Przedmiot socjologii wychowania - środowiskowe uwarunkowania procesu wychowania.
Socjologia - to nauka opisowa wyjaśniająca, ale nie jest wartościująca, ani praktyczna , spisuje się i wyjasnia obiektywnie.
Pedagogika - to nauka wartościująca, praktyczna. Najwyższe( Bóg, Zbawienie)instrumenmtalne-wartość-przynależności(miłość,rodzina)społeczne.
Socjologia wychowania -wyrasta z socjologii ogólnej, przedmioty to: wiedza o społeczeństwie globalnym, wiedza o życiu, procesy społeczne, które mają miejsce w społeczeństwie globalnym i poszczególnych zbiorowościach społecznych.
Socjologia ogólna
powstała w połowie XIX w.
Do klasyków zaliczamy:
C.de St. Sinon - określał socjologie jako naukę o spontanicznie zachodzących procesach społecznych i spontanicznie kształtujących się formach społecznych.
A. Count - pierwszy, który użył określenia ,,socjologa”, pierwszy sprecyzował socjologie jako naukę o całokształtnych zachowaniach ludzkich.
E. Durkheim - przyczynia się do dalszego rozwoju określenia socjologii.
A. Conte - zalicza socjologie do nauk ścisłych, obok astronomii, matematyki, fizyki, ekonomi, maiła być ostatecznym działaniem tych nauk.
E. Dyrkheim - nurt humanistyczny i przyrodniczy. (jest nauką humanistyczną , do zajmuję się społecznością ludzką, ma cechy nauki ścisłej, bo zajmuję się…, statystykami).
Socjologia bardzo się rozrosła. Powstały subdyscypliny( s.wychowania, s.kultury, s.wiedzy, s.pokoju, s.wojny, s.rodziny, s.religii, s.moralności, s.kierownictwa, s. pamięci, s.młodzieży).
Socjologia obowiązują reguły:
Demokratyczna - nastawienie czyli respekt do wszystkiego rodzaju zjawisk, nawet mało interesujących
Obiektywizm - powstrzymywanie się od swoich własnych poglądów, osądów
Umiejętność uważnego słuchania, obserwacji, analizy, Nie przeceniać nadmiernie formalnych metod,
Zachowanie otwartego umysłu i uniwersalnego spojrzenia
Zachowanie dyscypliny myślenia ( zachowanie rygoru myślenia obiektywnego)
Zachowanie otwartości na współpracę z innymi naukami społecznymi.
Socjologia wychowania
Duży wpływ miał również Polak Florian Znaniecki. Wspisuje się w nurt socjologii humanistycznej. Przyczynił się także do metodologii badan jakościowych, pamiętników, autobiografii. Jest twórcą tzw. Współczynnika humanistycznego. Ważny jest wymiar subiektywny relacji człowieka.
Socjologia wychowania - bierze jako zainteresowanie przebieg procesu wychowawczego w kontekście środowiskowym. Przedmiotem socjologii wychowania są środowiskowe uwarunkowania przebiegu procesu wychowania.
MIKROsocjologia wychowania- podejmuje analizę tzw. Małych środowisk społecznych, które warunkują przebieg procesów wychowawczych ( rodzina, grupy rówieśnicze, gr. Pierwotne, kręgi towarzyskie.
MAKROsocjologia wychowania- podejmuje analizę szerszych procesów społecznych, system społeczny, system kulturowy, system polityczny, gospodarczy; jako przebieg procesu wychowawczego.
Środowisko społeczne
Behawioryzm- środowisko to system bodźców i reakcje na te bodźce.
Środowisko bezwzględnie kształtuje człowieka
definicja determistyczna
- środowisko to ogół osób lub grup społecznych z którymi dana jednostka STYKA SIĘ w ciągu całego swojego życia w sposób czasowy lub trwały, osobisty lub rzeczowy, bezpośredni lub pośredni
definicja akcjonistyczna F. Znamieckiego
-środowisko społeczne to SPLOT STOSUNKÓW w jakie dana jednostka wchodzi lub może wejść, ROLE jaki pełni lub może pełnić, WPŁYWY jakim podlega lub może podlegać albo wpływy jakie wywiera lub może wywierać.
DEFINICJA AKCJONISTYCZNA:- Bardziej zakładają rolę człowieka jako podmiotu.- Człowiek może w sobie organizować doświadczenia.
Ludzie i wartości jakie prezentują są środowiskiem naszego życia- Każdy człowiek ma inny charakter środowiska społecznego.- Osobista styczność - twarzą w twarz.
Styczność rzeczowa- stykamy się z czyjąś twórczością.
Styczność bezpośrednia- osobiście
Styczność instytucjonalna ( np. rektor uczelni) zarządzenie, troska
Splot stosunków społecznych.- Wpływy nasze na innych lub na nas wywierane.
Rola społeczna - to nasze miejsce w społeczeństwie. KAŻDY PEŁNI JAKĄŚ ROLĘ.
Jest tym miejscem w strukturach społecznych gdzie każdy ma swoje miejsce. DO tej roli przypisane są pewne zobowiązania i przywileje. Rola społeczna to zespół czynności, jakie podejmuje każdy obywatel ze względu na usytuowanie w społeczeństwie a także przywileje, (jako warunki dla realizacji, pewne prawa dla zobowiązań wobec społeczeństwa). Poprzez rolę społeczną dochodzi do wpływów, które wywieramy, ale to ulega zmianie w trakcie życia. Środowisko społeczne współczesnego człowieka podlega zmianą na skalę dotąd niespotykaną. Mówi się o konieczności edukacji dla przyszłości, co pozwala zniwelować trudności w przystosowaniu się do zmian. Bez względu na gwałtowność zmian wiemy, że najbardziej stałym czynnikiem w społeczeństwie są właśnie zmiany.
Obszary zmian środowiska, w których znajduje się społeczeństwo:
1.Nakładanie się nowej/ nowoczesnej kultury na tzw. kulturę tradycyjną - jeżeli odetnie się osobę, od jej dotychczasowych korzeni a umiejscowi w kontekście innych wartości, obyczajowości, narzuci się inna definicję podstawowych wartości jak: małżeństwo, miłość, rodzina, religia, osoba ta znajdzie się w szoku. (kulturę tworzą wartości)
2.Wywołane możliwościami technicznymi: np. samoloty, komputeryzacja, wymaga zmiany kompetencji, oznacza to nowe problemy etyczne, filozoficzne, indywidualne. Człowiek zmuszony jest do nowego wyborów życiowych i etycznych
3.Przyspieszenie procesu zdobywania wiedzy
4.Zmiany obserwowalne w strukturach społeczno- zawodowych, np. globalizacja(gospodarcza, militarna, w dziedzinie kultury- narzuca się ujednolicenie kultury, jednolitych wzorców)- teoria pluralistyczna- nie ma kultury lepszej i gorszej, kultura wiodąc(reprezentowana przez kraje przewodzące gospodarczo i politycznie)k. peryferyjna(kraje, które musza się podporządkować)
5.Zmiany obyczajowe
6.Zmiany w sposobie kształcenia
7.Zmiany w rytualnych formach kultowych(kryzysy tożsamościowe).
Środowisko społeczne w znaczeniu:
wąskim- bezpośrednie relacje
szerokim- cala kultura.
Każde środowisko społeczne jest dynamiczne, zmienia się. ( z naszą decyzją lub nie ( ktoś umiera) w strukturze i składzie.
Środowisko wychowawcze- to odrębne środowisko społeczne jakie dana społeczność stara się wytworzyć dla tych którzy podlegają procesowi socjalizacji i wychowania, aby w ten sposób zabezpieczyć ich przed oddziaływaniami niepożądanymi, a skłonić do zachowań zamierzonych przez daną grupę, aby kandydat nie nabył cech szkodliwych dla życia społecznego, aby utrwaliły się w nim postawy i zachowania pożądane ze względu na przyszłą jego rolę w społeczeństwie. Powinno być zbliżone do ideału kulturowego danego społeczeństwa. To wszystko zinstytucjonizowane formy oddziaływań socjalizujących i wychowawczych.
Zinstytucjonalizowane formy wszystkie wpływy według ściśle określonych problemów i celów wychowania szerokie znaczenie śr. wych. Wszelkie wpływy jakim wychowanek w procesie socjalizacji i wychowania(również niekontrolowane, np. media) podlega nieintecjonalnie, oddziaływania-wpływy przypadkowe.
Społeczeństwo wychowujące - każde społeczeństwo globalne jest wychowawcą. F. Znamiecki- opis elementów, które mają znaczenie w wychowaniu, są to elementy, które tworzą warunki wychowawcze.
ELEMENTY :
Grupy społeczne, które konstytuują każde społeczeństwo globalne. Wartości w tym społeczeństwie cenione przekazywane obecnym.
Ideologie obecne w dany społeczeństwie.
System symboliczny w danym społeczeństwie.
System legitymizacyjny w danym społeczeństwie
s. uzasadnień dla danej wartości i ideologii w społeczeństwie
style oddziaływań wychowawczych(demokratyczny lub pater…).
Warunki materialne, jakie dane społeczeństwo posiada
działania polityczne
system kulturowy
system ekonomiczny
Potrzeby każdego globalnego społeczeństwa(takie jak: potrzeba dynamiki rozwoju wewnętrznego, potrzeba zachowania ciągłości kultury duchowej, potrzeba siły zewnętrznej społeczeństwa w jego relacji z innymi społeczeństwami, potrzeby bazy materialnej).
Warunki pożądane w każdym społeczeństwie-
1.Współpraca poszczególnych grup, tak, ażeby wynegocjować wspólne interesy wspólnym oddziaływaniu wychowawczym na młode pokolenie ponad interesami grupowymi.
2. Wychowywać młode pokolenie do współpracy, dawać wzorce.
3. Wychowywać młode pokolenie do postawy służebnej wobec innych.
Szok przyszłości - Tefler- dysonans między zmianami a zdolnością człowieka współczesnego do przystosowania się do zmian, presja do negatywnej przystosowalności.
