Edukacja w poszukiwaniu nowej tożsamości dla pedagogiki

1993 - luty - Rembertów k. Warszawy
Pierwszy Zjazd Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego

Pytania (problemy):

1. Czy pedagogika i edukacja jako praktyka mogą wspomagać rozwój Polski i Polaków?

2. Czy szkoła i inne instytucje kształcące i wychowujące powinny odzwierciedlać świat i przystosowywać się do społeczeństwa, jakim ono jest, czy zmieniać je przez kształtowanie nastawień i kompetencji do zmiany (do jakiej zmiany)?

3) Czy przygotowywać jednostki dla ich lepszego życia w danych ramach kulturowych i realiach społecznych, czy dla lepszego społeczeństwa z udziałem każdej jednostki?

4) Co jest najważniejsze:

• edukacja dla demokracji

• edukacja w demokracji

• demokracja w edukacji?

5) Czy edukacja regionalna i edukacja personalistyczna mogą stać się wiodącymi w zreformowanej polskiej szkole XXI wieku?

• Regionalizm ma być filozofią ujmowania rzeczywistości społecznej z perspektywy możliwych kontekstów i komunikacji w obrębie społeczności lokalnych i globalnych.

• Edukacja personalistyczna, integralna, budowana jest na koncepcji antropologicznej, której model nie jest jakimś dziełem ukończonym, bezpośrednio dającym się zastosować w wychowaniu.

„Taki model musi z jednej strony przejść proces przystosowywania się do możliwości indywidualnych wychowanka, uwarunkowanych rozwojem (fazy, okresy rozwoju), jak też różnymi poziomami egzystencji (np. na poziomie biopsychicznym, społeczno-kulturalnym, materialno-duchowym, etycznym i religijnym). Z drugiej strony jednak trzeba widzieć również konkretne wymagania i okoliczności społecznego rozwoju człowieka” (H. Kwiatkowska (red.) 1994, „Ewolucja tożsamości”, Warszawa, PTP)

Pedagogika (systemy pedagogiczne) powinna zaangażować się nie tylko w wyjaśnianie świata, ale powinna zaangażować się w zmienianie otaczającej rzeczywistości. Ale nie tylko, gdyż chodzi głównie o to, żeby ten świat, tę otaczającą rzeczywistość zrozumieć.

Wnioski:

• Innowacje pedagogiczne, wdrażane reformy oświatowe w polskiej edukacji, powinny być nie tylko uzasadnione, ale weryfikowane w sposób empiryczny, tak, aby społeczeństwo posiadało wiedzę (informacje), dlaczego, w jakim celu nastąpiła reforma systemu edukacyjnego w Polsce (1.09.1999r.). Dlaczego i w jakim celu wprowadza się obniżenie obowiązku szkolnego (etapami) do lat sześciu.

• Wprowadzenie reformy ustrojowej systemu szkolnego zmusiło władze oświatowe do zmian sieci szkół, w kształceniu i doskonaleniu nauczycieli, w podejściu do wyposażenia szkół i do uznania rodziców za współodpowiedzialnych za efektywność tej reformy.

• W konstruowaniu nowych podstaw programowych przyjęto hasło: „Ważne jest nie to, co wiedza wie o świecie - ważne jest to, co z tej wiedzy będzie człowiekowi w życiu potrzebne”.

„Człowiek jednak potrzebuje własnego rozumu, nie posiada instynktu, musi zatem sam nakreślić sobie plan własnego postępowania. Ale sam nie od razu jest w stanie to uczynić, gdyż przychodzi na świat nieukształtowany; inni zatem muszą zrobić to za niego. Gatunek ludzi winien wszystkie zalążki człowieczeństwa, dane mu przez naturę, stopniowo sam z siebie wydobywać własnym wysiłkiem. Jedno pokolenie wychowuje drugie”.kant

Także wg Klausa Mollenhauera wychowanie jest „antropologicznym podstawowym stanem rzeczy ludzkiej egzystencji”, która być może zdana jest na wychowanie przez całe życie. Przy czym kierunek działań jest od początku zdeterminowany przez miejsce, panującą kulturę, otaczającą wiedzę i działających ludzi. Człowiek jest zmuszony odnaleźć się tam, gdzie żyje.

INSTRUMENTALIZACJA INTERAKCJI POMIĘDZY POKOLENIAMI

„Instrumentalizacja interakcji pomiędzy pokoleniami jest rodzajem budowania pedagogicznego gniazda oraz obowiązkiem przekazania własnej egzystencji w sensowny sposób zgodnie z możliwościami wykształcenia”.

WYCHOWANIE JAKO USPOŁECZNIENIE I SOCJALIZACJA

Reakcje zawarte w zamiarach wychowawczych zazwyczaj przenoszą również obowiązujące ogólne reguły i normy zachowania. Nieświadome bycie formowanym jest związane z uspołecznieniem. W ramach uspołecznienia mieści się proces internalizacji zwyczajów, rytuałów i wzorów zachowania, charakterystycznych dla systemów społecznych, a także uzewnętrzniania wszelkich form i postaw społecznych oraz sposobów postępowania. Wychowanie spełniałoby w tym ujęciu rolę racjonalnego i zorganizowanego wspierania procesu uspołeczniania.

Natomiast socjalizacja dostarcza naukowych przesłanek wyjaśnienia automatycznej asymilacji kontekstów kulturowych, a także przyjęcia postaw i sposobów zachowań wynikających z przynależności do pierwotnych i wtórnych systemów społecznych (rodzina, szkoła, środowisko). Pojęcie to wskazuje na fakt, iż nie da się uniknąć zdeterminowania jednostki przez strukturę społeczną jej środowiska. Socjalizacja jest także procesem uczenia się, podczas którego uwewnętrznione zostają symboliczne specyficzne wartości i normy bezpośredniego otoczenia przede wszystkim poprzez nauczenie się języka. Poza tym socjalizacja jako przejście środków obrony minionych generacji jest pojmowana jako społeczna siła przetrwania.

Wychowanie jako odpowiedzialne formowanie cech osobowych w ramach uczenia się, rozwoju i kształcenia

Wychowanie jako świadome, odpowiedzialne formowanie cech osobowych jest częścią profesjonalnego działania pedagogicznego oraz jego wzorów i wytycznych. Należy krytycznie podejść do procesu wychowania jako socjalizacji, gdyż powinien on być działaniem celowym i zorganizowanym zgodnie z prawem i wartościami etycznymi, stając się powszechnym przygotowaniem jednostki do uczenia się.

• Uczenie się - stymulowana z zewnątrz organizacja aktywności osoby, która ma prowadzić do kształtowania przez nią środowiska, a więc do tego, aby być aktywnym kulturowo i działać społecznie. Oddziaływania wewnętrzne powinny „ukierunkować osobę na wartość jej samorealizacji”.

F.W. Korn

• Rozwój - „ciągłe zróżnicowanie organizmu przy coraz większej integracji”.

F.W. Korn

• Kształcenie - „wewnętrzna umiejętność”.

Jest to wyobrażenie podstawowych form i treści ludzkiego samopoznania i poznanie świata, które dopiero umożliwia sensowne działanie”.

W. Kafka

Maria Łopatkowa jest autorką kilkunastu książek o tytułach, zakreślających wyraźnie obszar jej osobistych zmagań i dokonań, jak np.:

• „Przeciwko sobie”;

• „Nowożeńcom na drogę”;

• „Którędy do ludzi”;

• „Jak pracować z dzieckiem i rodziną zagrożoną”;

• „Samotność dziecka”;

• „Co macie na swoją obronę?”;

• „Nasz cudzy świat”;

• „Zakaz kochania”;

• „Podgryzana czy Pedagogika serca”.

Maria Łopatkowa na kartach swojej książki stara się odpowiedzieć na pytania:

• Kim jest człowiek wobec drugiego człowieka i jaki być powinien?

• Co robić, aby stał się homo amans- człowiekiem miłującym?

Wychowanie nakłada obowiązek wnikliwego badania i zapobiegania wszystkiemu, co mogłoby sprzyjać agresji i jej rozwojowi w formuowaniu się postaw ludzkich. Niezaspokojona u dzieci i młodzieży potrzeba miłości, przynależności i bezpieczeństwa rodzi negatywne skutki psychiczne:

• u dzieci w wieku przedszkolnym- w postaci opóźnienia w rozwoju, nadpobudliwości, braku koncentracji, trudności w dokonywaniu selekcji i lepkości uczuciowej („uczuciowy imbecylizm”),

• u dzieci w wieku szkolnym- w postaci niechęci do nauki i szkoły, bierności, powierzchowności, agresywności lub wycofania się z kontaktów społecznych i zamykania się w sobie, obniżenia poziomu myślenia abstrakcyjnego i logicznego, braku poszanowania rzeczy, zwiększonej rozczeniowości czy postaw konsumpcyjnych,

• konsumpcyjnych młodzieży- w postaci zaniku ambicji, braku samodzielności, inicjatywy, odpowiedzialności za siebie i za innych, skłonności do spożywania alkoholu i wczesnej inicjacji życia seksualnego.

Udział w szerzeniu się tych patologii czy opóźnień rozwojowych mają przede wszystkim rodzice i opiekunowie dzieci. Niektórzy z nich okaleczają dzieciństwo swoich podopiecznych, stosując wobec nich przemoc fizyczną:

Nie można poprzestawać na konstatacji wychowawczej opresji wobec dzieci, ale uruchomić opór wobec niej lub działać profilaktycznie. Rodzice stają się dla swoich dzieci naturalnymi wzorami do „rozwiązywania” za pomocą bicia problemów codziennego życia. W ten sposób uczą się, że:

• Można bić słabszego;

• Być niesprawiedliwym;

• Nie przyznawać się do błędów;

• Nie przepraszać, gdy się zawiniło;

• Nie starać się zadośćuczynić się dziecięcym cierpieniom.

Maria Łopatkowa (ur. w styczniu 1927r.)

Pedagogika serca

• Kim jest człowiek wobec drugiego człowieka i jaki być powinien. Co robić, aby stał się homo amans-człowiekiem miłującym?

• M. Łopatkowa sądzi, iż rozwój uczuć moralnych dziecka zaczyna się wówczas, kiedy już jako niemowlę uzewnętrznia swe pragnienia wrzaskiem czy chęcią gryzienia.

• Niezaspokojona u dzieci i młodzieży potrzeba miłości, przynależności bezpieczeństwa rodzi negatywne skutki psychiczne:

-u dzieci w wieku przedszkolnym: opóźnienia w rozwoju, nadpobudliwość, brak koncentracji, trudności w dokonywaniu selekcji i lepkości uczuciowej

-u dzieci w wieku szkolnym: niechęć do nauki i szkoły, bierność, powierzchowność, agresywność lub wycofanie się z kontaktów społecznych i zamykania się w sobie, brak poszanowania rzeczy, postawa konsumpcyjna

-u młodzieży: zanik ambicji, brak samodzielności, inicjatywy, odpowiedzialności za siebie i innych, skłonność do spożywania alkoholu

Udział w szerzeniu się tych patologii mają przede wszystkim rodzice i instytucjonalni opiekunowie dzieci, niektórzy dodatkowo okaleczą podopiecznych stosując przemoc fizyczną:

• W dużym stopniu odpowiedzialnością za destrukcyjne postawy dzieci i młodzieży wobec siebie i innych należałoby obciążyć rodziców, opiekunów, nauczycieli, cały system edukacyjny „Nie wychowanie zatem odgrywa niszczycielską rolę…, ale osobowość nauczyciela i system oświatowy tę osobowość wypaczający.”

• Stwierdza „wychowanie jako działalność celowa wcale nie musi opierać się na podporządkowaniu wychowawcom wychowanków, traktowaniu dzieci przedmiotowo i czynieniu z nich grupy społecznie uciśnionej. Dorośli nie śpieszą się do zmiany tych systemów, są one wygodne dla rodziców, nauczycieli i rządów.” zasada respektowania podmiotowości dziecka w toku jego edukacji i wychowania nie jest uznawana właśnie w szkole i w domu, czyli tam gdzie istnieje władza rodzicielska i nauczycielska.

• Optuje za wychowaniem traktowanym jako pomoc w rozwoju dziecka.

• Sformułowanie „władza rodzicielska” nie odzwierciedla współcześnie właściwego charakteru obowiązków spoczywających na rodzicach. Pedagogika serca wprowadza w to miejsce piecze rodzicielską opartą na opiece, trosce, wspieraniu, wywodzi się z miłości a nie z władzy.

• Prawo powinno miłość chronić wg Łopatkowej, jednak nie zgadzano się z tym poglądem i zarzucano jej:

-narusza fundamenty tradycji wychowania w Polsce dzieci i młodzieży, uniemożliwiając rodzicom wychowanie

-nie dostrzega normalności w życiu polskich rodzin, roszcząc sobie prawo do zmian w kodeksie na podstawie zjawisk marginalnych

-pozbawia rodziców i nauczycieli egzekwowania od dzieci należytego im posłuszeństwa

-rozbija czy narusza fundamenty życia rodzinnego, prowadzące do jej deformacji (np. dzieci będą mogły donosić na swoich rodziców)

-zamierza ”upaństwowić” dzieci poprzez takie uregulowanie prawne „stawiające rodziców przed sądem” za egzekwowanie od nich obowiązków rodzinnych

-niepotrzebnie powołuje się na standardy prawa międzynarodowego, skoro prawo to nie narzuca żadnemu z państw koncepcji miłości i rodziny

-nie prowadzi do jasnego sformułowania „miłości”

-zamierza w ten sposób zniszczyć cywilizację chrześciajńską

• Pedagogika ta bazuje na ufności w rozwój i obronę człowieczeństwa (wystarczy zmienić kryteria przyjmowania do zawodu pedagoga -umiejętność nawiązywania z dziećmi kontaktu emocjonalnego, postawa moralna nauczyciela, jego zaangażowanie, ciekawość, aktywność społeczna, twórczość, doskonalenie swego charakteru)

• U jej podstaw leży hipoteza, iż w naturze ludzkiej jest dobro i zło, trzeba przewidywać niechęć dzieci do aprobowania kreowanych czy uznawanych przez dorosłych wzorców życia.

