Socjologia to nauka o społeczeństwie i prawach rządzących w społeczeństwie.Znajomosc wiedzy socjologicznej w praktyce pomaga człowiekowi w racjonalnym orientowaniu się w problemach społeczno-ekonomicznych z którym się styka w zyciu codziennym. Pomaga dostrzec głębsze powiazanie stosunkow społecznych i złożoności i zależności.
Dwa etapy narodzin socjologii:1) etap przednaukowy ( refleksje mędrców, wiedza ludowa),2)etap naukowy ( instytunalizacja, specjalizacja nauki). Trzy głowne czynniki wpływajaca na opóźnienie socjologii:1.specyfika i złożoność przedmiotu,2. wolny rozwoj metodologii, 3. problemy definicji społeczeństwa. Prekursorzy socjologii: Jan Bachtysta Vico( który twierdzil ze dzieje ludzkości przebiegaja wg stałych i niezmiennych praw) Helwecjusz( który twierdzil ze człowiek ma nieograniczone możliwości doskonalenia się)Condorcep(który zdolności ludzkie uważał za głowny motor rozwoju społeczeństwa) Saintsimonen( wprowadził on nazwe fizjologia spoleczna i twierdzil ze społeczeństwo to maszyna skladajaca się z jednostek stanowiących zwarta całość) Emil Durgheim( wzmocnil on nauke instytucjonalnie , zapoczątkował jej specjalizacje i twierdzil ze socjologia jest nauka o faktach społecznych np. moda, religia, jezyk) Max Weber( który dzialanie społeczne uczynil podstawowa kategoria socjologiczna) August Conte( którego nazywamy honorowym ojcem socjologii, ponieważ odpowiedział on na 3 problemy opóżniajace socjologie i nadał nazwe , określił przedmiot , zaproponował metody badawcze:1. obserwacja czysta 2. analiza historyczna 3. metoda porównawcza. Polscy przedstawiciele: Ludwik Gumplowicz, Kazimierz Kelles-Kraus, Bronisław Malinowski, Florian Znaniecki, Stefan Czarnowski, Ludwik Krzywicki, Leon Petrażycki.Przedmiot badań socjologii: grupy społeczne: *instytucje społeczne(wszystkie organizacje skupiające ludzi)*zbiorowości społeczne(grupy, warstwy, klasy, kategorie zawodowe)*procesy i zjawiska masowe( ruchy migracyjne, ruchliwość społeczna).Zbiorowosc społeczna mowimy o niej wtedy gdy jednostki o które chodzi powiazane sa chocby krotkotrwala wiezia spoleczna . Zaleznie od tego jaki tryb wiezi i w jakim celu połączył dane jednostki zbiorowość będzie ( kregiem, grupa, narodem, klasa,warstwa, publicznością,zbiegowiskiem). Zbiór społeczny wyróżniamy ze względu na mniej istotna ceche np. kolor oczu, wlosów. Cele socjologii:1. poznawczy( czyli chce poznac rzeczywistość spoleczna)2.praktyczny( czyli dostrzegac przesłanki do podejmowania decyzji)3.obywatelski( czyli za pomoca publikowanych sondaży społecznych edukuje w zakresie świadomości i wiedzy społecznej. Funkcje:1. opisowa(jak jest) 2. wyjaśniajaca( dlaczego tak jest)3. terapeutyczna(co zmienic)4. prognostyczna( co się stanie). Socjologia dzieli się na : 1. ogólna(stanowi podstawe teoretyczna do badan)2. szczegółowa( bada realnie zachodzące zjawiska społeczne). Prawie każda dziedzina życia ma swoja socjologie szczegółowa!!!np. socjologia prawa, medycyny, rodziny, miasta, wsi, religii, marketingu, pracy.Przedmiotem badań wg Szczepańskiego są:1. zjawiska i procesy tworzenia się róznych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości i procesy zachodzące w tych zbiorowosciach wynikające z wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, 2. siły skupiające i rozbijające te zbiorowości , 3. zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.
Rzeczywistość spoelczna:
wielkie systemy społeczne - społeczeństwa. II wielkie grupy społeczne- organizacje społeczne, partie , klasy. (I i II to makrostruktury społeczne) III małe grupy społeczne - społeczności lokalne, grupy zabawowe( mikrostruktury społeczne) IV ludzie - zachowanie, postawy ludzi, typy osobowości( działające jednostki) (I, II, III to zjawiska społeczne a IV to zjawiska indywidualne).Socjologia ogólna na trzy główne teorie: 1. teorie struktur społecznych, 2. zmian lub rozwoju społecznego, 3. zachowania społeczne zbiorowości i jednostki. Tym co odróżnia socjologie od innych nauk to poszukiwanie praw i zjawisk zachodzących miedzy ludzmi. Osobowość społeczna jest to ogół społeczny wzorów jakie realizuje i ról jakie pełni jednostka wobec innych ludzi jako członków społeczeństwa. Trzy elementy , które w osobowości możemy wskazać: 1. elementy biogenne( sa to własności anatomiczne np.. wzrost, budowa organizmu, włsciwości fizjologiczne , działalanośc gruczołów) 2. elementy psychogenne( jest to pamieć , wola, wyobraźnia, uczucia, inteligencja, spostrzegawczość, temperament. Wielu badaczy sprowadza je do 3 grup: *temperament(emocjonalność, aktywność, oddzwiekowosc czyli szybsze lub wolniejsze reagowanie),* charakter( pracowitość, sumniennosc, wytrwałość),* intelekt( zdolności, zainteresowania), 3. elementy socjogenne( kulturowy ideał osobowości , czyli narzucony przez społeczeństwo , role społeczne, jaźń subiektywna(wpływ oddziaływań społecznych) , jaźń odzwierciedlona( wyobrażenie o sobie na podstawie tego co sadzo o mnie inni).
