RYNEK FINANSOWY

Egzamin - test 25 pytań - 20 min.

Wykład 1

Rynek

Realny Finansowy

Dóbr Czynników produkcji Pieniężny Kapitałowy

i usług

konsumpcyjnych

Walutowy Pieniądza Wkładów Papierów

krajowego bankowych wartość.

Pracy Rzeczowych Rzeczowych

środków środków Kredytów Poza

obrotowych trwałych bankowych bankowych

instytucji

Dóbr inwestycyjnych Nieruchomości finansowych

Rynek finansowy

PIENIĘŻNY ( operacji krótkoterminowych )

• pieniądz

• obligacje krótkoterminowe

• weksle

KAPITAŁOWY ( operacji długoterminowych )

• papiery wartościowe dłużne i udziałowe

• hipoteka

• skrypty dłużne

• długoterminowe pożyczki międzybankowe

Uczestnicy rynku finansowego

• banki centralne

• banki komercyjne

• inne instytucje finansowe

* fundusze inwestycyjne

* fundusze wysokiego ryzyka

* firmy ubezpieczeniowe

• instytucje nie finansowe

• osoby fizyczne

Uczestnicy rynku finansowego

• emitenci ( subemitenci )

• pośrednicy

• inwestorzy

Rynek papierów wartościowych

Publiczny Nie publiczny

Pierwotny Wtórny Pierwotny Wtórny

Giełdowy Pozagiełdowy

Publiczny obrót

• pierwotny- proponowanie przez emitenta ( subemitenta ) nabycia emitowanych w serii papierów wartościowych nowej emisji lub ich nabywanie

• wtórny - proponowanie przez podmioty inne niż emitent ( subemitent ) nabycie emitowanych w serii papierów wartościowych lub ich nabywanie

Rynek pierwotny

* na którym dochodzi do tzw. świeżej emisji papierów wartościowych ( obejmowanych po

raz pierwszy )

• emisja własna - wystawca emitentem

• emisja obca - wystawca i emitent ( subemitent )

• emisja publiczna - skierowana do każdego kto zaoferuje dostatecznie wysoką cenę

• emisja prywatna - skierowana do wybranych instytucji w dużych pakietach

• emisja według ceny stałej

• emisja według ceny zmiennej ( widełki )

• emisja na podstawie księgi zamówień

Gwarancja emisji

* eliminuje ryzyko niepowodzenia

• gwarant ( bank duży dom maklerski ) kupuje lub zobowiązuje do kupna części lub całości emisji po cenie uzgodnionej z emitentem

* subemitent usługowy - kupuje całość lub część emisji i zbywa w obrocie pierwotnym

* subemitent inwestycyjny - kupuje całość lub część emisji, na którą nie złożono zapisów w

terminie przyjmowania

Zadania rynku wtórnego ( regulowanego )

• koncentracja podaży i popytu na papiery wartościowe

• bezpieczny i sprawny przebieg transakcji

• upowszechnianie jednolitych informacji o kursach i obrotach papierami wartościowymi

Wykład 3

Giełda papierów wartościowych

• instytucjonalna forma rynku kapitałowego

• szczególny rodzaj rynku, na którym przedmiotem obrotu są papiery wartościowe

• rynek doskonały

Giełda jest to najlepsze miejsce gromadzenia kapitałów i ich wyceny ponieważ jest

• przejrzystość rynku

• płynność obrotu

• równy dostęp do informacji

• powszechna dostępność

• bezpieczeństwo obrotu

• konkurencja pośrednictwa

• zaufanie do instytucji rynku

Cechy giełdy:

• istnienie wewnętrznej organizacji opartej na ogólnych przepisach prawa oraz szczegółowych regulacjach samych giełd

• zawieranie transakcji bez konieczności okazania towaru handlu

• dopuszczanie do handlu ściśle określonego grona instytucji i osób

• stałe miejsce i częstotliwość sesji giełdowych

Funkcje giełdy:

• ułatwia mobilizację kapitału

• ułatwia transformację kapitału

• pozwala dokonać obiektywnej oceny kapitału

• jest źródłem informacji mikro i makroekonomicznych

• pozwala ocenić sytuację gospodarczą danego kraju ( barometr )

Rodzaje giełd

• autonomiczne

• państwowe

• o znaczeniu międzynarodowym

• o znaczeniu lokalnym

• handel „ na parkiecie”

• handel elektroniczny

Rynek transakcji

• natychmiastowych - dostawa towaru niezwłocznie po zawarciu umowy kupna - sprzedaży

• terminowych - dostawa towaru w określonym terminie po cenie ustalonej w momencie zawarcia umowy ( kontrakty, opcje, warianty ).