W jakich obszarach zmienia się współczesne środowisko społeczne?
1.Nakładanie się nowej kultury na kulturę tradycyjną. Jeśli się odetnie osobę od jej przyzwyczajeń, dotychczasowych korzeni i umiejscowi w świecie innych definicji podstawowych wartości to ta osoba znajdzie się w swoistym szoku. Definicje, które ulegają zmianie - miłość, rodzina, przyjaźń, patriotyzm (ma być pozbawiony właściwości religijnych, Boga, korzeni narodowych), religia.
2.Zmiany środowiska przez nowinki techniczne. Transport, społeczny przekaz, komputeryzacja. Wprowadza konieczność ulepszeń. Człowiek wobec technicyzacji staje wobec nowych wyborów etycznych.
3.Przyśpieszenie okresu zdobywania wiedzy.
4.Zmiany obserwowane w strukturach społeczno - zawodowych. Globalizacja gospodarcza, militarna, kulturowa. Teoria pluralistyczna - każdy naród ma swoją kulturę nienaruszalną. Jest teraz jednak kultura wiodąca i peryferyjna. Naśladowanie tych, którzy mają najbardziej rozwiniętą gospodarkę, militaria i kulturę. Reszta musi się podporządkować.
5.Zmiany obyczajowe
6.Zmiany w sposobie kształcenia
7.Zmiany w rytualnych formach kultowych. A w konsekwencji zmiany „ja” człowieka.
ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE
To są te wszystkie oddziaływania w celu osiągnięcia optymalnych warunków, by uniemożliwić wpływy osiągnięcia celu. Każde społeczeństwo chce wychować, by mieć z tego pożytek.
Środowisko społeczne w aspekcie wychowawczym ma 3 podstawowe sfery wpływów:
1.System zinstytucjonalizowanej działalności zmierzającej do realizacji celów wychowania wytyczonych wcześniej (F. Znaniecki - mówi, że to jest właściwe środowisko wychowawcze.)
2.Systemy wartości, normy i wzory zachowań, które to funkcjonują w danym otoczeniu społecznym, ale także stosunki społeczne, które wywierają wpływ na proces uspołecznienia i wychowania.
3.Sfera wpływów określanych, jako zagrożenia moralne ze strony podstawowych systemów wychowawczych. (Patologia, grupa deformująca, zewnętrzne czynniki deprawujące).
Środowisko wychowawcze nie jest środowiskiem jednolitym. Przeplatają się wpływy ukierunkowane odpowiedzialne i te nieodpowiedzialne, lub celowo ukształtowane negatywnie.
Stan i status symboli naczelnych społeczeństwa wychowującego. Efektywność procesu wychowawczego w społeczeństwie wychowującym zależy w dużej mierze od tego, jaki status mają symbole naczelne tego społeczeństwa.
Co to stan i status? Jan Strzelecki (socjolog) status i stan symboli określa, jako aurę skojarzeń emocjonalnych intelektualnych, moralnych i praktycznych, jaka ma miejsce u podstaw kojarzenia symbolu z treściami, na które on ma wskazywać. Nie każdy symbol w społeczeństwie ma siłę oddziaływania pozytywnego w obszarach wyżej wymienionych. Aby symbol miał pozytywne oddziaływanie, aby był czysty powinien spełniać on i jego nadawcy pewne warunki.
Kiedy nie ma skazy na przedmiocie, kiedy jest czysta aura:
•Jednoznaczność znaczenia tego symbolu.
•Musi być czytelny, społeczny system interpretacji tego symbolu.
•Nie może być połowiczności, ukrycia pewnych prawd przez nadawców.
•Nadawcy symbolu sami występowali zgodnie ze znaczeniem danego symbolu.
STYLE ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH SPOŁECZEŃSTWA WYCHOWUJĄCEGO
Style oddziaływań jest to względnie stały sposób oddziaływań określonych działań ukierunkowanych na osiągnięcie określonego celu. Mc Gregory jest autorem refleksji dotyczącej ideologii nauczycielskich. Wyróżnia 2 orientacje - humanistyczną i dyrektywną. W oparcie o nie można skonstruować 2 modelowe style oddziaływań w odniesieniu do wychowania. W grupie zawsze jeden styl dominuje. W zależności od nasilenia cech tego stylu są:
Styl demokratyczny (partnerski)
1.Jasno określone cele wychowania, ustalanie tych celów jest przez wszystkie możliwe strony zainteresowane procesem wychowawczym. Wychowanek jest zorientowany, jakie są cele, a także może brać udział w określaniu tych celów. Są one jasno ustalone.
2.Kładzie się silny nacisk na wychowanie twórcze wychowanka, jego inteligencji, inicjatywności, wyzwalanie jego potencjału i w ten sposób także umożliwienie podejmowania inicjatywy. Sam ma działać, tworzyć.
3.Stymulowanie zdolności do rozwiązywania trudnych zadań samodzielnie.
4.Zaproszenie wychowanka do współodpowiedzialności za przebieg i efekty procesu wychowawczego
5.Dbałość o klimat relacji międzyosobowych. Z poszanowaniem godności wychowawcy i wychowanka.
Wszystkie te cechy składają się na zasadniczy walor tego stylu a mianowicie troska o tworzenie warunków do rozwoju wychowanka. Te warunki dają możliwości do inicjatywy od strony wychowanka i wychowawcy do ustalania cech wychowawczych.
Styl jest owocny w następujących:
•W odniesieniu do inteligentnych osób.
•Gdy chodzi o wykonanie zadanie trudnego i postawienia na inicjatywność wychowanka.
•W odniesieniu do osób, które mają już doświadczenie, choćby minimalne stylu demokratycznego.
Ten styl musi być autentycznie demokratyczny. Jesteśmy współtwórcami przebiegu wychowania, osoba bardziej doświadczona daje możliwość do rozwoju wychowanka.
Styl paternalistyczny (dyrektywny, autorytarny, autokratyczny)
1.Cele wychowania są narzucane.
2.Rozbudowywanie struktur warunków wychowawczych i zaznaczona hierarchiczność
3.Sztywność tych struktur - konserwatyzm. Jeśli jakieś rozwiązanie uznaje się za słuszne to nie ma odwołania tej decyzji.
4.Stylem są rozbudowane struktury. Rozbudowane instytucje, sztywność struktur, hierarchiczność (zanim coś załatwisz musisz przejść 15 osób).
5.Apogeum system totalitarny.
6.Kluczowa cecha to dyrektywność, nadzorczość - jednokierunkowy przekaz (masz to zrobić i już) jest tu ciągła kontrola wychowanka. Wychowanek jest kontrolowany, ciągłe oko na nim czy dobrze czegoś dokonał. Zakłada, że wychowanek chce zmanipulować wychowawcę. Nie dopuszczenie do głosu, do inicjatywy.
Kiedy ten styl może być dobry? Np. na początku życia człowieka. Wzmacniane jest poczucie wartości i podmiotowości. Ukazywać kryteria wyboru. Pokazanie jednak kryterium wyboru, dlaczego tak a nie inaczej. Zdaje też egzamin do osób mniej inteligentnych, mniej inicjatywnych. Gdy jest proste zadanie do wykonania. Również, gdy mamy do czynienia z osobami, które nie doświadczyły stylu demokratycznego.
OWOCE STOSOWANIA STYLÓW
Paternalistyczny - nie umie dokonywać wyborów słusznych, dla siebie korzystnych. Osoby, które były poddawane takiemu stylowi nie potrafią funkcjonować w warunkach wolności. Nie potrafi dbać o swoje dobro. Nie mają zaufania do siebie, do swoich możliwości. Nie wykształciły wychowania.
Demokratyczny, partnerski - osoba jest zdolna o dokonywania słusznych wyborów, do inicjatywy rozwiązań, osoba, która zdobywa się na odwagę, bo ma uzasadnione zaufanie, że potrafi dokonać słusznego wyboru, ma jasne wpojone kryteria dokonywanego wyboru.
PUENTA STYLÓW WYCHOWAWCZYCH ->Jakich wyborów dokonuje młodzież - to ukaże, jakim systemem wychowania się posługuje.
Stefan Nowak - przeprowadzał badania dotyczące wartościowania młodego społeczeństwa. Narysował gigantyczny socjodram, na którym uwypuklone są
wartości afiliacyjne- wartości oznaczające potrzebę przynależności do kogoś-przyjaźń, małżeństwo, miłość. Dotąd młodzi Polacy preferowali wartości autoteliczne i prospołeczne; młodzi Polacy będący pod wpływem społeczeństwa wychowującego przedwojennego preferowali wartości autoteliczne i prospołeczne-ten trend zaczął się osłabiać w latach 60. Wobec dysfunkcji instytucji, które miały służyć człowiekowi, a nawet były wrogo nastawione, w przestrzeni ludzie byli inwigilowani, nie mieli wolności. Jedyna przestrzeń, gdzie człowiek czuł się wolny były to wartości afiliacyjne. Przyjaciele stali się powiększoną rodziną. Polacy, którzy wyemigrowali bardziej doceniali przyjaźń.