• Szczególnie w instytucjach edukacyjnych czy opiekuńczo-wychowawczych potrzebni są nauczyciele/wychowawcy kochający dzieci. Nauczyciel homo amans nie musi bać się emocjonalnego kontaktu z uczniem, gdyż ten typ interakcji pomaga w dotarciu do osobowości ucznia.

• Metody oparcia instytucjonalnego wychowania i kształcenia dzieci o miłość dzieli na 3 etapy:

1)Poszukiwanie dziecku bliskich osób, które mógłby stać się dziecka bliskimi

2)Utrwalanie więzi emocjonalnej między dzieckiem a bliskimi osobami

3)Wykorzystywanie związków uczuciowych dziecka do osiągania celów wychowawczych.

„Współczesne teorie i nurty wychowania”

Carl R. Rogers (1902- 1987)- amerykański pedagog i psychoterapeuta, ukończył Teachers College przy Columbia University. Praktyki pedagogiczne odbył w latach 1927- 1928 w Institut for Child Guidane, gdzie zetknął się z psychoterapią. Pierwszą swoją książkę pt. The Clinical Treatment for the Problem Child wydał w 1938 roku, podejmując w niej problem terapeutycznej pomocy dziecku w rozumieniu siebie i w samoakceptacji. W Polsce znany jest jako najwybitniejszy przedstawiciel psychologii humanistycznej. Wg Rogersa wszystkich przedstawicieli podejścia humanistycznego łączy „zainteresowanie osobą i jej stawaniem się we współczesnym świecie, który jak się wydaje, ignoruje Ja lub umniejsza”

Carl R. Rogers

1902- 1987

Psychologia i pedagogika humanistyczna

Rogers zmienia następujące zasady uczenia się skoncentrowanego na sobie, uczenia się w wolności:

• nauka na podstawie rzeczywistych problemów (kwestie, które mają duże znaczenie dla uczniów);

• wykorzystanie środków pomocniczych, przy czym najważniejszym źródłem wiedzy jest osoba ucząca się;

• zawieranie kontraktów (jako rodzaj doświadczenia tymczasowego)

• organizowanie grup osób uczących się;

• uczenie się od osób w tym samym wieku;

• programowe wprowadzenie pomocy w nauce;

• wdrażanie samooceny;

• przeprowadzenie badań naukowych.

Proces wychowania broni się przed każdą uniformizacją, zbiorem recept i dyrektyw, zachodząc najczęściej poza czasem i zdarzeniami specjalnie wywoływanymi w tym celu. Każdy może kogoś wychowywać wówczas, kiedy nie zdaje sobie z tego sprawy i kiedy nie chciałby tego czynić, a więc w czasie chwilowej rezygnacji z wszelkich zamiarów wywierania na kogoś wpływu. W momencie bowiem, kiedy usilnie staramy się narzucić komuś własne uczucia, myśli, doznania czy intencje, których on sam nie odczuwa, mistyfikujemy jego procesy psychiczne. Poddany takiej presji broni się wszelkimi sposobami, aby zachować swój sposób doświadczania świata, swoje uczucia, pragnienia i intencje.

Wyjściem z tego dylematu bez takiego uszczerbku może być pedagogika niedyrektywna znana jest częściowo w naszym kraju pod nazwą wychowanie niekierowane.

W istocie proponowane jest porzucenie pedagogiki dyrektywnej, pedagogiki przymusu na rzecz tego, by proces wychowania oraz uczenia się dzieci i dorosłych opierał się na wzajemnej niezależności oraz braku kierowa.

Wprawdzie sam termin niekierowane czy niedyrektywność brzmi negatywnie ze względu na intencję odcięcia się jego zwolenników od pedagogiki represyjnej, adaptacyjnej, to jednak ma on także swój wymiar pozytywny dzięki określeniu istoty odmiennej postawy wychowawcy wobec wychowanka, na którą składają się takie jej komponenty, jak:

• 1. AUTENTYCZNOŚĆ, czyli to, by każdy mógł być sobą, by nie czuł się zmuszony do narzucania innym własnych uczuć, ocen i wartości, by był zawsze takim samym oraz poszukującym coraz lepszych warunków do własnego rozwoju, by nie odgrywać przepisanych przez innych ról społecznych,

•  

• 2.  GOTOWOŚĆ czy CZUJNOŚĆ do udzielania dziecku stosownej do jego po­trzeb pomocy, do udzielania odpowiedzi na jego pytania, do zaspokajania jego zainteresowań, do dzielenia się własnymi doświadczeniami,

 

• 3. EMPATIA- jako szczególna wrażliwość na cudze uczucia, motywy, postawy, wartości i uświadamianie ich sobie,

 

• 4. TWÓRCZOŚĆ- zdolność do zmiany, elastyczności i oryginalności w rozwiązywaniu problemów.

Niedyrektywna postawa wychowawcy oznacza przede wszystkim nienarzucanie innej osobie wzorów osobowych czy zachowań do naśladowania, programów, czynności nawet drogą perswazji czy bezpośredniego ich komunikowania. Jeśli dziecko ma się z czymś identyfikować czy coś lub kogoś naśladować, to tylko wówczas, kiedy samo dokonuje takich wyborów, przetwarzając owe wzory we własnym doświadczeniu, asymilując je pośrednio z otoczenia czy środowiska wychowawczego.

Zadaniem wychowawcy nie jest zatem świadome i celowe kształtowanie określonych cech osobowości jego podopiecznych, ale ułatwianie dzieciom i młodzieży procesu samodzielnego stawania się osobą suwerenną, samostanowiącą, samosterowną, w pełni funkcjonującą.

Wolność jest bowiem ze swej natury czymś wewnętrznym, czymś, co istnieje wewnątrz żyjącego człowieka całkowicie nie­zależnie od wszelkich zewnętrznych wyborów lub alternatyw, o których tak często myślimy, że stanowią wolność. [...] Trzeba odwagi, kiedy samemu dokonuje się wyboru, aby postawić pierwszy, niepewny krok w kierunku nieznanego. Jest to odkrycie znaczenia wewnątrz siebie samego, znaczenia, które bierze się z uważnego i wrażliwego przysłuchiwania się złożonym procesom wewnętrznym. Jest to odkrycie ciężaru bycia odpowiedzialnym za wybraną przez siebie tożsamość, uznanie jednostki, że stwarza się ona sama, a nie jest statycznym produktem końcowym.

Wychowawca niedyrektywny jest świadom tego, że każdy jest indywiduum i żyje we własnym świecie, toteż udziela pomocy wychowawczej swojemu wychowankowi rozumianej jako oferowanie, biorąc pod uwagę dwa założenia:

• po pierwsze, prawo do ingerowania w świat drugiego człowieka może przyznać on sam, prosząc wychowawcę o pomoc. Od niego też zależy zakres i treść upoważnień, jakimi będzie dysponował jego wychowawca. Dopóki nie będzie spełniony pierwszy warunek, dopóty wychowawcy pozostaje postawa nieingerencyjna,

• po drugie, to pomagający sam decyduje o formie i treści ofert, traktując je jako wypowiadane we własnym imieniu, aniżeli jako rady czy zalecenia. Pomoc jako skierowana do wychowanka oferta czy zakomunikowanie jemu własnego punktu widzenia (odczuć, wrażeń itp.) nie narusza jego autonomii i jest moralnie dopuszczalna.

W świetle podejścia niedyrektywnego wychowanie- traktowane jako oferująca pomoc- jest nienaruszalnym prawem drugiej osoby do rozumienia i tworzenia przez nią własnego świata na swój sposób, poprzez ułatwienie jej poszukiwań i ciągłego dochodzenia do tego. Forma zatem i treść składanych wychowankom ofert zależy od indywidualnych uzgodnień, od zawartej z nimi umowy. Dzięki niekierowanym interakcjom wychowankowie odnajdują ważne normy i kryteria działania interioryzują wartości, doszukując się w nich jednostkowego i społecznego sensu.  

Każdy nauczyciel czy wychowawca, który chciałby porównać swoją dotychczasową postawę czy kulturę pedagogiczną wobec własnych podopiecznych z założeniami pedagogiki niedyrektywnej Carla R. Rogersa, może to uczynić odpowiadając sobie na następujące

pytania:

• Czy potrafię być takim, by inni postrzegali mnie jako osobę godną zaufania, na której można polegać?

• Czy potrafię ukazać siebie takim, jakim jestem? Czy odważę się być sobą w intensywnych, grupowych stosunkach z innymi?

• Czy potrafię doświadczyć w sobie pozytywną postawę wobec innych, wobec ich ciepła, troskliwości, zainteresowań i szacunku?

• Czy potrafię szanować tak samo własne uczucia i potrzeby, jak i potrzeby oraz uczucia innych osób?

• Czy potrafię pozwolić sobie na wejście w wewnętrzny świat rosnącej, poznającej jednostki? Czy potrafię, nie stając się sędzią i krytykiem, wejść, zobaczyć i docenić ten świat?

• Czy potrafię pozwolić sobie na całkowitą szczerość z tymi młodymi ludźmi i podjąć ryzyko otwartych, ekspresywnych, wzajemnych stosunków, w których obie strony mogą się czegoś nauczyć?

• Czy jestem dość pewien swojego „Ja", żeby doświadczyć swojej odmienności?

• Czy potrafię dać innej osobie tyle wolności, by była ona sobą?

• Czy potrafię odkryć zainteresowania każdej jednostki i pozwolić jej lub jemu podążać za tymi zainteresowaniami, niezależnie od tego, dokąd mogą one prowadzić?

• Czy potrafię pomóc młodym osobom w zachowaniu jednej z najcenniejszych właściwości — ich szerokiej, upartej, pobudzającej ciekawości siebie i otaczającego świata?

• Czy potrafię wchodzić w kontakt z wychowankiem, bez konieczności udzie­lania jemu rad i bez uzależniania jego ode mnie?

• Czy potrafię być twórczym w ułatwianiu im poznawania ludzi, doświadczeń, książek i innego rodzaju źródeł, które pobudzają ich ciekawość i ożywiają zainteresowania?

Pozytywna odpowiedź na większość pytań będzie potwierdzeniem gotowości czy kompetencji do działania niekierowanego. Postrzeganie wychowania jako (oferującego) pomagania wcale nie wyklucza pojmowania tego fenomenu jako urabiania czy samorozwoju jednostki. Zakłada przede wszystkim określony sposób patrzenia na wychowanka, zgodnie z którym jest on istotą rozumną i wolną, czyli osobą, istotą zdolną do samodzielnego rozwoju, wymagającą pomocy wychowawcy. Nie można jednak upatrywać w tej pedagogii panaceum na rozwiązywanie wszelkich problemów wychowawczych czy też traktować ją z bezkrytyczną powagą. 

 

Wychowanie a manipulacja.

Wychowanie - świadomie organizowana działalność społeczna oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem , a wychowawcą, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka (W. Okoń, 2007)

• Manipulacja (łac. manipulatio - manewr, fortel, podstęp) - w psychologii oraz socjologii to celowo inspirowana interakcja społeczna mająca na celu oszukanie osoby lub grupy ludzi, aby skłonić je do działania sprzecznego z ich dobrem, interesem. Zazwyczaj osoba lub grupa ludzi poddana manipulacji nie jest świadoma środków, przy użyciu których wywierany jest wpływ. Autor manipulacji dąży zwykle do osiągnięcia korzyści osobistych, ekonomicznych lub politycznych kosztem poddawanych niej osób (R. B. Cialdini, 2007)

• Manipulacja - jest przemyślanym działaniem skierowanym na uzyskanie swoich celów czyimś kosztem (M. Tokarz, 2006)

Manipulacja w procesie wychowania to:

• stosowanie nagród i kar (gratyfikacja czynów)

• aprobata i dezaprobata (zgoda/ odmienność zdań)

• instruowanie i perswazja

• działanie przykładem osobistym/ dostarczanie wzorców postępowania

• wzmacnianie pozytywne i negatywne

Manipulacja w rodzinie

Pojawia się kiedy:

• Dzieci nie chcą się kąpać, myć zębów, pewne przedmioty traktują jako zabawki pomimo iż nie służą one temu

• Rodzice zabraniają oglądania telewizji, korzystania z komputera, DVD

• Preferencje odzieżowe dziecka różnią się od preferencji rodziców

• Kiedy pojawia się konflikt między rodzicami a dzieckiem dotyczący zajęć szkolnych

Manipulacja w rodzinie

Narzędzia manipulacyjne rodziców:

• Przymus fizyczny (klaps)

• Gratyfikacja

• Stwarzania pewnych faktów (ponaglanie lub wyręczanie dziecka)

• Zachęty do współzawodnictwa

• Szantaż

• Odwoływanie się do uczuć (zrób coś „z miłości”)

• Dręczenie psychiczne (wywieranie presji)

• Kłamstwo

• Perswazja

Manipulacje w rodzinie

Narzędzia manipulacyjne dzieci:

• Płacz

• Krzyk

• Wyczekiwanie na zmęczenie rodziców

• Granie na uczuciach (anielski uśmiech, posłuszeństwo, podstęp, przymilanie się)

• Oskarżenie (nie kochasz mnie)

• Szantaż

• Kłamstwo

Manipulacje na co dzień

• Manipulacje partnerskie:

• Mam wszystko co trzeba

• Zapewnię ci bezpieczeństwo

• Jestem inteligentny

• Oferuję dobry materiał genetyczny

• Kiedy już nic nie da się ukryć

B. Manipulacje pracodawców:

• Umowa o pracę

• Szantaż

Manipulacje na co dzień

C. Manipulacje w reklamach - co jest w nich nieprawdą:

• Właściwości produktu (skuteczność, trwałość i jakość w porównaniu z innymi produktami tego samego rodzaju)

• Rzeczywista cena produktu

• Stabilność firmy oferującej produkt

• Powiązanie z wielkimi kapitałami (np. amerykańskimi lub arabskimi)

• Autorytet polecającej dany produkt osoby

• Popularność danego produktu na rynku

Manipulacje na co dzień

D. Manipulacje w treści umów:

• Mały druk

• Formalny język

• Bardzo długie

• Złożone konstrukcje logiczne

E. Manipulacje w mediach:

• Stronniczość

• Brak obiektywizmu (subiektywne opinie i relacje)

• Skłonność do wyolbrzymiania elementów nieistotnych, zasłaniających sedno sprawy

• Wybiórczość informacji

Manipulacje na co dzień

F. Manipulacje w polityce:

• Polityk i jego wizerunek

• Partia i jej program

• Odwracanie uwagi

Totalitaryzm i demokracja - modele manipulacji.