• rzeczywistych - fizyczna dostawa towaru

• nie rzeczywistych - zabezpieczenie przed zmianą ceny w przyszłości

INWESTORZY INSTYTUCJONALNI NA RYNKU KAPITAŁOWYM

• banki

- fundusze powierzone

• fundusze i plany emerytalne

• fundusze venture capital

• towarzystwa ubezpieczeniowe

• Narodowe Fundusze Inwestycyjne - Polska

Banki:

* ze względu na sposób działania

• detaliczne - działalność depozytowo - kredytowa

• uniwersalne ( hurtowo - detaliczne ) - pełna gama usług finansowych

• inwestycyjne ( hurtowe )

• doradztwo dla przedsiębiorców

• venture capital ( fundusze ryzyka )

• zarządzanie funduszami

Usługi bankowe

* bankowość tradycyjna (działalność bankowa )

• kredytowanie przedsiębiorstw

• świadczenie usług dodatkowych ( rachunki, zlecenia, obsługa transakcji )

* bankowość inwestycyjna

• doradztwo dla przedsiębiorstwa

• przejmowanie i łączenie przedsiębiorstw

• finansowanie i organizacja procesów wykupu przedsiębiorstw

• poszukiwanie źródeł i form finansowania projektów inwestycyjnych

• restrukturyzacja finansowa i organizacyjna przedsiębiorstw

• przygotowanie i organizacja procesów prywatyzacji przedsiębiorstw

• finansowanie szczególnie dużych projektów

• działalność na rynku papierów wartościowych

• organizowanie emisji papierów wartościowych

• działalność dealerska ( kupno i sprzedaż papierów wartościowych, i innych )

• udział w transakcjach terminowych

• operowanie instrumentami pochodnymi

• zarządzanie kapitałami na zlecenia klientów ( duże indywidualne portfele inwestycyjne )

• organizowanie i zarządzanie funduszami powierniczymi zamkniętymi i otwartymi

Fundusze powiernicze

• zarządzają powierzonymi przez inwestorów, środkami we własnym imieniu, ale na rachunku tych ostatnich

Pojęcia:

Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych - podmiot gospodarczy ( najczęściej spółka akcyjna ) którego zakresem działalności jest zarządzanie, inwestowanie i lokowanie środków pieniężnych powierzonych przez uczestników funduszu.

Fundusz Inwestycyjny - majątek tworzony z wypłat inwestorów w formie:

• masy majątkowej

• wydzielonego funduszu

• majątek funduszu

Jednostka uczestnictwa - tytuł współwłasności majątku funduszu w formie:

• akcji ( forma zamknięta )

• udziału ( forma otwarta )

Bank Powiernik - bank niezależny od towarzystwa funduszy, powodujący aktywa funduszy oraz odpowiadający za ich zgodnie z prawem i regulaminami funduszu inwestowania.

Agent Transferowy ( obsługujący ) - instytucja, która na zlecenie TFP zajmuje się prowadzeniem rachunku poszczególnych uczestników funduszu oraz dokonuje przeliczenia wpłaconych środków pieniężnych na nabywane jednostki uczestnictwa

Typy funduszy powierniczych

* ( ze względu na profil inwestycyjny )

• papierów wartościowych

• fundusze akcyjne ( agretywne )

• fundusze obligacyjne

• fundusze mieszane

• nieruchomości

• towarów

• venture capital

* ( za względu na sposób uczestnictwa w funduszu )

• fundusze otwarte

• fundusze zamknięte

* ( ze względu na relacje prawne, uczestnik- inwestor - fundusze )

• fundusze umowne ( uczestnik nie ma prawa do zarządzania funduszem )