Osobowość podstawowa to osobowość która najczęściej możemy w danym społeczeństwie wyodrębnić , narodowy charakter.W toku socjologii społeczeństwo wyposaża człowieka w określony zasób wiedzy , umiejętności oraz wyrabia w nim pewne nawyki i mechanizmy regulujece jego postepowanie. Na mechanizmy te składaja się trzy elementy: 1. potrzeby( sa to wytwarzjace się w organizmie człowieka względnie trwałe ogniska napięć powstałe jako rezultat odczuwanego przez jednostke braku czegoś , braku który utrudnia normalne postepowanie i motywje ja do działania, potrzeby powstaja jako rezultat zachowania równowagi miedzy organizmem a środowiskiem co powoduje wystapienie działania zmierzającego do przywrócenia tej równowagi np. fizjologiczne, przynależność i miłość, szacunek , wiedza i rozumienie , estetyczne) 2. postawy( sa to względnie trwałe dyspozycje do oceniania przedmiotu lub emocjonalnego reagowania na niego, przedmiotem postawy jest człowiek , postawa jest zawsze wobec czegoś lub kogoś)3. normy społeczne( sa to ogolne reguly kierujące ludzkim postepowaniem , funkcja norm polega na tym , ze wskazuja one jednostce jak powinna postępować , a jakiego postepowania powinna się wystrzegać, jakie oczekuja ja nagrody i kary, jakie oczekuja na nia nagrody i kary za stosowanie się do narzuconych przez społeczeństwo norm zachowań) 4. rola społeczna( jest spójnym systemem zachowan wynikającym z przynależności jednostki do określonych grup i ich zbiorowości. Na kazda role społeczna składają się obowiązki , przywileje nie zalenie od tego czy mamy do czynienia z rola emeryta itd. O roli mowi się zarówno w odniesieniu do tego co jednostka wypełnia jak i od tego co się od niej oczekuje.)Równocześnie osoby pozostające w kontakcie z jednostka pełniaca dana role społeczna oczekuja , ze będzie ona zachowywac się zgodnie z określonym wzorcem postepowania. Makrostruktura, mikrostruktura- czyli struktura społeczna , jest to układ różnorodnych elementów oraz procesów i relacji występujących miedzy nimi. Elementami tymi SA najczęściej : zbiorowości społeczne, grupy, społeczności lokalne, instytucje i role społeczne. Strukture można rozumiec jako budowe , oznacza ona taki sposób ułożenia elementów składowych , aby mogły one wykonywac swoje funkcje uzupełniając się i harmonizując , aby grupa funkcjonowała jako całość. Cztery grupy osobowości( wg Floriana Znajeckiego):* ludzie zabawy, * ludzie pracy, * ludzie dobrze wychowani, * zboczeńcy.W strukturze należącej do danego społeczeństwa zawsze można wyodrębnić dwa poziomy organizacyjne: 1. mikrostrukturalne(włsciwosci małych gup społecznych np. rodzina, biada, wspolnota towarzyska oparte na bezpośrednich oddziaływaniach i interakcjach , cecha konstytutywna jest istnienie wiezi osobistych pomiedzy członkami)2,makrostrukturalne( SA wtedy gdy nie ma interakcji bezpośrednich , jest zbiżona w budowie zewnętrznej). Sama mikrostruktura ma bardzo duze oddziałyanie na funkcjonowanie życia społecznego , wpływa na rożne dziedziny życia. Od niej uwarunkowane sa procesy kształtowania się charakterystycznych dla grupy członków , reakcji oraz socjalizacji. Również procesy formułowania się pogaldów pojedynczych na forum grupy , procesy kształtowania pogladów na świat , postaw , wartości. Konformizm( w jezyku polskim ma znaczenie pejoratywne)- dopasowanie się do innych , oznacza dopasowanie własnego zachowania i sposobu myślenia do zachowania i sposobu myślenia grupy , niezależnie od tego czy ze względu na inne kryteria dostosowania ma negatywny czy też pozytywny charakter. Oportunizm ( z łac. Wygodny, korzystny)- jest to rezygnacja z zasad , gotowość do przystosowania się do okoliczności w celu łatwo dających się uzyskać korzyści. Jest to bierna ugodowość.Czynniki wpływające na nasilenie lub osłabienie konfonizmu : 1 . jeden sprzymierzeniec( mniejsza skłonność do dostosowanai się) 2. niska lub wysoka samoocena i skład grupy( grupa skłania do konformizmu jeśli sklada się ze specjalistów , jej członkowie sa dla danej jednostki osobami znaczącymi , członkowie grupy sa pod pewnym względem podobni do tej jednostki , poczucie bezpieczeństwa przez jednostke , czy jest w pełni akceptowana przez grupe). Następstwa wpływu społecznego : 1. uleganie (władza) 2. identyfikacja ( atrakcyjność , tzn. efekt wujka Karola) 3. internalizacja( wiarygodność , ma ona największy wpływ). Dyfuzja odpowiedzialności -rozłożenie odpowiedzialności na wszystkie osoby , które mogą być odpowiedzialne. Istenija dwa głowne powody dla których ludzie zachowuja się konformistycznie. Jest to informacyjny i normatywny wpływ społeczny. Informacyjny wpływ społeczny pojawia się wtedy gdy ludzie nie wiedza co zrobic albo co powiedziec aby ich zachowanie było poprawne(najlepsze). Taka reakcja zwykle nastepuje w nowych zaskakujących lub kryzysowych sytuacjach, czyli wtedy kiedy definicja sytuacji jest niejasna. Ludzie patrza na zachowanie innych jak na wazne źródło informacji . I wykorzystuja je do wybierania właściwych kierunków swojego działania. Informacyjny wpływ społeczny kończy się zwykle prywatna akceptacją. Istnieje wieksza skłonność do wykorzystywania drugiego człowieka jako źrodła informacji, wtedy gdy sytuacja jest niejasna. W takim przypadku jesteśmy bardziej otwarci na wpływ innych osób. Wykorzystywanie innych jako źródła informacji może się nie powiesc . dzieje się tak np. wtedy kiedy ludzie popadaja w panike tylko daltego ze inni poddaja się panice. Indukowanie może