W społeczeństwie totalitarnym manipulacja jest jednym z podstawowych narzędzi sprawowania władzy nie mniej ważnym niż aparat terroru. Państwo posiada całkowitą władzę i kontroluje lub ogranicza większość sposobów społecznej interakcji (ograniczenie wolności zrzeszania się, cenzura mediów itp.). W ten sposób władcy państw totalitarnych mogą łatwo manipulować swoimi społeczeństwami i utrzymywać swoje rządy działając wbrew interesowi ogółu. Manipulację językową często stosuje się w propagandzie i podczas tzw. prania mózgu.

W społeczeństwie demokratycznym manipulacja jest bardziej wyrafinowana i mniej widoczna, używana jest przez polityków, np. w kampaniach wyborczych oraz w gospodarce wolnorynkowej w różnych często ukrytych formach w reklamie. Choć w systemach demokratycznych przekraczanie pewnych (zresztą niezbyt dobrze określonych) barier w manipulowaniu ludźmi jest niezgodne z prawem. Przykładem mogą być tutaj ograniczenia prawne narzucane reklamom.

Manipulacja może dotyczyć podstawowych czynników które wpływają na nasze decyzje, takich jak:

• informacja - najpowszechniejsza, polega na fałszowaniu, deformacji i filtracji faktów (cenzura);

• wiedza - stosowana w szkolnictwie i nauce, dotyczy wyboru, popierania rozwoju i ukrywania pewnej wiedzy;

• preferencje - polega na indoktrynacji poprzez podkreślanie ważności korzystnych dla manipulatora wartości, np. rozbudzania nacjonalizmów i fanatyzmów religijnych, wzmacnianie wybranych interesów grup lokalnych czy klas społecznych.

• Należy zauważyć, że nie zawsze obiekt manipulacji jest ostatecznym celem manipulatora, jednak zawsze ma prowadzić do niego w mniej lub bardziej widoczny sposób. Na przykład podburzanie opinii publicznej przeciw cudzoziemcom może umożliwić demokratyczne uchwalenie praw ograniczających także wolność obywateli zwiększając władzę aparatu wykonawczego państwa.

Środkami manipulacji mogą być:

• aktywne techniki psychologiczne - np. tworzenie nastroju chwili,

• użycie sygnałów dźwiękowych wpływających na świadomość i system decyzyjny

• odurzenie (środkami farmakologicznymi, alkoholem),

• obietnice bez pokrycia,

• manipulacja pozycji,

• wyszukanie słabych punktów osobnika i wywarcie wpływu na nie,

• wykorzystanie nieuwagi i podsunięcie gotowych rozwiązań, nie przedstawiając pełnego obrazu (np. umowy),

• system aktywnego wywarcia wpływu na manipulowanego poprzez nie pozostawienie mu możliwości wyboru (np. w sektach destrukcyjnych),

Antropologia pedagogiczna

Podstawowym przedmiotem badań pedagogiki jest sytuacja wychowawcza, którą konstytuują jej uczestnicy, oraz okoliczności społeczno - kulturowe, jednak w centrum ich zainteresowań pozostaje człowiek, bo to on jest podmiotem procesu wychowania.

W pedagogice najczęściej wskazuje się na pierwszym miejscu jej wymiar społeczny, rzadziej humanistyczny, czy kulturowy, a najrzadziej antropologiczny. Zaakcentowanie perspektywy antropologicznej pozwala na umieszczenie człowieka w centrum nauk o człowieku, czyniąc go przedmiotem badań, wszystkich rodzajów nauk antropologicznych.

Przedmiotem badań pedagogicznych nie są jednak pojedynczy ludzie, lecz szczególna całość, zwana sytuacją wychowawczą.

Jeśli więc uwzględnić pedagogikę, jako naukę antropologiczną, ujmującą człowieka w perspektywie procesu jego osobowego dojrzewania, to jest ona nauką zarówno realną, jak i uniwersalną, ponieważ w jej pole zainteresowań wkraczają wszelkie nauki i ich metodologie, a dziecko staje się przedmiotem badań zarówno antropologii biologicznej, kulturowej, jak i filozoficznej.

• Jan Jakub Rousseau (ur. 28 czerwca 1712 roku — zm. 2 lipca 1778 roku), szwajcarski pisarz, filozof i pedagog, twórca koncepcji swobodnego wychowania.

Rousseau podzielił młodość na cztery okresy: niemowlęctwo, do mówienia;

• dzieciństwo do 12. roku życia;

• chłopięctwo do 15. roku życia;

• młodzieńczość do 20. roku życia.

Pierwsze dwa okresy miały się ograniczyć do rozwijania zdrowia i zmysłów, trzeci miał dać wykształcenie umysłu, czwarty wychowanie moralne.

Zdaniem Rousseau wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przed zgubnymi wpływami zewnętrznymi.

Chodziło o tak zwane wychowanie naturalne, odrzucające wszystkie środki, zmierzające do urabiania dziecka, do realizowania celów i ideałów narzuconych z zewnątrz. Swój program wychowawczy odnosił do człowieka w ogóle, wykluczając wszelkie podziały polityczne, narodowość, klasę czy zawód.

• Egzystencjalizm - kierunek filozoficzny, którego początki sięgają lat czterdziestych XIX w. Impuls do jego rozwoju dał S.Kierkegaard.

• Według niego zadaniem filozofii miało być dociekanie tego, co w człowieku egzystencjalnie jednostkowe, co będzie jedynie prawdą dla niego i wyłącznie dla jego życia i co stawia go ustawicznie wobec alternatywy "albo - albo".

• Według egzystencjalizmu egzystencja poprzedza esencję. Człowiek zaś ponosi pełną odpowiedzialność za swoje czyny, co stwarza poczucie samotności, zagubienia i zagrożenia w świecie, lęk, zwłaszcza przed śmiercią. Myśli egzystencjalizmu wywarły poważny wpływ na twórczość literacką XX w.

Istnieją przynajmniej cztery motywy egzystencjalizmu:

• Motyw humanizmu - człowiek jako motyw istnienia

• Motyw infinityzmu - człowiek skończony styka się w życiu z nieskończonością

• Motyw tragizmu - istnienie człowieka jest wypełnione grozą i troską

• Motyw pesymizmu - człowieka otacza nicość

Główni przedstawiciele:

• Martin Heidegge

• Karl Jaspers

• Simone de Beauvoir

• Jean-Paul Sartre

• Martin Buber

• Gabriel Marcel

• Søren Kierkegaard

• Nicola Abbagnano

• Albert Camus

• Naturalizm - kierunek w filozofii, którego celem jest wyjaśnienie rzeczywistości przyczynami naturalnymi, tłumaczący całość zjawisk działaniem praw przyrody.

Naturalizm metafizyczny postuluje zwrócenie całej uwagi na człowieka i jego dzieła, bliski humanizmowi. Przejawia się w liberalizmie jak również w prądach nowożytnych.

Cechy naturalizmu posiadają:

• realizm

• funkcjonalizm

• koncepcja marksistowska

• teoria Petrażyckiego.

W filozofii kultury naturalizm to egzystencja, w której podstawowe wartości to przyjemność zmysłowa, życie w zdrowiu i dobrobycie. Stanowią one przeciwieństwo przykrości, choroby i śmierci.

Najgorszą sytuacją jest jednak nie śmierć lecz życie w ciężkiej chorobie i nędzy, będąc zdanym na opiekę innych. Taka hierarchia wartości powoduje, że w naturalizmie zezwala się na eutanazję (śmierć jest lepsza od cierpienia) oraz aborcję (dobrobyt ważniejszy od życia), a także wszelkie inne działania poprawiające jakość życia (np. eksperymenty na embrionach). Jego przeciwieństwem jest transcendentalizm.

• Naturalizm - kierunek oparty na założeniu, że praca wychowawcza jest najbardziej skuteczna, gdy się ją przystosowuje do natury dziecka. Nazywany jest również bioetyką.

Nacjonalizm a edukacja.

Nacjonalizm - ideologia i postawa społeczno - polityczna zakładająca nadrzędność interesów własnego narodu, co wiąże się zwykle z niechęcią lub wrogością do innych narodów, przejawiającą się w ich dyskryminowaniu, prześladowaniu, terrorze, wojnach. („Słownik współczesnego języka polskiego”, wyd. WILGA, Warszawa 1996, s.550)

Nacjonalizm - (znaczenie neutralne) oddanie sprawie własnego narodu i stawianie na pierwszym miejscu jego interesów. (Gutek Gerald L., „Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji”, GWP, Gdańsk 2003, s.161”)

Nacjonalizm - (znaczenie szerokie) utożsamianie się z własnym państwem i lojalność wobec niego. (Gutek Gerald L., „Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji”, GWP, Gdańsk 2003, s.162”)

Edukacja - proces zdobywania wiedzy, umiejętności, najczęściej przewidziany programem. („Słownik współczesnego języka polskiego”, wyd. WILGA, Warszawa 1996, s.227)

Edukacja nieformalna - przekazywanie tradycji ustnej i pisanej. (Gutek Gerald L., „Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji”, GWP, Gdańsk 2003, s.162”)

Edukacja formalna - odbywająca się w szkole. Zorganizowane i z instytucjonalizowane kształcenie wykorzystywane do tego, by w sopsób planowy wpoić obywatelom poczucie identyfikacji z państwem. (Gutek Gerald L., „Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji”, GWP, Gdańsk 2003, s.162”)

Rola oświaty w nacjonaliźmie:

• Takie wychowanie dziecka aby z osoby narodowo neutralnej przeistoczyło się w Polaka, Francuza, Hiszpana

• Konstruowanie odpowiedniego programu nauczania z wykorzystaniem języka ojczystego, literatury i historii narodowej

• Zaszczepianie w młodzieży poczucia identyfikacji z bohaterami narodowymi, zwyczaj obchodzenia rocznic państwowych oraz szacunek dla hymnu i takich symboli, jak flaga narodowa

• Tworzenie narodowej tożsamości i solidarności, wychowanie młodych ludzi na gorliwych i lojalnych obywateli

W jakim stopniu oświata powinna ulegać wpływom nacjonalizmu?

• Konstruktywny patriotyzm jest cnotą, jednak destruktywny szowinizm zasługuje na potępienie

• Oświata powinna wykorzystać pozytywny potencjał nacjonalizmu, a jednocześnie nie dopuszczać do tego, by zaczął stanowić zagrożenie

NIEMCY

Informacje ogólne o Niemczech:

Niemcy leżą w centrum kontynentu europejskiego. Wielu obcokrajowców przybyło do Niemiec w latach sześćdziesiątych jako pracownicy zatrudnieni w przemyśle. Najliczniejszą grupą stanowią Turcy, inna liczną grupą są rdzenni Niemcy, ale pochodzący ze wschodniej lub północno- wschodniej Europy nie mówiący po niemiecku. Imigracja obcej ludności nałożyła duży ciężar na oświatę, gdyż miała pomagać w integrowaniu ze społeczeństwem niemieckim.

Informacje ogóle o Niemczech

• Niemcy - Republika Federalna Niemiec - skrót RFN Bundesrepublik Deutschland - skrót BRD

• �� Język urzędowy - niemiecki �� Stolica - Berlin �� Ustrój polityczny - republika związkowa �� Głowa państwa - prezydent federalny �� Szef administracji - kanclerz federalny �� Powierzchnia całkowita - 357.021 km˛ �� Liczba ludności - 82.398.300 ( 2003) �� Waluta - euro, €

System oświaty:

Cele oświaty:

• trudne do ustalenia

• znajdują się one w głównych programach partii politycznych.

Inaczej cele oświaty rozumieją partie socjaldemokratyczne, a inaczej konserwatywni Chrześcijańscy Demokraci.

System oświaty.

• Socjaldemokraci (liberałowie) uważają, że oświata jest prawem społecznym, które umożliwia samorozwój jednostki w atmosferze równości i wolności.

• Konserwatywni Chrześcijańscy Demokraci skłaniają się do poglądu, że oświata powinna realizować cele grupowe, a także dobre przygotowanie do pracy zawodowej.

Oświatą w Niemczech w ujęciu historycznym zajmował się Kościół i państwo.

Niemieckie landy były odpowiedzialne za stan i rozwój oświaty. W Niemczech próbowano wprowadzić w różnych państewkach Rzeszy Niemieckiej powszechną i obowiązkową oświatę już od końca XVII wieku.

We współczesnych czasach rola znaczenia kościoła zmniejszyła się, a czynnikiem zmian stały się siły polityczne, rodzice, nauczyciele i uczniowie.

Struktura systemu oświaty

Obowiązek szkolny nie jest w Niemczech ujednolicony .