• fundusze statutowe ( uczestnik ma prawo jak udziałowiec spółki )

* ( ze za względu na sposób uczestnictwa w dochodach funduszy )

• fundusze wpłacające dochody swoim uczestnikom

• fundusze terroryzujące dochody

* ( ze względu na dostępność i funduszu dla inwestorów )

• fundusze powszechne

• fundusze specjalne

* ( ze względu na strategię inwestowania )

• fundusze agresywne ( fundusze akcji )

• fundusze zrównoważone ( fundusze obligacji, bonów )

• fundusze indeksowe ( uzależnione od rokowań giełdowych )

Fundusze Emerytalne

• są dodatkowymi ( poza państwowym systemem ubezpieczeń), służą indywidualnemu zabezpieczeniu na starość

• stanowią tą część planów emerytalnych, które w postaci wyodrębnionej masy majątkowej, powstałej w wyniku zbioru składki, są inwestowane w sposób który powinien zorganizować środki na zabezpieczenie obiecanego planem emerytalnym, poziomu emerytalnego

• określone świadczeniem

• określone składką

Fundusze Ryzyka ( venture capital )

• zorganizowana jednostka lub osoba, która zapewnia finansowanie małych i średnich (początkujących) przedsiębiorstw o dużym potencjale rozwojowym, ale i ryzykiem

• celem jest osiągnięcie zysku z kapitału

• aktywna pomoc w zarządzaniu przedsiębiorstwami

Wykład 4

Fazy finansowania venture capital

1) proces badawczo - rozwojowy

2) założenie biznes

3) wprowadzenie na rynek nowych produktów

4) wzrost w celu przeniknięcia na rynki zbytu

5) rozszerzenie systemu produkcji i sprzedaży

6) zmierzanie do upłynnienia udziałów

7) wstępne podwyższenie kapitału

8) przejęcie istniejącego przedsiębiorstwa przez kadrę kierowniczą

INSTRUMENTY RYNKU KAPITAŁOWEGO

Papiery wartościowe

( definicja rozszerzona ) - dokumenty stwierdzające prawo majątkowe akcje, obligacje,

list zastawny, weksel, kwit, opcja, prawo poboru, kontrakt terminowy, warrant, czek, list przewozowy, konasoment, los, cegiełka, bilet, polisa ubezpieczeniowa.

( definicja zawężona ) - dokument istniejący w postaci fizycznej lub jako zapis komputerowy, z istoty swojej przynoszący ich posiadaczowi dochód : akcja, obligacja list zastawny, weksel, kwit, opcja prawo poboru, kontrakt terminowy, warrant.

KRYTERIA PODZIAŁU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

1) Charakter prawa (własności towaru lub kapitału)

- towarowe (np. listy zastawne, przewozowe, konasoment)

- finansowe (akcje, obligacje, weksle, czeki, bony pieniężne)

2) Warunki przenoszenia własności w obrocie

• na okaziciela (wydanie dokumentu)

• imienne (cesja)

• na zlecenie (zapis na dokumencie)

3) Funkcje

- poświadczające wierzytelność nabywcy (obligacje, listy zastawne, weksle, czeki) -

instrumenty dłużne

• poświadczające udział na współwłasności (akcje) - instrumenty udziałowe

4) Rodzaje korzyści

• dywidendowe (akcje)

• procentowe (obligacje, listy zastawne, weksle)

• dowodowe (losy, bilety, polisy ubezpieczeniowe)

5) Regulacje ustawowe

• dopuszczone do obrotu giełdowego (akcje, obligacje, listy zastawne)

• nie dopuszczone do obrotu giełdowego (weksle, czeki, skrypty dłużne, losy, cegiełki, bilety)

INSTRUMENTY DŁUŻNE

Obligacje - papier wartościowy, w którym jedna strona, zwana emitentem obligacji, stwierdza, ze jest dłużnikiem drugiej strony, zwanej obligatoriuszem ( jest to właściciel obligacji ) i zobowiązuje się wobec niego do wykupu obligacji.

