomu obu jej rodzajów. Jednakowoż ergoterapeuta nie zawsze ma możliwość skorzystania z takowych wyników badań. W takim wypadku musi on ocenić inteligencję konkretną sam dostępnymi sobie metodami na użytek terapii. Pomocnymi instrumentami ku temu będą różnorakie narzędzia służące do konstruowania gotowego przedmiotu. Wg. J.Nawrota mogą być to m.in., elementy służące do zbudowania małej łódki, czy lotki. Terapeuta obserwuje kolejne etapy pracy dziecka, oceniając przy tym jego wyobraźnię przestrzenną, umiejętność planowania, spostrzegawczość, koordynację wzrokowo-ruchową, koncentrację uwagi. Analizuje krok po kroku możliwości dziecka, zwracając uwagę na te, które składają się na inteligencję konkretną. Pomaga mu to później dobrać zajęcia odpowiednie do możliwości dziecka. Pomaga to również zniwelować, tzw. mylne pierwsze wrażenie. Dziecko pozornie wyglądające na pogodne, łatwo nawiązujące kontakty w pracowni może mieć problemy z dopasowaniem do siebie dwóch elementów, natomiast dzieci lękliwe, zamknięte w sobie, znerwicowane w ramach terapii zajęciowej mogą świetnie radzić sobie z zadaniami wymagającymi cierpliwości i sprawności działania. Dlatego tak ważna jest właściwa obserwacja, dobór zadań i dopasowanie trudności zadań do poziomu inteligencji każdego dziecka.

Dynamika dążeń

Kolejną cechą, która jest ważna jest aktywność dziecka i jego chęć do pracy. Dzieci o wysokiej aktywności potrafią długi czas pracować chętnie i twórczo. Jednakowoż gdy w warsztatach terapii zajęciowej będą brały udział dzieci upośledzone fizycznie poziom tej aktywności może być znacznie niższy. Czasem ta aktywność jest obniżona ze względu na różne czynniki. Takowymi może być typ układu nerwowego, nazywany też temperamentem. Kolejnym może być typ schorzenia i to jak ono wpływa na małego pacjenta. Postawy jakich dziecko się nauczyło ze względu na swoja chorobę. Ważne jest określenia tych przyczyn aby móc dobrać odpowiednie metody i program zajęć do realnych możliwości dziecka. Czasem dziecko po prostu nie wierzy w swoje możliwości, w takim wypadku najlepszym sposobem, aby mu pomóc jest dobranie tematyki zajęć tak, żeby była interesująca dla dziecka i stopniowanie trudności. W początkowych fazach pracy dzieci mogą nie chcieć się angażować i wolą obserwować innych uczestników. Jest to normalna reakcja i w taki przypadku ergoterapeuta bardzo delikatnie może zainteresować go tematyka zajęć, poprosić o pomoc , uśmiechnąć się. Zasadą jest aby pierwsze aktywności dziecka obejmowały prace krótkotrwałe i różnorodne. Po kilku dniach dziecko zaczyna być bardziej zainteresowane, i wtedy ergoterapeuta może mu zaproponować pracę wymagającą określonego rezultatu. Bardzo często pierwszy wytwór dziecka jest dla niego ważnym momentem, i jeżeli tenże wytwór zostanie zaakceptowany (musi zostać) dziecko ma większą motywację i chęć. Czasem dziecko w trakcie pracy zaczyna niechętnie ją kontynuować, dobra metodą jest wtedy oddalenie w czasie zaniechania tejże pracy. Propozycja, postaraj się jeszcze przez dwa dni a potem jeśli nadal nie będzie Ci szło postaramy się zmienić zadanie. Gdy metody taka jak powyższa, bądź pokazywanie przykładu innych nie działają i opór dziecka jest coraz większy możliwe jest nakazanie dokończenia zadanie, i wtedy dopiero zmiana tematyki. Jednakowoż przymus zwykle nie jest dobrym pomysłem i może spowodować jeszcze większy opór, dlatego można użyć go jedynie w wyjątkowych przypadkach, w których ergoterapeuta widzi, ze inne próby zachęty nie dają rezultatów. Poziom aktywności dziecka zależy tez roznieć od doboru zadań, nie zawsze to, ze dziecko wykonuje prace bez większego entuzjazmu oznacza, ze taki jest poziom jego dynamiki. Czasem jest niewłaściwy dobór pracy nie odpowiadający zainteresowaniom dziecka. Ważny jest zatem ciągle poszukiwanie specyfiki pracy tak aby dziecko mogło wykorzystać swój potencjał.