Różne są rozwiązania w poszczególnych landach niemieckich: 9 lub 10 lat poczynając od 6. roku życia. Jeśli uczeń nie uzyska świadectwa ukończenia nauki w ramach obowiązku szkolnego, zgodnie z prawem nie ma możliwości dalszego uczenia się w ramach państwowego systemu oświaty, a to wiąże się z trudnościami w znalezieniu pracy zarobkowej.

Poszczególne szczeble edukacji:

�� Wychowanie przedszkolne - dzieci w wieku do 3-5 lat.

�� Szkoła specjalna - dzieci i młodzież niepełnosprawna w wieku od 6-14/15 lat.

�� Szkoła podstawowa - dzieci w wieku od 6-9 lat.

�� Szkoła ponadpodstawowa - dzieci w wieku od 9-14/15 lat.

�� Szkoła realna - dzieci w wieku od 9-15 lat.

Nauka zawodu w szkołach przyzakładowych na podbudowie szkoły specjalnej, bądź szkoły ponadpodstawowej - młodzież w wieku od 16-18 lat.

�� Nauka zawodu w szkole na podbudowie szkoły ponadpodstawowej, bądź szkoły realnej - młodzież w wieku od 16-18 lat.

�� Średnia szkoła zawodowa na podbudowie szkoły realnej - młodzież w wieku od 16-18 lat.

�� Liceum - młodzież w wieku od 9-17/18 lat.

�� Uczelnie wyższe zawodowe na podbudowie średniej szkoły zawodowej - młodzież od 19 roku życia.

�� Uniwersytet na podbudowie gimnazjum - młodzież od 19 roku życia.

Struktura systemu oświaty

Przedszkola większość prowadzona jest przez organizacje i stowarzyszenie pozarządowe, zwłaszcza Kościoły, a co trzecie jest publiczne. Rodzice zobowiązani są do płacenia za przedszkole. Wiek dzieci to od 3 do 6 lat. Dzieci, które ukończyły 6 lat ale nie uzyskały dojrzałości szkolnej trafiają do Schulkindergarten(szkolne przedszkole) organizowane przez placówki szkole.

• SZKOŁA PODSTAWOWA (Grundschule)

Jest pierwszym etapem szkolnej edukacji dziecka. Nauka w szkole podstawowej rozpoczyna się w wieku 6 lat i trwa 4 lata (w niektórych Landach np. w Berlinie 6 lat).

Celem szkoły podstawowej jest nauka umiejętności czytania i pisania oraz podstaw matematyki.

Początkowo dzieci nie są oceniane za pomocą not, lecz w sposób opisowy (opinia).

Po 4 latach nauki drogi uczniów rozchodzą się, gdy maja do wyboru 3 (a w niektórych landach 4) typy szkół na wyższym etapie kształcenia:

• Gimnazjum (das Gymnasium)

• Szkoła główna (die Hauptschule)

• Szkoła realna (die Realschule)

• Szkoła ogólna (die Gesamtschule)

Dzieci zwykle trafiają do takiej szkoły średniej, jaką wybierają rodzice zwykle zgodnie z własnymi aspiracjami edukacyjnymi.

• SZKOŁA GŁÓWNA (Die Hauptschule) trafia do niej ponad 30 % absolwentów. Trwa od 5 do 6 lat (klasy 5-9 lub 10). Celem kształcenia jest przekazanie uczniowi ogólnych wiadomości i umiejętności, które stanowić będą podstawę do dalszej nauki w szkole zawodowej. Po ukończeniu szkoły głównej uczeń otrzymuje tzw. Haupstchulabschluss, który stanowi podstawę przyjęcia do szkoły zawodowej (die BERUFSSCHULE) oraz podpisania umowy rozpoczynającej praktyczna naukę zawodu w rzemiośle, handlu czy przemyśle. Szkoły zawodowe trwają 3 lata.Ten typ szkoły wybierany jest głównie przez imigrantów lub najmniej zdolnych Niemców.

• SZKOŁA REALNA (Die Realschule zwana także Mittelschule.)

Nauka obejmuje z reguły 5-6 lat, a ukończenie szkoły realnej (Realschulabschluss) warunkuje podjęcie nauki zawodu i pracy na średnim szczeblu w różnych dziedzinach gospodarki - handel, przemysł, służba publiczna, rzemiosło. Po ukończeniu tej szkoły można trafić do wyższej szkoły zawodowej. Do tej szkoły trafia także 30 % młodzieży.

• GIMNAZJUM (Das Gymnasium)- trafia do niego także 30 % młodzieży, zasadniczym celem tej szkoły jest przygotowanie najzdolniejszych przedstawicieli młodego pokolenia do studiów wyższych, odbywanych zwłaszcza na uniwersytecie . Program nauki nie jest ujednolicony. Jedna szkoła specjalizuje się w studniach klasycznych (łacina, greka), filologiach nowożytnych lub kierunkach artystycznych. W gimnazjum uczy się dwóch, a nawet trzech języków obcych. Świadectwo maturalne upoważnia do podjęcia studiów w szkole wyższej. Trwa 9 lat. Dostanie się na prestiżowe kierunki( medycyna, prawo, architektura) uzależniona jest od ocen na świadectwie maturalnym.

SZKOŁA OGÓLNA (Die Gesamtschule)

• Jest połączeniem wszystkich wymienionych już typów szkół, nie występuje we wszystkich landach.

W zależności od zdolności i postępów ucznia, mogą oni brać udział (tak jak w Gimnazjum) w kursach o mniejszych lub większych wymaganiach. Tutaj równie uczeń może zdawać egzamin maturalny. Podstawa szkolnictwa zawodowego w Niemczech jest tzw. „system dualny” (das duale system), który łączy kształcenie praktyczne/zawodowe (w szkole zawodowej). Uczniowie chodzą do szkoły zawodowej 3 lata (początkowo 3-4 dni w tygodniu później tylko 1 dzień) i przyuczani są do zawodu bezpośrednio na stanowisku pracy. Za praktykę zawodową uczeń otrzymuje wynagrodzenie. Tą szkołę wybiera niewiele ponad 6% młodzieży.

• W Niemczech występują dwa typy szkół wyższych:

• wyższe szkoły zawodowe (Fachhochschulen) przygotowując absolwentów do praktycznego stosowania wiedzy naukowej (inżynier, konstruktor, ekonomista, prawnik, pracownik społeczny, pedagog, psycholog), by dostać się do tych szkół należy ukończyć 12 lat nauki;

• uniwersytety, w których łączy się nauczanie z prowadzeniem badań.

Studenci mogą wybierać wśród wielu programów nauczenia, zwłaszcza w dziedzinie nauk humanistycznych. Dyplom ukończenia studiów otrzymuje się po 4-6 latach.

• znajduje się w niej około 4 % uczniów na poziomie szkoły podstawowej i średniej. Dzieci dzielone są na podstawie charakteru upośledzenia. Teraz pojawiło się także szkolnictwo specjalne wynikające z nienormalnego zachowania i trudności w nauce. W latach 90- tych próbowana integrować dzieci niepełnosprawne ze sprawnymi w obrębie klasy, lecz z powodu braku funduszy nie jest ten typ realizowany.

Szkoły zawodowe:

• obowiązek nauki obejmuje każdego, i każdy musi albo w trybie wieczorowym albo stacjonarnym uczyć się, by uzyskać oficjalne kwalifikacje zawodowe.

• najczęściej spotykany tryb program nauki w szkole zawodowej jest czeladnictwo, w ramach którego kształcenie praktyczne odbywa się w zakładach pracy, a teoretyczne w szkołach zawodowych. Świadectw nie wydaje szkoła lecz lokalne izby rzemieślicze.

Oświata dorosłych

• istnieją trzy formy oświaty dorosłych: ogólna, zawodowa i polityczna. Oświata ta polega na podnoszeniu kwalifikacji zgodnie z wymaganiami społecznymi. Oświata ta organizowana jest przez uniwersytety ludowe, wspierane przez władze lokalne. Dorośli na kursach chętnie uczą się języków obcych, matematyki, nauk przyrodniczych, polityki, nauk społecznych, pedagogiki, psychologii, teologii, literatury.

Administracja, nadzór oraz finansowanie szkoły:

• odpowiedzialni za oświatę są landy, administracja lokalna jest odpowiedzialna za infrastrukturę szkolną oraz zatrudnienia nauczycieli. Nadzór dotyczy głownie trzech spraw:

• Procesu nauczania

• Aspekty prawnych wiążące się z funkcjonowaniem szkoły

• Pracy i postaw nauczycieli jako pracowników służby cywilnej

• finansowanie oświaty znajduje się w gestii władz stanowych. Studiowanie na wyższej uczelni jest wolne od opłat . Władze wspierają studentów stypendiami lub pożyczkami bankowymi. Szkoły prywatne z budżetu państwa otrzymują zwrot kosztów nauczenia 90 %. W szkołach prywatnych można studiować bez płacenia czesnego.

Program nauczania

• ministrowie oświaty w landach są odpowiedzialni, zgodnie z prawem, za programy nauczania. Ustalają oni liczbę lekcji w tygodniu, o przedmiotach nauczania, a także o podręcznikach szkolnych.

Nauczyciele

• nauczyciele gimnazjów i handlówek kształcą się w uniwersytetach. Otrzymują dobre przygotowanie przedmiotowe.

• przyznanie kwalifikacji wiąże się z ukończeniem studiów przedmiotowych ale także poprzez otrzymanie certyfikatu wydawanego przez land po 2 latach kształcenia na studiach po których następuje egzamin teoretyczny i praktyczny. Najmłodszym więc nauczycielem spełniających wszystkie warunki pracy, bywa osoba prawie 30- letnia.

Egzaminy

• Osiągnięcia ocenia się w skali (od 1-6 odwrotnie niż w Polsce) na podstawie testów pisemnych i przejawów współpracy z nauczycielami w procesie uczenia się. Zadawane są takie zadania domowe. Świadectwa ukończenia szkoły podstawowej i średniej oraz dyplomy ukończenia wyższej uczelni są uznawane w całym kraju.

Ciekawostki:

• Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna.

• Religia jest moralnym przedmiotem obowiązkowym. Wykładowcami tego przedmiotu są z reguły osoby świeckie.

• Niemiecki system edukacyjny nie pozbawia ucznia możliwości kształcenia w szkołach o wyższym poziomie. Jeśli osiąga on dobre wyniki i chce uczyć się dalej może przejść do szkoły, które odpowiadają jego wymaganiom.

• W Niemczech przez pierwsze dwa lata uczniowie mają na ogół jednego nauczyciela. Dopiero w trzecim roku nauki pojawiają się nauczyciele specjaliści, którzy nauczają różnych przedmiotów

• Wakacje w Niemczech rozpoczynają się zazwyczaj w sierpniu i trwają sześć tygodni. Zdarzają się odstępstwa w poszczególnych landach.

Wychowanie bez zwycięzców i bez pokonanych Thomas Gordon

• Współczesny amerykański psycholog i psychoterapeuta

• Autor wielu bestsellerowych poradników dla rodziców, nauczycieli, wychowawców i animatorów kształcenia dorosłych, w których prezentuje swoją koncepcję stosunków międzyludzkich bez zwycięzców i bez pokonanych.

• Podczas II wojny światowej był dowódcą oficerów w Wojskowym Korpusie Spadochroniarzy.

• Pierwsza książka Gordona pt. „Przywództwo skoncentrowane na grupie: Sposób wyzwalania twórczego potencjału grup”.

• Od 1962 pracował w Pasadenie w Kalifornii nad programem szkolenia dla rodziców w zakresie nabywania partnerskich umiejętności wychowywania własnych dzieci (Wychowanie bez porażek), które przysporzyły mu międzynarodowej sławy.

• W efekcie tego powstało w USA ponad 200 ośrodków szkoleń dla rodziców, które ukończyło kilkaset tysięcy rodziców oraz ruch społeczny - Stowarzyszenie ” Wychowanie bez porażek”. W USA oraz innych krajach powstawały i powstają nadal specjalne Ośrodki Kształcenia Gordonowskiego, w których prowadzone są kursy dla wychowawców oraz kształceni są instruktorzy do prowadzenia zajęć z tymi grupami.

Pedagogia ta opiera się na teorii równoważnych stosunków międzyludzkich, w tym także między dorosłymi (wychowawcy, nauczyciele) a dziećmi (wychowankowie, uczniowie). W takich relacjach każdy traktowany musi być podmiotowo, z poszanowaniem jego praw i potrzeb. Aby relacja przynosiła stronom pozytywne odczucia, a także by była skuteczna, konieczne jest nawiązanie przez wychowawców, dorosłych szczególnego rodzaju kontaktów, polegających przede wszystkim na odczytywaniu werbalnych i niewerbalnych sygnałów wysyłanych przez dzieci, a co za tym idzie dostarczanie im adekwatnej do potrzeb oferty.

Koncepcję Thomasa Gordona wychowanie bez porażek uznać należy za pedagogię, czyli odmienny paradygmat edukacyjny, ze względu na takie jej cechy:

• „źródła swej koncepcji T. Gordon wywodzi z psychologii humanistycznej, przyjmując za nią koncepcję człowieka;

• opiera ją na teorii stosunków międzyludzkich, przykładając szczególne znaczenie do zasad komunikacji interpersonalnej;

• występuje przeciwko stosunkom władzy, posługiwania się siłą i lękiem w kontaktach z innymi ludźmi, w tym szczególnie z dziećmi;

• wychodzi z założenia, że podstawową przyczyną konfliktów jest posługiwanie się przez większość wychowawców barierami komunikacji;

• pragnie, by stosunki wychowawcze opierały się na wzajemnym poszanowaniu swoich potrzeb, na miłości i odpowiedzialności;

• proponuje program treningu dla wychowawców, podczas którego mogą oni posiąść umiejętności efektywnej komunikacji oraz konstruktywnego rozwiązywania konfliktów;

• zakłada, że zrozumienie podstawowych zasad jego koncepcji oraz nauczenie posługiwania się proponowanymi przez niego narzędziami, zmienią kontakty wychowawca - wychowanek na lepsze, bardziej efektywne.”