Badania pokazują, że młodzi centralnie sytuują wartości afiliacyjne
Wartości prospołeczne: umiłowanie wartości patriotyzmu, chęć bezinteresownego zainteresowania się innym, chęć pomagania, wolontariat,
Wartości autoteliczne: Wartości najwyższe: Bóg, religia, zbawienie, pełny rozwój, doskonalenie siebie, osiąganie doskonałości,
Wartości prestiżowe: te wartości, które określają usytuowanie korzystne człowieka w strukturach społecznych, np. osiągnięcie prestiżowego zawody(lekarz, adwokat, ksiądz, oficer, siostra zakonna), zalicza się wartości dające wysoki status materialny, prestiż kulturowy(artysta); wartości wyłoniły się po wartościach kompetencyjnych, nabycie wiedzy, kwalifikacji, języka, posługiwania się komputerem
Wartości instrumentalne(traktowane, jako instrument do osiągania innych wartości, np. wykształcenie; może być zmienna charakterystyka wartości) i hedonistyczne(komfort życia, czerpanie radości, przyjemności)
Sposoby wartościowania:
Nastąpił przełom w wartościowaniu-lata 60. Utrzymuje się tendencja wysokiej pozycji wartości afiliacyjnych, ¼ polaków angażowała się w działaniach politycznych-wydeptywała ścieżki demokracji-pokolenie stracone, ¾ skoncentrowała się na wartościach materialnych, np. posiadanie samochodu, domu -pokolenie nazwane przez socjologów, jako pokolenie niskich lotów.
Syndrom wycofania polskiej młodzieży- zjawisko zarejestrowane w latach 90, charakteryzuje się niechęcią młodzieży do bezinteresownego działania, utrzymuje się aż do dziś. Oznacza to, że młodzież uwięzła między egoizmem a altruizmem- nie można powiedzieć, że młodzież, nie jest zdolna do bezinteresownego działania, z jednej strony wyraża potrzebę możliwości angażowania się, ale jednocześnie się nie angażuje. Cały zespół cech mówiący, że człowiek młody nie ceni wartości prospołecznych.
Patriotyzm bez właściwości- Habermas zwolennik patriotyzmu wykorzenionego z tradycji narodowych, religii…2000 próba-okazało się, że w okresie przełomowym(89/90) maturzyści wysoko wywindowali wartości prestiżowe i wartości kompetencyjne, nasiliło się to również w roku szkolnym 90/91
Zbiorowość społeczna: różne formy życia zbiorowego ludzi. Poszczególne typy zbiorowości są wyróżniane według różnych kryteriów, takich jak: ilość osób, typ więzi emocjonalnej, społecznej, instytucjonalnej, kryterium wartości i celów, wobec, których skupia się dana zbiorowość. Możemy mówić o różnych formach zbiorowości: prymitywne (zbiegowisko, tłum, masa) i na wyższym poziomie organizacji(publiczność, zebraną i niezebraną, grupa społeczna-najlepiej zorganizowana)
Zbiegowisko: określane jest jako przelotne skupienie kilku lub kilkudziesięciu osób zainteresowanych jakimś zdarzeniem(zazwyczaj niezwykłe wydarzenie które przyciąga uwagę w tym samym czasie i miejscu) podstawą skupienia jest nagły impuls, silnie działająca podnieta lub ciekawość. W ujęciu psychologicznym i socjologicznym stwierdza się ze ta ciekawość jest centralnym aspektem zbiegowiska, jest tendencja do podobnych reakcji emocjonalnych, zachowań. Z pedagogicznego i psychologicznego punktu widzenia jest fakt, że reakcje mogą przerodzić się w stałe mechanizmy reagowania lub działania w podobnych sytuacjach.
Tłum: przelotne zgromadzenie większej ilości osób-od kilkadziesiąt do kilkaset na przestrzeni dopuszczającej bezpośredni kontakt i reagujących spontanicznie na te same podniety. Więź społeczna, która łączy ludzi w tłumie złożona jest z tak zwanych elementów emocjonalnych popędowych. Łączność psychiczna i styczność przestrzenna, jako pewne aspekty więzi społ. Zbiera się i kształtuje się pod wpływem silnych bodźców emocjonalnych. Z pedagogicznego punktu widzenia w miarę jego powstawania jest zdolny do nieprzewidywalnych relacji.
Aspekt dezindywidualizacji- pozbawienie osoby cech indywidualnych
Publiczność jako forma życia zbiorowego:
1.Publiczność zebrana-audytorium, albo zbiorowość intencjonalna, której motywem zebrania się są określone wartości, np. poszukiwanie wiedzy, rozrywki. Jest to skupienie pewnej liczby osób mających podobne potrzeby oczekiwania lub upodobania, wiąże się to z posiadaniem określonego charakteru potrzeb. Te potrzeby oczekiwania i… są przedmiotem pewnego spolaryzowania się postaw. Jednocześnie są podstawą wyodrębnienia się publiczności zebranej. Następną cechą jest gotowość do podejmowania podobnych czynności, np. słuchanie, notowanie, oklaski. Wytwarzają się podobne przeżycia, nastawienia, które mają charakter trwały lub przelotny w zależności od osobowości. W każdej p. z. występują 3 elementy więzi społecznej:
•styczność przestrzenna,
•wzajemne oddziaływanie,
•emocjonalna gotowość do wspólnego działania- polega na percepcji określonych treści
2.Publiczność niezebrana- są to najczęściej słuchacze tych samych audycji radiowych, czytelnicy tych samych czasopism, telewidzowie, którzy preferują podobne programy telewizyjne- odbiorcy określonych treści medialnych. Dla wytworzenia się tej formy publiczności niezebranej ważny jest „autorytet”(subiektywny).
Elementy więzi społecznej:
•Styczność emocjonalna
•Łączność psychiczna
•Głęboka świadomość wpływu percypowanych treści zwłaszcza w sferze poglądów, schematów myślowych, mowy
Publiczność stanowi wyższy podział zbiorowości społecznej, występują elementy organizacji. Najwyższą formą organizacji społecznej jest grupa społeczna. Udział grupy społecznej w procesie wychowania jest fundamentalny, kluczowy.
Grupa społeczna:
1.Stanisław Ossowski „ Wszelki zbiór osób, który możemy ujmować jako całość ze względu na jakiekolwiek stosunki zachodzące między jej uczestnikami”. Nazywa grupę zbiorowością zespoloną więzią społeczną i twierdził, że grupa przyjmuje pewne funkcje społeczeństwa globalnego.
2.F. Znaniecki definiuje grupę społeczną: „każde zrzeszenie ludzi, które w świadomości tych ludzi stanowi pewnego rodzaju odrębną całość- inaczej układ odosobniony”. Zrzeszenie może być mniej lub bardziej liczne. Za najniższą granicę uważa 2 osoby, największa empirycznie nieokreślona. Czas trwania grupy może być różni- od kilku dni- kilku tysięcy lat.
3.Jan Szczepański określa grupę jako pewną liczbę osób(minimum 3)powiązanych systemem wzajemnych stosunków uregulowanych przez instytucje i posiadających pewne wartości wspólne. Podkreśla, że w grupie społecznej musi nastąpić zasada odrębności. Opis jej możliwych komponentów składowych grupy społecznej, które są niezbędnymi elementami grupy społecznej:
•Przynależność do grupy społecznej/ członkostwo, poprzez fakt, że przynależymy do grupy społecznej dokonuje się fakt, że należymy do społeczeństwa globalnego
•Wzór fizyczny- w przypadku niektórych grup jest on bardziej widoczny- np. habit, mundur, itp.
•Wzór moralny- zespół cech moralnych, jakie członek grupy powinien przejawiać swoim postępowaniu
•Funkcja członka grupy- f. dzięki której grupa może kontynuować swoje istnienie, każdy członek ma swoją funkcję. Grupa żyje poprzez aktywność. Grupa istnieję tym dłużej im bardziej jest wymagająca co do aktywności poszczególnych członków grupy. Grupa mało wymagające od swoim członków są krótkotrwałe
•Zadania grupy- są to ustalone i świadomie zidentyfikowane stany rzeczy i zjawiska, które grupa jako całość chce osiągnąć. Zadania grupy są czynnikiem rozwijającym wewnętrzną organizację grupy.
•Wola zbiorowa grupy- zbiorowa synteza dążeń członków grupy do zrealizowania zadania zbiorowego. Wola grupy przejawia się w konsekwentnym i efektywnym realizowani zadań grupowych
•Solidarność grupy- polega na poczuciu identyfikacji z innymi członkami grupy, identyfikacji osobistych interesów z interesami grupy. Ta solidarność ujawnia się w postawach.
Klasyfikacja grup społecznych:
1.Ilościowe- grupy małe(wszyscy członkowie grupy się znają, jest możliwy kontakt bezpośredni) i duże
2.Poziomu organizacji życia grupowego- grupy formalne(wysoki poziom organizacji życia grupowego i są do tego stworzone struktury ) i nieformalne(grupy, które zbierają się bardzo spontanicznie na bazie pewnych wartości, ale nie ma tu wyraźnych zasad organizacji życia grup)
3.Poziom organizacji i więź społeczna: grupy pierwotne(silna więź emocjonalna) i wtórne(ogólna świadomość przynależności do grupy, grupy bardzo liczne, wysoki poziom organizacji, złożone struktury)
Grupa pierwotna: naturalna, w której człowiek się rodzi, do której osoba przynależy bez wyboru, w której nabywa pierwsze doświadczenia społeczne.
Cooley[kulej]- cechuje się bezpośrednim typem relacji społecznych, „twarzą w twarz”, częstymi relacjami, silną więzią emocjonalną, specyficzną jednością psychologiczną(duchową), solidarnością w sposobie reagowania na otoczenie naturalne i społeczne, silną identyfikacją. Ma ogromną rolę w procesie wychowywania.
Instytucja społeczna
w każdym społeczeństwie konieczny jest system kontroli społecznej, który ma na celu utrzymanie członków tego społeczeństwa w ramach pożądanych wzorów zachowań, egzekwowanie określonych norm i obowiązków. Tymi systemami kontroli są instytucje społeczne zasadami jakimi kierują się wszystkie instytucje niezależnie jakim sektorze życia się znajdują:
►Stwarzanie warunków i możliwości zaspokajania potrzeb wszystkich obywateli
►Regulowanie ludzkich zadań, głównie chodzi o egzekwowanie działań pozytywnych
►Zapewnienie ciągłości życia społecznego i kontynuacja czynności publicznych
►Integrowanie zadań i relacji między obywatelami, po to, żeby wspólne dążenia integrować, umacniać wewnętrzną spójność między obywatelami
Występują 4 obszary instytucji społecznych:
» Grupa osób powołana do zaspokojenia spraw doniosłych dla całej zbiorowości. Klasyczną instytucją jest rada ministrów.