pojawić się wtedy gdy emocje i zachowania szybko rozprzestrzeniaja się w dużej grupie np. zjawisko psychozy tłumu. Normatywny wpływ społeczny wynika z różnych przyczyn. Zmieniamy swoje zachowanie by dorównać innym nie dlatego , że zdają się widzieć lepiej co się wokół dzieje , ale dlatego ze chcemy zostac członkiem grpu. I chcemy nadal czerpac korzyści wynikające z uczestnictwa w niej albo tez pragniemy uniknąć odrzucenia czy ośmieszenia. Normatywny wpływ społeczny może pojawić się nawet w sytuacjach jednoznacznych. Ludzie będą podporządkowywać się innym z powodów normatywnych nawet wtedy gdy wiedza , ze to co robia jest niewłaściwe. Normatywny wpływ społeczny zwykle kończy się publicznym konformizmem , ale nigdy prywatna akceptacja idei czy zachowan innych ludzi. Brak reakcji na wpływy normatywne możę być bardzo bolesny w skutkach.Naciski normatywne działaja a wielu poziomach zycia społecznego. Wpływaja na to co mamy w zwyczaju jeść , na nasz imidż , na nasze hobby. One promuja takie poprawne , grzeczne zachowanie w społeczeństwie. Specjalnym typem konformizmu jest bezrefleksyjne podporządkowanie się. Nigdy nie kwestionujemy i nigdy nie myslimy o normach społecznych. Teoria wpływu społecznego okresla w jakich warunkach jest najbardziej prawdopodobne ujawnienie się normatywnego wpływu społecznego. Socjalizacja człowieka . Każdy człowiek dzieki interakcjom z innymi ludźmi uczy się funkcjonowac w społeczeństwie i kierowac swoim życiem . Preces ten nazywa się mianem socjalizacji. Jest to proeses uspołecznienia poprzez który jednostki nabywaja wiedzy , umiejętności oraz dyspozycje umożliwiające im uczestniczenie w zyciu grup i społeczeństwa . Bardzo waznym elementem procesu socjalizacji jest wiedza , która stanowi system funkcjonalny zlożony ze zorganizowanych w rożny sposób informacji o świecie pochadzacych z bezpośredniego doświadczenia osoby , z pokazow spoelcznych , z wlasnych dedukcji. Wiedza to depozyt wszystkich posiadanych przez osobe informacji , które źródeł należy szukac w kulturze, a wiec jezyku , normach, przekonaniach , wartościach, technologiach. Możemy wyróżnić następujące typy wiedzy:1) wiedza uniwersalna(dysponowanie ta wiedza staje się w coraz znaczniejszym stopniu nie tylko przedmiotem luksusu psychicznego rodzajem przywileju wykształcenia ogólnego , który ma znaczenie nie tylko dla jednostki ale także jest przedmiotem interesu społecznego) 2) wiedza profesjonalna( daje możliwość posiadania kwalifikacji , kompetencji które sa wyznacznikiem pozycji i statusu społecznego oraz stanowia źródło utrzymania) 3) wiedza jałowa( która jest wyznacznikiem statusu społecznego i sposobem na uzyskanie tego statusu). Wiedza, zadania, postawy sa to właściwości osobowości człowieka , które na pewno mogą odzwieciedlac sytuacje społeczno-ekonomiczna i własciwa sytuacje człowieka. Za ich pomoca możemy w znacznym stopniu wyjaśnic zachowanie człowieka , a także przewidywac. Wiedze te zdobywamy w trakcie interakcji z różnymi ludźmi , w roznych strukturach społecznych tj. rodzina, grupa rowiesnicza , szkoła, organizacje , społeczność lokalna , środki masowego przekazu. Wszystkie te czynniki wpływaja na formułowanie się osobowości każdego z nas , a wszególnosci uczymy się umiejętności odgrywania rół np. rola ojca, matki, zony, brata. Kształtuja nasz system motywacji i system emocji, a także kształtuja koncepcje własnego ja. W literaturze przedmiotu możemy wyróżnic dwa stanowiska w podejściu do kształtowania się osobowości : Pierwsze stanowisko ( opiera się na tezie ze wychowanie człowieka powinno mieć charkter przyzwalający a nie ukierunkowujący oznacza to ze rodzice , opiekunowie , szkoła, środowisko powinni zapewnic warunki do spontanicznego ujawnienia się możliwości dziecka , powstrzymując się od wszelkich zaleceń lub zakazów jako czynników które mogą ograniczyc a nawet zablokowac rozwoj dziecka, jest to kierunek myślenia inspirowany przez założenie o biologicznym zaprogramowaniu natury człowieka) Drugie stanowisko( zakłada ze aby wychowac człowieka należy tworzyc złozone systemy nakazów i zakazów oraz zasad ich wdrażania, własnie po to aby za ich pomoca uformowac takiego jakim powinien być o obowiązujące w danym społeczeństwie i jego kulturze normy i wartości , ponieważ człowieka jest wytworem społecznym i jego osobowość jest kształtowana pod wpływem organizacji życia społecznego). Uczestnictwo w kulturze i życiu społecznym wywiera wpływ na kształtowanie się osobowości , za OBUCHOWSKIM można wyróżnic 3 typy uczestnictwa: 1 typ( bezpośredni tworcy rzeczywistości , sa to ludzie , których świadomość i czyny wyrażają problemy epoki , sa to jednostki , które sa społecznie zaangażowane , aktywnie uczestnicza w tworzeniu i przemianach oraz ci którzy sa zaangażowani w dażeniu do zmian i nastawieni na stworzenie nowej rzeczywistości , kategorie te określa się mianem tworcy , zmieniaja oni lub podtrzymuja rzeczywistość społeczna) 2 typ(to ludzie dobrze przystosowani do wymagan nowej epoki , mechanizm selekcji społecznej wyróżnil ich pozytywnie i dzieki temu uzyskali określone uprawnienia , sa to ludzie cenieni przez swoich zwierzchników , łatwo awansujący , majacy poczucie ze swiata zarządzany jest