Cele wychowania

• Gordon wyprowadza cele ze sposobu postrzegania dziecka, uważając, że jest ono człowiekiem ze wszystkimi ludzkimi cechami, uczuciami i reakcjami oraz posiada uniwersalne wartości, które dają możliwość bycia wolnym, samookreślającym się podmiotem własnego istnienia.

• Gordon wyprowadza cele ze sposobu postrzegania dziecka, uważając, że jest ono człowiekiem ze wszystkimi ludzkimi cechami, uczuciami i reakcjami oraz posiada uniwersalne wartości, które dają możliwość bycia wolnym, samookreślającym się podmiotem własnego istnienia.

Celem wychowania są:

Autonomia, niezależność, twórczość, rozwój i realizacja własnych możliwości, samodzielne radzenie sobie z problemami, rozwiązywanie ich, zdolność zaspokajania własnych potrzeb, do odpowiedzialności za siebie, do samokontroli i samooceny, poczucie własnej wartości, umiejętność współpracy z innymi, zdolność respektowania ich potrzeb, umiejętność samodzielnego samo ograniczania własnej swobody i wolności, wewnętrzne zdyscyplinowanie , produktywność w realizowaniu życiowych możliwości

Naczelnym celem wychowania jest szeroko rozumiany rozwój dziecka, który nie powinien być podporządkowany jakimś zewnętrznym wobec jego natury ideałom czy wzorcom, ale wynikać z własnego potencjału osobowego

Umożliwienie dziecku polubienia i zaakceptowania siebie oraz zdobycia poczucia własnej wartości. Dziecko nie powinno obawiać się swoich uczuć i doznać, ale wyrażać je jasno i nieskrępowanie.

Zadaniem wychowania jest zmiana dotychczasowych metod oddziaływań wychowawczych.

Nie jest już prawdą to, że dziecko:

• nie jest jeszcze pełnowartościowym człowiekiem

• jest złe z natury więc trzeba je dyscyplinować stosując wobec niego surowe kary cielesne,

• jest własnością rodziców, ich kontynuacją (rodzice nie powinni porównywać swojego dziecka do żadnych wzorców, powinni szanować i akceptować jego indywidualność);

• chce, by dorośli wyznaczali mu granice zachowań

• bunt okresu dorastania jest zjawiskiem naturalnym (dziecko buntuje się przeciwko destrukcyjnym metodom wychowawczym rodziców, a nie przeciwko nim samym).

Nie jest już prawdą to, że wychowawcy:

• kiedy między rodzicami a dzieckiem dochodzi do konfliktu, o tym jak ma wyglądać jego rozwiązanie decydują rodzice.

• kiedy między rodzicami a dzieckiem dochodzi do konfliktu, o tym jak ma wyglądać jego rozwiązanie początkowo decydują rodzice.

• kiedy między rodzicami a dzieckiem dochodzi do konfliktu, zarówno rodzice jak i dziecko wspólnie szukają rozwiązania, które zapewni zaspokojenie potrzeb obu stron - nikt nie przegrywa, nikt nie wygrywa.

• Stąd nazwa - metoda bez porażek. Obie strony mają możliwość zgłaszania pomysłów na rozwiązanie, które potem się ocenia, po podjęciu decyzji, które z rozwiązań jest najlepsze, rodzice razem z dzieckiem zastanawiają się jak je zrealizować.

Proponowana przez Gordona metoda rozwiązywania konfliktów bez porażek składa się z sześciu faz:

1. rozpoznanie i nazwanie konfliktu,

2. poszukiwanie możliwych rozwiązań konfliktu,

3. krytyczna ocena projektów rozwiązań,

4. wybór najlepszego rozwiązania,

5. opracowanie sposobów wprowadzenia w życie obranego rozwiązania,

6. poddanie kontroli i ocena krytyczna.

Wobec stosowania dyscyplinujących sposobów wychowawczych, Gordon proponuje wykorzystywanie następujących alternatywnych oddziaływań:

konfrontacyjne wypowiedzi typu «ja»,

prewencyjne wypowiedzi typu «ja»,

zmiana faz rozwiązywania konfliktów, celem zmniejszenia oporu,

rozwiązywanie problemu oraz zmiana uczuć wtórnych na pierwotne,

stosowanie pozytywnych wypowiedzi typu «ja»,

aktywne słuchanie,
prawidłowe odczytywanie potrzeb dzieci,

stosowanie handlu zamiennego,
zmiana otoczenia.

PRZEMOC PRZYMUS WYCHOWANIE

Prawa dziecka są również odbiciem praw człowieka i podobnie jak one są ustalane poprzez parlamenty poszczególnych państw. Są ściśle związane z funkcjonowaniem państwa, stanowią ogólne normy regulujące zachowanie jednostek, a także umożliwiają kontrolę państwa nad lojalnością obywateli.

PRZEMOC - to sposób działania przestępczego polegający na zastosowaniu fizycznego przymusu czyli siła przeważająca czyjąś siłę; fizyczna przewaga wykorzystywana do czynów bezprawnych dokonywanych na kimś; narzucona bezprawnie władza, panowanie: czyny bezprawne, dokonywane z użyciem fizycznego przymusu; gwałt.

Przemoc w rodzinie to pastwienie się nad żonami, dziećmi, osobami niepełnosprawnymi, chorymi psychicznie lub somatycznie, a także coraz częściej dostrzegane wykorzystywanie seksualne dzieci - są to więc „ wszelkie odmiany złego traktowania tych członków rodziny, którzy nie są w stanie skutecznie się bronić".

PRZYMUS- narzucanie jednostce lub zbiorowości sposobu zachowania przez nie wewnętrznie nie aprobowanego. Stan przymusu wywołuje często bunt, złość bądź lęk. Dłuższe utrzymywanie się tego stanu może wywołać trwale nerwice.

WYCHOWANIE- świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na

stosunku wychowawczym między dzieckiem a dorosłym, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian osobowości dziecka.

Co oznacza, iż dziecko jest krzywdzone?
   W sensie prawnym: pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna albo instytucja, której dobro prawne zostało naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. (z art. 49 Kpk)

Trzy grupy przyczyn stosowanie przemocy wobec dziecka w rodzinie:

Podział przemocy ze względu na rodzaj stosowanego działania:

Rodzaje przemocy i zaniedbania, uszeregowane według stopnia dokonywanego zniszczenia, poczynajac od najbardziej istotnych
Przemoc fizyczna	Zaniedbanie fizyczne		Przemoc słowna	Zaniedbanie emocjonalne i intelektualne	Przemoc seksualna
1. uderzenie w twarz		1. niewystarczająca ochrona	1. zastraszanie	1. brak zrozumienia	1. gwałt zbiorowy
2. duszenie		2. ubogie otoczenie	2. obwinianie	2. brak fizycznego wyrażania uczuć	2. seks oralny
3. bicie paskiem		3. niewystarczające jedzenie	3. zawstydzanie	3. brak słownego wyrażania uczuć	3. przymuszanie do masturbacji
4. złamanie kości	4. niewystarczające schronienie		4. krytykanctwo	4. brak wsparcia emocjonalnego	4. przymuszanie do stosunku
5. potrząsanie	5. nieadekwatna higiena		5. dyskryminacja	5. brak ochrony	5. użycie do pornografii
6. oparzenie	6. niewystarczająca opieka dentystyczna		6. poniżanie	6. brak stymulacji umysłowej	6. kazirodztwo
7. uderzenie pięścia	7. niewystarczająca opieka medyczna		7. obrażanie	7. brak zachęcania	7. rozbieranie

Przemoc fizyczna - Są to takie zachowanie wobec dziecka, które wywołuje u niego znaczny ból fizyczny, bez względu na to, czy na jego ciele pozostaną ślady, czy też nie. Zazwyczaj jednak zostają - u maltretowanych dzieci są widoczne uszkodzenia skóry spowodowane kopnięciami, uderzeniami pięścią, pasami, drągami

Kara fizyczna (kara cielesna) to każda kara, do której wymierzenia używana jest siła fizyczna, i która w zamierzeniu ma sprawić ból lub dyskomfort.

Przemoc fizyczna wobec dziecka może posiadać również wymiar bierny - wówczas, gdy opiekunowie dziecka ustanawiają mu za karę zakaz opuszczania domu.

Fizycznymi skutkami bicia dzieci mogą być:

Poznawcze, emocjonalne i behawioralne następstwa zespołu dziecka maltretowanego:

U dzieci bitych obserwuje się także:

Przemoc domowa nie jest czynem jednorazowym. Często ma długą, nawet kilkunastoletnia historię. Zwykle powtarza się według zauważalnej prawidłowości. Cykl przemocy składa się z trzech następujących po sobie faz:

• Narastania przemocy

• Ostrej przemocy

• Miesiąca miodowego

Kto jest ofiarą?
Na podstawie deklaracji ofiar badania stwierdziły, że 57% ofiar przemocy w Polsce to kobiety.
 
Kto jest sprawcą?
 Do stosowania przemocy psychicznej wobec członków rodziny przyznaje się 19% mężczyzn i 12% kobiet. Zapytano również ofiary kto dopuścił się wobec nich do przemocy. Odpowiedzi wskazują, że najczęściej był to mężczyzna - mąż lub ojciec. Zdecydowanie rzadziej zdarzało się, żeby sprawcą była kobieta - żona lub matka.

Polacy wobec zjawiska przemocy w rodzinie, badania OBOP wykonane na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, październik 2007

Nawet gdy dziecko zostanie wyrwane ze świata fizycznego bólu i cierpienia, koszmar się nie kończy.

Skala problemu

Wyniki badań prowadzonych w Polsce w ostatnich latach pokazują, że przemoc fizyczna wobec dzieci jest poważnym problemem społecznym. Polacy pytani, jaki odsetek dzieci doświadcza kar fizycznych, "bicia za karę", szacują, że około

• 60% dzieci w Polsce doświadcza łagodnych (klapsy),

• blisko jedna czwarta surowych (bicie pasem) kar fizycznych.

Kampania "Zobacz, usłysz, powiedz" Fundacji Dzieci Niczyje jest krokiem w kierunku uświadamiania i uczulania społeczeństwa na przemoc wobec najmłodszych. Celem kampanii jest uwrażliwienie Polaków na przemoc fizyczną wobec dzieci i zwiększenie zaangażowania w podejmowanie działań w przypadku przemocy wobec dzieci.

Mity o przemocy w rodzinie:

• Przemoc w rodzinie to sprawa prywatna, nikt nie powinien się wtrącać.

Przemoc, wykorzystywanie, bicie, krzywdzenie osób bliskich jest przestępstwem, tak samo groźnym i podlegającym karze jak przemoc wobec obcych. Fakt zawarcia małżeństwa czy mieszkanie pod jednym dachem nie stanowi okoliczności zezwalającej na przemoc ani nie znosi odpowiedzialności za popełnianie czynów karanych przez prawo.

• Przemoc zdarza się tylko w rodzinach z marginesu społecznego.

Przemoc w rodzinie występuje we wszystkich grupach społecznych, niezależnie od poziomu wykształcenia czy sytuacji materialnej.

• Przemoc jest wtedy, gdy są widoczne ślady na ciele ofiar.

Przemoc to nie tylko działania pozostawiające siniaki, złamania czy oparzenia, to także poniżanie, obelgi, zmuszanie do określonych zachowań, grożenie, zastraszanie.

• Ofiary przemocy w rodzinie akceptują przemoc.

Ofiary przemocy domowej zawsze próbują się bronić, ich działania są jednak mało skuteczne. Wypróbowują różne, często nieracjonalne strategie obronne, które w konsekwencji powodują nasilenie przemocy.

• To był jednorazowy incydent, który się nie powtórzy.

Przemoc domowa rzadko jest jednorazowym incydentem. Jeżeli nie zostaną podjęte stanowcze działania wobec sprawcy, przemoc się powtórzy.

• Gdyby naprawdę ofiara cierpiała odeszłaby od sprawcy.

Ofiary naprawdę cierpią, nikt nie lubi być bitym i poniżanym. To, że ofiary nie odchodzą od sprawcy wynika zwykle z ich zależności od sprawcy, z trudności mieszkaniowych, z przekonań odnośnie małżeństwa, z nacisków jakim są poddawane ofiary ze strony sprawcy, a także rodziny, kolegów, sąsiadów.

• Przyczyną przemocy w rodzinie jest alkohol.

Nawet uzależnienie od alkoholu nie zwalnia od odpowiedzialności za czyny dokonywane pod jego wpływem. Alkohol jedynie ułatwia stosowanie przemocy, sprawcy często piją po to by znęcać się i bić swoich bliskich, a stanem nietrzeźwości próbują usprawiedliwiać swoje zachowania, by uniknąć odpowiedzialności

• Osoby używające przemocy muszą być chore psychicznie.

Nie ma bezpośredniego związku między przemocą a chorobą psychiczną. Przemoc jest demonstracją siły i chęcią przejęcia całkowitej kontroli i władzy nad drugą osobą.

„Każdy człowiek ma prawo do życia w środowisku rodzinnym wolnym od przemocy, która jest naruszaniem praw i dóbr osobistych".

Polska Deklaracja w Sprawie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzime, Warszawa 1995

SZKOLNICTWO W JAPONI

Od 1886 r. istnieje obowiązkowa szkoła, w której nauka początkowo trwała 3 lub 4, a od 1908 r. 6 lat

Po II wojnie światowej trwający 9 lat obowiązek nauki w koedukacyjnych szkołach, obejmuje wszystkie dzieci w wieku

6-15 lat. Japończycy zaczynają bardziej czerpać z systemu edukacji europy i USA.

\

Szkoła została podzielona w następujący sposób :

6-3-3-4

Z czego obowiązkowe są jedynie pierwsze 9 lat.