» Formy organizacyjne zespołu czynności wykonywanych przez niektórych członków grupy w imieniu ich na rzecz grupy
» Zespół urządzeń materialnych i środków działania pozwalających niektórym członkom grupy na wykonywanie publicznych funkcji mającej na celu zaspokojenie potrzeb i regulowanie czynności całej grupy
» System ról społecznych szczególnie doniosłych dla całej społeczności a pełnionych przez niektórych jej członków.
Ujmując te 4 wymiary możemy podjąć próbę jednej zwięzłej definicji instytucji społecznej:
Instytucje społeczne są sposobem organizacji zespołami urządzeń, w których wybrani członkowie grupy otrzymują uprawnienia do wykonywania czynności określonych publicznie i interpersonalnie dla zaspokojenia potrzeb jednostkowych i grupowych oraz regulowania zachowań międzyludzkich danej społeczności, ten sposób regulacji jest normowany, ze względu na interesy jednostkowe i publiczne.
Instytucje zawierają:
→ Cel: czasami kilka celów szczegółowych, które budują cel ogólny
→ Ekipa osób, które przygotowane są do pełnienia zadań ukierunkowanych na realizację tego celu
→ Role społeczne, w których ekipa osób usytuuje się(osoby muszą mieć szczególne kompetencje)
→ System organizacji tych zadań i program szczegółowy
→ Zespół środków i baza materialna konieczna do realizacji tych zadań
Wychowanie jako czynność społeczna w koncepcji Floriana Znanieckiego.
Czynność społeczna: wszelkie oddziaływania osób na siebie(ogólnie). Tylko te wzajemne oddziaływania osób na siebie, które w swojej intencji zawierają pozytywną wymianę międzyosobową wartości. Drugą ważną cechą jest założenie współpracy w realizacji określonego dobra jednostkowego lub społecznego. Kolejną cechą jest założenie, żeby niezależnie od tego czy realizujemy dobro jednostkowe czy społeczne służyło perspektywie transcendentnej.
F. Znaniecki rozumie wychowanie jako wymianę międzyosobową, w której konieczne są 2 strony tej czynności: podmiot i przedmiot wychowania. Podmiot: wychowawcy, przedmiot czynności wychowawczej: wychowankowie. Relacja między wychowawcą a wychowankiem jest jednostronna- jednostronny przekaz od strony wychowawcy ku wychowankom. (Parsons podkreśla, że w przekazie jest ważny odbiór i przekaz ze strony wychowanka). Drugim elementem jest przekaz wychowawczy. Treścią przekazu są wartości(centrum przekazu), normy, wzory osobowe, ideał wychowawczy. Trzecim elementem jest system symboliczny, który służy do przekazu treści wychowawczej(kanał przepływu). 4 elementem jest system legitymizacyjny: system uzasadnienia tych treści, które są istotne.
Metody wychowania:
► Negatywnego przymusu: zorganizowanie w taki sposób środowiska i podjęcie takich działań, które mają na celu odcięcie wychowanka od wpływów niepożądanych z punktu przyjętych celów wychowawczych
► Pozytywnego nakłaniania:
a) Perswazja moralna- nakłaniamy wychowanka do pozytywnych działań wskazując na wartości wyższe, które zasługują na to, aby je osiągnąć
b) Perswazja utylitarna- wskazywanie także korzyści jakie mogą wynikać dla niego z podjęcia zadań, działań, sposobu postępowania, kreatywności
► Sugestii psychicznej: zakłada jakieś pozytywne doświadczenia, które kodują się w naszej psychice i w tej metodzie odwołujemy się do pozytywnych doświadczeń, aby kontynuować podjęte działania
► Wysiłku zbiorowego/ pracy: wykonujemy z większą energią pracę w grupie niż indywidualnie. Następnym elementem czynności wychowawczej, który jest konieczny jest efekt wychowania.
Znaniecki określa 2 warianty:
Efekt nominalny: na skutek ukończenia etapu wychowywania, wychowawca poświadcza, że wychowanek jest gotowy do realizacji roli społecznej; efekt nie jest ostateczną gwarancją, że wychowanek jest gotowy d realizacji roli społecznej
Efekt realny: Wychowanie ma bardzo krótką definicję: proces przygotowania do realizacji ról społecznych.
Społeczeństwo demokratyczne.
Demokracja
zasady w oparciu o które ma się demokracja realizować: jest ustrojem opartym o specyficzny zestaw wartości, gzie jednocześnie wymaga się uznania, respektowania i realizowania określonego kanonu tych wartości i związanych z nimi cnót obywatelskich. W procesie edukacji o demokracji chodzi o wyeksponowanie tych wartości, o ich uzasadnienie(legitymizację), głębokie osadzenie w kulturze osobistej poszczególnych obywateli, po to, aby byli odpowiednio przygotowani do odpowiednich zachowań, żeby stały się samoczynnymi zachowaniami, by były głęboko motywowane.
Zasady demokracji:
→ Prymat społeczności/ prymat ludu: decydujące znaczenie ma głos ludu w życiu społecznym, samorządność większości(przeciwieństwem tej zasady jest przyznanie władczych uprawnień jakiejś wybranej jednostce lub grupie mniejszościowej, np. partia)
→ Prymat prawa nad wszystkimi innymi preferencjami grupowymi i indywidualnymi: demos jest źródłem wszelkiego prawa, prawo jest dla bezpieczeństwa ludu i regulacji całego życia społecznego. Jest ona najczęściej łamana. Prawo jednakowo obowiązuje wszystkich. Nie ma czynu które byłyby niedozwolone dla ludu, a dozwolone dla elity. Prawo nie może być selektywne.
→ Równowaga między wolnością indywidualną a innych: wartość wolności jest mocno akcentowana, ale nie absolutna wartość jednostki, ale wolność, której granicy jest wolność innych osób w społeczeństwie.
→ Eksponuje aktywność obywateli. Daje gwarancję aktywności obywatelskiej, nie gwarantuje się tylko aktywności, ale wymaga się jej w życiu społecznym. Demokracja nie daje nam tylko przywileju aktywności w życiu społecznym, ale wymaga jej. Wyklucza bierność, zakłada kreatywność obywateli na wszystkich płaszczyznach. Ma charakter moralnego imperatywu. Demokracja akcentuje jako obowiązek aktywność.
→ Dotyczy dyscypliny realizacyjnej powinności obywatelskiej, czyli chodzi o egzekwowanie tego prawa do wolności i aktywności.
→ Odpowiedzialność indywidualna za byt zbiorowy.
Równość prawa oznacza przyjęcie podobnej miary ciężaru odpowiedzialności za efekty demokracji. Skrajny egoizm, hiperodowiedzialność wykluczanie innych z brania odpowiedzialności za kształt życia. Zdrowa zasada polega na przyjmowaniu odp wg kompetencji, możliwości jakie mamy, osobistych walorów i talentów.
Sytuacja demokracji w XXI wieku.
Paradoksalnie dzisiejsza sytuacja demokracji nie rysuje się klarownie, nie jest wolna od wypaczeń. Mówi się wręcz o kryzysie demokracji.
► Kryzys demokracji ma charakter instytucjonalny i świadomościowy. Instytucjonalny polega na dysfunkcji wielu instytucji publicznych, ich dysfunkcji, nie realizują swoich zadań i funkcji. Wkrada się patologia. Świadomościowy: media bombardują świadomość młodego pokolenia, któremu przedstawia się życie bezproblemowe, wygląda na to, że świat jest bajką- iluzja, odwraca się uwagę od problemów. Kryzys braku świadomości tego, co się dzieje.
► Zauważa się destrukcyjny wpływ demokracji w tym wydaniu jakim jest ona realizowana na kulturę. Wolność w wypowiadaniu obelżywym słów publicznie, w mediach. Wypowiadane są skrajne poglądy, które zasadniczo obrażają godność człowieka („Pan jest zerem”- wypowiedź publiczna, bez poniesienia konsekwencji).
► Neoliberalna kapitalistyczna gospodarka generuje coraz większe nierówności, dlatego, że decydują układy na bazie interesu grup, które posiadają wpływy i siły. W dobrze rozumianej gospodarce liberalnej powinno chodzić o to, że dynamizm gospodarczy powinien doprowadzić do rozwoju całego społeczeństwa. (Ford zasłynął z tego, że w pewnym etapie rozwoju zakładu, miał aspiracje, żeby jego pracownicy również mogli zakupić samochód z jego firmy). Należy likwidować nierówności.
► Powstaje sieciowy układ władzy co oznacza deficyt demokracji, coraz mniejsze znaczenie ma państwa narodowe, a coraz większe układy narodowe(np. UE). Konsekwencje: ograniczanie suwerennej decyzji tych państw, które wpisane są w te układy; ograniczana jest możliwość wypowiedzi oceniającej aktualną sytuację polityczną ze strony obywatela, co przeczy zasadzie obywatelskości i podmiotowości. A więc publiczne wypowiedzi obowiązuje poprawność polityczna. Narodowa polityka nie ma siły przebicia jeżeli chodzi o kierowanie siłami ekonomicznymi, ze względu na to, że istnieje rzeczywistość globalnej gospodarki, czyli ponad narodowe siły geoekonomiczne dyktują gospodarkom narodowym jak mają się rozwijać, w jakim kierunku mają iść.
► Dobra gospodarki globalnej takiego w którym przyjmuje się jako współgospodarzami cudzoziemców, czyli ze względu na międzynarodową biurokrację przepisy prawne zezwalają na to, aby dobra sprzedawać cudzoziemcom. (kupowanie stoczni, poczt, cukrowni, zakładów energetycznych). Jeżeli pozbawi się suwerenności gospodarki, pozbawiamy suwerenności narodu.