własnie przez nich, ze swat zewnętrzny jest ich swatem , tworza jako zbiorowość nowe sytuacje , nabywając specyficznych umiejętności , stylu bycia od właściwości epoki w której żyja zalezy czy będą preferowac cechy tworcze czy odtwórcze, altruizm czy egocentryzm , otwarty czy zamkniety umysł , osobowość tych ludzi odpowiada wymaganiom jakie ludziom stawia organizacja społeczno-ekonomiczna ich czasów , sa to ludzie przystosowani) 3 typ( sa to ludzie , których właściwości osobowości nie odpowiadaja wymaganiom czasu , mechanizm społecznej selekcji wyróżnił ich negatywnie , nie uzyskali odpowiednich uprawnien , naleza do nich grupy przestępcze ale tez inwalidzi, sa to ludzie którzy byli dostosowani do wymagan innego okresu , innej formacji społeczno-ekonomicznej i określa się ich mianem dyssocjalni , czyli nie dostosowani) 4 typ( sa to ludzie którzy nie zostali wciągnięci do procesu dziejów ani z niego odrzuceni , gryz ich miejsce pobytu , styl życia , styl konsumpcji, rodzaj wykształcenia , poglady osobiste powoduja ze zyja oni jakby poza historia , sa to ludzie marginesu historycznego , wśród których możemy wyróżnić tych którzy sa: *oderwani z wyboru- sa to oderwani uchylający się, * ze względu na miejsce swojego zamieszkania sa pozbawieni uczestniczenia w bieżących wydarzeniach- oderwani , zablokowani). Określone warunki życia społecznego ujawniaja rożne właściwości osobowości człowieka i działają w roli selektora , odrzucając osoby nie odpowiadające określonym kryteriom. W ten sposób kompletuje się populacje osob o podobnych właciwosciach. Dziala w tym przypadku mechanizm społecznej selekcji. Niektóre właściwości człowieka formułuja się pod naciskiem wymagan zewnętrznych i mamy wówczas do czynienia z mechanizmem blokady własnego rozwoju jednostki . człowiek przyjmuje cechy , które oferuje mu jego grupa z która on się identyfikuje blokując tym samym własne potrzeby. Mechanizm formowania się specyficznych dla danej formacji społecznej właściwości psychologicznych człowieka jest dojrzewanie biologiczne przebiagajace w określonych warunkach kulturowych. W ten sposób możemy mówic o człowieku np. renesansu, epoki lotow kosmicznych. Nowe konstruktywne właściwości osobowości człowieka powstaja wówczas , gdy wykonuje on zadania dalekie tzn. takie które nie mogą być zrealizowane w bliskiej perspektywie czasu w oparciu o wiedze profesjonalna i za pomoca posiadanych srodkow technicznych oraz dotychczasowych umiejtnosci . Jest to mechanizm dostrajania struktury ososbowosci jednostki do zadan dalekich. KONFLIKTY Konflikty to potrzebne , nieuniknione i naturalne wszedzie tam gdzie jest wiecej niż jeden człowiek . Trudne konflikty powinny być rozwiązywane jednym prostym cieciem. Przyczyna konfliktu może być: 1) komunikacja( brak komunikacji lub komunikacja niewłasciwa) 2) kultura(osoby wychowane w rożnych kulturach będą inaczej odbierały rózne sygnały , sytuacje) 3)odgrywanie ról( każdy człowiek pełni kilka ról w swoim zyciu , mogą być konflikty w odgrywaniu ról, eksperyment Zimbardo- losowa przybrana rola spowodowala olbrzymi konflikt) 4) potrzeby 5) osobowość człowieka . Możemy utworzyc schemat konfliku . Elememtow składowych w konflikcie jest ok. osiem. Na istote konfliku składaja się : 1) przedmiot konfliktu(może być intrapersonalny- wewnętrzny, interpersonalny- międzyludzki, intergrupowy) 2) przedmiot konfliktu 3) aktywność stron ( konflikt może być bierny - nie bierzemy nim czynnego udziału , czynny - kiedy mówimy o nim , bierzemy udział , chemy go rozwiązać ) 4) dynamika konfliktu ( ma na nia wpływ temperament) 5) zasieg konfliktu ( makro i mikro skala , mikrokonflikt- osoby maja ze soba kontakt, makrokontakt0 nie maja ze soba kontaktu) 6) forma( jawne i ukryte, zorganizowane i niezorganizowane, jawny - strony wiedza o sobie, ukryty- jedna strona jest swiadoma wystepowania tego konfliktu, a druga nie ma świadomości o nim , zorganizowany np. strajk , niezorganizowany to spontaniczny konflikt) 7) czas trwania ( długotrwale, ktorkotrwale, z tendencja do powracania , konflikt który najczęściej nie jest do konca rozwiązany ) 8) ogolne podłoze konfliktu( racjonalny i irracjonalny, racjonalny- kiedy mamy uzasadnione przesłanki do powstania konfliktu , irracjonalny - powod konfliktu jest wyssany z palca). Fazy konfliktu:1 coś jest nie tak 2. wzajemna wrogość 3. kulminacja 4. wyciszenie 5. porozumienie. Pięć styli reakcji na konflikt: * unikanie, * łagodzenie, * konkurencja , * kompromis, * kooperacja. Najlepszym sposobem do rozwiązywania konfliktow jest KOOPERACJA - uzyskanie najlepszych warunkow każdej ze stron. Procedura GRIT jest szczególnie przydatna procedura w rozwiązywaniu konfliktow, polega na stopniowym i odwzajemnionym skłanianiu do obniżenia napiecia. Strategia ograniczania konfliktu w sytuacjach codziennego życia w których : 1) informujesz o swojej checi do współpracy 2) współpracujesz 3) odwzajemniasz kazde kooperacyjne dzialanie 4) ale jeśli twój oponent działa agresywnie odpowiadasz mu tym samym. Konflikt o sumie zerowej - czyli jest to konflikt w którym wygrana jednej strony jest zawsze rowna przegranej drugiej strony. Dylemat wieżnia jest to gra zmuszjaaca dwoch uczestnikow do dokonania