Emisja obligacji jest formą zaciągnięcia kredytu. Kredytodawcą jest właściciel a kredytobiorcą emitent obligacji. Ceną kredytu jest oprocentowanie obligacji jakie płaci emitent obligacji jej właścicielowi

Cechy obligacji

• cena emisyjna

• cena nominalna

• cena rynkowa

• stopa % /dyskonto

• termin wykupu

Rodzaje obligacji

1) rodzaj emitenta

• skarbowe

• instytucji finansowych

• przedsiębiorstw

• komunalne

2) zabezpieczenie wierzytelności

• niezabezpieczone

• zabezpieczone częściowo

• zabezpieczone całkowicie

3) ze względu na rodzaj przywileju

• proste ( o stałym % , o zmiennym %, , zero kupowane )

• złożone ( zamienne, z wariantami, z opcją wykupu na żądanie emitenta, z opcją wykupu na żądanie właściciela ).

Wykład 5

Rodzaje obligacji

1) rodzaj emisji

• publiczna

• niepubliczna

2) warunki przenoszenia własności w obrocie

• imienne

• na okaziciela

3) jeśli sprzedane obligacje w innym kraju niż kraj emitenta to obligacje nazywamy

euroobligacjami

Rodzaje obligacji

1) termin wykupu

• jednoroczne (indeksowane, oprocentowanie zależy od stopy inflacji, odsetki płacone po roku )

• dwuletnie ( oprocentowanie stałe, odsetki płacone co roku )

• trzyletnie ( oprocentowanie zmienne, zależy od stopy rentowności )

• pięcioletnie

• dziesięcioletnie

Ryzyko związane z zakupem obligacji

1) przyszłe rynkowe stopy procentowe

2) zdolność kredytowa dłużnika ( emitenta )

- publikowane retingi

3) wcześniejszy wykup obligacji przez emitenta

4) inflacje

5) reinwestycje

6) wahanie kursu walut ( euroobligacje )

INSTRUMENTY UDZIAŁOWE

Akcja - papier wartościowy reprezentujący częściowy udział jego właściciela (akcjonariusza) w kapitale spółki akcyjnej.

Akcjonariusz ma ustalone prawo i obowiązki:

• prawo do udziału w zyskach spółki

• prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy : wpływanie tą drogą na decyzje spółki

• prawo do informacji

• prawo do części majątku w razie bankructwa

• prawo do poboru akcji nowej emisji

Rodzaje akcji

1) uprawnienie

• zwykłe

• uprzywilejowane

* co do liczby głosów ( zawsze imienne )

* co do wielkości dywidendu

* co do udziału w podziale majątku spółki w przypadku jej likwidacji

* inne przywileje ( prawo poboru, akcje bezpłatne nowej emisji itp. )

2) forma pokrycia równowartości

• gotówkowe

• aportowe

3) warunki przenoszenia własności

• imienne

• na okaziciela

4) możemy jeszcze wyróżnić:

• akcie pierwszorzędne ( renomowanych firm )

• akcje milczące ( pozbawione prawa głosu )

Cena akcji

• cena nominalna

• cena emisyjna

• cena rynkowa

Inne instrumenty udziałowe

• prawo poboru ( pierwszeństwo objęcia nowych akcji spółki proporcjonalnie do liczby akcji już posiadanych )

• Amerykańskie Kwity Depozytowe ( ADR ) instrumenty rynku kapitałowego reprezentujące akcje zagranicznych spółek publicznych na rynku amerykańskim lub innym rynku, pod postacią papierów wartościowych spełniających cechy amerykańskich ADR. Obok ADR na światowym rynku kapitałowym spotykamy się.

Instrument pochodny

• to jest instrument finansowy mający postać kontraktu, którego wartość zależy od wartości innego instrumentu finansowego ( np. akcji czy waluty ) lub towaru, zwanego instrumentem podstawowym.

• opcje ( warranty )

• kontrakty terminowe ( transakcje terminowe )

Wykład 6

INSTRUMENT POCHODNY

_* opcja ( warrant ) - instrument finansowy mający postać kontraktu, w którym posiadacz opcji ma prawo do kupna lub prawo do sprzedaży instrumentu podstawowego po ustalonej cenie ( nazywanej cena wykonania ) w okresie do ustalonego terminu ( zwanego terminem wygaśnięcia ). Prawo to gwarantuje druga strona kontraktu - najczęściej jest to instytucja finansowa.