► Przepaść pomiędzy obywatelem a systemem instytucji, czyli strukturami wyższymi. Ta instytucja, która jest powoływana dla obywatela jest ponad obywatelem.
► Dylemat tożsamości zbiorowej i indywidualnej. Procesy globalizacji i tzw. ponadnarodowej integracji sprawiają, że zaczyna podlegać zmianom dotychczasowy sposób traktowania wspólnoty narodowej i jej roli w konstruowaniu i reprodukowaniu tożsamości obywatelskiej i narodowej. Jeśli chodzi o warunki Polski był bardzo mocny związek między kulturą i tradycją narodową a tożsamością jednostkową, oznaczało to ogromną identyfikację Polaka z jego kultura i przeszłością. Ta tożsamość oparta o głęboki dorobek kulturowy był dogmatem w publicznym dyskursie.
► Procesy globalizacji dotyczą również kultury, polega na jednostronnym przepływie kultury, nie wymiana. Czyli tworzy się ponadnarodową kulturę, przy czym ma cechy państw wiodących kultury. Wartości stanowią centrum kultury. Dochodzi do przereklamowania wartości. Jest ono o tyle groźne, że doprowadza do wykorzenienia z kultury narodowej.
► Podział jaki obserwujemy dwóch izolowanych przestrzeni społecznych: elity i masy. Rośnie przepaść w demokratycznym społeczeństwie. Kształci się typ elit międzynarodowych.
Społeczeństwo nowoczesne swoistego dyktatu wypaczonej demokracji
W znacznej mierze odpowiada za to elektroniczna technologia, która lansuje konsumeryzm, a z drugiej strony tzw. wspólnotowość wirtualną.
KONSUMERYZM oznacza już nie tylko lansowanie najbardziej pożądanych wzorów konsumpcji, oznacza ideologię konsumpcji, jej skutkiem jest lansowanie odpowiednich wzorów tej konsumpcji.
O ile w dotychczasowej kulturze wzorcem wychowawczym była osoba twórcza - w tej chwili realizuje się wzorzec samorealizacji poprzez konsumpcję.
Człowiek to istota konsumująca, nie twórcza i kreatywna.
Konsumpcja jest legitymizowana jako ideał życia. Poziom konsumpcji to wyznacznik dobrego życia.
Jeśli mówimy o wspólnotowości wirtualnej - to internetowe medium sugeruje możliwość zaspokojenia wszelkich potrzeb w całkowitej izolacji od bezpośredniej fizycznej obecności innych osób.
Młodzież poprzez to pozwala się „zamykać” w tych ograniczeniach, przyjmując jednocześnie wzorzec skrajnego, radykalnego indywidualizmu, dystansując się od tradycyjnych wspólnot.
„Wirtualna wspólnota” nie jest realona, grozi bardzo poważnymi konsekwencjami. Środowisko wirtualne traci swoją (?), nie ma bezpieczeństwa.
Tylko tradycyjne wspólnoty (rodzina, przyjaciele) zapewniają nam realne wsparcie, poczucie bezpieczeństwa.
Tylko w oparciu o ten kapitał społeczny, jakim dysponują realne wspólnoty, młodzież może odpowiedzialnie przygotować się do pełnienia roli społecznej.
Dochodzenie młodzieży do ról społecznych - współczesnemu społeczeństwu wystarczyło do tego wykształcenie, teraz musi też być dokształcanie się. Ten proces osiągania kwalifikacji do pełnienia ról społecznych także wymaga wsparcia i to nie tylko od rodziny, lecz ze strony całego społeczeństwa, ono nie daje jednak tego wsparcia (pokolenie odrzucone przez kultury). Brak gwarancji, jeśli chodzi o pracę, decydują układy.
Młodzież, która należy do klasy średniej i tej najwyższej dysponuje pewnymi możliwościami do dobrego startu w życiu społecznym (o przynależności do klasy społecznej nie musi decydować wykształcenie, lecz pieniądze) - ta młodzież ma największe szanse, bo jest od wczesnego czasu nacisk na naukę, do samo wyrzeczeń, dzieci są socjalizowane w rzeczywistość, która jest przewidywana bardziej niż inne rodziny (z innych klas).
Krąg A - młodzież o wysokim poziomie aspiracji kulturowych i bardzo wysokim poziomie aspiracji, że uda im się to zrealizować, ta młodzież już podjęła działania w tym kierunku - uczyli się języków, chodzili na kursy przygotowawcze itd. Oni mieli bardzo silne oparcie rodziny (najczęściej była to młodzież z klas średnich). Nie było dysonansu między tym do czego aspirowali w wymiarze marzeniowym i dążeniowym, byli w drodze do realizacji.
Krąg B - młodzież zdolna i o wysokim poziomie aspiracji, ale była rysa między poziomem aspiracji i dążeniami, mieli aspiracje, ale nie mieli już tyle nadziei na zrealizowanie ich.
Krąg C - młodzież najbardziej upośledzona co do możliwości tego, co chciała zrealizować, mimo zdolności. Ci, którzy marzą, ale podejmują inne decyzje, bo nie wierzą w realizację, nie mają też wsparcia i funduszy, a także nie wierzą sami w siebie.
Jest faktem, że odradza się wśród polskiej młodzieży duch kreatywny. Nie cała młodzież poddaje się wpływom mediów. Coraz więcej sprzeciwiają się „próżni socjologicznej” - wobec brutalizacji zachowań na arenie politycznej i społecznej, wobec języka wrogości, wobec kultury prywaty, wobec przydziału stanowisk według układów, wobec dominacji mafijności ponad etosem obywatelskim.
Jednocześnie odradzają się te wspólnoty, które wskazują na możliwości budowania i przeżywania takich wartości jak solidarność, więź, zaufanie, bezinteresowność, służba dobru publicznemu.
Te wartości, które budowałyby etos obywatelski.
Indywidualizacja jako jedna z charakterystycznych zjawisk współczesnej kultury (która zagraża młodzieży)
1.Na poziomie struktur społecznych - oznacza przemianę obiektywnych warunków życia ze względu na nowe układy warunków pracy zarobkowej (państwo już nie zapewnia pracy zarobkowej). Ta zmiana warunków może dotyczyć także systemu zabezpieczeń socjalno - ekonomicznych, gdzie w społeczeństwie stawia się na samowystarczalność obywatela. Ta indywidualizacja dotyczy też mechanizmu tzw. „mobilności społecznej” - współcześnie człowiek może w dowolny sposób przemieszczać się w przestrzeni społecznej, geograficznej, ale jednocześnie nominalna wolność jest okupiona przez młodzież wysoką ceną, jaką ona za to płaci.
Biurokratyzacja życia społecznego - w nowoczesnym społeczeństwie wyeksponowana jest biurokracja - zjawisko ekspansji systemów demokratycznych(?) - prowadzi do nowych form kolonizowania codziennego życia jednostki. Jednocześnie wytycza nowe linie podziałów społecznych.
Biurokratyzacja powoduje również wytrącanie osoby z jej projektów życia.
2.Na poziomie świadomościowym - na poziomie jednostkowej świadomości indywidualizacja przejawia się jako reorientacja subiektywnych nastawień i stylów myślenia jednostek. Głównym czynnikiem strukturyzacji (budowania) tożsamości jednostkowej staje się tzw. refleksyjne planowanie życia, czyli tworzenie projektu swojego życia. Jest on rozumiany jako zbiór wyobrażeń i oczekiwań, jakie jednostka formułuje co do własnej biografii, a także co do własnego miejsca w społeczeństwie.
Paradoks polega na tym, że jest tylko złudzeniem, iż młodzież może zrealizować projekt własnego życia w oparciu tylko o swoje możliwości, a także na tym, że młodzież jest przekonana, że sama buduje ten projekt.
Mianowicie wyobrażenia o udanym/przegranym życiu są narzucane młodzieży medialnie.
Ta siła sugestii jest tak ogromna, że młodzież to sobie przyswaja.
Mechanizmy ekonomiczne i biurokratyczne określają zarówno szanse jak i bariery awansu społecznego młodzieży.
W społecznym, kulturowym tle nowoczesnego społeczeństwa młodzież nie posiada stabilnych kryteriów określania własnej tożsamości.
Młodzież staje się zakładnikiem zmian społeczno - kulturowych, a problem polega na tym, że młodzież nie rozumie tych mechanizmów, tego całego tła.
Charakterystyka nowoczesnego społeczeństwa
Niekorzystne zjawiska w społeczeństwie chrześcijańskim (rola wychowawcza Kościoła).
Kościół nie przeżywa kryzysu i nigdy nie będzie go przeżywał.
Jerzy Mirewicz -„stwierdza, że współczesna Europa z jej systemem myślenia, działania, wartościowania, znajduje się na górze, przeżywa bowiem dramat wierności tym prawdom i wartościom, którym zawdzięcza swój rozwój i przetrwanie poprzez wieki.”
W społecznym i duchowym kontekście naszej epoki charakterystyczną rysą dominującą jest zagubienie współczesnego człowieka, dezorientacja aksjologiczna, niepokój i brak poczucia racjonalnych rozwiązań.
Jesteśmy świadkami rozwoju przyspieszenia, który opiera się na odkryciach naukowych, wzmożonej racjonalności życia, ale człowiek zatraca fundamentalne cele.
K. Mannheim- określa rzeczywistość tę, jako świat, w którym wszystko działa w oparciu o racjonalne zasady, ale służbie bez sensu. Wszystko dzieje się w racjonalny sposób dając się wytłumaczyć tej służbie absurdu.
„Porządek pracuje na rzecz niszczenia, wiara na rzecz nihilizmu.”
Zbiurokratyzowanie istnieje.