wyboru czy dbac wyłącznie o własne interesy czy również liczyc się z interesami przeciwnika. Tradycyjne sposoby rozwiązywania konfliktów : * ignorowanie, czyli pomijanie milczeniem problemow, * odwlekanie, czyli oczekiwanie na zmiany, * pokojowe współistnienie, czyli gra uniemożliwiajaca otwarta komunikacje , * deprecjonowanie, czyli umniejszanie wartości sporu, * reorientacja, czyli szukanie kozła ofiarnego, * separacja, czyli doraźny sposób radzenia sobie , * arbitraż , czyli odwoływanie się do autorytetu, * walka. Techniki rozwiązywania problemów : 1) spotakanie w milczeniu ( czyli przebywanie w jednym pomieszczeniu bez rozmowy) 2) wspolny cel( czyli np. obecność zadania w sytuacjach konfliktowych , praca przy rozwiązywaniu zadania prowadzi do rozwiązania konfliktu) 3) swiety Mikołaj( jest to ustukturalizowana hierarchia potrzeb i wartości) 4) procedura jednego tekstu( czyli potrzebny jest mediator do obu stron , rozne rozwiązywania problemu) 5) wywiad z osobistością( czyli forma terapi grupowej) 6) wymiana wizerunków( czyli kazda strona sporzadza wizerunek siebie) 7) postaw się w jego sytuacji , czyli w wyobrazni wykonujemy zmiany) 8) ja jestem Toba a Ty mna( czyli zmiana ról) 9) burza mozgów 10) plus, minus interesujące ( trzeba dostrzec zalety , przeanalizowac wady i braki i zobaczyc co jest w tym interesującego). Obiektywne uwarunkowania konfliktów które sa one jasne dla większości osob , nie trzeba zajmowac się analiza. Subiektywne uwarunkowania konfliktow które najczęściej wyłaniaja się z naszej osobowości, przekonan. Proces tzw. Afektywnej polaryzacji jest to tendencja do wyolbrzymiania tego co zgodne z własnymi dążeniami , a pomniejszania tego co niezgodne. Zjawisko tzw. Dogmatyzacji umysłu jest to uzależnienie opini i ocen od źródła z którego pochodza. Negocjacja to każda rozmowa , która zmierza do uzgodnienia wspolnego stanowiska w danej sprawie lub metoda dzieki której co najmniej dwie osoby uzyskaja możliwie korzystne rozwiązanie czesciowego konfliktu interesów, konfliktu jaki je dzieli. Negocjacje prowadzimy bez przerwy np. kupując samochod, planując wspolny wyjazd, proszac o podwyżkę. Negocjacje to dwustronny prosec komunikowania się którego celem jest osiagniecie porozumienia , gdy niektóre interesy obu stron sa konfliktowe. Negocjacje wiaza się ze składaniem propozycji przez zainteresowane strony , tak aby rozwiązać problem i osiągnąć sukces. Aby negocjacje były skuteczne niezbedna jest : gotowość obu stron do podjecia rozmów , oprocz sprzecznych stanowisk obie strony powinny łaczyc wspolne interesy. Negocjatorzy musza być uprawnieni do podejmowania określonych decyzji. Negocjacje to prosec w którym można wyodrębnić następujące etapy: 1) etap wstępny( negocjatorzu musza przygotowac się do negocjacji , ustalic plan działania , cel negocjacji oraz alternatywe negocjowanego porozumienia , a także priorytety i opracowac taktyke negocjacji np. taktyke ustępstw. Jest to BATNA negocjacja ( alternatywa negocjacji , można znalesc jakies inne rozwiązanie) 2) etap właściwy( zależy od gotowości obu stron do zrozsadnych ustępstw , cech charakteru negocjatorow , czy sa to osoby agresywne , kompetencji decyzyjnej , profesjonalnego przygotowania , odpowiedniego podejścia do negocjacji)3) etap końcowy( obiektywny rezultat negocjacji , protokół uzgodnień, subiektywne poczucie sukcesu). Przebieg negocjacji obok czynników związanych z konkretnym przedmiotem rozmów zalezy m.in. od cech osobowości rozmówcow , sytuacji w jakiej dochodzi do procesu przetargowego, kontekstu społecznego oraz przjetych założeń strategicznych. Wszechstronna znajomość partnera odgrywa istotna role dla podejmowania prawnych posunieć negocjacyjnych. We wstępnym etapie staramy się poznac partnera od negocjacji. Gdy go rozpoznamy to postaramy się zastosowac odpowiednie techniki. Cechy rozsądnych negocjacji to m.in.: *korzysc obustronna( czyli wtedy kiedy dwie strony otrzymuja maksimum możliwości w danej negocjacji) * działania uczciwe ( czyli zgodne z obowiązującymi przepisami prawnymi, etyka itd.)* wzgledna trwałość rezultatu( czyli umowa powinna być bezterminowa, powinna trwac) * przydatność społeczna. Efektywność negocjacji to nie tylko efekt końcowy , ale wydajność , sprawność prowadzenia w określonym czasie i zawsze trzeba mieć na uwadze wzajemne kontakty, budowanie dobrej atmosfery. Wyróżnia się trzy style negocjowania: 1) styl miekki(kooperacyjny)- uczestnicy sa przyjaciółmi i zmierzaja do porozumienia , czynia ustępstwa dla podtrzymania kontaktu , okazuja sobie zaufanie , umiejętnie zmieniaja stanowiska i argumenty, ujawniaja dolna granice ustępstw, przymuje się tu jednostronne straty w imie porozumienia, szuka się jednego rozwiązania aprobowanego przez druga strone i nalega się na zawarcie porozumienia. 2) typ twardy( rywalizacyjny)- tutaj celem uczestnikow jest zwycięstwo za wszelka cene, rzada się ustępstw dla podtrzymania kontaktu , twrdo traktuje się ludzi i problemy , brak jest zaufania do innych , charakterystyczne jest okopywanie się na swoim stanowisku , stosowanie gróźb , ukrywanie dolnej granicy akceptacji, rzdanie jednostronnych ustępstw jako warunków powodzenia, czyli dana strona szuka jedynie korzystnego rozwiązania dla siebie. 