Nauka w szkole podstawowej obejmuje nauczanie przedmiotowe, moralne oraz kształcenie umiejętności intelektualnych oraz praktycznych. Np. w klasie VI szkoły podstawowej dzieci uczą się 6 przedmiotów w ciągu 1015 lekcji 45 minutowych w roku (podręczniki są darmowe zatwierdzone do użytku przez ministerstwo oświaty.

W szkołach średnich niższego stopnia lekcje trwają 50 minut a minimalna ilość godzin w roku to 1050. również tutaj podręczniki są darmowe.

Teraz zaczyna działać magia. Szkoła średnia wyższego stopnia nie jest obowiązkowa jednak prawie 96% uczniów kontynuuje naukę. Szkoły te są płatne, obowiązuje czesne, za podręczniki i pomoce naukowe trzeba płacić

W Japońskim systemie oświatowym wyróżnić można następujące 2 typy szkół średnich wyższego stopnia:

• Całodzienne i wieczorowe trwające 3 lata

• Korespondencyjne 3 lub 4 letnie

• 75% małych Japończyków wybiera szkoły ogólnokształcące

• 30% małych Japończyków chodzi do szkoł prywatnych

Wyższe uczelnie dzielą się na 3 kategorie :

- Uniwersytety

- Kolegia środowiskowe - powołane w 1950 r. w celu upowszechnienia szkolnictwa wyższego. Nauka trwa 2-3 lata, nie można tam studiować nauk medycznych i przyrodniczych. W całym kraju jest 595 kolegiów na których studiuje około 500 tysięcy Japończyków. Większość z nich to szkoły prywatne.

 - Kolegia technologiczne - powołane w 1962 r. Są wyjątkowe ponieważ Japończycy mogą studiować na nich nie mając matury a jedynie świadectwo ukończenia niższych klas szkoły średniej. Nauka trwa 5 lat. W Japonii są tylko 62 takie kolegia na których uczy się 55 tysięcy Japończyków .

(wielu z nich zginęło podczas jednego z ataków Godzili ၌)

Aby dostać się na studia należy zdać egzaminy wstępne.

• Licencjat trwa 4-6 lat

• Magisterium kolejne 2-3 lata

• Doktorat 4 do 5 lat

W Japonii istnieje 534 Uniwersytetów na których studiuje 2.5 miliona Japończyków (75% to placówki prywatne)

Najczęściej studiowane kierunki:

• Nauki społeczne 40%

• Inżynieria 20-%

• Nauki humanistyczne 16%

• Pedagogika 7%

• Inne dyscypliny (nauki przyrodnicze, rolnictwo, medycyna )

po 3%

Finansowanie oświaty:

Pieniądze pochodzą z podatków, a w 1990 wyniosły 115 mld $, co stanowiło 4,6% PKB (16,5% budżetu państwa)

(Polska przeznacza około 4% PKB, 52 mld złotych, co w przeliczeniu na dolary stanowi 18 mld… ၌)

NAUCZYCIELE

• Kształceni są w szkołach wyższych.

• Nauczyciele pracujący w przedszkolach i szkołach podstawowych oraz niższych klasach szkół średnich studiują w wyższych szkołach pedagogiki.

• Pozostali kształcą się na Uniwersytetach.

• Nauczyciele posiadający wykształcenie magisterskie lub doktoranckie mają powszechny szacunek.

• Nauczyciele mają status urzędników państwowych, by dostać prace muszą przejść dość skomplikowaną procedurę rekrutacji.

• Warto zaznaczyć, że nauczyciele są szanowani i poważani przez społeczeństwo oraz otrzymują stosunkowo wysokie wynagrodzenie.

PROGRAMY NAUCZANIA

Opierają się na zakresie wiedzy ustalonym przez Ministerstwo Oświaty. Ministerstwo daje wskazówki odnośnie metodyki i nauczania oraz czasu przeznaczonego na zajęcia w szkole, co jest przestrzegane dość restrykcyjnie, do tego stopnia, że np. uczniowie klasy IV w całej Japonii, w ten sam dzień uczestniczą w tych samych zajęciach. Szkoły mają możliwość pisania własnego programu uwzględniającego dziedzictwo kulturalne okolicy w której się znajduje szkoły. Mogą używać własnych podręczników ale Ministerstwo musi je zatwierdzić.

Jak wyglądają zajęcia w Japonii?

• Klasy liczą około 40 osób

• Zajęcia odbywają się w jednej Sali

• Uczniowie mają przypisany numer , miejsca w ławkach wybierane są w wyniku losowania

• Na zajęcia uczniowie ubierają czarodziejskie japońskie buty i w nich spędzają pobyt w szkole.

•   Rok szkolny trwa od kwietnia do marca z paroma przerwami (w lecie i zimie)

Japońska szkoła ma opinię instytucji zhierarchizowanej i opresyjnej, uczniowie poddawani są surowej dyscyplinie i nie mają czasu na życie osobiste.

To tylko częściowo prawda. Japońska szkoła to miejsce, gdzie inteligentny i bystry uczeń poradzi sobie bez kłopotów i przesadnego wysiłku. Wiadomości sprawdzane są za pomocą testów - albo się zgadnie, albo nie. Osobnym rozdziałem w życiu młodego Japończyka są studia - 4 lata wolności w całym życiu, chyba że studiuje się medycynę albo grę na fortepianie. Przez te 4 lata Japończykom wolno właściwie wszystko, mogą szaleć do woli. Po skończeniu studiów zostaje im już tylko kierat codziennych zajęć w pracy. Oczywiście trzeba zdawać egzaminy i zaliczać poszczególne przedmioty, ale swobody jest bardzo dużo. Jeśli ktoś nie ma zatargów z prawem, może pozwolić sobie na bardzo wiele.

Antypedagogika

• Antypedagogika powstała 1970 roku w USA, a w 1974 w Niemczech jako odzew na wszechwładzę w edukacji rodzinnej, szkolnej i pozaszkolnej. Jej nazwa wywodzi się od artykułu „Antypsychiatria a antypedagogika” prof. Heinricha Kupffera z 1974r.

Twórcy antypedagogiki:

• W Szwajcarii Alice Miller

• W Niemczech Heinrich Kupffer, Ekkehard von Braunmühl, Helmut Ostermeyer, Katarina Rutschky, Wolfgang Hinte, Heinrich Kupffer, Hubertus von Schoenebeck, Ulrich Klemm, Freerk Huisken

• W USA Richard Farson, John Holt

Wymienieni pedagodzy są badaczami i autorami rozpraw z nurtu tzw. ,,czarnej pedagogiki” i radykalnej antypedagogiki.

Obecnie zauważyć można dwa nurty antypedagogiki:

• pedagogikę negatywną - jej zwolennikiem jest np. Andres Grushka. Ten nurt antypedagogiki krytykuje pedagogikę tradycyjną za nie osiąganie zamierzonych celów. Zwraca uwagę na rozmijanie się w rezultacie osiągniętym po zakończeniu oddziaływań wychowawczo - dydaktycznych z ideałem wychowanka.

Definicja wychowania.

• Zdaniem antypedagogów wychowanie jest ,,formowaniem człowieka z zastosowaniem wszelkiego rodzajów trików i mniej lub bardziej jawnego podstępu, sztuczek. Obiektem i przegranymi w tych pedagogicznych interakcjach są zawsze wychowankowie, którzy pod szyldem wychowania, w zależności od zmieniających się w społeczeństwie celów, są opresjonowani, upokarzani, nagradzani, strofowani, chwaleni lub marginalizowani”.

B.Śliwerski

Zdaniem Wolfganga Hinte argumenty na rzecz niewychowania wynikają z odrzucenia:

• Nastawienia, by innych wychowywać, kształtować, zmieniać, które staje się swoistym mechanizmem samonapędzającej się walki o dominację, władzę

• Chęci kontrolowania innych, gdyż strach nie jest racjonalnym powodem zachowań

• Oczekiwań wobec innych, niszczą one bowiem trwanie wzajemnych relacji międzyludzkich

• Presji, by z czymś walczyć, gdyż pozostajemy wówczas niewolnikami zwalczanego

Wolfgang Hinte postawa osoby wychowującej:

• Towarzyszy innym we wspólnym kształtowaniu teraźniejszości

• Bez stawiania warunków

• W prawdzie: zgadzać się, jeśli jest tego samego zdania, lub przeczyć, jeśli sądzi inaczej

• Ofiarowuje siebie, ale nie podporządkowując się innym

• Osoba posiada umiejętność bycia cierpliwym, milczącym i nie przeszkadzającym

Jednym z przedstawicieli antypedagogiki była Alice Miller, twierdziła ona, że:

• Żaden dorosły człowiek nie potrzebuje wychowania

• Żaden dorosły nie jest odpowiedzialny za dzieci

• Kto kocha dzieci ten ich nie wychowuje

• Młodzież nie potrzebuje wychowania lecz duchowego wsparcia i cielesnego towarzyszenia dorosłych. Towarzyszenie to powinno wiązać się z szacunkiem dla dziecka, respektowaniem jego praw, tolerancją uczuć i gotowością dorosłego do uczenia się na podstawie zachowania dziecka.

• Miller przyjęła postawę antypedagogiczną, która była skierowana przeciwko wszelkiemu wychowaniu. Jej zdaniem to nie dzieciom, lecz wychowawcą potrzebne jest wychowanie.

Zalecenia wychowawcze zdradzają w rzeczywistości potrzeby dorosłych takie jak:

• Przekazanie doznanych dawniej uprzedzeń

• Posiadanie kogoś, kim można by komenderować i manipulować

• Podtrzymanie idealizacji swojego dzieciństwa i rodziców

• Lęk przed wolnością

• Obawa przed tym, co zostało wyparte

• Wzięcie odwetu za to, co się samemu wycierpiało

Hubertus von Schoenebeck
inny znany antypedagog
twierdził, że:

• ,,Nikt już nie może zarzucać dorosłym, że zaniedbali lub niewłaściwie pojmowali odpowiedzialność wychowania, ponieważ takiej odpowiedzialności nie ma”

• Dzięki uwolnieniu dorosłych od odpowiedzialności mogą oni odkryć własne ,,Ja”

• Uczenie dzieci powinno odbywać się ustawicznie

Zbiór myśli antypedagogicznych:

• Podejście antypedagogiczne opiera się na przekonaniu, że człowiek od narodzenia czuje, co jest dla niego najlepsze: człowiek nie jest istotą wybrakowaną, lecz istotą cudowną (kompetentne dziecko)

• Nie istnieje nawet najmniejsza odpowiedzialność za innych, lecz tylko odpowiedzialność za samego siebie: postawa pedagogiczna jest określana jako destruktywna ,,kradzież odpowiedzialności”

• Młodzież nie potrzebuje wychowania

• Akty wychowania nie prowadzą do zamierzonego celu

Zbiór myśli antypedagogicznych:

• Dorośli potrzebują wychowania (w sensie odczuwania potrzeby wychowania), wykorzystują wychowanie swoich dzieci do tego, by móc im przekazać dalej cierpienia zadane im samym w dzieciństwie

• Zamiast wychowania postuluje się postawę towarzyszenia i wspierania związaną z szacunkiem, respektem, tolerancją i gotowością dorosłych do nauki

SZWECJA

• Nazwa oficjalna: Królestwo Szwecji

• Konstytucja: Konstytucja Szwecji

• Język urzędowy: szwedzki

• Język używany: szwedzki, mniejszości lapońsko- i fińskojęzyczne

• Stolica: Sztokholm

• Ustrój polityczny: monarchia parlamentarna

• Typ państwa: demokracja

• Głowa państwa: król Karol XVI Gustaw

• Szef rządu: premier Fredrik Reinfeldt

• Powierzchnia: 449 964 km²

• Liczba ludności: 8 873 052

• Gęstość zaludnienia: 19 osób / km2

• Struktura narodowościowa: Szwedzi 90,8% , Finowie 3,1% , inni 6,1%

• Religia: luteranie 87%, katolicy, baptyści, prawosławni, muzułmanie, Żydzi

Przedszkole

• Placówki podlegają Ministerstwu Zdrowia i Opieki Społecznej

• Na jednego opiekuna (nauczyciela-wychowawcę, psychologa- terapeutę) przypada nie więcej niż 5- 6 dzieci

• (takie warunki umożliwiają otoczenie szczególną troska i opieką wszystkie dzieci)

• W całodziennych domach opieki przebywa ok 40% dzieci w wieku 0-4 lat

• W przedszkolu mogą być również dzieci starsze od 5 do 7 roku życia- chociaż istnieje prawna możliwość wysłania do szkoły dziecka w wieku 6 lat

Szkola podstawowa

• System edukacji w Szwecji (nie wliczając w to szkół wyższych) jest oparty na dziewięcioletniej, obowiązkowej nauce, którą zwykle podejmują dzieci w wieku lat 7. Przed tym etapem dzieci mogą rozpocząć edukację przedszkolną (förskoleklass), która nie jest obowiązkowa.

• Pierwsze lata uczeń spędza w tzw. "grundskola", czyli szkole podstawowej. Edukacja jest podzielona na dwa etapy (niższy i wyższy), które odpowiednio obejmują przedział wiekowy: od 7-13 i od 13-16 lat

• System oceniania charakteryzuje się w tym typie szkoły trzema głównymi stopniami:
  • G (oznaczające zaliczenie przedmiotu) = 10*
  • VG (zaliczenie z wyróżnieniem) = 15*
  • MVG (zaliczenie najwyższe) = 20*

 

Szkoła średnia "gymnasieskola" trwa przeważnie trzy lata (ewentualnie, w zależności od kierunku cztery), a nauka w niej jest podzielona na dwa programy/główne kierunki: kierunek humanistyczny i blok przedmiotów "ścisłych". Te z kolei dzielą się na specjalności, jak np. "programy narodowe" - programy zajęć definiowane przez Ministerstwo Edukacji, czy specjalności oferowane przez daną szkołę w określonym rejonie kraju. Większość szkół zwykle realizuje "programy narodowe"

• W Szwecji można wybierać spośród 46 wyższych uczelni - uniwersytetów (państwowych i prywatnych), college'ów uniwersyteckich (także państwowych lub prywatnych). Do największych uniwersytetów należą Goeteborg, Uppsala (najstarszy i jeden z najbardziej renomowanych szwedzkich uniwersytetów). Największym centrum akademickim jest oczywiście Sztokholm.