 

Samodzielność i inicjatywa

Po ustaleniu inteligencji praktyczniej, jak również poziomu dynamiki pacjenta, trzeba również popracować nad jego samodzielnością i inicjatywą. Nie ma zasady, które dziecko będzie bardziej samodzielne, a które nie. Często upośledzenie fizyczne stwarza przyzwyczajenie do częstego proszenia o pomoc nawet jeżeli nie jest to konieczne. Ergoterapeuta skupia uwagę na dzieciach, które mają obniżony poziom samodzielności i inicjatywy. Musi odnaleźć przyczyny braku samodzielność i pracować nad jej wzmocnieniem. Gdy dziecko prosi o pomoc wychowawcę ten podsuwa mu sposoby rozwiązania problemu ale nie rozwiązuje je za dziecko. Czasem można poprosić dziecko o to, żeby pomogło koledze. Również możliwa jest delikatna kpina, wszystko to uzależnione jest od indywidualnego przypadku. Aby ćwiczyć samodzielność dziecka warto w pierwszych dniach podsuwa mu zadania do praktycznego rozwiązania, stosując zasadę stopniowania trudności. Tak np. pierwsze zadania może być przekazane z kilkoma możliwymi rozwiązaniami i dziecko ma wybrać najlepsze. Aby wykształcić w dziecku inicjatywę warto zastosować podobny mechanizm jak przy pracy nad jego dynamika. Podsuwać mu kolejne zadania, zaciekawiać je tematyka, zachęcać i chwalić.

Zdolność koncentracji uwagi

Zdolność koncentracji uwagi jest cechą indywidualną. Uwaga dzieli się na mimowolną i dowolną. Dla dziecka naturalna jest jedynie uwaga mimowolna, wywoływana bez nacisku, spontaniczna. Tę drugą należy kierować na konkretne zjawiska. W ocenie dziecka i jego indywidualnych możliwości należy roznieć popracować nad koncentracja dziecka . Ważne jest tu zwrócenie większego wysiłku na uwagę dowolna, która może być kierowana przez terapeutę. Terapeuta powinien tak dostosować zadnia aby usprawnić uwagę dowolna na bazie uwagi mimowolnej. Praktycznie jest to takie zaplanowanie zadań, aby przy wykonywaniu czynności, które dziecko lubi dodać również czynność, która jest potrzeba do określonego zadania, ale niekoniecznie jest ulubionym zajęciem dziecka. Tak jak w innych wypadkach ważne jest tu stopniowe dobieranie trudności jak również określenie przyczyn braku koncentracji uwagi. Bardzo często może być to tylko chwilowy regres, spowodowany zmiana nastroju, przygnębiająca sytuacja osobista, czy nawet pogoda. Ważne jest aby terapeuta potrafił odróżnić takie obniżenie poziomu koncentracji od tego, które wynika ze znudzenia. Aby przeciwdziałać takowemu spadkowi należy tak dobierać zadania, aby pojawiały się w nim przerwy, a również krotki i ciekawe czynności.

 

Samokrytycyzm dziecka

Ważnym elementem w terapii zajęciowej jest wykształcenie u dziecka obiektywnego krytycyzmu do wyników własnej pracy. Należy tak kierować samokrytycyzmem, aby dziecko, które włożyło dużo wysiłku w swoja prace wiedziało o tym i doceniało swój wytwór. Czasem potrzebna jest zachęta, żeby dziecko nie poprzestawało tylko na tym, ze cos zrobiło, tylko chciało to poprawić na miarę swoich możliwości. Dobrze jest, aby inni uczniowie również ocenili taki wytwór. Pomocny jest tu system szkolnych ocen z zastrzeżeniem, ze funkcjonują jedynie czwórki i piątki. Pamiętajmy, ze nie oceniamy pracy tylko wysiłek i sumienność jakie zostały w nią włożone. Gdy dziecko ocenia zbyt krytycznie wyniki swojej trzeba pomoc mu spojrzeć na nie z obiektywnej strony, np. mówiąc jakie postępy zrobiło w ciągu ostatnich dni i ze potrzeba czasu aby cos wyszło perfekcyjnie. Podsumowując nie są ważne tylko zdolności manualne, ważna jest ilość pracy i samodzielność jakie dziecko włożyło.

 

Rodzaje metod terapii zajęciowej dla dzieci hospitalizowanych

Przy wybieraniu ćwiczeń dla dziecka hospitalizowanego należy uwzględnić jego indywidualne cechy i predyspozycje. Znaleźć jego najmocniejsze strony i je usprawniać. Dostosować poziom trudności do poziomu jego inteligencji konkretnej i dynamiki dążeń. Ważna jest również uważna obserwacji zmian jakie zachodzą w dziecku w każdym momencie terapii.

W warunkach hospitalizacji, nie wszystkie techniki terapii zajęciowej są możliwe. Jednak większość metod przy odpowiednich warunkach można zrealizować. Należą do nich:

1. Dziewiarstwo, czyli szydełkowanie czy robienie na drutach, możliwe jedynie przy możliwości używania obu rąk.

2. Hafciarstwo, zaczynając od najprostszych haftów, tj. krzyżykowy czy gobelinowy.

3. Tkactwo, czyli tkanie na krośnie. Dziecko może stworzyć własną makatkę do pokoju.

4.Krawiectwo, dziecko może Uszyć coś praktycznego, np.. ubranko dla lalek, misia.

5. Wyroby z drutu, np. breloczki, drzewka- można je potraktować jako prezenty dla kogoś.

6. Stolarstwo, prace w drewnie, dziecko może wystrugać figurkę.

7.Wikliniarstwo, dzieci wykonują proste przedmioty z wikliny, np. koszyk.

Zadania należy dostosować do mobilności dzieci i warunków w szpitalu. Dziecko z możliwością używania tylko jednej ręki może wykonywać proste prace stolarskie, jak np. wykonanie karmnika dla ptaków, przy nieznacznej pomocy terapeuty.

 

1

---