3) typ zasadniczy(rzeczowy)-celem jest rozsadny wynik , rozwiązanie problemu , wazne jest aby być delikatnym wobec ludzi i twardym wobec problemów , postępować niezależnie do zaufania , koncentrowac się na zadaniach , a nie na sobie, stwarzac możliwości korzystne dla obu stron , szukac wielu możliwości wyboru , nalegac na przyjecia obiektywnych kryteriów , starac się osiągnąć rezultaty na obiektywnych kryteriach , ulegac argumentom, zasadom , a nie presji. Style na podstawie literatury negocjowania:1) dominacja(negocjacje pozycyjne)-dominacja jednej ze stron i maxymalnie ja wykorzystuje, 2) dostosowanie się( propartnerski)-strony dopasowuja się do siebie, 3) unikanie ( wycofywanie się , izolacja, obojętność,ucieczka)-nie chcemy angażowac się, 4) kompromis-nie jest najlepszym stylem! 5) negocjacje intergatywne- wspolpraca i negocjowanie wg meritum, charakteryzuja się: *oddziel ludzi od problemu,* skoncentruj się na interesach, a nie na stanowiskach, * opracuj możliwości korzystne dla obu stron, * upieraj się przy stosowaniu obiektywnych kryteriów. Style te kształtowane sa przez trzy zasadnicze czynniki , które występują niemal ze w każdych negocjacjach i w ogromnym stopniu wływaja na przebieg i efekt końcowy. Sa to : 1) dazenie do realizacji własnych interesów, 2) dazenie do realizacji interesów drugiej strony, 3) troska o stosunki wzajemne miedzy stronami. Komunikowanie się jest jednym z najstarszych procesów społecznych . Towarzyszy ono człowiekowi od momentu , kiedy istoty ludzkie zaczeły życ w grupach i organizowac pierwsze struktury. Wielu badaczy przynaje, ze społeczeństwa nie tylko istnieja dzieki przekazywaniu informacji i komunikowaniu , ale ze ich istnienie polega na procesach przekazu i komunikacji , a to oznacza ze procesy te stanowia fundament społeczeństwa bez których nie mogłoby ono funkcjonowac, trwac i dokonywac transmisji dziedzictwa kulturowego z pokolenia na pokolenie. Łańcuch komunikacyjny : ŹRÓDŁO(kto mówi)-> PRZEKAZ(co)->KANAŁ(jak)->ODBIORCA(komu)->SKUTEK(efekt) . Cechy dobrego nadawcy: wiargodnosc, atrakcyjność, kompetencja, obiektywność. Przekaz: tresc jaka chcemy przekazac do odbiorcy, tresc powinna być jasna, zrozumiala i czytelna, musi być przystosowany do poziomu odbiorcy. Kanał: w jaki sposób mowimy: *pośredni( wada jest ze nie możemy komunikowac się twarza w twarz , zaleta jest to ze możemy komunikowac się większymi grupami), * bezpośredni( zaleta jest to ze możemy komunikoac się twarza w twarz, wada jest ze nie możemy komunikowac się z wieksza liczba osob). Odbiorca: najważniejsze aby zainteresowac odbiorce naszym przekazem. Cech dobrego odbiorcy: doświadczenie, silna motywacja do słuchania, znalezienie pola zainteresowan tematem wypowiedzi przez odpowiedz na pytanie co z tego co on powiedział mogę wykorzystac, zdolność do pelnego odbioru i możliwie trafna interpretacja( nie oceniac zanim nie zrozumiesz), brak stereotypowych nastawien( poczucie przedwiedzy) , koncentracja na sensie a nie na formie( oceniac zawartość a nie sposób podania), odróżnienie obserwacji od interpretacji( szybko przetwarzac otrzymane informacje), otwartość i życzliwość wobec mówcy, idealny słuchacz jest empatyczny i ma świadomość swojego nastawienia wobec mowcy, idealny słuchacz nie przypisuje mówcy tendencji sprzecznych z wypowiadanymi słowami, trafna selekcja głownych punktow wypowiedzi, tworzenie atmosfery sprzyjającej mowcy ( adekwatne reakcje odbiorcy sprzyjaja mowcy), reagowanie na uczucia i mysli zawarte w odpowiedziach( z jaka intencja nadawca wygłasza swoja mowe). Parafrazowanie- mowienie własnymi słowami tego co zostalo powiedziane. O komunikacji możemy mowic tylko wtedy gdy jest określony nadawca i odbiorca. Komunikaty powinno podawac się tak, aby nie było zadnego problemu z określeniem nadawcy. W danym przekazie wybieramy najlepsza forme w danej sytuacji , a także należy zrobic to starannie. Ogromna ilość nie porozumien rodzi się z użycia do kominikacji słow których znaczenie silnie zalezy od kontekstu. Uzywanie jak najwięcej określeń precyzyjnych. Pojecia których znaczenie silnie zalezy od kontekstu: duzo, mało, predko, należycie, prosto, obowiązkowo, bezwzględnie, zgodnie z instrukcja. Pojecia których znaczenie w małym stopniu zalezy od kontekstu: 5%, 5 lat, milion dolarow, 2 razy dziennie, zgodnie z norma UNF/90. Skuteczne komunikowanie się wymaga uwzgeldnienia tzw. Natawienia odbiorcy, czyli tego co spodziewa się on usłyszec , czy tez nawet przeczytac. Istnieja dwie grupy cznnikow sprawiających ze odbiorca zniekształca przekaz. Sa to czynniki emocjonalne i tzw. Poznawcze, które można nazwac rozumowymi. Z czynnikami emocjonalnymi mamy do czynienia wtedy gdy zaspokajamy swje potrzeby. Wiedza psychologiczna potwierdza te teze. Ludzie często słysza to co chca usłyszec lub to co boja się usłyszec np. lek przed ocena. Komunikaty , które zawieraja ocene mogą być silnie zniekształcone. Taki opor można zmniejszyc uwzględniając elementy pozytywne , a także negatywne. Należy formułować ocene abyśmy potrafili ja odebrac poza naszymi emocjami , by nasze emocje nie wpływaly na komunikacje. Czynniki racjonalne: oczekiwania, doświadczenia( rutyna