• Studia to po prostu system kursów. Egzaminy zdaje się po prostu po ukończeniu danego kursu lub modułu.
  Szwedzki rok akademicki trwa od połowy sierpnia do pierwszych dni czerwca - semestr jesienny od połowy
  sierpnia do połowy stycznia, wiosenny - od połowy stycznia do początku czerwca. Ferie zimowe dla zagranicznych studentów trwają od mniej więcej 19 grudnia do 7 stycznia.

• Dzieci opóźnione umysłowo trafiają do szkuł specjalnych i do odpowiednich ośrodków szkolenia. Podobnie jest w przypadku dzieci z uszkodzonym słuchem, wzrokiem lub mało sprawnymi fizycznie.

• W placówkach specjalnych znajduje się ok 1% grupy wieku

• W szkołach masowych również prowadzone są zajęcia terapeutyczne dla dzieci mających trudności w nauce, niedojrzałych umysłowo, społecznie bądź emocjonalnie do podjęcia nauki w szkole

• Przyjmuje się, że ok 20% nauczycieli pracujących w szkole podstawowej ma przygotowanie w zakresie pedagogiki specjalnej

Istnieją 3 formy oświaty dorosłych: tradycyjna, pozaszkolna, kształcenie dla potrzeb rynku pracy.

 

1. Tradycyjna oświata dorosłych- to przede wszystkim uniwersytety ludowe oraz wieczorowe szkoły samokształcenia. Obecnie istnieje ponad 100 uniwersytetów ludowych rozsianych po całym kraju, prowadzone przez różne organizacje i stowarzyszenia. Uczy się w nich wiedzy obywatelskiej na 2- 3 letnich kursach w placówkach internatowych. Dorośli uczą się odpowiedzialności za siebie i innych jako członkowie społeczeństwa obywatelskiego. Placówki te realizują programy uzupełniania wykształcenia.

Wieczorowe kółka samokształcenia to nieformalna grupa dorosłych (5- 20 osób) spotykająca się przynajmniej 12 razy w miesiącu. Państwo wspomaga finansowo tę działalność oświatową. Od 1967 r. lokalne władze maja obowiązek organizowania oświaty dla dorosłych. W kursach uczestniczy ok 200 tys. osób rocznie. Maja szanse uzupełniać i rozszerzać swoje wykształcenie.

2. Pozaszkolna oświata dorosłych obejmuje różne formy pracy kulturalno- oświatowej. Dorośli uczą się jak spędzać wolny czas z korzyścią dla siebie i społeczeństwa.

3. Oświata dorosłych zajmuje się również organizowaniem kształcenia zawodowego dla potrzeb rynku pracy, zwłaszcza dla bezrobotnych lub tych którzy są zagrożeni utrata pracy.

• Szkolnictwo zawodowe i średnie znajduje się w gestii lokalnych władz oświatowych. Władze te są przyporządkowane Ministerstwu Oświaty w sprawach o charakterze strategicznym, ale już np. inspekcje i kontrola są przeprowadzane przez władze terenowe.

• Nauczyciele, niezależnie od szczebla szkoły, kształceni są w wyższych uczelniach. Przygotowanie nauczycieli przedszkoli trwa 2 lata, a szkół podstawowych i średnich (w zależności od specjalizacji) od 3,5 do 4,5 lat.

Nie istnieją egzaminy obowiazkowe w szkole rozszerzonej (grundskola) i w wyzszych klasach szkoły średniej (gymnasieskola). Prawie wszyscy uczniowie przechodzą z klasy do klasy na końcu roku szkolnego. Nie dotyczy to jedynie VIII i IX klas szkoły średniej. Tam oceny są potrzebne aby zdecydować o skierowaniu do wyższych klas szkoły śreniej. Stosuje się skale ocen 1-5, w której „1” jest najniższą, a „5” najwyższą oceną.

• Podstawa selekcji uczniów na studia wyzsze jest średnia ocen z klasy XII lub XI

• Od 1977r. na wyższe studia można się dostać na podstawie zdania wstępnego egzaminu.

• Na poziomie szkoły wyższej, po 3- 4 latach dziennych studiów otrzymuje się, albo świadectwo ukończenia szkoły, albo licencjat, magisterium a nawet doktorat. Zależy to od talentu i systematycznej pracy.

Wydatki na oświatę są dzielone równo między władze centralne i lokalne. Szwecja jest jednym z krajów które najwięcej przeznaczają na oświatę.

System edukacyjny w Polsce na początku XXI wieku

Iwona Wrońska

Patrycja Wnęk

Kornelia Wolsztajn

Filary współczesnej edukacji wg J. Delorsa

• Uczyć się, aby wiedzieć

• Uczyć się, aby działać

• Uczyć się, aby żyć wspólnie

• Uczyć się, aby być

Uczyć się, aby wiedzieć - uczyć się, aby umieć korzystać z możliwości, które stwarza edukacja przez całe życie. Uczyć się tak, aby w większym stopniu opanować narzędzia wiedzy, aniżeli zdobywać encyklopedyczne i skodyfikowane wiadomości.

Uczyć się, aby działać - uczyć się, aby nie tylko zdobyć kwalifikacje zawodowe, ale przede wszystkim uzyskać kompetencje, które umożliwiają rozwiązywanie życiowych problemów i wyposażą jednostkę w umiejętność pracy w zespole.

Uczyć się, aby żyć wspólnie - uczyć się współżycia z innymi, wzbogacać wiedzę o innych ludziach, ich kulturze i duchowości oraz uczyć się podejmowania wspólnych działań z poszanowaniem pluralizmu i wzajemnego zrozumienia.

Uczyć się, aby być - uczyć się tak, aby edukacja była przede wszystkim wędrówką, której kolejne etapy wiążą się z nieustannym rozwojem osobowości.

Regulacja systemu oświaty w Polsce

System oświaty w Polsce po 1989 roku regulują dwie ustawy:

• Ustawa o szkolnictwie wyższym

• Ustawa o systemie oświaty.

Cele oświaty w Polsce

podniesienie poziomu wykształcenia całego społeczeństwa w wyniku upowszechnienia szkoły podstawowej, średniej i wyższej

zadbanie o rozwój duchowy, moralny, umysłowy i fizyczny dzieci i młodzieży

kształcenie zgodne z wymaganiami związanymi z wiekiem i charakterystyką emocjonalno-umysłową ucznia

wyrównywanie szans oświatowych

poprawa jakości oświaty

kształcenie dla potrzeb rozwijającej się gospodarki

Reforma oświatowa w Polsce

Początki reformy oświatowej w Polsce związane są z kryzysem edukacji, który szczególnie nasilił się w latach 70/80.

W roku 1989 powstał Komitet Ekspertów, który opracował program szkolnej reformy. W wyniku jego prac zostały stworzone 3 scenariusze:

scenariusz stagnacji

scenariusz ożywienia szkolnictwa pod względem ilościowym

scenariusz rozwoju ilościowego i jakościowego oświaty

Cele scenariusza stagnacji

obrona przed regresem szkolnictwa

reforma wewnątrzszkolna

modernizacja planów i programów

ulepszenie metod, środków i form organizacyjnych

edukacyjne zagospodarowanie edukacyjnego wyżu

przygotowanie warunków dla przyszłej reformy

CELE SCENARIUSZA OŻYWIENIA SZKOLNICTWA POD WZGLĘDEM ILOŚCIOWYM

skrócenie okresu wychowania przedszkolnego z 4 do 3 lat

wydłużenie okresu uczęszczania do szkoły

tworzenie z przedszkola i niższych klas szkolnych wspólnych placówek edukacyjnych

ograniczenie liczby absolwentów szkoły podstawowej podejmujących naukę w szkołach zawodowych oraz zwiększenie liczby uczniów kierowanych do liceum i utrzymanie w technikach takiej liczby, jaka była dotychczas

rozbudowa kształcenia policealnego i kształcenia pracujących

reforma studiów wyższych w trzech cyklach: zawodowym, magisterskim, doktorskim

CELE SCENARIUSZA ROZWOJU ILOŚCIOWEGO I JAKOŚCIOWEGO OŚWIATY

objęcie kształceniem maturalnym 65 do 70% młodzieży

otwarcie dostępu do zróżnicowanych studiów wyższych

rozbudowa studiów podyplomowych

rozwój kształcenia równoległego

uspołecznienie szkół

rozwój samorządności

PROJEKT HANNY SUCHOCKIEJ
Z ROKU 1993

Założenia projektu:

uspołecznienie oświaty i dostosowanie jej do potrzeb gospodarki rynkowej

bezpłatność wychowania i nauczania

modyfikacja struktury szkolnictwa

ograniczenia liczby szkół policealnych i pomaturalnych na rzecz kolegiów

rozwój kształcenia na odległość

wyższe wykształcenie wszystkich nauczycieli

zintensyfikowanie nauczania języków obcych

wdrażanie do korzystania z postępów informatyki

Kompleksowa reforma ustrojowa oświaty w Polsce zaczęła się w roku 1999 i była związana z wprowadzeniem nowelizacji Ustawy o systemie oświaty.

CELE WSPÓŁCZESNEJ REFORMY OŚWIATY

podniesienie poziomu wykształcenia całego społeczeństwa w wyniku upowszechnienia szkoły średniej i wyższej

wyrównanie szans oświatowych

poprawa jakości oświaty jako integralnego procesu kształcenia i wychowania

CELE REFORMY PLANUJE SIĘ OSIĄGNĄĆ POPRZEZ:

przedłużenie wspólnej oświaty dla całej grupy wieku do 16. roku życia, co pozwala na przesunięcie o rok decyzji o zróżnicowaniu ścieżek dalszego kształcenia

przebudowę szkolnictwa zawodowego w kierunku szerokoprofilowym, integralnie połączonym z kształceniem ogólnym, wprowadzenie liceum profilowanego oraz 2-letnich szkół zawodowych, dających poliwalentne umiejętności zawodowe, co ułatwia przekwalifikowanie się zgodnie z potrzebami rynku

wprowadzenie 2-letniego liceum uzupełniającego dla absolwentów 2-letnich szkół zawodowych, umożliwiającego drożność różnych ścieżek oświatowych

Współczesna REFORMA OŚWIATOWA
MA ZAPEWNIĆ:

większy wpływ nauczycieli na rozszerzanie i wzbogacanie podstawowych programów nauczania, które nadal są w gestii Ministerstwa Edukacji Narodowej (MEN)

rozszerzanie autonomii placówek oświatowych, m.in. w wyborze metod nauczania

stworzenie otwartego rynku na programy nauczania i podręczniki

STRUKTURA ORGANIZACYJNA NAUCZANIA W POLSCE DO 1999 ROKU

Szczebel I - kurs propedeutyczny (kl. I-III szkoły podstawowej)

Szczebel II - kurs wstępnej systematyki (kl. IV - VIII szkoły podstawowej)

Szczebel III - kurs systematyczny (szkoły średnie)

SYSTEM EDUKACYJNY W POLSCE

OD 1.09.1999 ROKU

CELE PRZEDSZKOLA

wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno- kulturowym i przyrodniczym

wprowadzenie dziecka w kulturę i pomoc rozwijającemu się dziecku we własnym rozwoju i wychowaniu, w tworzeniu własnej niepowtarzalnej indywidualności

przygotowanie dziecka do pełnienia roli ucznia

CELE SZKOŁY PODSTAWOWEJ

nabywanie i rozwijanie umiejętności wypowiadania się, czytania i pisania, wykonywania elementarnych działań arytmetycznych, kształtowanie zasad społecznego współżycia

rozwijanie i przekształcanie spontanicznej motywacji poznawczej w motywację świadomą, przygotowywanie do podejmowania zadań wymagających systematycznego i dłuższego wysiłku intelektualnego i fizycznego

kształtowanie potrzeby i umiejętności dbania o własne ciało, zdrowie i sprawność fizyczną

stwarzanie warunków do rozwoju wyobraźni i ekspresji werbalnej, plastycznej, muzycznej i ruchowej

zapewnienie harmonijnego rozwoju fizycznego i psychicznego

CELE GIMNAZIUM

wielostronny rozwój uczniów przy poszanowaniu ich godności osobistej, światopoglądowej i wyznaniowej

zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do podjęcia dalszego kształcenia

kształtowanie umiejętności wykorzystania wiedzy w praktycznych działaniach i umiejętności współdziałania w zespole

 umożliwienie uczniom dokonania świadomego wyboru dalszego kierunku kształcenia lub wykonywania wybranego zawodu

umożliwienie uczniom rozwoju ich pasji i zainteresowań

CELE SZKOŁY ZAWODOWEJ

przygotowanie uczniów do uzyskania kwalifikacji zawodowych, a także, jak w przypadku innych typów szkół, przygotowanie do pracy i życia w warunkach współczesnego świata

wyposażenie uczniów w odpowiedni zasób wiedzy ogólnej

CELE LICEUM

kształcenie i wychowywanie przygotowujące do dalszej nauki i życia we współczesnym świecie

przygotowanie do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, sprawiedliwości, tolerancji i wolności

przekazanie uczniom ogólnej wiedzy o człowieku i społeczeństwie, o problemach społecznych i ekonomicznych kraju i świata, o kulturze, środowisku przyrodniczym i jego ochronie, nauce, technice i pracy

CELE TECHNIKUM

wprowadzenie ucznia w świat nauki poprzez poznawanie języka, pojęć, twierdzeń i metod, właściwych dla wybranych dyscyplin naukowych na poziomie umożliwiającym dalsze kształcenie

przygotowanie zawodowe umożliwiające młodzieży dalsze kształcenie zawodowe i specjalistyczne w krótkich formach kształcenia

przygotowanie absolwentów do działania przedsiębiorczego i podejmowania własnej działalności gospodarczej oraz pracy w przedsiębiorstwach różnego typu

rozwijanie poczucia odpowiedzialności, miłości do ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego

ORGANY SZKOŁY

Dyrektor szkoły

Rada pedagogiczna

Rada rodziców

Samorząd uczniowski

DYREKTOR SZKOŁY

Dyrektor jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole nauczycieli oraz pracowników nie będących nauczycielami.