Gordian charakteryzuje kryzys współczesnego świata poprzez: 1.Negacja i odrzucenie racji, które tłumaczyłyby egzystencję człowieka w świetle jakiejś obiektywnej prawdy i wartości. W konsekwencji neguje się każdy światopogląd, który stawiałby za cel ukazania jakiejś koncepcji ostatecznego sensu świata, człowieka. Kreuje się przekonanie, że sam człowiek umie kierować swoim życiem.
2.Narcystyczny indywidualizm oznacza ucieczkę od społeczeństwa, od drugiego człowieka, od zaangażowania w sprawy środowiska. „Współczesny człowiek przy niczym nie dostaje nic, nie jest dla niego niezbędne relatywne ..?.. Człowiek ten jest idealnym przedmiotem do sterowania, czyli do podpowiadania mu na czym polega sukces w jego życiu, co to znaczy udane życie. Decydujące znaczenie ma prywatność, dobre samopoczucie, komfort życia, wygoda. Z tym wiąże się to, że współczesny człowiek coraz mniej zauważa problemy drugiego człowieka i nie jest chętny mu pomóc, co prowadzi do komplikacji życia. Jest to teoria asertywności, jest nadużywana, wypacza prawdę, że każdy ma dbać o swoje dobro duchowe, a przez to powinien dbać o dobro drugiego człowieka. Możemy się realizować poprzez „MY”, budowanie wspólnoty, pomoc innym, wysiłek innych. 3.Dążenie do całkowitej autonomii, czyli wyeliminowania wszelkich prawd i zasad (także negowanie Dekalogu) rozumu dla tych, które ograniczają ludzką wolność. 4.Te zjawiska rodzą poczucie braku obiektywnych rozwiązań, sceptycyzm, relatywizm, pozorność, konsumpcyjność, brak jednoznacznych poglądów, brak wyjścia z sytuacji, tragizm człowieka i świata.
Kultura chrześcijańska: Chrześcijanie, którzy podają się za chrześcijan, tak planują przyszłość, by żyć w zgodzie z wspólnym światem.
Dramat chrześcijan - przepaść między autodeklaracją religijną a nieakceptacją Kościoła. Chrześcijanie oceniają swoją sytuację z socjologicznego punktu widzenia, jako wygraną w tym świecie. Miliony chrześcijan, którzy decydują się by trwać przy nauce Kościoła, a ich sytuację deklaruje się jako przegraną w tym świecie.
Kołakowski - „Chrześcijanin posiada wartości, których absolutnie żadna polityczna ideologia nie może zastąpić. Główną wartością chrześcijaństwa, systemu myślenia i działania jest zawsze nakaz miłości bliźniego, łącznie z miłością w najtrudniejszej formie, bo w stosunku do prześladowców społeczeństwo, które usuwa ze współżycia międzyludzki element miłości, choćby górowało nad innymi wiedzą, bogactwem, potęgą militarną, samo jest śmiertelnie chore.”Gdyby usunąć wartości z życia ludzkiego świata, społeczeństwo byłoby pustką. Chrześcijaństwo ze swoim programem wpłynęło na scalenie w ogólnoludzkiej kulturze tego wszystkiego, co jest w niej szlachetnym wyrazem ludzkiej …?... To, co odrzuciło to religie oparte o wielobóstwo. Europa chrześcijańska powstała z elementów helleńskich, sonickich, rzymskich, celtyckich, iberyjskich uznając zdrowe elementy tej kultury.
Pertumian (?) w II poł.n.e ?? powie, że „gdyby nagle ta rzesza Chrześcijan odeszła z dotychczasowych przestrzeni kultury z jej wartościami, zasadami moralnymi, poganie przeraziliby się pustką, jaka by powstała.
Jungers - Chrześcijaństwo wydobyło z ludzkiej kultury to, co w niej dobre, piękne, harmonijne. Do kultury ogólnoludzkiej wprowadzone zostały podstawowe wartości, które były w stanie scalić różne kategorie społeczeństwa. Poprzez idee miłości i pojęcie braterstwa. Chrześcijaństwo przywróciło godność pojęciu służba w stosunkach międzyludzkich, likwidowało różnice, jakie dzieliły ludzi ze względu na różnice rasowe przez wartości więziotwórcze do wartości, które wynikają, wartości wdzięczności. Szacunek dla dorobku ludzi.
Mirewicz - „kulturę chrześcijańską tworzyli nie tylko kanonicy święci, ale chrześcijanie władcy, uczeni, artyści wodzowie, poeci, ale też przeciętni ludzie o szerokim umyśle, silnej woli, ofiarni, którzy oddawali swoje zdolności, siły, czas w służbie innym ludziom.”
TRADYCJA - jest efektem procesu ciągłości życia społecznego, które jest w nieustannym ruchu, w nieustannej dynamice od przeszłości ku przyszłości. Społeczeństwo w aktualnym stanie nosi w sobie skutki i ślady przeszłości, stanowi to zalążki przeszłości, potencjalność przeszłości.
Wybitny teoretyk kultury Shils- stwierdza, że związek łączący społeczeństwo z jego przeszłością nie może nigdy wygasnąć, ponieważ to powiązanie jest w naturze życia społecznego. Społeczeństwo nie byłoby społeczeństwem, gdyby ta więź nie istniała choćby w minimalnym stopniu.
! Procesualna natura społeczeństwa sprawia, że wcześniejsze fazy przyczynowo wiążą się z fazą teraźniejszą, która to faza przyczynowo warunkuje następną fazę, czyli fazę przyszłości.
Mechanizmy, tzw. materialny i idealny, które
określają tradycję
Mechanizm MATERIALNY funkcjonuje dzięki aktywności poprzednich pokoleń i dzięki trwałości obiektów, które te pokolenia tworzą. Oznacza to, że wszystkie fizyczne obiekty (budowle, mosty, kościoły, drogi, porty, maszyny, narzędzia, dorobek techniczny) stanowią odziedziczone i pomnażane przez wieki środki materialne, z których następne pokolenia korzystają. Mechanizm IDEALNY funkcjonuje za sprawą ludzkiej zdolności do pamiętania i do komunikowania się. Przeszłość nie ginie dzięki temu, że ludzie pamiętają zarówno własne wcześniejsze doświadczenia, jak i wspomnienia przekazywane przez innych zarówno w postaci werbalnej, jak i archiwalnej. Dzięki temu mechanizmowi opartemu o pamięć i komunikację w różnej postaci społeczeństwo dziedziczy przeszłe, minione przekonania (wiedzę, symbole, normy, wartości, reguły społeczno - moralne). Cały zasób tego przekazu jest gromadzony i interpretowany, ale też stosowany i przekazywany przez różne podmioty w społeczeństwie, takie jak: rodzina, Kościół, szkoły, uniwersytety, armie, przedsiębiorstwa, partie polityczne, ale i środki społecznego przekazu.
Oba te mechanizmy są ze sobą we wzajemnej komunikacji.
Otaczające nas obiekty materialne pochodzące z przeszłości stanowią artefakty pamięci, wspomagają naszą pamięć, są oparciem dla niej.
Odziedziczone przekonania, wiedza, symbole, normy, wartości czy reguły życia nadają obiektom materialnym sens trwania społeczeństwa, rekonstruują na nowo ten sens trwania społeczeństwa.
Wychowanie przedłuża życie społeczeństwa.
Wychowanie umożliwia przez przekaz pewnych wartości trwanie człowieka na wyższym poziomie.
Przeszłość może istnieć w teraźniejszości i dociera do niej materialnymi i idealnymi ścieżkami. Wpływa ona na teraźniejszość do tego stopnia, że staje się wyznacznikiem obecnego stanu społeczeństwa kultury (może być tak, że jakaś grupa subiektywnie i sztucznie może konstruować swoją tradycję, ale gubią prawdę i rzeczywistą wartość tej swojej tradycji).
Wszystko to, co dane pokolenie czyni, to do czego dąży jest niemal powtórzeniem tego, co już robiono i myślano zanim urodziło się to pokolenie.
Ciągłość kulturowa nigdy też nie jest całkowita, w tym sensie, że dziedzictwo kulturowe jest wzbogacane i modyfikowane przez każde pokolenie. To wpisuje się w rozwój kultury i społeczeństwa.
Z jednej strony to kim jestem wynika z mojej przeszłości, z drugiej strony stanowi ogniwo w tym łańcuchu genealogii kulturowej.
Tradycja stanowi sprzyjające środowisko dla rozwoju kulturowego.
Można mówić o 3 poziomach dziedziczenia:
► Makro - dotyczy całego społeczeństwa i całego spadku duchowego i materialnego.
► Mezzo - przekaz w ramach danej społeczności lokalnej albo danej grupy i wspólnoty.
► Mikro - przekaz wspólnoty rodzinnej i kręgów przyjacielskich.
ŚRODKI SPOŁECZNEGO PRZEKAZU
- F. Znanieckiego klasyka socjologii wychowania
Instytucje pośredniego wychowania
To co nazywamy mass mediami i środkami społecznego przekazu.
Te instytucje mają prawie nieograniczone możliwości wywierania wpływów kulturowych, kształtowania środowiska wychowawczego.
Istnieje fakt narzucania pewnych treści przez te środki, to się dzieje często poza świadomością odbiorcy.
Znaniecki mówił, że - szczególnie młodzież ma trudność z obronieniem się przed narzucaniem doświadczeń pośrednich. Całe bogactwo tych treści (pośrednich doświadczeń), ich różnorodność, złożoność, ale też wszelkie następstwa coraz to nowych treści, wrażeń sprawia, że młody człowiek, któremu nie dostarcza się kryterium, nie jest w stanie ogarnąć tych treści i należycie ich zorganizować w odpowiedni sposób.
Jest to podstawowym zadaniem pedagogicznym - ustalenie określonych wytycznych, które pomogłyby młodemu człowiekowi ustosunkować się do tych treści.