czasami pomaga, a także czasami przeszkadza nam w procesie komunikowania się). Dlaczego informacje ulegaja deformacji: 1) tendencyjne wnioskowanie- nie potrafimy obiektywnie spojrzec na przekaz, 2) fragmentaryczność spojrzenia- nie patrzymy całościowo, 3)nadmierna generalizacja-uogolnienie np. zawsze , wszystko, nigdy, 4) wyolbrzymienie, 5) myślenie czarno-białe, 6) niejednoznaczność słów, 7) wpływ nastawienia, 8) czytanie w myślach, 9) schematy poznawcze, które wynikaja z indywidualnego doświadczenia. Najsilniej zakłoca przekaz to co go najbardziej przypomina. Powtarzanie słow i zwrotow w obrebie tego samego komunikatu zakłoca jego czytelność. Czytelność obniża także używanie w jednym zdaniu słow, które brzmia lub wyglądają podobnie np. rymujących się słow o podobnych koncówkach, ale tez w rozmowie przeszkadza inna rozmowa , czytanie notatki zakłoca obecność na tej stronie gazety innej notaki, czytelność wykresu spada jeśli sasiaduje on z podobnym wykresem. Należy pamiętać by powtarzac w komunikacie najważniejsze tresci kilkakrotnie , bo zwieksza to szanse dotarcia do odbiorcy. Należy zwracac uwage aby za każdym razem zwraca się nieco inaczej. Informacje zwrotne pełnia dwie ważne funkcje : 1) pozwalaja sprawdzic skuteczność przekazu, 2) pozwalaja sprawdzic efekt przekazu. Informacje zwrotne bywaja bezsłowne. Odpowiednich wskazówek dostarczaja gesty, intonacja głosu czy inne szczególen zachowania odbiorcy. Jeżeli otrzymuje niejednoznaczne informacje zwrotne należy je zwryfikowac najlepiej proszac o doprecyzowanie. Dobre słuchanie to konkretne zachowania, które pomoga nam w kontakcie i porozumiewaniu się z druga osoba , zredukowaniu napiecia w trudnych momentach, zachęcaniu naszego partnera do współpracy. Efektywność wszystkich procesów komunikowania bez względu na poziom i sposób porozumiewania zalezy od dwoch podstawowych form : komunikowania werbalnego i niewerbalnego. Z reguły obie formy występują jednocześnie uzupełniając się. Kryterium ze względu na sposób przekazywania informacji: * komunikaty werbalne,* komunikaty niewerbalne- przy pomocy mowy ciala, * ustne i pisemne, * bezpośrednie i pośrednie. Kryterium ze względu na charkter relacji łączących nadawce i odbiorce: * formalne i nieformalne, * jednokierunkowe i dwukierunkowe, * symetryczne i niesymetryczne, * obronne i podtrzymujące .Formalne np. pisma urzędowe, nieformalne np. spontaniczne pisma, jednokierunkowe np. bez informacji zwrotnej, dwukierunkowe np. z informacja zwrotna, symetryczne np. komunikowanie się bez władzy, nie symetryczne np. komunikowanie się z kims kto posiada władze, obronne np. gdy ktos nas atakuje, podtrzymujące np. gdy ktos nie chce z nami rozmawiac , a my chcemy te rozmowe przedłużyć. Język jest podstawowym srodkiem komunikownia werbalnego . Dzieki niemu wyrazone sa znaczenia komunikowanych idei i uczuc , pod warunkiem ze dzwieki i symbole sa rozumiane przez wszystkich uczestników procesu komunikownia, Warto rozróżnic dwie zupełnie różne formy komunikatów werbalnych: komunikat JA i komunikat TY.
Komunikaty typy TY:Nie można przeciez tak się pokazywac ludziom. Nie wracasz do domu zbyt chetnie. Mógłbyś poświecic troche wiecej czasu rodzinie. Zawsze wszystko gubisz. Komunikaty typy JA: slicznie wygladasz w tej błękitnej sukience. Lubie spędzać z Toba czas. Niepokoi mnie ze zbyt mało czasu spadasz z rodzina. Jestem zaniepokojona Twoim zachowaniem. W komunikacji interpersonalnej ważne jest budowanie klimatu ułatwiającego porozumiewanie się. Nie jest łatwo podać recepte na przyjazny klimat, łatwiej jest wskazac zachowania , których pojawienie się wytwarza nastroj wrogości , rywalizacji. Nikt z teoretyków komunikowania nie ma dzisiaj wątpliwości co do wagi komunikowania nie werbalnego. Rożnice dotycza jedynie stopnia jego ważności . Niektórzy autorzy sugeruja ze 35% komunikowania interpersonalnego kierowane jest przez jezyk. Natomiast pozostała czesc ok. 65% zawieraja sygnały nie werbalne. Komunikowanie niewerbalne jest uzupełnieniem i wzmocnieniem bezpośredniego i ustnego komunikowania werbalnego z którym jest nie rozerwalnie związane. Jego wystepowanie wiaze się ze zaangażowaniem zmysłu wzroku. Zbigniew Nęcki tj. psycholog wyróznia 10 niewerbalnych aktow komunikowania jest to : * gestykulacja, * mimika, * dotyk i kontakt fizyczny, * spojrzenia wzajemne i spoglądanie jednostronne, * dystans fizyczny, * pozycja ciała, 8 wyglad zewnętrzny, * dzwieki paralingwistyczne( parajezykowe)tj. smiech, placz, ziewanie,* jakość wypowiedzi zwiazana z intonacja i nateżeniem głosu. JA->RODZINA->PRZYJACIELE->ZNAJOMI->SZEF->PUBLICZNOŚĆ. Komunikacja niewerbalna jest wieloznaczna np. gniew bywa wyrażany wzmożona gestykulacja, wymachiwaniem pięścia, ale także kompletna cisza, rumieńce mogą wyrażać złość , skrepowanie , zdenerwowanie lub przyjemność. Komunikowanie jest procesem społecznym niezmiernie waznym dla funkcjonowania każdej grupy , organizacji czy społeczeństwa. Dlatego tez przez komunikowanie należy rozumiec takie formy interakcji społecznej jak kooperacja, naśladownictwo, przywództwo czy wywieranie wpływu. Sprawność funkcjonowania organizacji zależy od tego kto, komu i kiedy przekazuje informacje. Ponieważ proces ten