W wykonywaniu swoich zadań dyrektor współpracuje z Radą Pedagogiczną, Radą Rodziców i Samorządem Uczniowskim.

Dyrektor w szczególności decyduje w sprawach:

zatrudniania i zwalniania nauczycieli oraz innych pracowników szkoły

przyznawania nagród oraz wymierzania kar porządkowych nauczycielom oraz innym pracownikom szkoły

występowania z wnioskami po zasięgnięciu opinii Rady Pedagogicznej w sprawach odznaczeń, nagród i innych wyróżnień dla nauczycieli i innych pracowników szkoły

RADA PEDAGOGICZNA

Jest kolegialnym organem szkoły w zakresie realizacji jej statutowych zadań, dotyczących kształcenia, opieki i wychowania.

W skład rady pedagogicznej wchodzą:

wszyscy nauczyciele zatrudnieni w szkole

nauczyciele praktycznej nauki zawodu

wychowawcy internatu

W zebraniach rady pedagogicznej mogą brać udział osoby zaproszone przez przewodniczącego.

Zebrania rady pedagogicznej organizowane są w formie:

rad plenarnych

rad klasyfikacyjnych

rad problemowych

rad szkoleniowych

RADA RODZICÓW

Stanowi reprezentację rodziców uczniów.

Jest samorządnym przedstawicielem rodziców, współdziałającym z Dyrektorem Szkoły, Radą Pedagogiczną, Samorządem Uczniowskim, władzami oświatowymi oraz innymi instytucjami i organizacjami realizującymi zadania szkoły.

Radę Rodziców stanowią rady klasowe rodziców.

Do zadań Rady Rodziców należy:

podejmowanie współodpowiedzialności za funkcjonowanie szkoły

współtworzenie warunków do prawidłowego funkcjonowania szkoły w sferze społeczno-wychowawczej, dydaktycznej, opiekuńczej i ekonomicznej.

wspieranie młodzieży w jej samorządnych działaniach

SAMORZAD UCZNIOWSKI

Samorząd Uczniowski tworzą wszyscy uczniowie szkoły.

Celem ich jest:

uczestnictwo w samodzielnym rozwiązywaniu własnych problemów oraz w stosunkach uczniowie-nauczyciele

podejmowanie współodpowiedzialności za jednostkę i grupę

kształtowanie umiejętności zespołowego działania

NADZÓR ADMINISTRACYJNY

Nadzór administracyjny prowadzą:

gminy (przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja)

powiat lub miasta na prawach powiatu (szkoły ponadgimnazjalne i specjalne, PPP, MDK)

Marszałek Województwa nadzoruje:

DODN

biblioteki pedagogiczne

szkoły o zasięgu regionalnym (szkoły, do których uczęszczają uczniowie spoza powiatu)

NADZÓR PEDAGOGICZNY

Cele nadzoru pedagogicznego to:

doskonalenie systemu oświaty

jakościowy rozwój szkół z ukierunkowaniem na rozwój ucznia, zawodowy rozwój nauczyciela

Formy nadzoru:

mierzenie jakości pracy szkoły

wspomaganie nauczycieli i dyrektorów szkół w spełnianiu wymagań w zakresie jakości pracy szkoły

MIERZENIE JAKOŚCI PRACY SZKOŁY

Mierzenie jakości pracy szkoły to zorganizowane i systematyczne analizowanie i ocenianie stopnia spełniania przez szkołę wymagań wynikających z jej zadań z uwzględnieniem opinii uczniów, rodziców i nauczycieli. Mierzenie jest oparte na standardach.

FUNKCJE STANDARDÓW JAKOŚCI

unifikacyjna - ujednolicenie wymagań w ustalonym zakresie

informacyjna - jawność zamierzeń i celów dla wszystkich zainteresowanych budowaniem jakości danej szkoły

selekcyjna - pozwalająca ustalić szkoły, które osiągają standardy bądź ich nie osiągają

zarządzająca - standardy wytyczają cele, dla osiągnięcia których organizuje się określone działania

FUNKCJE STANDARDÓW JAKOŚCI C.D.

kontrolna - standardy stanowią punkt odniesienia przy porównywaniu wyników mierzenia

różnicująca - szkoły zobowiązane są spełniać standardy zewnętrzne, ale każda szkoła może podejmować cele ponadstandardowe, uwzględniające jej tradycje, dotychczasowe osiągnięcia, specyfikę, uwarunkowania

rozwojowa- w sytuacji, gdy dotychczasowe standardy stały się już codzienną praktyką szkoły, możliwe jest podejmowanie nowych wyzwań w celu dalszego podnoszenia jakości

WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW

testy

konkursy i olimpiady

drugoroczność

odsiew uczniów

losy absolwentów

wyniki klasyfikacji

OCENA SKUTECZNOŚCI SZKOŁY

Polska wielokrotnie brała udział w międzynarodowych badaniach porównawczych osiągnięć szkolnych, organizowanych przez Międzynarodowe Stowarzyszenie do Badań Osiągnięć Szkolnych (IEA) i znajdowała się w środku tabeli rankingowej.

Badaniami pedagogicznymi w Polsce zajmują się wydziały (instytuty) uniwersytetów i wyższych szkół pedagogicznych oraz Instytut Badań Edukacyjnych.

Większość badań dotyczy skuteczności szkoły w nauczaniu różnych przedmiotów, aspiracji oświatowych dzieci i rodziców oraz przestępczości wśród młodzieży.

HOSPITACJA DIAGNOZUJĄCA

Hospitacja diagnozująca - obserwacja wiedzy, umiejętności, postaw uczniów

Standardy:

zewnętrzne:

ustalone na poziomie kraju (narodowe), zapisy prawne (minister)

ustalone na poziomie województwa (regionalne - kurator)

ustalone na poziomie JST (lokalne)

wewnętrzne:

opracowane przez zespół nauczycieli konkretnej szkoły przy udziale rodziców i uczniów

muszą zawierać standardy zewnętrzne

OBSZARY MIERZENIA (WIZYTACJI)

koncepcja pracy szkoły (zarządzanie strategiczne, wewnątrzszkolny system zapewnienia jakości, promocja)

zarządzanie i organizacja (kadra pedagogiczna, warunki działalności szkoły, bhp, kierowanie szkołą, obieg informacji)

wychowanie i opieka (programy wychowawcze i profilaktyczne)

kształcenie

AWANS ZAWODOWY NAUCZYCIELI
(Ustawa z dnia 06.04.2000 r.)

stażysta

kontraktowy

mianowany

dyplomowany

profesor oświaty - tytuł honorowy nadawany przez kapitułę powołaną przez Ministra Edukacji Narodowej po 7 latach pracy jako nauczyciel dyplomowany

DOSKONALENIE ZAWODOWE NAUCZYCIELI

Placówki i formy doskonalenia nauczycieli:

wojewódzkie - Dolnośląskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej

powiatowe - Ośrodki Doskonalenia

zewnętrzne - kursy kwalifikacyjne, kursy doskonalące, studia podyplomowe

Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli (WDN)

OCENA W SZKOLE
(Rozporządzenie MENiS z 07.09.2004)

Ocenianiu podlegają:

osiągnięcia edukacyjne ucznia

zachowanie ucznia

Ocenianie osiągnięć edukacyjnych polega na rozpoznawaniu przez nauczycieli poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności.

CELE OCENIANIA WEWNĄTRZSZKOLNEGO

informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego zachowania oraz o postępach w tym zakresie

udzielanie uczniowi pomocy w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju

motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu

dostarczenie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach w nauce, zachowaniu oraz specjalnych uzdolnieniach ucznia

umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej

FUNKCJE OCEN

klasyfikacyjna - ocena jest wyrażona za pomocą umownego symbolu i służy zróżnicowaniu oraz uporządkowaniu uczniów zgodnie z pewną skalą

diagnostyczna (śródroczna) - ocenianie szkolnej kariery ucznia, monitorowanie jego postępów i określanie indywidualnych potrzeb

Ocenianie powinno wskazywać, co jest najważniejsze dla uczniów w procesie nauczania i uczenia się i być na to nakierowane.

Ocena szkolna jest specyficznym orzekaniem wartościującym w kategoriach aprobaty lub negacji postępów ucznia i trudno porównywać ją z jakąkolwiek inną oceną.

RODZAJE OCENIANIA

ciągłe (wewnętrzne) - w całym roku szkolnym

jednorazowe - egzaminy i sprawdziany, np. przeprowadzane przez OKE

kształtujące - opiera się na informacjach zebranych przed rozpoczęciem nauki lub podczas nauczania

zbierające - sumujące, żeby stwierdzić w jakim stopniu osiągnięcia ucznia odpowiadają założonym celom dydaktycznym

ONIŻENIE WIEKU OBOWIĄZKU SZKOLNEGO

19.03.2009 r. uchwalono w Polsce ustawę obniżającą wiek obowiązku szkolnego. Ustawa ta zakłada, że od września 2012 roku obowiązkiem szkolnym zostaną objęte dzieci sześcioletnie.

Okres pilotażowy

W trzyletnim okresie pilotażowym (tj. w latach szkolnych 2009/2010, 2010/2011 i 2011/2012) poprzedzającym wprowadzenie tego obowiązku, decyzje o rozpoczęciu edukacji dziecka w wieku lat sześciu podejmą rodzice i dyrektor szkoły.

Warunki przyjęcia dziecka sześcioletniego do szkoły w okresie pilotażowym:

posiadanie przez szkołę odpowiednich warunków organizacyjnych

wcześniejsze objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym w roku poprzedzającym rozpoczęcie nauki w szkole

opinia PPP, dotycząca możliwości rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego (w przypadku dzieci, które w wieku 5 lat nie uczęszczały do przedszkola)

CELE WPROWADZENIA OBOWIĄZKU SZKOLNEGO DLA 6-LATKÓW

wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, wywodzących się z różnych środowisk

zapewnienie uczniowi indywidualnego nauczania, tak aby mógł on w przyszłości odnaleźć się we współczesnym świecie

wcześniejsze zakończenie edukacji, co mogłoby rozwiązać problem z zabezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi dla starzejącego się społeczeństwa

ułatwienie startu edukacyjnego dzieciom, które wywodzą się ze środowisk, gdzie nie ma przedszkoli lub dostęp do nich jest ograniczony

zbliżenie się do standardów europejskich

WADY OBNIŻENIA WIEKU OBOWIĄZKU SZKOLNEGO

brak w szkołach pomieszczeń, które można by było przeznaczyć dla uczniów sześcioletnich

dwuzmianowość, która dla najmłodszych dzieci jest ciężka do przyjęcia, ponieważ w godzinach popołudniowych niełatwo się im przystosować do wysiłku umysłowego

nauka w ciągu najbliższych lat z podręczników, które zostały przygotowane dla siedmiolatków

możliwość wystąpienia trudności w nauce w przypadku braku badań dojrzałości szkolnej, które powinny być przeprowadzone w PPP

powszechność w dostępie do wychowania przedszkolnego jedynie dla dzieci pięcioletnich, nadal aktualny brak powszechności wychowania przedszkolnego w przypadku dzieci trzy i czteroletnich

ZALETY OBNIŻENIA WIEKU OBOWIĄZKU SZKOLNEGO

wyrównanie szans edukacyjnych dzieci z terenów wiejskich

zwolnienie przez 6-latków miejsc w przedszkolach dla dzieci młodszych

dostosowanie wieku rozpoczęcia obowiązku szkolnego w Polsce do większości standardów przyjętych w krajach europejskich

możliwość zwiększenia ilości miejsc pracy dla nauczycieli, ponieważ w szkołach będzie funkcjonował przez kilkanaście lat o jeden rocznik więcej dzieci niż dotychczas

brak powtarzania tego, czego dzieci uczyły się rok wcześniej w „zerówce”

PROTESTY RODZICÓW

Obniżenie wieku obowiązku szkolnego budzi sprzeciw rodziców, którzy w większości uważają, że to oni powinni decydować o losie swojego dziecka. Z chwilą, gdy rząd ogłosił projekt ustawy rodzice, którzy są przeciwni obniżeniu obowiązku szkolnego zaczęli organizować pikiety, protesty, a na plakatach protestujących rodziców zaczęły widnieć hasła, takie jak m.in.:

„Nasze dzieci są NASZE, nie zgadzamy się na wysyłanie do szkół 6-latków.”

„Dla dzieci dzieciństwo, nie wyścig szczurów.”

„Sześciolatki do przedszkola- taka jest rodziców wola.”

PROBLEMY OŚWIATOWE DO ROZWIĄZANIA W XXI WIEKU

Wyzwania, przed którymi stoi polska oświata:

zmiana postawy nauczycieli, którzy czując się sfrustrowani niskimi zarobkami, są często nieuprzejmi wobec uczniów i niechętni wobec reform

zmiana postawy uczniów, którzy często wagarują i uczą się wg zasady „zakuć, zdać, zapomnieć”

kształtowanie europejskiej świadomości uczniów, zwłaszcza w szkole ogólnokształcącej

---