Dla współczesnej pedagogiki jest oczywiste, że obok rodziny, Kościoła, rówieśników, media stały się trwałym elementem środowiska wychowawczego. Stanowią ten element nie tylko w sposób nieintencjonalny, ale też w sposób intencjonalny.
Potrzeby każdego człowieka i to, co odnosi się do pewnych cech masowej komunikacji.
Media manipulują świadomością.
Konieczność przekazu - jak bronić się przed tą manipulacją.
Mass media bazują na naturalnych potrzebach tkwiących w człowieku:
a)Potrzeby poznawcze - podstawowa potrzeba
b)Potrzeby emocjonalne
c)potrzeby społeczne
b, c człowiek ma bardzo dużą potrzebę kontaktu międzyludzkiego, ale i płaszczyzny odniesienia dla własnych ocen, opinii, sądów i z tą potrzebą łączy się też potrzeba identyfikacji z jakimś systemem wartości i z jakąś grupą społeczną, która te ważne wartości podziela. Te potrzeby są tak silnie zakodowane w człowieku, że zawsze będzie dążył do ich spełnienia, na nie odpowiadają mass media.
Mechanizm kinematograficzny bazuje w odniesieniu do mediów obrazowych (Internet, telewizja) na tym, że człowiek większość swoich wrażeń odbiera przez receptory zmysłów wzroku i słuchu. Każdy obraz, a zwłaszcza mocno koloryzowany zapisuje się bardzo długo na siatkówce naszego oka.
Receptor słuchu - człowiek umierający, nieprzytomny najdłużej słyszy.
Media konstruują siłę rażenia tymi treściami w oparciu o siłę odbioru receptorów wzroku i słuchu.
Przeciwaspekt komercjalizacji mediów - w mediach dokonuje się utowarowienie kultury - treści symboliczne, kulturowe, stają się towarem, tak się je dobiera, by przyniosły zysk, często dostosowując je do najmniejszych gustów.
„Od momentu eksplozji świadomości, że środki społecznego przekazu dzięki unowocześnieniom technicznym dają tak wielkie możliwości zawładnięcia(…) Tradycyjna funkcja kulturalna przekształciła się w „przemysł kształtowania świadomości”, w którym chodzi nie o wartości ogólnoludzkie humanistyczne, ale o pieniądz przeznaczony na inwestowanie w produkcję i sprzedaż ideologicznie sterowanych treści”. W tym zdaniu znajduje się obraz charakterystyki mediów.
Funkcje kulturowe i ich zagrożenia---Zagrozenia mass mediow wobec funkcji kulturowych. Srodki spolecznego przekazu upowszechniaja tresci tzw zuniformizowane, zestandaryzowane dostosowane do najbliższych gustow, do najniższego poziomu gustow. Naczelna cecha kultury upowszechnianej przez współczesne mass media jest dazenie do uniformizacji zachowan ludzkich, ujednolicenia zachowan wedlug standardu pewnego, chodzi o ukryte dazenie do przyporządkowania zachowan ludzkich tej samej wersji postaw, zachowan, w sferze obyczajowej, sferze poglądów, sferze opinii z punktu widzenia jednak określonej ideologii.
Mc Luhan- w latach 70 wylansowal okreslenie ze dzieki TV, dzieki srodkom audiowizualnych swiat staje się medialna wioska, przez te ceche uniformizacji zachowan postaw ludzkich wg pewnej jednej ideologii człowiek staje się osoba zewnatrzsterowna we współczesnej cywilizacji. Badania socjologiczne wskazuja ze funkcja kulturowa mediow masowych jest nieefektywna. Polityka kieruje się dazeniem do maksymalnej liczby odbiorcow za cene przeciętnego poziomu rozrywki często zbanalizowanej a nawet niekiedy wulgarnej. Ze względu na to ze czesc zasadnicza programow kulturowych jst produkowana na zasadach komercyjnych by był pieniadz, te tresci odpowiadaja celom liberalnej ideologii.
Konstatacje badan socjologicznych wskazuja na kilka wymiarow nieefektywności funkcji kulturowej w mass mediach wskazuja na kilka aspektow tej efektywności:
1) pierwszy przejaw wtorny analfabetyzm kulturowy brak wiedzy w zakresie kultury dorobku kulturowego ze wzgl na banalizowanie tresci rozrywkowych na bardzo niskim poziomie
2) nadmiar wzorow osobowych i tresci obcych w polskiej kulturze
3) programy które Są przedstawiane, filmy sugeruja zorientowanie współczesnego człowieka na konsumpcjonizm
4) lansowanie modelu bezwzględnej rywalizacji w roznych sferach zycia ale nie na zasadach moralnych, społecznie akceptowanych, religijnych
5) lansowanie negatywnego obrazu Polaka w porównaniu z innymi, jako narodu przedstawiciela narodu niewiele wartego w porównaniu z innymi narodami
6) można zauważyć taktyke swoistej prowokacji tzn media we właściwy sobie sposób sugeruja mlodemu pokoleniu bunt wobec wartości tradycyjnych, ich odrzucenie, lansowanie wzorca indywidualizmu nie ukierunkowanego na trwale wartości, lansowanie wzorca samorealizacji osoby która kieruje się wlasnymi prawami, chodzi o pozyskanie młodzieży poprzez ukazywanie ekscytujących tresci, chodzi o to żeby przesunąć granice dopuszczalności pewnych zachowan, postaw proponowanej moralności, jest proponowana przez zasady liberalnej wartości (refleksja o tym, przykłady trywializacji kultury, banalizowanie, narzucanie myslenia, sposobow zycia) Odbiorca ma być adoratorem. (pisma np. Bravo prezentuja tresci o idolu, zachęcają do tego by kupic nastepny nr, koncza artykul tak, byśmy byli zaciekawieni i kupili nastepny nr)
Zagrozenia wobec funkcji informacyjnej w mass mediach:---W przypadku funkcji informacyjnej JAKOŚĆ realizacji tej funkcji uzalezniona jest od tego kto jest dysponentem mediow zarówno w sesnie władzy jak i ideologii. Media SA narzędziem w reku określonych ideologii, określonych grup politycznych, politycznego ideologicznego nacisku. Media SA tym narzędziem w rekach grup naciskow, wykorzystane SA argumenty emocjonalne by wywierac wpływ na podświadomość odbiorcy i kształtować w nim określone stereotypy myślowe tzn określone czyli zgodne z interesami politycznymi i ekonomicznymi tych grup nacisku. Funkcja informacyjna ulega wielu nadużyciom które możemy okreslic jako manipulacje. W literaturze specjalistycznej opisuje się wiele technik manipulacji.
3 klasyczne techniki manipulacji:
1.Bomba informacyjna oznacza nadmiar informacji, jej natarczywośc i wszechobecność przy stalej tendencji do zwiekszania licznych źródeł tej informacji i jej pośredników, ale nie oznacza to ze te pomnożone zrodla informacji podaja informacje alternatywne, dajace do myslenia, bo one najczęściej podaja te same informacje, ale inaczej stylizowane, by zbombardowac podświadomość odbiorcy. Stereotyp myslowy i pogladowy koduja się w podświadomości. W konsekwencji powoduje to zagubienie odbiorcow, trudność w zidentyfikowaniu wiarygodności tej informacji. W przekonaniu wielu socjologow nadmiar informacji czyli bombardowanie staje się przeszkoda w tworzeniu spojnego obrazu rzeczywistości.
2.Wata informacyjna polega na tym ze w tym wielkim balascie podanych informacji, znaczna ich czesc Nie przedstawia zadnej wartości, tresc staje się uciążliwym balastem dla umysłu, dla psychiki, odwracającym uwage od istotnych problemow, przytępiających wrażliwość na te tresci które powinny uwrażliwiać człowieka, by przytepic wrażliwość na zjawiska na zagorzenia moralne, społeczne problemy przed którymi stoi społeczeństwo, rozbija to solidarność.
3.Wiaze się z wata i bomba - techniki MR stosuje się je 1) operowanie stereotypami myślowymi, SA proponowane jako właściwe mysli na dany temat 2) promowanie uproszczonych poglądów, sposobow myslenia w określonych obszarach zycia społecznego 3) ukazywanie, promowanie rozmytych, relatywnych kryteriow oceny, kryteria się rozmywaja, nie ma jednoznacznych kryteriow oceny i rzeczywistodci, SA dowolne, rozmyte.
W technikach MR wyroznia się -
technika zmiany - zmiana kolejności podawanych wydarzen która ma sugerowac ich rangę, przebieg ,
technika pomniejszania lub wyolbrzymiania określonych faktow, w zależności od interesow tych którzy tego zycza sobie ,
technika pomijania określonych faktow, -budowanie mitow na określone tematy,
technika mieszania prawdy i falszu, przedstawianie tak informacji ze nie wiadomo co jest prawdziwe a co nie,
techniki wizualne wykorzystywane w celu wykorzystuje się techniczne możliwości by potęgować wrazenia wzrokowe po to by przez te chwyty techniczne wykreowac jakas osobe, albo poniżyć ja, (politycy którzy chca swoje poglady przedstawic dobrze, to szkoleni Sa w szkolach, które ucza jak dobrze kreowac wizerunek). Chodzi o manipulacje uczuciowo intelektualna która ma na celu jednoczesnie bądź aktywizowanie bądź osłabianie pozadanych nastawien, postaw, wrazen, opinii. Nie mala role jeśli chodzi o te technike ale i pozostale, odgrywa w ramach tej manipulacji uczuciowej i intelektualnej zastraszanie, które ma na celu wywoływać demobilizacje spoleczna, określonych grup, obywateli ze strony jednej partii, istotna cecha tych technik jest pokrzykiwanie, straszenie sadami. Przemysl przy odbieraniu wiadomości, kształtowania świadomości, coraz bardziej wzrasta w sily. ocenia się ze reklama i inne elektroniczne techniki przekazu informacji wynosi ponad 50% nakładów. Niepokoj może budzic fakt, ze prawidlowa realizacja funkcji informacyjnej jest coraz bardziej zagrozona wzgledami rynkowymi i politycznymi. Odbiorca wiec staje się coraz bardziej bezbronny w pewnym sensie wobec manipulacji i to staje się tarcza strzelnicza dla tych tresci, informacji, zagubiając wlasny światopogląd, zdolność wlasnej refleksji na dany temat. Wolnorynkowy przeplyw obrazu i slow za pośrednictwem nowoczesnych, elektronicznych mass mediow nie przynosi zdaniem socjologow w ostatecznym rezultacie istotnego poszerzenia i pogłębienia wiedzy odbiorcy. Mowia o tym badania polskie, miedzynarodowe, eksperymentalne i porównawcze.