jest nie odłącznym składnikiem działan podejmowanych w organizacji. W socjologicznym podejściu do problemów komunikowanie się w organizacji najwazniejsza jest teza o istnieniu scisłej współzależności pozycji jaka zajmuje uczestnik w strukturze organizacyjnej zasobu informacji do jakiego ma on dostep i możliwości manipulowania nimi. Funkcja komunikowania się jest przekazywanie wiadomości i zapewnienie łączności miedzy pozycjami i rolami w organizacji. Zarówn komunikacja jak i łączność pelnia dwojakiego rodzaju funkcje : 1) informacyjno-organizatorska( której celem jest przekazywanie informacji miedzy pozycjami w organizacji w układzie z góry na dół i z dołu do góry dzieki czemu możliwe jest podejmowanie określonych działań , ich organizowanie i wykonanie), 2) motywacyjno-inspirujaca( której celem jest wytworzenie takiej atmosfery w organizacji , która sprzyjalaby kreatywności jej uczestników jako nadawcow i odbiorców informacji). Aspekty: 1. aspekt semantyczny - który polega na takim zwerbalizowaniu przekazywanych informacji , aby odpowiadalo ono pożadanym znaczeniom z jednej strony z drugiej natomiast aby odczytywanie ich było zgodne z założona treścią, sa to problemy związane z jezykiem znaczen i jego regulami, aspekt ten pozwala stwierdzic w jaki sposób i w jakim zakresie desygnaty formalnego opisu komunikacji rzeczywiście wyrażają istotne jej cechy. 2. aspekt syntaktyczny- który dotyczy formalnego zapisu przekazywanej wiadmosci, sa to problemy : jezyka i kodu stosowanego do wyrażenia informacji, w praktyce chodzi o wprowadzenie takich kanałów porozumiewania się aby określić przepustowość , opracowac metody i sposoby zapisu oraz przeciwdziałać szumom. 3. aspekt organizacyjny- polega na rozplanowaniu i koordynacji działań ludzi i srodków w procesie komunikowanie się , ustaleniu sposobow ich funkcjonowania oraz analizowaniu powiązań , które zapobiegałyby powstawaniu zniekształceń wynikających z nadmiaru lub niedostatku ogniw pośredniczących , znajomość tego aspektu sprawia iż możemy uzyskac odpowiedz na pytanie w jaki sposób przekazywane informacje wpływaja na zachowanie się jej odbiorcow. Formy komunikowania: 1) komunikacja interpersonalna- wzajemna wymiana pomiedzy członkami organizacji przekazów formalnych i nieformalnych związanych z wykonywanym zadaniem, 2) komunikowanie intrapersonalne- mowa wewnetrzna, dialog z samym soba odczytywanie symptomów własnego stanu zdrowia tj. zmeczenie,znurzenie, 3) komunikowanie grupowe- mowimy o nim gdy bierze w nim udział wiecej niż dwie osoby , 4) komunikowanie publiczne- kiedy brakuje powiazania zwrotnego miedzy nadawca i odbiorca, 5) komunikowanie instytucjonalne- gdy przekaz informacji nastepuje za pośrednictwem organizacji państwowych np. ugrupowania polityczne, stowarzyszenia społeczne. Zarówno forma publiczna jak i instytucjonalna komunikowania mogą przybierac charakter indywidualny i mogą być skierowane do poszczególnych jednostek tez potencjalnych użytkowników danej informacji, a także do grup i większych zbiorowości społecznych , czyli komunikacja masowa. Badania których przedmiotem była relacja pomiedzy zainteresowaniem ze strony podwładnych , realizowanych zadaniem , a uzyskiwanymi efektami koncowymi wykazały ze dostep do informacji zwrotnej o uzyskiwanych przez grupe wynikach ułatwia osiaganie lepszych rezultatów. Zwrócono tez uwage ze informacja dostarczana w czasie realizacji zadania spelnia dwie funkcje: 1) informuje ososbe , grupe wykonujaca zadanie o licznie, zakresie i kierunkach popełnianych błedów , a także o ilości i jakości wykonywanego zadania co sprzyja lepszemu doborowi metod i technik pracy w trakcie jej wykonywania, 2) osoba poinformowana zaczyna lepiej pracowac , zwieksza to jej motywacje do wytrwalej pracy co w konsekwencji sprzyja modyfikacji celu i pozwala ustalic nowe , które będą jeszcze bardziej motywowaly do podejmowania nowych zadan. Sieci: * siec łańcuch- wyrównany przepływ informacji , członkowie tej grupy kontaktuja się z jednym uczestnikiem, * siec Y- mnie scentralizowany, osoba B i D zajmuja centralne pozycje grupy, *siec krag - przepływ informacji został zamkniety , * siec gwiazda- osoba D stanowi centrum wszystkich informacji , pełni ona także role przywódcy, tworzy się najbardziej scentralizowany sposób komunikacja, * siec każdy z każdym-kazda osoba w rownym stopniu pełni władze w komunikacji , znacznie wiecej powiązań. Analiza zbieżności pomiedzy forma przepływu informacji w organizacji , a efektywnością jej odzyskiwania wykazuje ze najniższy jej stopien powstaje wtedy gdy jest ona przekazywana za pomoca formalnych dokumentów rejestrowanych w organizacji. Natomiast największe możliwości uzyskiwania pełnych informacji istnieja w kontaktach twarza w twarz, ponieważ wtedy otrzymuje się najwięcej informacji, można dokonac rozwiązywania problemów. Stopien uzyskiwania iformacji : wysoki i niski poziom. Medium informacji (forma przepływu informacji ) : 1. dyskusja twarz w twarz, 2. rozmowa telefoniczna, 3. korespondencja nieformalna, 4. korespondencja mailowa, 5. formalnie pisane dokumenty, 6. formalnie rejestrowane dokumenty. Efektywność informacji w zależności od formy przesyłania i otrzymywania informacji.