Rodzaje opcji ( warrantów )

_* podmiot emitujący

• warranty subskrypcyjne - emitowane przez spółki akcyjne wyłącznie na własne akcje

• warranty opcyjne - emitowane przez banki i inne instytucje finansowe na akcje innych spółek znajdujących się w obrocie

_* instrument podstawowy

• opcje walutowe

• opcje akcyjne

• opcje procentowe

• opcje indeksowe

_* czego dotyczy prawo

• opcje kupna ( call ) - umożliwia inwestorowi nabycie instrumentu bazowego

• opcja sprzedaży ( put ) - umożliwia inwestorowi nabycie instrumentu bazowego

_* termin transakcji

• opcja amerykańska - transakcja może być dokonywana w dowolnym dniu do dnia wygaśnięcia

• opcja europejska - może być dokonywana jedynie w dniu wygaśnięcia.

instrument pochodny

_* kontrakt terminowy - instrument finansowy, w którym dwie strony zobowiązują się do zawarcia w określonym okresie w przyszłości transakcji po ustalonej cenie ( zwanej ceną realizacji ). Sprzedający kontrakt zobowiązują się dostarczyć określoną liczbę przedmiotu kontraktu a kupujący zobowiązuje się zapłacić za to ustalona cenę.

• zawarcie kontraktu terminowego z reguły nic nie kosztuje, a płatność nastąpi w przyszłości

• kontrakt jest zobowiązaniem obustronnym

Rodzaje:

_* miejsce transakcji

• kontrakty futures - na giełdach

• kontrakty forward - poza giełdą

_*instrument podstawowy

• walutowe kontrakty terminowe

• procentowe kontrakty terminowe

• indeksowe kontrakty terminowe

Przykład 1

Inwestor kupił amerykańską ( akcyjną ) opcję sprzedaży 200 akcyjną firmy X z ceną realizacji 14 zł. i terminem wygaśnięcia 06.05.2002, zapłacił za nią 50 zł. Inwestor ma prawo w dowolnym dniu roboczym do 06.05.2002 sprzedać 200 akcji X z ceną realizacji 14 zł.

Rozwiązanie I

Jeżeli w dniu 26.04.2002 cena akcji spółki X na giełdzie wynosi 13 zł inwestor zdecyduje się wykonać opcję tzn. kupi 200 akcji po 13 zł i sprzeda po 14 zł. Drugiej stronie umowy. Przychód wyniesie 2800 zł a dochód po uwzględnieniu ceny opcji 150 zł.

Rozwiązanie II

Jeżeli np. codziennie do 06.05.2002 cena akcji będzie wyższa od ceny wykonania ( 14 zł ) wówczas inwestor nie wykona opcji i straci koszt zakupu opcji 50 zł.

Rozwiązanie III

Poniżej jakiej ceny akcji spółki X wykonanie opcji staje się opłacalne - odpowiada poniżej 13,75 zł.

Przykład 2

Inwestor kupił od banku walutowy kontrakt wystawiony na 5 000 dolarów amerykańskich z terminem realizacji 06.05.2002 z ceną realizacji 4,20 zł. W dniu 06.05.2002 inwestor będzie musiał zapłacić bankowi za otrzymane 5 000 dolarów sumę 21 000 zł.

Rozwiązanie I

Jeżeli w tym dniu kurs dolara będzie wynosił 4.30 zł wówczas inwestor kontr. sprzeda na rynku walutowym. Przychód 21.500, dochód 500 zł.

Rozwiązanie II

Kurs pon. 4,20 inwestor nie wykona kontraktu, poniesie stratę. Będzie musiał odkupić dolary od banku po cenie zakupu.

Architektura rynku

Rozliczenie pieniądza

Zlec maklerskie

Zlecenie klienta zaw. trans. rozl. trans.

Biuro Giełda KPPW Bank

Klient maklerskie rozliczeniowy

zaw. transakcja

o transakcji

rozliczenie papierów wartościowych

1

Komisja papierów

wartościowych

---