Zagrożenia dotyczące funkcji wychowawczej :Opisane mechanizmy manipulacji znajduja negatywne odniesienie do funkcji wychowawczej, bo mechanizm manipulacyjny powoduje nie tylko określone schemat myslowy i uczuciowy jeśli chodzi o mlode pokolenie, nie tylko zafałszowuje prawdziwy obraz rzeczywistości ale w wielu przypadkach prowadzi do uniewrażliwienia na istotne wartości ludzkie, może prowadzic do inwersji wartości - przestawienia wartości, powoduje to ze mlody człowiek może się demobilizowac utracac potrzebe aktywności na rzecz innych osob, ma trudność z prawidłowym ustosunkowaniem się do rzeczywistości.
Szczegolowe aspekty, niekorzystne zjawiska w obszarze funkcji wychowawczej:
1.Tworzenie autorytetow , modeli, wzorow zachowan które SA pozbawione istotnej wartości, nie stanowia rzeczywistego oparcia w kształtowaniu wlasnej tozszamosci.
2.Lansowanie zgeneralizowanego nastawienia na naśladownictwo, media kreuja w oparciu o zjawisko uniformizacji stylow zachowan sposobow myslenia, potrzebe naśladowania określonych „autorytetow”, idoli, gwiazd, bazuje to na wiedzy psychologicznej , ze zwłaszcza nastolatkowie maja potrzebe psychiczna posiadania układu odniesienia do wlasnego sposobu wartościowania, odnalezienie układu odniesienia który jest lansowany, atrakcyjny, ale nie ma tu wymagan by starac się robic wysilek, wystarczy powielac to, znalezienie tego układu oparcia jest nagroda dla człowieka. Pod znacznym wpływem lansowanych autorytetow znajduje się przede wszystkim młodzież dorastajaca szukajaca wzorow atrakcyjnych do naśladowania które sa w tym etapie samookreślania Się, kształtowania swojej tożsamości. Jeśli wypromuje się mechanizm naśladownictwa, co kieruje się metodami pochwaly, lub nagany , to powoduje to uprzedmiotowienie człowieka, zdobycie go dla określonej ideologii i dowolne nim dysponowanie dla tej ideologii. W konsekwencji prowadzi to do osłabienia indywidualności i do wytworzenia nastawienia na konsumpcje bardziej niż na kreatywność.
Badania socjologiczne i pedagogiczne dot. Skutkow dzialania mediow na młodzież zwłaszcza dorastajaca:
1) sredni czas poswiecony przez dzieci i młodzież na ogladanie programow TV wynosi najmniej 4 do 6 godz dziennie;
2) z wypowiedzi młodzieży wynika ze Zycie tzw rodziny telewizyjnej zmienia się z zycia ze soba na Zycie obok siebie;
3) splycone wszelkie relacje rodzinne;
4) styl kontaktow rodzinnych i miedzyludkich jest bardzo powierzchowny;
5) coraz wieksze pole do dzialania mediow, media SA większym autorytetem niż rodzice dla młodzieży,
F. Tenbruck - niemiecki socjolog, lansuje patriotyzm otwarty, kosmopolityczny, stwierdza nie tylko ze tak jest ale uwaza ze coraz wiecej młodzieży idzieci wychodzi spod orbity rodzinnej poddając się wpływom mass mediow- on uwaza ze młodzież wyzwala się z wpływów partykularnych na uniwersalistyczne, które nie podlegaja kontroli społecznej.
6) Stwierdzono ze dzieci z rodzin niepelnych, lub dysfunkcyjnych ze wzgl na znacznie wiecej czasu poświęcają na ogladanie TV, lub komputer niż dzieci z rodziny normalne, istnieje prosta zależność miedzy niekontrolowanym czasem spedzanym przed ekranem a zaniedbaniem dziecka przez rodzicow, opiekunow
7) dzieci zaniedbane i majace poczucie odtracenia szukaja w programach TV tych tresci i przezyc które pomagaja im zapomniec o poczuciu niepewności, o leku, o braku poczucia bezpieczeństwa, dzieci nieprzystosowane społecznie SA bardziej przystosowane na odbior programow dla dorosłych, na programy kryminalne, mniej oglądają ambitniejsze filmy, programy. Mlodziez wykolejona, dewiacyjna bardziej jest ukierunkowana w TV na te tresci które ta młodzież sama doświadczyła - przemoc, bicie, kradzież, konflikty. Realizacja funkcji wychowawczej mass mediow pozostawia wiele do zyczenia, oddzielna kwestia bylaby obrona przed natłokiem tresci niepozadanych.
Środki społecznego przekazu. (c.d.)
Cytaty na egzamin
Thomson - zwraca uwagę, że w krytyce mass mediów nie tyle chodzi o udowodnienie, że one same w sobie są niebezpieczne, ale chodzi o to że ich zawartość, treść jaką przekazują jeśli nie jest poddana kontroli może wypaczać obraz rzeczywistości, informacje. Konieczna jest wiedza dotycząca istoty mediów, aby je lepiej rozumieć i działać przeciwko wypaczeniom. Mają zdolność utrwalania i przekazywania treści, które mogą być wielokrotnie użyte. Media posiadają dzięki możliwości elektronicznych mają możliwość kopiowania i posługiwania się tymi samymi treściami, ale już jako towarem, który można przypisać pewne wartości ekonomiczne. Środki społecznego przekazu mają cechę rozłączności czasowo- przestrzennej- posiadają zdolność oderwania treści symbolicznych jakie przekazują od kontekstu ich powstania, a jednocześnie osadzają treści w dowolnym kontekście czasowo- przestrzennym. Przy pomocy odpowiednio dobranej treści symbolicznej sprawuje władzę nad społeczeństwem. treści symboliczne… w zależności od ceny jaką są w stanie zapłacić odbiorcy. Thomson podkreśla, że ekonomiczne podejście do treści powoduje ich „odpoetyzowanie”. Media stają się „subsystemem różnych ideologii i służącym im instytucji, albo nawet więcej subsystemem instytucji, które mają ogromne wpływy społeczne”. Nie istnieją massmedia bez zaplecza technicznego i instytucjonalnego, co sprawia, że dysponujący mediami muszą mieć zaplecze(finanse). W oczywisty sposób dzięki temu możliwy jest przyporządkowanie treści nie potrzebą rzeczywistym odbiorców, ale tych treści, które służą wzmocnieniu wpływów różnych sił politycznych i społecznych. Menagerowie organizacji medialnej dobierają nie wg potrzeb, ale kształtowaniu odbioru świadomości odbiorców, który byłby pożądany. Wysokie koszty wejścia i utrzymania się na rynku medialnym prowadzi do tego, ze utrzymują się tylko najbardziej zamożni i wpływowi dysponenci mediów, a to wiąże się z koniecznością kompromisu wobec grup nacisku. Kompromis dysponentów medialnych wobec tych, od których istnieje na rynku dotyczy przede wszystkim przekazywanych treści, które są tak preparowane, ażeby zadowolić te grupy nacisku. Pomija się treści dla tych grup nacisku niewygodne, atakuje się opiniami, informacjami, treściami, które mają wzmocnić wizerunek tych grup nacisku.
Robert Jackall stwierdza, że większość tego, co odbiorcy słyszą, czytają czy widzą jest materiałem propagandowym propagującym określone stanowisko określonej grupy nacisku. Utowarowienie i urynkowienie form symbolicznych: massmedia stają się swoistym przemysłem produkcji i dystrybucji towaru symbolicznego. Krytycy podkreślają, że tak naprawdę odbiorcy nie otrzymują tego, co chcieliby, a nawet nie mają czasu zastanowić się czego chcieliby. Otrzymują to, co zostaje narzucone im przez dystrybutorów, którzy kierują się nierealistycznymi potrzebami odbiorców. Ze względu na kryteria ekonomiczne są uatrakcyjniane. Zauważalny jest swoisty cynizm specjalistów od marketingu, który wyklucza możliwość istnienia publiczności krytycznej. (filmy, reklamy…). Istnieje strukturalna przepaść pomiędzy produkcją a recepcją form rzeczywistych, co oznacza że nadawca preferuje treści bez kontaktu z odbiorcą. Chodzi o to, że nadawca traci kontrolę nad tym jak treści zostały przyjęte, zinterpretowane, zakodowane.
„ Od momentu eksplozji świadomości, że środki społecznego przekazu dzięki unowocześnieniom technicznym dają tak wielkie możliwości zawładnięcia człowiekiem i jego świadomością tradycyjna funkcja kulturalna przekształciła się w przemysł kształtowania świadomości. W tym przemyśle decydują nie wartości ogólnoludzkie humanistyczne, ale pieniądze przeznaczone na inwestowanie w produkcję i sprzedaż ideologicznie sterowanych treści”
-Hans Magnus Enzelberg
Te treści, które spotykamy w massmediach mogą być określane jako treści standardowe. Bardzo często dostosowane do najniższych gustów. Kultura upowszechniana przez massmedia zdradza intencję nadawców do przyporządkowania postaw odbiorców pożądanej z punktu widzenia danej ideologii, pożądanej wersji zachowań.
str. 1